πίμπρημι: Difference between revisions

|Definition=pres. and impf. non-thematic; imper. <span class="sense"><span class="bld">A</span> πίμπρη <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span> 527</span>, <span class="bibl">974</span>; part. nom. pl. πιμπράντες <span class="bibl">Th.6.94</span>; inf. πιμπράναι <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span> 810</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>81</span>, ([[ἐμ]]-) <span class="bibl">Plb.11.5.6</span>, etc.: impf. ἐν-επίμπρην <span class="bibl">Th.6.94</span>; 3pl. ἐνεπίμπρασαν <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>6.5.32</span>:—other tenses formed from [[πρήθω]] ([[quod vide|q.v.]]): fut. πρήσω <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>434</span>, ([[ἐμ]]-) <span class="bibl">Il.9.242</span>, etc.: aor. ἔπρησα <span class="bibl">2.415</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>390</span>, etc.; 3sg. shortened ἔπρεσε <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>856</span>: pf. [[πέπρηκα]] (<b class="b3">ὑπο-, ἐμ-, κατα</b>-) <span class="bibl">Hp.<span class="title">Ep.</span>17</span>, <span class="bibl">Alciphr.1.32</span>, <span class="bibl">D.C.59.16</span>:—Med., <span class="bibl">Nic.<span class="title">Al.</span>345</span>: aor. [[ἐπρησάμην]] ([[ἐν]]-) <span class="bibl">Q.S.5.485</span>:—Pass., fut. πρησθήσομαι <span class="bibl">[[LXX]]<span class="title">Nu.</span>5.27</span>; [[πεπρήσομαι]] ([[varia lectio|v.l.]] [[πρήσομαι]] ([[ἐμ]]-)) <span class="bibl">Hdt.6.9</span>: aor. ἐπρήσθην <span class="bibl">Hp.<span class="title">Nat.Mul.</span>10</span>, <span class="bibl">Amphis 30.10</span> (dub.), ([[ἐν]]-) <span class="bibl">Hdt.8.55</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>469e</span>: pf. (ἐμ-) πέπρησμαι <span class="bibl">Hdt.8.144</span>, <span class="bibl">Paus.2.5.5</span>; but [[πέπρημαι]] is the Att. form acc. to Phot. [[sub verbo|s.v.]] [[σέσωται]], and <b class="b3">ἐμ-πέπρημαι</b> is found in <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>36</span> cod. Rav.; imper. πέπρησο <span class="bibl">Pherecr.80</span>.—Collat. pres. ἐμ-πιπράω (v. [[ἐμπίμπρημι]]).—In the compd. [[ἐμπίμπρημι]] ([[quod vide|q.v.]]; more freq. in Prose) the second μ is sometimes dropped, as [[ἐμπίπρημι]]; but returns with the augm., as [[ἐνεπίμπρασαν]]; cf. [[πίμπλημι]]:—[[burn]], [[burn up]], γῆν… πυρὶ πρῆσαι κατάκρας <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>201</span>, cf.<span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>81</span>; πρῆσαι δὲ πυρὸς… θύρετρα <span class="bibl">Il.2.415</span>, cf.<span class="bibl">9.242</span> ([[varia lectio|v.l.]]); without [[πυρί]] or [[πυρός]], <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>856</span>; πρήσω πόλιν <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>434</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Pers.</span>810</span>; δῶμα <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>390</span>, etc.:—Pass., [[πίμπραμαι]] to [[be burnt]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>341</span>; [[πέπρησο]] [[burn with fever]], <span class="bibl">Pherecr. 80</span>, cf. <span class="title">SIG</span>1180.10 (Cnidus); of wounds, to [[be inflamed]], <span class="bibl">Nic.<span class="title">Th.</span>306</span> (but intr. in Act. πίμπρησι δὲ χείλη <span class="bibl">Id.<span class="title">Al.</span>438</span>): metaph., ἐπί τινι πίμπρασθαι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Jud.Voc.</span>8</span>; ἐπὶ Ῥωμαίοις <span class="bibl">App.<span class="title">Ital.</span>3</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span>= πρήθω <span class="bibl">1.1</span>, [[blow up]], [[distend]], in Pass., <span class="bibl">Hp.<span class="title">Nat.Mul.</span>10</span>, <span class="bibl"><span class="title">Flat.</span>8</span>, <span class="bibl">Nic.<span class="title">Al.</span> 477</span>, <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span>28.6</span> ([[varia lectio|v.l.]]); ἐπέπρητο ὅλα <span class="title">IG</span>42(1).122.123 (Epid.):—Act., <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>522b28</span>, Dsc.4.32. (Cf. Russ. [[prèt]]' 'sweat', 'stew'.)</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0616.png Seite 616]] im Präs. u. Impf. ganz nach [[ἵστημι]], die übrigen tempp. s. unter [[πρήθω]] (über das Wegfallen des μ der Reduplication vgl. [[ἐμπίπρημι]]), <b class="b2">entzünden, verbrennen</b>; πιμπράναι [[νεώς]], Aesch. Pers. 796; [[ναῦς]] πιμπράναι πυρί; Eur. Troad. 81; πίμπρη, Ion 527; ἐπίμπρας Ἐρεχθέως δόμους, 1293; πιμπράμενος, Ar. Lys. 341; in Prosa selten, οὐ μετρίως ἐπὶ τούτοις πίμπραμαι, Luc. iud. voc. 8.

|btext=<i>impf.</i> ἐπίμπρην, <i>f.</i> πρήσω, <i>ao.</i> [[ἔπρησα]], <i>pf.</i> πέπρηκα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐπρήσθην, <i>pf.</i> πέπρημαι <i>et</i> [[πέπρησμαι]];<br />brûler, incendier : πόλιν ESCHL une ville ; πυρί SOPH mettre un pays à feu et à sang ; <i>ou</i> avec le gén. : πυρὸς θύρετρα IL détruire des portes par le feu ; <i>fig.</i> s'enflammer (de colère) : [[ἐπί]] τινι au sujet de qch.<br />'''Étymologie:''' R. Πρα, avec redoubl. πι-μ-πρα- ; cf. [[πρήθω]].

|elnltext=πίμπρημι, in bet. 1 ook them. praes. πρήθω; med. πίμπραμαι, imperf. later ἐπίμπρων, imperat. πίμπρη, ptc. πιμπράς, plur. πιμπράντες, inf. πιμπράναι; aor. ἔπρησα, pass. ἐπρήσθην; perf. πέπρηκα in compos.; med.-pass. πέπρησμαι en πέπρημαι doen opbollen, doen opzwellen (door blazen):; ἔπρησεν δ’ ἄνεμος μέσον ἱστίον de wind liet het zeil in het midden opbollen Od. 2.427; doen opwellen, laten stromen:; τὸ ἀνὰ στόμα καὶ κατὰ ῥῖνας πρῆσε dat (bloed) spoot hij uit zijn mond naar boven en uit zijn neusgaten naar beneden Il. 16.350; pass. opzwellen:. αἱ φλέβες... πρησθεῖσαι τὸν πόνον ἐμποιέουσι als de aderen gezwollen zijn, veroorzaken zij ongemak Hp. Flat. 8; προσεδόκων αὐτὸν μέλλειν πίμπρασθαι zij verwachtten dat hij zou opzwellen NT Act. Ap. 28.6. aansteken, in brand steken (vaker ἐμπίμπρημι, zie daar): vaak π. πυρός of πυρί:; πρίν... με... πρῆσας... πυρὸς δηΐοιο θύρετρα voordat ik de deur met een verwoestend vuur in brand heb gestoken Il. 2.415; γῆν... πυρὶ πρῆσαι het land in brand steken Soph. Ant. 201; πρήσαντες οἴκους τούσδε κατθανούμεθα nadat we dit huis in brand hebben gestoken, zullen wij sterven Eur. Or. 1150; overdr., pass..; πίμπραμαι ik word witheet van woede Luc. 16.8; geneesk., pass. ontstoken raken, ontsteken. Hp.

|lsmtext='''πίμπρημι:''' στον ενεστ. και παρατ., όπως [[ἵστημι]]· προστ. <i>πίμπρη</i>, απαρ. <i>πιμπράναι</i>, παρατ. <i>ἐπίμπρην</i>· οι υπόλοιποι χρόνοι σχηματίζονται από το [[πρήθω]] (το οποίο έχει επίσης ιδιαίτερη [[σημασία]], βλ. αυτ.), μέλ. [[πρήσω]], αόρ. αʹ [[ἔπρησα]], Επικ. <i>πρῆσα</i>, Επικ. γʹ ενικ. συντετμ. [[ἔπρεσε]] — Παθ., μέλ. <i>πεπρήσομαι</i> ή <i>πρήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπρήσθην</i>, παρακ. [[πέπρησμαι]] (από √<i>ΠΡΑ</i>)· [[καίω]], [[κατακαίω]], [[πυρός]], με [[φωτιά]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πυρί</i>, σε Σοφ.· απόλ., σε Ησίοδ., Αισχύλ.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">to blow (on), to blow up, to stoke up, to kindle, to burn</b> (Il.).<br />Other forms: Inf. <b class="b3">-άναι</b> (IA.), also <b class="b3">-άω</b> (X., Plb.), ipf. <b class="b3">ἐν-έπρηθον</b> (I 589), fut. [[πρήσω]], aor. [[πρῆσαι]] (Il.), pass. aor. [[πρησθῆναι]], perf. [[πέπρησμαι]], <b class="b3">-ημαι</b> (IA., also Epid.), perf. act. [[πέπρηκα]] (Hp.).<br />Compounds: Often w. prefix, esp. <b class="b3">ἐν-</b>.<br />Derivatives: 1. [[πρηστήρ]], <b class="b3">-ῆρος</b> m. [[heavy gale]], [[hurricane]], [[sparking bolt]], [[lightning]] (Hes.), also [[bellows]], [[jugular]] and name of a snake that causes inflammation (Arist., Ds.; Fraenkel IF 32, 108 f. a. 120) with [[πρηστηριάζω]] [[to burn by lightning]] (Hdn. Epim.); [[ἐμπρηστής]] m. [[incendiary]] (Aq., Ptol.). 2. [[πρῆσις]] (mostly <b class="b3">ἔμ-</b>πίμπρημι) f. [[blowing up]], [[ignation]], [[inflammation]] (IA., Aret.); 3. [[ἐμπρησμός]] m. [[ignation]], [[inflammation]] (hell.); 4. [[πρῆσμα]] n., <b class="b3">-μονή</b> f. <b class="b2">id.</b> (Gal., Hippiatr.); <b class="b3">παραπρή(σ)ματα</b> n. pl. [[inflammations on the legs of horses]] (pap.). 5. [[πρηστικός]] [[blowing up]] (Hp. ap. Gal.). Also 6. [[πρηδών]], <b class="b3">-όνος</b> f. [[inflammatory swelling]] (Nic., Aret.; Chantraine Form. 361) and, with <b class="b3">μ-</b>suffix, [[πρημαίνω]] [[blowing intensively]] (Ar. Nu. 336 [lyr.], Herod.), [[πρημονάω]] about [[to snore]], [[to roar]] (Herod.), as from <b class="b3">*πρῆ-μα</b>, <b class="b3">*πρη-μονή</b>. -- As 2. member in <b class="b3">βού-πρηστις</b>, <b class="b3">-ιδος</b>. <b class="b3">-εως</b> f. "inflammatress of cows" name of a poisonous insect (Hp.); on the formation cf. <b class="b3">βού-βρωστις</b>. On the simplex [[πρῆστις]], which a.o. is attested as fishname beside [[πρίστις]], s. Strömberg Fischn. 44 w. lit., also Thompson Fishes s. v.<br />Origin: IE [Indo-European] [809?] <b class="b2">*pr-</b> [[sprinkle]]?<br />Etymology: The series [[πίμπρημι]]: [[πιμπράναι]]: [[πρήσω]]: [[πρῆσαι]]: [[πρησθῆναι]]: [[πρήθω]] agrees exactly to that of [[πίμπλημι]]: [[πιμπλάναι]] etc.; [[sub verbo|s.v.]] and Schwyzer 688f., 703 a. 761 w. further details. How the individual forms are to be evaluated and how the system was formed, cannot be reconstructed as there are no agreeing forms outside Greek. For comparison many words with [[pr-]] have been adduced, e.g. Skt. <b class="b2">próthati</b> [[cough]], [[sneeze]], <b class="b2">pruṣṇóti</b> [[sprinkle]], Germ., e.g. OWNo. [[frūsa]], [[frysa]], Swed. [[frusta]] [[sneeze]], Hitt. [[parāi-]] ([[prāi-]]?) [[breathe]], [[blow]], [[stir up]]. Orig. onomatop. as still (with retained [[pr-]]) LG. [[prusten]]. -- Several further forms w. lit. in Bq s. v., WP. 2, 27 f., Pok. 809.

|mantxt=καί [[πρήθω]] (=[[καίω]]). Θέματα: α) ἰσχυρό: πρημέ ἐνεστ. ἀναδιπλ. πι καί τό εὐφωνικό μ → [[πίμπρημι]], β) ἀσθενές: πρα μέ μετάπτωση.<br><b>Παράγωγα:</b> [[πρηστήρ]] (=[[θύελλα]] μέ κεραυνούς), πρηστῆρες (=οἱ φλέβες τοῦ λαιμοῦ πού ἐξογκώνονται ἀπό τό θυμό), [[πρηστήριος]], [[πρήθω]] (=φουσκώνω), [[πρηδών]] (=φλόγωση), [[πρῆσις]] (=πρήξιμο), [[πρῆσμα]], [[πρησμονή]], [[ἐμπίμπρημι]], [[ἔμπρησις]], [[ἐμπρηστής]], ἐμπρηστικός, [[ἐμπρησμός]].