πῆμα: Difference between revisions

|Definition=πήματος, τό (same form in Dor.), ''poet.'' word,<br><span class="bld">A</span> [[misery]], [[calamity]], πῆμα κακόν Od.5.179; πῆμα κακοῖο 3.152; <b class="b3">δύης πῆμα</b> 14.338; πῆμα τῆς ἄτης [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]'' 363; π. θεὸς Δαναοῖσι κυλίνδει Il.17.688; τοῖσι.. πῆμα κυλίνδεται Od. 2.163, cf. Il.11.347; ἡμῖν πήματα πολλὰ θέσαν 15.721; τοι πῆμα τόδ' ἤγαγον Οὐρανίωνες 24.547; ἓν παρ' ἐσλὸν π. σύνδυο δαίονται βροτοῖς ἀθάνατοι Pi.''P.''3.81; πημάτων ἔξω πόδα ἔχει [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''265; πήματα ἐπὶ πήμασι πίπτοντ' [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''594 (lyr.); <b class="b3">πῆμ' ἐπὶ πήματι κεῖται</b>, i.e. [[iron]] upon [[iron]], the [[sword]] [[forge]]d upon the [[anvil]], Orac. ap. [[Herodotus|Hdt.]]1.67, cf. 68; [[σοφιστὴς πημάτων]] = [[deviser]] of [[pain]]s (i.e. the [[labour]]s of [[Heracles]]), E. ''Heracl.''993.<br><span class="bld">II</span> of persons, [[bane]], [[calamity]], ὅς μιν ἔτικτε.. π. γενέσθαι Τρωσί Il.22.421, cf. 3.50, 160, 6.282, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''379; π. κακὸς [[γείτων]] Hes.''Op.''346. (Cf. Skt. pīyati, Goth. fijan '[[hate]]'.)

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0610.png Seite 610]] τό, [[Leid]], [[Unglück]], [[Unheil]]; oft bei Hom. u. Hes.; auch κακὸν [[πῆμα]], Od. 5, 179; [[πῆμα]] κακοῦ, 3, 152; [[πῆμα]] δύης, 14, 338; τὸ [[πῆμα]] τῆς νόσου, Soph. Phil. 754, u. öfter; μὴ [[πλέον]] τὸ [[πῆμα]] τῆς ἄτης τίθει, Ai. 356; τὰ τοῦδε πενθεῖν πήματα, O. C. 743; Eur. oft; Ar. u. in später Prosa.

|elrutext='''πῆμα:''' πήματος τό<br /><b class="num">1</b> [[беда]], [[бедствие]], [[несчастье]], [[страдание]]: π. δύης Hom. тяжелое бедствие; πήμκτα ἐπὶ πήμασι Soph. несчастья за несчастьями; πημάτων [[ἔξω]] [[πόδα]] ἔχειν Aesch. выбраться из бед;<br /><b class="num">2</b> перен. [[бич]], [[гроза]] (π. [[Τρωσί]], ''[[sc.]]'' [[Ἀχιλλεύς]] Hom.; [[Κρέων]] δέ σοι π. [[οὐδέν]], ἀλλ᾽ αὐτὸς σὺ [[σοί]] Soph.).

|sltr=([[πῆμα]], πήματος, -α, -ατα nom.) [[pain]], [[trouble]] [[πῆμα]] θνᾴσκει παλίγκοτον δαμασθέν (O. 2.19) Μοῖρ' θεόρτῳ σὺν ὄλβῳ [[ἐπί]] τι καὶ πῆμ [[ἄγει]] παλιντράπελον (O. 2.37) ἐσλὸν βαθὺ πήματος ἐν μικρῷ πεδάμειψαν χρόνῳ (O. 12.12) ἅντε δόλον [[αὐτῷ]] θέσαν Ζηνὸς παλάμαι, καλὸν [[πῆμα]] (P. 2.40) ἓν παρ' ἐσλὸν πήματα [[σύνδυο]] δαίονται βροτοῖς ἀθάνατοι (P. 3.81) μήτ' ὦν τινι [[πῆμα]] πορών (P. 4.297)

|mltxt=τὸ, Α<br /><b>1.</b> [[πάθημα]], [[δυστύχημα]], [[συμφορά]] («[[πῆμα]] θεὸς Δαναοῖσι κυλίνδει», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (για τους άθλους που επιβλήθηκαν στον Ηρακλή) [[βαρύς]] [[μόχθος]] («πολλῶν σοφιστὴς πημάτων ἐγιγνόμην», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> (<b>για πρόσ.</b>) ὁλεθρος, [[καταστροφή]], [[βάσανο]], [[πληγή]] («[[πῆμα]] κακὸς [[γείτων]] ὅσσον τ' ἀγαθὸς μέγα [[ὄνειαρ]]», <b>Ησίοδ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «[[πῆμα]] ἐπὶ πήματι κεῖται»<br /><b>μτφ.</b> (στον <b>Ηρόδ.</b>) το ολέθριο [[σίδερο]], δηλ. το [[ξίφος]] που σφυρηλατείται [[πάνω]] στο σιδερένιο [[αμόνι]] του σιδηρουργού.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ποιητική λ., αβέβαιης ετυμολ., που δηλώνει μια [[κατάσταση]] και εμφανίζει κατάλ. -<i>μα</i> ([[πρβλ]]. [[σήμα]], [[σώμα]]). Οι πιο πιθανές, από μορφολογική [[άποψη]], συνδέσεις της λ. [[είναι]] με: αβεστ. <i>p</i><i>ā</i><i>man</i>- «[[ονομασία]] αρρώστιας του δέρματος», αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ā</i><i>man</i>- «[[αρρώστια]] του δέρματος», ενώ το αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ā</i><i>pman</i>- «[[πόνος]], [[λύπη]], [[ταραχή]], [[βλάβη]]» (κατ' [[επίδραση]] του <i>p</i><i>ā</i><i>pa</i>- «[[κακός]]») βρίσκεται από σημασιολογική [[άποψη]] πιο [[κοντά]] στη λ. [[πῆμα]]. Έχει, [[επίσης]], προταθεί η [[σύνδεση]] της λ. με ελλ. τύπους όπως [[ταλαίπωρος]], [[πηρός]], [[πένομαι]], [[πένθος]] ή με το λατ. <i>[[patior]]</i> «[[πάσχω]]». Η [[οικογένεια]] της λ. [[πῆμα]] [[είναι]] αρχαϊκή και η [[χρήση]] της υποχώρησε [[νωρίς]]].

|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: [[disaster]], [[sorrow]], [[distress]] (Il.).<br />Compounds: Often as 2. member, e.g. <b class="b3">ἀ-πήμων</b> [[without disaster]], [[undamaged]] (Il.); from there [[πήμων]] [[baleful]] (Orph.). Denominat. [[πημαίνω]] to [[do harm]], to [[damage]] (Il.).<br />Derivatives: Besides the enlargements: <b class="b3">πημον-ή</b> f. <b class="b2">id.</b> (trag., treaty ap. Th. 5, 18), <b class="b3">πημο-σύνη</b> f. <b class="b2">id.</b> (A., E., Orph.), <b class="b3">ἀπημο-σύνη</b> f. [[sorrowlessness]] (Thgn.) = <b class="b3">ἀπημον-ίη</b> f. (Call.); cf. Wyss <b class="b3">-σύνη</b> 33 a. 39.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Primary verbal noun, in Greek isolated. An exact formal agreement may be found in Av. <b class="b2">pāman-</b> n. name of a skin-disease; further, deviating only in gender, Skt. <b class="b2">pāmán-</b> m. [[kind of skindisease]], [[scratch]]. Semantically much better fits Skt. <b class="b2">pāpmán-</b> m. [[disaster]], [[damage]], [[sorrow]], but this seems a transformation of <b class="b2">pāmán-</b> after <b class="b2">pāpá-</b> [[bad]], [[evil]]. Further connections are uncertain, s. Mayrhofer s. <b class="b2">pāpáḫ</b> and <b class="b2">pāmā́</b> w. further lit., W.-Hofmann s. [[paeminōsus]] (also w. lit.). -- Cf. [[πηρός]] and [[ταλαίπωρος]].

|ftr='''πῆμα''': {pē̃ma}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Unheil]], [[Leid]], [[Not]] (seit Il.).<br />'''Composita''': Oft als Hinterglied, z.B. [[ἀπήμων]] [[ohne Unheil]], [[unbeschädigt]] (seit Il.); daraus [[πήμων]] [[unheilvoll]] (Orph.). Denominativum [[πημαίνω]] [[ein Leid zufügen]], [[beschädigen]] (seit Il.).<br />'''Derivative''': Daneben die Erweiterungen:[[πημονή]] f. ib. (Trag., Vertrag ap. Th. 5, 18), [[πημοσύνη]] f. ib. (A. u. E. in anap., Orph.), [[ἀπημοσύνη]] f. [[Leidlosigkeit]] (Thgn. u.a.) = ἀπημονίη f. (Kall.); vgl. Wyss -σύνη 33 u. 39.<br />'''Etymology''': Primäres Verbalnomen, im Griech. isoliert. Ein genaues formales Gegenstück kann in aw. ''pāman''- n. Ben. einer Hautkrankheit vorliegen; dazu, nur im Genus abweichend, aind. ''pāmán''- m. [[Art Hautkrankheit]], [[Krätze]]. Semantisch viel besser stimmt dazu aind. ''pāpmán''- m. [[Unheil]], [[Schaden]], [[Leid]], das eine Umbildung von ''pāmán''- nach ''pāpá''- [[schlecht]], [[schlimm]], [[böse]] zu sein scheint. Weitere Anknüpfungen sind unsicher, s. Mayrhofer s. ''pāpáḫ'' und ''pāmā́'' m. weiterer Lit., W.-Hofmann s. ''paeminōsus'' (ebenfalls m. Lit.). — Vgl. [[πηρός]] und [[ταλαίπωρος]].<br />'''Page''' 2,529