μάταιος: Difference between revisions

|Definition=[μᾰ], α, ον [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''331, ''Th.''442, ''Ag.''422 (lyr.), etc.; also ος, ον ib.1151, ''Ch.''82, ''Eu.''337 (all lyr.), [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''780, E.''IT''628, Pl.''Sph.'' 231b, D.1.18: ([[μάτη]]):—<br><span class="bld">I</span> [[vain]], [[empty]], [[idle]]:<br><span class="bld">1</span> of words, acts, etc., μάταια νομίζομεν Thgn.141, cf. 487,492, etc.; [[μάταιοι λόγοι]] = [[idle tales]] or [[idle words]], [[Herodotus|Hdt.]]7.10. ή [[μάταια ἔπεα]] ib.''ΙΙ''; δόξαι φέρουσαι χάριν μ. A. ''Ag.''422 (lyr.); μάταια ὑλάγματα, ποιφύγματα, ib.1672, ''Th.''281; ματαία [[εὐχή]] E.l.c.; μάταια βάζειν τινά Id.''Hipp.''119; μ. τι δρᾶσαί τινα Id.''Cyc.''662 (lyr.); μ. ἂν εἴη πόνος Pl.''Ti.''40d; ματαία [[ἡδονή]] S.l.c.; δοξοσοφία Pl.''Sph.'' [[l.c.]]; [[ὄρεξις]] [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1094a21; [[τὰ μάταια ἀναλώματα]] = [[useless expenses]], ''[[Oxyrhynchus Papyri|POxy.]]''58.20 (iii A.D.); but also, [[μάταιον ἔπος]] = [[a word of offence]], [[Herodotus|Hdt.]]3.120.<br><span class="bld">2</span> of persons, [[empty]], [[foolish]], ματαιότεροι νόον Thgn.1025, cf. [[Herodotus|Hdt.]]2.173, S.''Tr.''863,888 (lyr.), Ar.''V.''338, Amips.9 (Sup.); [[φῦλον]] ματαιότατον Pi.''P.''3.21; [[worthless]], [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''1339 (lyr.).<br><span class="bld">II</span> [[rash]], [[irreverent]], [[profane]], freq. in A., ματαία [[γλῶσσα]] ''Pr.''l.c., ''Ag.''1662 (troch.); φρονήματα ''Th.''438; [[αὐτουργία]]ι μάταιαι, of [[matricide]] and the like, ''Eu.''l.c.; [[χαρὰ ματαία]] = [[mad merriment]], ''Th.''442; μ. ἀνοσίων τε κνωδάλων ''Supp.''762; [[τὸ μὴ μάταιον]] = [[seriousness]], [[gravity]], ib.198; [[ψαύειν]] ματαίαις χερσί S.''Tr.'' 565.<br><span class="bld">III</span> Adv. [[ματαίως]] = [[idly]], [[without ground]], ib.940, Emp.39.2, E.''Fr.''908.4; [[ὀχλεῖν]] τοῖς ἀνθρώποις Aen.Tact.6.1; [[ματαίως ἐρεῖν]] = [[speak to no purpose]], [[speak in vain]] Pl.''Ep.''331d; ταλαιπωρῆσαι Polystr.p.31 W.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0100.png Seite 100]] att. oft 2 Endgn, [[eitel]], [[nichtig]], von Sachen, ohne Kraft u. Wirkung, auch leichtfertig; [[λόγος]], [[ἔπος]], Theogn.; Posse, Zote, Her. 3, 120. 6, 68. – Von Menschen, [[eitel]], [[thöricht]], [[albern]], [[φῦλον]] ἐν ἀνθρώποισιν ματαιότατον, Pind. P. 3, 21; oft bei den Tragg. von Menschen u. Sachen, γλώσσῃ ματαίᾳ [[ζημία]] προστρίβεται, durch die thörichte, unbesonnene Zunge, Aesch. Prom. 329, wie Ag. 1647; χαρᾷ ματαίᾳ, Spt. 424; [[μάταιος]] ἐκ νυκτῶν [[φόβος]], Ch. 286; ματαίων ἀνοσίων τε κνωδάλων, Suppl. 743; ψαύει ματαίαις χερσίν, Soph. Tr. 562, er tastet mit frechen, frevelnden Händen an; ἆρ' ἂν ματαίου τῆσδ' ἂν ἡδονῆς τύχοις; O. C. 784; πότερον ἐγὼ [[μάταιος]], Trach. 860, bethört, wahnsinnig, wie κλύειν ἀνδρὸς ματαίου Ai. 1141; καὶ μανιώδεις κύνες, Xen. Mem. 4, 1, 9; [[ὅστις]] ἐμπόρῳ χρῆται τέχνῃ [[μάταιος]], Eur. Phoen. 962; λόγων ματαίων [[ἕνεκα]], Med. 450; [[frech]], καὶ [[παιγνιήμων]], Her. 2, 173; [[μάταιος]] ὃς γελοῖον ἄλλο τι ἡγεῖται ἢ τὸ κακόν, Plat. Rep. V, 452 d; [[μάταιος]] ἂν εἴη [[πόνος]], [[λόγος]], Tim. 40 d Legg. II, 654 e; ἡ [[μάταιος]] [[δοξοσοφία]], Soph. 231 b; ματαίας βουλήσεις, L. V, 742 c; ἡ [[στρατεία]] [[μάταιος]], Dem. 1, 17; Sp., μάταια αὐτοῖς ἦν καὶ ἄπρακτα τὰ δόρατα, Pol. 6, 25, 6. – Adv. ματαίως, ἐρεῖν, Plat. Ep. VII, 331 d. – Man vgl. das französische mat, unser [[matt]].

|btext=α <i>ou</i> ος, ον :<br /><b>1</b> [[vain]], [[sans valeur]];<br /><b>2</b> [[vain]], [[sot]], [[frivole]], [[futile]];<br /><b>3</b> [[qui se trompe]], [[sans raison]] ; faux;<br /><b>4</b> [[vain]], [[orgueilleux]], [[insolent]];<br /><b>5</b> [[impie]].<br />'''Étymologie:''' [[μάτη]].

|elrutext='''μάταιος:''' и 2 (μᾰ)<br /><b class="num">1</b> [[пустой]], [[вздорный]], [[безрассудный]] ([[φόβος]], [[χαρά]] Aesch.; λόγοι Her., Eur.; [[πίστις]] NT): τὸ μὴ μάταιον Aesch. сосредоточенность, серьезность;<br /><b class="num">2</b> [[охваченный безумием]], [[безумный]] ([[ἀνήρ]] Soph.);<br /><b class="num">3</b> [[напрасный]], [[бесполезный]], [[безуспешный]] ([[πόνος]] Plat.; ὑλάγματα Aesch.; [[στρατεία]] Dem.; δόρατα Polyb.);<br /><b class="num">4</b> [[оскорбительный]], [[обидный]] (ἔπη Her.);<br /><b class="num">5</b> [[дерзновенный]], [[заносчивый]] ([[γλῶσσα]], φρονήματα Aesch.; χεῖρες Soph.).

|txtha=μάταια (μάταιον, [[also]] [[μάταιος]], μάταιον (WH s Appendix, p. 157; Winer's Grammar, § 11,1) (from [[μάτην]]), the Sept. for הֶבֶל, שָׁוְא, כָּזָב (a [[lie]]), etc.; as in [[secular]] authors (Latin canus) devoid of [[force]], [[truth]], [[success]], [[result]] (A. V. [[uniformly]] [[vain]]): [[universally]], ἡ [[θρησκεία]], [[useless]], to no [[purpose]], ἡ [[πίστις]], διαλογισμοί, ζητήσεις, [[ἀναστροφή]], τά μάταια, [[vain]] things, vanities, of heathen deities and [[their]] [[worship]] (הֶבֶל, הַהֶבֶל אַחֲרֵי יָלַך, πορεύεσθαι [[ὀπίσω]] τῶν ματαίων, הֲבָלִים, μάταια, εἴδωλα, Trench, Synonyms, § xlix.)