φθονέω: Difference between revisions

|Definition=aor. ἐφθόνησα, later<br><span class="bld">A</span> ἐφθόνεσα [[LXX]] ''To.''4.7, ''JHS''46.45 (Athens, iii/iv A.D.), ''AP''5.303, 7.607 (Pall.), [[Nonnus Epicus|Nonn.]] ''[[Dionysiaca|D.]]'' 3.159:—Med., fut. in pass. sense φθονήσομαι D.47.70:—Pass., fut φθονηθήσομαι X.''Hier.''11.15: aor. ἐφθονήθην E.''El.''30, [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''4.2.33, etc.: pf. part. ἐφθονημένος J.''AJ''6.11.10, Vett.Val.330.2: ([[φθόνος]]):—[[bear ill-will]] or [[bear malice]], [[bear a grudge]], [[be envious]] or [[be jealous]],<br><span class="bld">I</span> abs., εἴ περ γὰρ φθονέω τε καὶ οὐκ εἰῶ διαπέρσαι, οὐκ ἀνύω φθονέουσα Il.4.55,56; <b class="b3">κρείττων δόξα τῶν φθονούντων</b> too high for [[envy]], D.3.24; <b class="b3">εἰ πέφυκε φθονεῖν τὸ θεῖον</b> (cf. [[φθονερός]] 1.2) [[Aristotle|Arist.]]''[[Metaphysics|Metaph.]]''982b32: c. acc. etinf., <b class="b3">οὔτε τινὰ φθονέω δόμεναι</b> I do not [[grudge]] that any should give thee, Od. 18.16; οὐ φθονῶ σ' ὑπεκφυγεῖν [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''553; τὸ μὲν σὸν οὐ φθονῶ καλῶς ἔχειν E.''Med.''312; ἐφθόνησαν [οἱ θεοὶ] ἄνδρα ἕνα βασιλεῦσαι [[Herodotus|Hdt.]]8.109; [[ἔφη]] (''[[sc.]]'' <b class="b3">ὁ Σωκράτης</b>) φθονεῖν τοῦς ἐπὶ ταῖς φίλων εὐπραξίαις ἀνιωμένους [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''3.9.8; ὁ φθονῶν ἐπὶ κακοῖς τοῖς τῶν πέλας ἡδόμενος Pl.''Phlb.''48b.<br><span class="bld">2</span> c. dat. pers., πτωχὸς πτωχῷ φθονέει καὶ ἀοιδὸς ἀοιδῷ Hes.''Op.''26; οὐ φ. ἀγαθοῖς Pi. ''P.''3.71; φ. φασὶ μητρυιὰς τέκνοις [[Euripides|E.]]''[[Ion]]''1025; τισὶ φ. καὶ δυσμενῶς ἔχειν Isoc.12.241, cf. 8.13; freq. with part. added, <b class="b3">φ. τινὶ εὖ πρήσσοντι</b> to [[envy]] him for his good fortune, [[Herodotus|Hdt.]]7.236,237; παιδικοῖς φ. οὐσίαν κεκτημένοις [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''240a, cf. Lys.27.11; without a Noun expressed, <b class="b3">καλῶς πράττουσι, πλουτοῦντι φ.</b>, Isoc.1.26, Lys.21.15, etc.: c. dat. rei, φ. τοῖς ἀγαθοῖς τινος [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''2.4.10 ([[varia lectio|v.l.]] [[ἐπὶ τοῖς ἀγ]]., cf. Isoc. 1.26; ἐφ' οἷς ἕτεροι ποιήσαντες ἐτιμήθησαν φ. D.20.151): c. gen. rei, τοῦ εὐτυχέειν φθονέουσι καὶ τὸ κρέσσον στυγέουσι [[Herodotus|Hdt.]]7.236; <b class="b3">οὐδέ τί σε χρὴ ἀλλοτρίων φθονέειν</b> to [[be envious]] because of other men's goods Od.18.18: c. dat. pers. et gen. rei, [[bear a grudge]] against a person on account of a thing, E.''HF''1309.<br><span class="bld">3</span> [[resent]], c. gen., τῆς δοκήσεως τῶν κερδῶν Th.3.43: c. dat. rei, [[feel righteous indignation at]], ταῖς εὐπραγίαις τινῶν Isoc.8.124; also c. dat. pers., Id.4.184, D.28.18.<br><span class="bld">b</span> <b class="b3">φθονέω τινὶ</b> followed by ει... or [[ἐάν]] . . [[take it ill]] or [[take it amiss]] that... [[Herodotus|Hdt.]]3.146, X.''HG''2.4.29; <b class="b3">μή μοι φθονήσητ', ει</b> . . [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''496: abs., <b class="b3">φθονέω ἐάν τις</b> . . Lys.3.9; <b class="b3">φθονεῖς ἄπαις οὖσ', εἰ</b> . . [[Euripides|E.]]''[[Ion]]''1302; also <b class="b3">φθονέω τινὶ ὅτι</b>... [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''3.1.39; <b class="b3">φθονέω ὅτι</b> . . Lys. 24.3, dub.l. in 18.16.<br><span class="bld">II</span> [[refuse from feelings of envy]] or [[ill-will]], [[grudge]], c. inf., οὐκ ἂν φθονέοιμι ἀγορεῦσαι Od.11.381; μὴ φθόνει κιρνάμεν Pi.''I.''5(4).24; φράσαι E.''Med.''63; σαυτὸν ἐπιδοῦναι Ar.''Th.''249; <b class="b3">μὴ φθονήσῃς</b> is freq. in dialogue, [[do not refuse]] to do a thing, μὴ φ. διδάξαι Pl.''R.''338a, cf. ''Hp.Mi.''372e, ''Smp.'' 223a; also μὴ φθόνει μοι ἀποκρίνασθαι Id.''Grg.''489a; <b class="b3">μὴ φθονήσῃς</b> alone, Id.''Prt.''320c; δῆλον ὅτι οὐ φθονήσει Ἱππίας ἀποκρίνεσθαι Id.''Hp.Mi.''363c; οὐδενὶ πώποτε ἐφθόνησα Id.''Ap.''33a: c. part., μηδέ μοι φθόνει λέγων A.''Th.''480 ([[nisi legendum|nisi leg.]] [[λόγων]]): c. acc. et inf., τί φθονέεις . . ἀοιδὸν τέρπειν; Od.1.346: c. dat. et inf., τῇ δ' οὐκ ἂν φθονέοιμι . . ἅψασθαι 19.348; οὔτοι φθονῶ σοι δαιμόνων τιμᾶν γένος A.''Th.'' 236.<br><span class="bld">2</span> [[grudge]], [[refuse to grant]] a thing, φθονήσας μήτ' ἀπ' οἰωνῶν φάτιν, μήτ' εἴ τινα . . μαντικῆς ἔχεις ὁδόν [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''310: c. dat. pers. et gen. rei, οὔ τοι ἡμιόνων φθονέω Od.6.68; μηδέ μοι φθονήσῃς εὐγμάτων [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''583 (lyr.), cf. [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''238; μή μοι φθονήσῃς τοῦ μαθήματος Pl.''Euthd.''297b, cf. [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.4.16; φ. τοῖς ἑαλωκόσι τῆς σωτηρίας Plb.6.58.5: c. gen. rei only, to [[be grudging of]] a thing, [[πέπλων]], [[καρποῦ]], E.''HF''333, Pl.''Mx.''238a; <b class="b3">μηδ' ὀλίγης φθονέσῃς γαίης</b> ''JHS'' l. c.<br><span class="bld">III</span> Pass., to [[be envied]] or [[begrudged]], [[Herodotus|Hdt.]]3.52, [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''188, E.''El.''30; διὰ σοφίαν φ. ὑπό τινος [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''4.2.33; ἐπ' ἐσθλοῖς E.''Fr.'' 814 (lyr.); φθονηθέντα ὑπὸ Μοίρης ''JRS''18.30 (Phrygia): c. gen., to [[be grudged]] a thing, φ. τοῦ γάμου ὑπὸ δαιμονίου τινός Plu.2.772b.

|btext=[[φθονῶ]] :<br /><i>f.</i> φθονήσω, <i>ao.</i> ἐφθόνησα, <i>pf.</i> πεφθόνηκα;<br /><b>1</b> [[porter envie]], [[être jaloux]], [[jalouser]] : τινι porter envie à qqn, être jaloux de qqn ; τινος <i>ou</i> ἐπί τινι être jaloux de qch ; φθ. τινί τινος envier qch à qqn ; φθ. [[ὅτι]], [[εἰ]], [[ἐάν]] être jaloux de ce que;<br /><b>2</b> [[refuser par jalousie]] <i>ou</i> malveillance : τινί τινος, τινί τι qch à qqn ; τινι avec l'inf. à qqn de ; avec l'inf. seul : [[οὐκ]] ἂν φθονέοιμι ἀγορεῦσαι OD je ne refuse pas de dire ; μὴ φθόνει, μὴ φθονήσῃς avec l'inf. : ne refuse pas de ; avec un part. : [[μηδέ]] μοι φθόνει λέγων ESCHL et ne refuse pas de me dire ; <i>avec une</i> prop. inf. : [[οὔτε]] τινὰ [[φθονέω]] [[δόμεναι]] OD et je ne refuse pas que qqn donne.<br />'''Étymologie:''' [[φθόνος]].

|elrutext='''φθονέω:'''<br /><b class="num">1</b> [[завидовать]] (Hom., Xen.; φθονέω τινί τινος Plat.); ὁ φθονῶν ἐπὶ κακοῖς τοῖς τῶν [[πέλας]] ἡδόμενος ἀναφανήσεται Plat. завистливый обнаруживает радость по поводу несчастий ближних; τοῖς ἀγαθοῖς τινος φ. Xen. завидовать чьему-л. счастью; φθονέω ἐπί τινι Isocr., Plat.; завидовать чему-л. (в чем-л.); φθονεῖσθαι διά τι Xen. быть предметом зависти из-за чего-л.; νικῶν οὐκ ἂν θαυμάζοιο, ἀλλὰ φθονοῖο Xen. как победитель ты стал бы предметом не восхищения, а зависти (слова Симонида Гиерону);<br /><b class="num">2</b> [[питать злобу]], [[ненавидеть]]: ἔδεισε μὴ φθονηθείη φόνῳ Eur. она боялась навлечь на себя ненависть убийством;<br /><b class="num">3</b> [[отказывать]] (из зависти или недоброжелательства): τί τ᾽ [[ἄρα]] φθονέεις ἀοιδὸν τέρπειν; Hom. почему ты не позволяешь певцу услаждать (нас)?; οἱ (θεοὶ) ἐφθόνησαν ἄνδρα ἕνα τῆς Ἀσίης βασιλεῦσαι Her. боги воспротивились тому, чтобы один человек воцарился в Азии; преимущ. с отрицанием μή или οὐ: не отказывать, соглашаться (οὐκ ἂν [[ἔγωγε]] τούτων σοι φθονέοιμι ἀγορεῦσαι Hom.): οὔ τινα [[φθονέω]] [[δόμεναι]] Hom. я не против того, чтобы кто-нибудь подал (тебе что-л.); μή μοι φθόνει λέγων Aesch. не скрывай от меня ничего; μὴ φθόνει μοι ἀποκρίνασθαι [[τοῦτο]] Plat. не откажи в любезности ответить мне на это; οὐ φθονῶ σ᾽ ὑπεκφυγεῖν Soph. я согласна на твое бегство.

|lsmtext='''φθονέω:''' μέλ. <i>-ήσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἐφθόνησα</i> — Μέσ., μέλ. με Παθ. [[σημασία]] <i>φθονήσομαι</i>, Παθ. μέλ. <i>φθονηθήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐφθονήθην</i>· ([[φθόνος]])·<br /><b class="num">I.</b> διακατέχομαι από [[κακία]] ή [[μοχθηρία]], [[αισθάνομαι]] φθόνο, είμαι [[κακός]] ή ζηλιάρης, σε Ομήρ. Ιλ., Ξεν. κ.λπ.· με δοτ. προσ., <i>πτωχὸς πτωχῷ φθονέει</i>, σε Ησίοδ.· [[φθονέω]] τινὶ εὖ πρήσσοντι, [[φθονώ]] κάποιον για την [[τύχη]] του, σε Ηρόδ.· επίσης με δοτ. πράγμ., [[νιώθω]] ζήλια για κάποιο [[πράγμα]], σε Ισοκρ.· ἐπί τινι, σε Ξεν.· με δοτ. προσ. και γεν. πράγμ., [[οὔτοι]] ἡμιόνων [[φθονέω]], δεν [[αισθάνομαι]] καμία [[έχθρα]] απέναντί [[σου]] για τα μουλάρια, σε Ομήρ. Οδ.· <i>μή μοι φθονήσῃς τοῦ μαθήματος</i>, σε Πλάτ.· με γεν. πράγμ., μόνο, [[νιώθω]] φθόνο για κάποιο [[πράγμα]], <i>ἀλλοτρίων φθονέειν</i>, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">II.</b> [[αρνούμαι]] να κάνω [[κάτι]] από φθόνο ή [[κακία]], είμαι [[απρόθυμος]] να κανω [[κάτι]], με απαρ., σε Ομήρ. Οδ., Ευρ. κ.λπ.· <i>μὴ φθονήσῃς</i>, μην αρνηθείς, Λατ. ne graveris, <i>μὴ φθονήσῃς διδάξαι</i>, σε Πλάτ.· επίσης με αιτ. και απαρ. <i>ἐφθόνησαν</i> (<i>οἱ θεοὶ</i>) <i>ἕνα ἄνδρα βασιλεῦσαι</i>, σε Ηρόδ.· επίσης με δοτ. και απαρ., <i>τῇ δ' οὐκ ἂν φθονέοιμι ἅψασθαι</i>, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">III.</b> Παθ., μισούμαι ή φθονούμαι, Λατ. invideor, σε Ηρόδ., Ευρ. κ.λπ.

Albanian: resë; Arabic: حَسَدَ‎; Egyptian Arabic: حسد‎; Armenian: նախանձել; Bau Bidayuh: bidoki; Belarusian: зайздросціць; Bulgarian: завиждам; Catalan: envejar; Cebuano: sina, suya; Chinese Mandarin: 羡慕; Czech: závidět; Dutch: [[benijden]], [[afgunstig zijn]]; Esperanto: envii; Faroese: øvunda; Finnish: kadehtia; French: [[envier]]; Galician: envexar; Georgian: შეშურება; German: [[beneiden]]; Greek: [[ζηλεύω]], [[φθονώ]]; Ancient Greek: [[ἀγάω]], [[ἄγαμαι]], [[ἀγαίομαι]], [[ἀποφθαλμόομαι]], [[ἀποφθαλμοῦμαι]], [[ἀποφθαλμιόομαι]], [[βασκαίνω]], [[διαφθονέω]], [[διαφθονῶ]], [[ἐπιβλέπω]], [[ζαλλεύω]], [[ζαλόω]], [[ζαλῶ]], [[ζηλεύω]], [[ζηλοτυπέω]], [[ζηλοτυπῶ]], [[ζηλόω]], [[ζηλῶ]], [[φθονέω]], [[φθονῶ]]; Hungarian: irigyel; Indonesian: cemburu; Irish Old Irish: for·muinethar; Italian: [[invidiare]]; Japanese: 羨む; Kazakh: қызғану; Korean: 부럽다; Latin: [[invideo]]; Macedonian: завидува; Maori: kōhaehae; Middle English: envien; Old English: æfestegian; Persian: حسادت ورزیدن‎, رشک ورزیدن‎; Polish: zazdrościć; Portuguese: [[invejar]]; Romanian: invidia; Russian: [[завидовать]]; Serbo-Croatian Cyrillic: завидети, завидјети; Roman: zavideti, zavidjeti; Slovak: závidieť; Slovene: zavidati; Spanish: [[envidiar]]; Swedish: avundas; Tamil: பொறாமை; Thai: ริษยา, อิจฉา; Turkish: kıskanmak; Ukrainian: заздрити; Zazaki: peğil biyen