σποδός: Difference between revisions

|Definition=ἡ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[wood-ashes]], [[embers]], <span class="bibl">Od.9.375</span>, <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>238</span>: generally, [[ashes]], <span class="bibl">Hdt.2.140</span>; <b class="b3">ἐπ' Ἰσμηνοῦ τε μαντεία σ</b>., of the [[ash]]es of an [[altar]], <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>21</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ant.</span>1007</span>, <span class="bibl">Hdt.4.35</span>; σ. ἱερὰ ἡ ἐκ τοῦ βωμοῦ <span class="title">SIG</span>1171.18 (Lebena); of the [[dead]], <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>435</span>,<span class="bibl">443</span> (both lyr.), <span class="bibl"><span class="title">Ch.</span>687</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>758</span>, etc.; <b class="b3">ἀμφὶ σποδὸν κάρᾳ κεχύμεθα</b>, in sign of [[mourning]], <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>827</span> (lyr.), cf. <span class="bibl">1160</span>; σποδὸς δὲ τἄλλα, Περικλέης, Κόδρος, Κίμων <span class="bibl">Alex.25.12</span>:—[[death]] by plunging into a room filled with ashes, αὐτήν μιν ῥῖψαι ἐς οἴκημα σποδοῦ πλέον <span class="bibl">Hdt.2.100</span>; as a Persian [[punishment]] (cf. Val. <span class="bibl">Max.9.2.6</span>), εἰς τὴν σποδὸν ἐμβάλλεται <span class="bibl">Ctes.<span class="title">Fr.</span>29.48</span>, cf. <span class="bibl">51</span>, al., <span class="bibl">[[LXX]] <span class="title">2 Ma.</span>13.5</span> sq.—There seems to be no difference in sense between [[σποδός]] and [[τέφρα]]: both occur in Trag., the latter alone in Att. Prose. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[dust]], τῆς χαμᾶθεν σποδοῦ <span class="bibl">Hdt.4.172</span>; [[μετρεῖν τὴν σποδόν]], of [[labour in vain]], <span class="bibl">Arr.<span class="title">Epict.</span>3.26.17</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[oxide]] of certain metals, [[σποδός Κυπρίη]] = [[copper oxide]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Mul.</span>1.104</span>; σποδὸς [[Ἰλλυριῶτις]] <span class="bibl">Id.<span class="title">Ulc.</span>13</span>; σποδὸς [[χρυσῖτις]] <span class="bibl">Id.<span class="title">Mul.</span>1.103</span>, cf. Dsc.5.75. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> metaph., <b class="b3">κυλίκων σποδός, πίθων σποδός</b>, of a [[bibulous]] [[old woman]], '[[soaker]]', '[[sponge]]', <span class="title">AP</span> 6.291, 7.455 (Leon.). </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> [[lava]], <span class="bibl">Str.6.2.3</span>.</span>

|btext=οῦ (ἡ) :<br /><b>I.</b> cendre, <i>particul.</i> :<br /><b>1</b> cendre des morts;<br /><b>2</b> cendre d'un sacrifice;<br /><b>II.</b> poussière.<br />'''Étymologie:''' R. Σπεδ, répandre ; cf. R. Σπενδ, v. [[σπένδω]].

|elrutext='''σποδός:''' ἡ<br /><b class="num">1)</b> [[неостывшая зола]], [[тлеющий пепел]] Hom., HH, Her.: μαντείη σ. Soph. вещий пепел (от сожженных на алтаре жертв); σποδὸν [[κάρα]] ἀμφιχεῖσθαι Eur. посыпать голову пеплом (в знак скорби); [[οἴκημα]] σποδοῦ [[πλέον]] Her. комната, наполненная пеплом (куда помещали приговоренных к смерти; вид мучительной казни в Египте и в Персии); ἐν σάκκῳ καὶ σποδῷ NT во вретище и пепле;<br /><b class="num">2)</b> [[сожженные останки]], [[прах]] Aesch., Soph.;<br /><b class="num">3)</b> [[пыль]], [[песок]], [[прах]] (τῆς [[χαμᾶθεν]] σποδοῦ [[λαβεῖν]] Her.);<br /><b class="num">4)</b> шутл. пьянчуга: Βάκχου κυλίκων σ. Anth. осушающая один кубок вина за другим.

|mltxt=ἡ, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> μισοσβησμένη [[στάχτη]], καφτή [[στάχτη]] από ξύλα ή ξυλάνθρακες, [[χόβολη]] («τὸν μοχλὸν ὑπὸ σποδοῦ [[ἤλασα]] πολλῆς», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> η [[στάχτη]] από καμμένο νεκρό (α. «διασκόρπισαν τη σποδό της στη [[θάλασσα]]» β. «ἀντὶ δὲ φωτῶν τεύχη καὶ σποδὸς εἰς ἑκάστου ἀφικνεῖται», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> υλικό από λεπτότατους κόκκους που εκτινάσσεται από τους ηφαιστειακούς κρατήρες [[κατά]] τις εκρήξεις, αποτελείται από πυριτικά σωματίδια τέφρας και μεταφέρεται από τον αέρα, αλλ. [[σήμερα]] ηφαιστειακή [[σποδός]] («ἡ μὲν οὖν σποδὸς λυπήσασα πρὸς καιρὸν εὐεργετεῖ τὴν χώραν χρόνους [[ὕστερον]]», <b>Στράβ.</b>)<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> (γενικά) [[τέφρα]], [[στάχτη]] (α. «ἐγώ εἰμι γῆ καὶ [[σποδός]]», Νεκρ. Ακολ.<br />β. «ἐπ' Ἰσμηνοῦ τε μαντείᾳ σποδῷ», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> [[σκόνη]], [[κονιορτός]] («τῆς χαμαῑθεν σποδοῦ λαβόντες», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[στάχτη]] σκορπισμένη στα μαλλιά ως [[ένδειξη]] πένθους («ἀμφὶ δὲ σποδὸν [[κάρα]] κεχύμεθα», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> (στην Περσία) [[τρόπος]] θανάτωσης [[κατά]] τον οποίο έκλειναν τον κατάδικο σε [[δωμάτιο]] γεμάτο [[στάχτη]] εξαιτίας της οποίας δεν μπορούσε να φτάσει το [[φαγητό]] και το [[νερό]] που του άφηναν (α. «[[πύργος]] [[πεντήκοντα]] πηχῶν [[πλήρης]] σποδοῦ», ΠΔ<br />β. «[[οἴκημα]] σποδοῦ [[πλέον]]», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[σκωρία]] μετάλλων («σποδὸς Κυπρίη», Ιπποκρ.)<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> μέθυση [[γριά]], [[μπεκρού]] («ἡ Βάκχου κυλίκων [[σποδός]]», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «[[μετρώ]] τὴν σποδόν» — [[κάνω]] μάταιο κόπο <b>(Αρρ.)</b>.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ.].

|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[ash]], [[ember]], [[metal ashes]], [[dust]] (Ion. ι 375, trag. a. o.).<br />Compounds: Compp. <b class="b3">σποδο-ειδής</b> [[ash-coloured]] (Hp., Arist. a.o.), <b class="b3">ἔν-σποδος</b> <b class="b2">id.</b> (Dsc.; Strömberg Prefix Studies 128 a. 130).<br />Derivatives: 1. <b class="b3">σποδ-ιά</b>, Ion. <b class="b3">-ιή</b> f. [[heap of ashes]], [[ash]] (ε 488, Hp., E. Cyc. 615 [lyr.], Pl. Com., LXX, AP a. o.; Scheller Oxytonierung 67) with <b class="b3">-ιώδης</b> [[ash-coloured]] (Erot.), <b class="b3">-ιαῖος</b> <b class="b2">id., gilvus</b> (Gloss.), <b class="b3">-ιάς</b> f. <b class="b2">wild plum, Prunus insititia (?)</b> (Thphr.). 2. <b class="b3">-ιον</b> n. [[metal ash]] (Poseidon., Dsc.) with <b class="b3">-ιακός</b> <b class="b2">made of σ.</b> (late medic.). 3. -(<b class="b3">ε)ιος</b> [[ashen]] (Semon. a. o.). 4. <b class="b3">-ώδης</b> [[ashlike]], of colour and taste (App., Gal.). 5. <b class="b3">-ίτης ἄρτος</b> [[bread baked in ashes]] (Hp., Diph.; Redard 91); also [[σποδεύς]] <b class="b2">id.</b> (s. on [[σπολάς]]). 6. Denominative verbs: a. <b class="b3">σποδ-όομαι</b> [[to become ashes]] (Hp., Lyc., AP), <b class="b3">συνεσποδωμένον συγκεκομ-μένον</b> H.; <b class="b3">-ώσασθαι</b> [[to bestrew with ashes]] (LXX); b. <b class="b3">-ίζω</b> [[to roast in the ashes]] (Pl., Ar.), intr. (also wit <b class="b3">ὑπο-</b>) [[to become ashen]] (Dsc.); c. [[σποδέω]], also with <b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">ἀπο-</b>, <b class="b3">δια-</b>, [[to crunch]], [[to smash]], [[to grind]], also sensu obsc., of food [[to consume]], [[to swallow]] (often Ar. a. o. com., A., E.), if prop. [[to become dust]]; cf. <b class="b3">κατα-σποδέω</b> [[to stretch down in the dust]] (A., Ar.); here also <b class="b3">σποδ-όρχης</b> m. [[eunuch]] (Eust.), s. E. Maass RhM 74, 432 ff.<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin] (V)<br />Etymology: Unexplained. Improbable hypothesis by Grošelj Živa Ant. 1, 129. Older lit. in Bq. -- Furnée 154 convincingly connects [[ἄσβολος]] [[soot]], [[dust of coals]] and <b class="b3">*σπολός</b> in [[σπολεύς]] (but Frisk [[sub verbo|s.v.]] [[σπολάς]] takes this as wrong for <b class="b3">*σποδεύς</b>). The word then is Pre-Greek.

|mdlsjtxt=[[σποδός]],<br /><b class="num">I.</b> [[wood]]-[[ashes]], [[embers]], and [[generally]], [[ashes]], Od., Hdt., [[attic]]: the [[ashes]] of the [[dead]], Aesch., Soph., etc.<br /><b class="num">II.</b> [[dust]], Hdt.<br /><b class="num">III.</b> metaph., σπ. κυλίκων, of a bibulous old [[woman]], "a [[sponge]], " Anth.

|mantxt=ἡ (=μισοσβησμένη στάχτη, χόβολη, στάχτη νεκροῦ). Ἄγνωστη ἡ [[ἐτυμολογία]] της.<br><b>Παράγωγα:</b> [[σποδιά]] (=[[σωρός]] στάχτης), [[σποδίζω]], [[σπόδιος]] (=σταχτερός, [[ψαρός]]), [[σποδίτης]] (ἐνν. [[ἄρτος]] = ψωμί ψημένο πάνω σέ ζεστή στάχτη), [[σποδοειδής]], σποδοῦμαι (=κατακαίγομαι καί [[γίνομαι]] στάχτη).