μέλαθρον: Difference between revisions

|Full diacritics=μέλᾰθρον

|Definition=τό, Ep. gen. sg.<br><span class="bld">A</span> [[μελαθρόφιν]] Od.8.279:—[[roof-tree]], [[ridgepole]], <b class="b3">μελαθρόφιν ἐξεκέχυντο</b> [[l.c.]], cf. 11.278, ''h.Ven.''173, ''IG''11(2).161''A'' 105 (Delos, iii B. C.), 199''A''113 (ibid., pl.); ἐπὶ προὔχοντι μελάθρῳ Od. 19.544: generally, [[beam]], [[roofbeam]] [[LXX]] ''3 Ki.''7.9(20); τὰ μέλαθρα τῶν θυρίδων ''PRyl.'' 233.5 (ii A. D.).<br><span class="bld">2</span> [[roof]], Il.2.414, Od.18.150.<br><span class="bld">II</span> [[house]], κυπαρίσσινον μέλαθρον Pi.''P.''5.40; <b class="b3">οὐράνιον μέλαθρον</b>, of [[heaven]], [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''1101 (lyr.): mostly in plural, Alc.''Supp.''19.2, etc.; <b class="b3">μελάθροις ἐν βασιλείοις</b> in the [[king]]'s [[hall]]s, A.''Ch.''343 (anap.), etc.; ἐς δόμων μέλαθρον Id.''Ag.''957; of a [[cave]] used as a [[dwelling]], S.''Ph.''147, E.''Cyc.''491 (both anap.).<br><span class="bld">2</span> [[lair]] of an [[animal]], Opp.''C.''2.307.<br><span class="bld">3</span> [[cage]], ib.4.107,423. (Acc. to ''EM''576.16 from [[μελαίνω]], cf. [[καπνοδόκη]]; it is doubtful whether [[κμέλεθρον]] is cogn.)

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0118.png Seite 118]] τό, die [[Stubendecke]], bes. der große Querbalken, welcher die Decke trägt, πολλὰ δὲ καὶ [[καθύπερθε]] μελαθρόφιν ἐξεκέχυντο Od. 8, 279, ἁψαμένη βρόχον αἰπὺν ἀφ' ὑψηλοῖο μελάθρου 11, 278, H. h. Cer. 188. Auch das Dachgebälk, Dachgesims, Od. 19, 544 ἐπὶ προὔχοντι μελάθρῳ. – [[Dach]], [[ἐπεί]] κε [[μέλαθρον]] ὑπέλθῃ Od. 18, 150, vgl. Il. 2, 414. 9, 204. 640; gew. übh. [[Haus]], Wohnung, κυπαρίσσινον, Pind. P. 5, 40, u. so immer bei den Tragg., ἐς μέλαθρα καὶ δόμους ἐφεστίους ἐλθών Aesch. Ag. 825, μελάθροις ἐν βασιλείοις Ch. 339. 1061; bei Soph. Phil. 147, τῶνδ' ἐκ μελάθρων, die Höhle des Philoktet bezeichnend; ὑψιπετὲς εἰς [[μέλαθρον]] Eur. Hec. 1101, u. öfter im plur., bes. von Häusern der Fürsten, wie auch bei sp. D., z. B. Ap. Rh. 3, 789. Nach E. M. von [[μελαίνω]], weil in der Decke das Loch zum Rauchfang angebracht war.

|elrutext='''μέλαθρον:''' τό<br /><b class="num">1</b> [[кровельная балка]] Hom., HH;<br /><b class="num">2</b> [[кровельные стропила]], [[кровля]] Hom.;<br /><b class="num">3</b> тж. pl. [[дом]], [[жилище]], [[палата]] (Πριάμοιο Hom.; μελάθροις ἐν βασιλείοις Aesch.).

|sltr=[[μέλαθρον]] [[chamber]] σφ (= χεριαρᾶν τεκτόνων δαίδαλα) [[ἔχει]] κυπαρίσσινον [[μέλαθρον]] (P. 5.40)

|mltxt=το (Α [[μέλαθρον]] και [[μέλεθρον]])<br /><b>νεοελλ.</b><br />μεγαλοπρεπές [[κτήριο]], πολυτελές [[οικοδόμημα]], [[μέγαρο]] («Ιλίου [[μέλαθρον]]»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η εσωτερική όψη της στέγης και το κύριο [[δοκάρι]] που υποβαστάζει την [[οροφή]]<br /><b>2.</b> [[δοκός]], [[δοκάρι]] («καὶ [[μέλαθρον]] ἐπ' ἀμφοτέρων τῶν στύλων», ΠΔ)<br /><b>3.</b> [[οροφή]], [[στέγη]]<br /><b>4.</b> [[οικία]], [[κατοικία]]<br /><b>5.</b> [[φωλιά]] ζώου<br /><b>6.</b> [[κλουβί]]<br /><b>7.</b> <b>συν. στον πληθ.</b> <i>τά μέλαθρα</i><br />τα ανάκτορα βασιλέων και ηγεμόνων<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> «οὐράνιον [[μέλαθρον]]» — ο [[ουρανός]], ο [[ουράνιος]] [[θόλος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Το [[επίθημα]] -<i>θρον</i> ([[πρβλ]]. [[βάρα]]-<i>θρον</i>) δηλώνει ελληνική [[προέλευση]], αν δεν πρόκειται [[περί]] προελληνικού τύπου, προσαρμοσθέντος μορφολογικά στην ελλ. [[γλώσσα]]. Η [[σύνδεση]] της λ. με τα [[μέλας]], [[μελαίνω]] ([[πρβλ]]. το [[ερμήνευμα]] του Μεγάλου Ετυμολογικού Λεξικού «ἀπὸ τοῦ μελαίνεσθαι ἀπὸ τοῦ καπνοῦ») [[είναι]] [[προϊόν]] παρετυμολογίας. Η [[σύνδεση]], εξάλλου, της λέξης τόσο με το [[βλωθρός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>μλωθρός</i>) «[[υψηλός]], [[μεγαλοπρεπής]]» όσο και με το [[κμέλεθρον]] «[[δοκός]]», [[παρά]] την [[ομοιότητα]] τών δύο τύπων, θεωρείται [[εξίσου]] αβέβαιη].

|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: [[vault of the roof]], [[roof-beams]], [[roof]], also (often in plur.) [[living]], [[house]] (Il., also inscr. [Delos IIIa], LXX, pap.).<br />Other forms: Also [[μελάθρα]] f. (Delos IVa).<br />Compounds: As 2. member e.g. in <b class="b3">ὑψι-μέλαθρος</b> [[with high-roof-beams]] (h. Merc.).<br />Derivatives: [[μελαθρόομαι]] [[provide with roof-beams]] (LXX).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Etymologically unclear. Acc. to the ancients "<b class="b3">ἀπὸ τοῦ μελαίνεσθαι ὑπὸ τοῦ καπνοῦ</b>" (EM 576, 16). If at all an inherited word (cf. Schwyzer 533, Chantraine Form. 374), perhaps only in ablaut different from [[βλωθρός]] <b class="b2">high(roofed)</b> (from <b class="b3">*μλ-</b>; s. v.); but this would require <b class="b2">*mlh₃-</b>. Not to [[κμέλεθρον]] [[beam]] (s.v.) because of the [[ε]]'s. Thus Güntert Reimwortbildungen 144f. and Pisani KZ 71, 125f. New attempt by Deroy Rev. belge de phil. 26, 533ff. (to be rejected). No doubt a Pre-Greek word.

|mdlsjtxt=[[μέλαθρον]], ου, τό,<br /><b class="num">I.</b> the [[ceiling]] of a [[room]], or ([[rather]]) the [[main]] [[beam]] [[which]] bears the [[ceiling]], Od.; in Od. 19. 544, the end of [[this]] [[beam]] [[outside]] the [[house]].<br /><b class="num">2.</b> [[generally]], a [[roof]], Hom.<br /><b class="num">II.</b> a [[house]], [[hall]], Pind., Eur.; [[mostly]] in plural, like Lat. tecta, Trag. [deriv. uncertain]