3,274,216
edits
χραίνω: Difference between revisions
m
Text replacement - "E.''Hec.''" to "E.''Hec.''"
(13_6b) |
|||
| (43 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=chraino | |Transliteration C=chraino | ||
|Beta Code=xrai/nw | |Beta Code=xrai/nw | ||
|Definition= | |Definition=A. ''Th.''61, etc., <span class="bld">A</span> fut. χρᾰνῶ [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''366: aor. ἔχρᾱνα A.''Eu.'' 170 (lyr.); subj. χράνῃ Id.''Fr.''327; inf. χρᾶναι Poll.7.129, Porph. ''Chr.''49:—[[touch slightly]], <b class="b3">ὀλιγάκις ἄστυ κἀγορᾶς χραίνων κύκλον</b>, i.e. keeping aloof from it, [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''919; <b class="b3">χ. οὐραίοισιν εὐδίαν ἁλός</b>, of fishes, Achae.27.3: hence, [[smear]], [[paint]], χ. ἢ ἀποχραίνειν [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]'' 769a, cf. Poll. [[l.c.]], Max.Tyr.40.2: [[besmear]], [[anoint]], τινι Nic.''Al.'' 246:—Pass., χραινομένην μέλιτι ''AP''7.622 (Antiphil.).<br><span class="bld">2</span> [[stain]], βωμὸν αἵματι μήλων B.10.111; πεδία δ' ἀργηστὴς ἀφρὸς χραίνει σταλαγμοῖς A.''Th.''61, cf. ''Fr.''327; [[defile]], μιάσματι μυχὸν ἔχρανας Id.''Eu.''170 (lyr.); especially of moral pollution, λέχη δὲ τοῦ θανόντος ἐν χεροῖν ἐμαῖν χραίνω [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''822, cf. E.''Hipp.''1266, ''Hec.''366; ὄμμα χ. θανασίμοισιν ἐκπνοαῖς Id.''Hipp.''1438; οὔτε φόνῳ τοὺς τῶν θεῶν βωμοὺς χραίνειν δεῖ Porph.''Abst.''2.28; of words, <b class="b3">θεῶν ὀνόματα μὴ χ. ῥᾳδίως</b> [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''917b:—Med., χεῖρα χραίνεσθαι φόνῳ [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''43:—Pass., αἱμάτων μιάσμασι χρανθεῖσα γαῖα A.''Supp.''266; καπνῷ χραίνεται πόλισμα Id.''Th.''342(lyr.), cf. [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''368; τὰ ὄμματα μὴ κεχράνθαι τοῖς ἀσεβήμασι Jul.''Or.''7.205a; ὄψιν τε καὶ ἀκοὴν ἐχράνθημεν Hld.10.9. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1368.png Seite 1368]] die Oberfläche eines Körpers leicht berühren, bestreichen, bespritzen, Aesch. Spt. 61; – bes. anstreichen, färben, χραίνειν ἢ ἀποχραίνειν Plat. Legg. VI, 769 a; schminken, salben, μέλιτι χραινόμενος Antiphil. 30 (VII, 622); πρὸς ἥλιον χραίνεσθαι Phryn. in B. A. 72, = ἐπικαίειν ἐν τῷ ἡλίῳ; κνίδην σὺν λίπει χραίνοιο Nic. Al. 566. – Dah. besudeln, μιάσματι μυχὸν ἔχρανας Aesch. Eum. 163; Suppl. 263; καπνῷ χραίνεται [[πόλισμα]] Spt. 324; vgl. Soph. O. R. 822 O. C. 369; λέχη τἀμὰ χρανεῖ [[δοῦλος]] Eur. Hec. 365, u. öfter; auch in Prosa, θεῶν ὀνόματα μὴ χραίνειν ῥᾳδίως Plat. Legg. XI, 917 b; [[πέδον]] φόνῳ Lycophr. 268. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1368.png Seite 1368]] die Oberfläche eines Körpers leicht berühren, bestreichen, bespritzen, Aesch. Spt. 61; – bes. anstreichen, färben, χραίνειν ἢ ἀποχραίνειν Plat. Legg. VI, 769 a; schminken, salben, μέλιτι χραινόμενος Antiphil. 30 (VII, 622); πρὸς ἥλιον χραίνεσθαι Phryn. in B. A. 72, = ἐπικαίειν ἐν τῷ ἡλίῳ; κνίδην σὺν λίπει χραίνοιο Nic. Al. 566. – Dah. besudeln, μιάσματι μυχὸν ἔχρανας Aesch. Eum. 163; Suppl. 263; καπνῷ χραίνεται [[πόλισμα]] Spt. 324; vgl. Soph. O. R. 822 O. C. 369; λέχη τἀμὰ χρανεῖ [[δοῦλος]] Eur. Hec. 365, u. öfter; auch in Prosa, θεῶν ὀνόματα μὴ χραίνειν ῥᾳδίως Plat. Legg. XI, 917 b; [[πέδον]] φόνῳ Lycophr. 268. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<i>ao.</i> ἔχρανα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐχράνθην;<br /><b>I.</b> [[toucher légèrement à la surface]], [[effleurer]], [[raser]] ; <i>p. anal.</i> τι αἵματι EUR arroser <i>ou</i> souiller (une épée) de sang;<br /><b>II.</b> <i>p. suite</i> :<br /><b>1</b> [[teindre]], [[colorer]];<br /><b>2</b> [[salir]], [[souiller]] ; <i>fig.</i> souiller par le meurtre, l'inceste, l'adultère, <i>etc.</i> : τὸ τῆς [[φιλίας]] [[ὄνομα]] ÉL souiller le nom de l'amitié;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[χραίνομαι]] salir, souiller, teindre qch à soi : χεῖρα φόνῳ SOPH teindre <i>ou</i> rougir sa main d'un meurtre.<br />'''Étymologie:''' cf. [[χραύω]], [[χράω]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''χραίνω:''' (aor. ἔχρᾱνα, aor. pass. ἐχράνθην)<br /><b class="num">1</b> досл. задевать, касаться, перен. окрашивать, мазать (χραινόμενος μέλιτι Anth.): χ. ἢ ἀποχραίνειν Plat. класть краски то гуще, то слабее; καπνῷ χραίνεται πόλισμ᾽ [[ἅπαν]] Aesch. весь город окутан дымом; πεδία χ. σταλαγμοῖς Aesch. окроплять равнину; χεῖρα χραίνεσθαι φόνῳ Soph. обагрять свои руки убийством;<br /><b class="num">2</b> [[марать]], [[осквернять]] (λέχη τινός Soph., Eur.; μυχὸν μιάσματι Aesch.);<br /><b class="num">3</b> [[оскорблять]] (θεοὺς ἀνομίᾳ Eur.; [[θεῶν]] ὀνόματα Plat.). | |||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''χραίνω''': μέλλ, χρᾰνῶ, = [[χράω]] (Α), [[ἐγγίζω]] ἐλαφρῶς, ὀλίγον, [[ὀλιγάκις]] ἄστυ κἀγορᾶς χραίνων κύκλον, δηλ. μένων μακρὰν [[αὐτοῦ]], Πόρσ. εἰς Εὐρ. Ὀρ. 909· οὕτω, χρ. οὐραίοισιν εὐδίαν ἁλός, ἐπὶ ἰχθύων, Ἀχαιὸς παρ’ Ἀθην. 277Β· - [[ἐντεῦθεν]], [[ἀλείφω]], [[ἐπιχρίω]], χρ. ἢ ἀποχραὶ εἰν Πλάτ. Νόμ. 719Α. ἴδε Ruhnk. εἰς Πλάτ. Τίμ., Πολυδ. Ζ΄, 129, Μάξ. Τύρ. 40. 2· [[ἀλείφω]], [[χρίω]], τινὶ Νικ. Ἀλεξιφ. 246· - Παθ., χραινομένην μέλιτι Ἀνθ. Παλατ. 7. 622. 2) [[μιαίνω]], [[μολύνω]], πεδία δ’ ἀργηστὴς ἀφρὸς χραίνει σταλαγμοῖς Αἰσχύλ. Θήβ. 61, πρβλ. [[αὐτόθι]] 342, Ἀποσπάσμ. 340· μιάσματι μυχὸν ἔχρανας ὁ αὐτ. ἐν Εὐμ. 170· - [[μάλιστα]] ἐπὶ ἠθικοῦ μολυσμοῦ, λέχη δὲ τοῦ θανόντος ἐν χεροῖν ἐμαῖν [[χραίνω]] Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 822, πρβλ. Εὐρ. Ἱππόλυτ. 1266. Ἐκ. 366· [[ὄμμα]] χρ. θανασίμοισιν ἐκπνοαῖς ὁ αὐτὸς ἐν Ἱππολύτῳ 1438· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ λέξεων, θεῶν ὀνόματα μὴ χραίνειν ῥᾳδίως Πλάτ. Νόμ. 917B. - Μέσ., χεῖρα χραίνεσθαι φόνῳ Σοφ. Αἴ. 43. - Παθητ., αἱμάτων μιάσμασι χρανθεῖσα Αἰσχύλ. Ἱκ. 266, πρβλ. Σοφ. Οἰδ. Κολ. 368. | |||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=ΜΑ<br />[[μιαίνω]], [[μολύνω]], [[κυρίως]] από [[ηθική]] [[άποψη]] («λέχη δὲ τοῦ θανόντος ἐν χεροῑν ἐμαῖν [[χραίνω]]», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αγγίζω]] [[ελαφρά]] την [[επιφάνεια]] ενός αντικειμένου<br /><b>2.</b> [[χρωματίζω]] («γυναικὸς τέχνῃ ἐλέφαντα χραινούσης φοίνικι», Μάξ.)<br /><b>3.</b> [[αλείφω]], [[επαλείφω]] («τῷ μὲν Γερραῖοι νομάδες χαλκήρεας αἰχμὰς χραίνουσιν», <b>Νίκ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. τ., ο [[οποίος]], [[κατά]] την επικρατέστερη [[άποψη]], συνδέεται με τα ρ. [[χραύω]] και [[χρίω]] και έχει, πιθανότατα, σχηματιστεί [[υστερογενώς]] κατ' [[επίδραση]] τών <i>μι</i>-[[αίνω]], <i>ξ</i>-[[αίνω]] (<b>βλ.</b> και λ. [[χραύω]]). Εξάλλου, λόγω της σημασιολογικής εγγύτητας του ρ. [[χραίνω]] με τα ρ. [[μιαίνω]] και [[χρίω]], έχει διατυπωθεί και η [[υπόθεση]] ότι το ρ. [[χραίνω]] έχει προέλθει με συμφυρμό τών δύο αυτών τ., [[άποψη]], όμως, που θεωρείται λιγότερο πιθανή. Τέλος, ελάχιστα πιθανή [[είναι]] και η [[αναγωγή]] του ρ. στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>ghren</i>- «[[τρίβω]], [[θρυμματίζω]]», η οποία αποτελεί εκτεταμένη [[μορφή]] της ρίζας <i>gher</i>- «[[τρίβω]]» (για τη γενική αυτή [[μορφή]] ρίζας <b>βλ. λ.</b> [[χραύω]])]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''χραίνω:''' μέλ. <i>χρᾰνῶ</i>, αόρ. αʹ <i>ἔχρᾱνα</i>, = [[χράω]] (Α)·<br /><b class="num">1.</b> [[αγγίζω]] απαλά, [[ὀλιγάκις]] [[ἄστυ]] χραίνων, δηλ. [[μένω]] [[μακριά]] απ' αυτήν (την πόλη), σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> [[λερώνω]], [[μιαίνω]], [[μολύνω]], σε Αισχύλ.· [[ιδίως]], λέγεται για [[ηθική]] [[μόλυνση]], σε Σοφ., Ευρ. — Μέσ., <i>χεῖρα χραίνεσθαι φόνῳ</i>, σε Σοφ. — Παθ., μολύνομαι, στον ίδ. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt== χράω1]<br /><b class="num">1.</b> to [[touch]] [[slightly]], [[ὀλιγάκις]] [[ἄστυ]] χραίνων, i. e. [[keeping]] [[aloof]] from it, Eur.<br /><b class="num">2.</b> to [[stain]], [[spot]], [[defile]], Aesch.;— especially of [[moral]] [[pollution]], Soph., Eur.:—Mid., χεῖρα χραίνεσθαι φόνωι Soph.:—Pass. to be [[defiled]], Soph. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''χραίνω''': {khraínō}<br />'''Forms''': Aor. χρᾶναι, Fut. χρανῶ,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[bestreichen]], [[besudeln]], [[beflecken]] (B., Trag., Nik., ''AP'', Pl. ''Lg''. 769 a, auch sp. Prosa).<br />'''Composita''': vereinzelt m. ἀπο- im Sinn von [[die Farben abstufen]], [[schattieren]] (Pl. ''Lg''. 769 a, Arist.) u.a.,<br />'''Derivative''': Verbaladj. [[ἄχραντος]] [[unbesudelt]], [[unbefleckt]] (Trag., sp. Prosa u.a.); auch ἀχρανές· ἄχραντον, ἀμόλυντον, καθαρόν, ἀμίαντον H., ἀχραές ib. (Nik., ''AP'').<br />'''Etymology''': Vgl. [[χρίω]] und [[μιαίνω]]; Kreuzung von beiden (χραίνειν [[γάρ]] ἐστι τὸ μιαίνειν H.)? S. noch [[χραύω]], [[χρόα]], [[χρώς]], [[χρίω]] m. Weiterem.<br />'''Page''' 2,1115 | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=ἀγγίζω ἐλαφρά, [[μολύνω]], [[λερώνω]]). Ἀπό ρίζα: χραϝ. Συγγενικό μέ τά [[χραύω]] ἤ [[χράω]], [[χρίω]]. Θέμα χραν + jω → [[χραίνω]]. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[χραντός]] (=[[μολυσμένος]]), [[ἄχραντος]] (=[[ἀμόλυντος]]), [[πανάχραντος]]. | |||
}} | }} | ||