3,272,071
edits
m (Text replacement - "<i>ἡ [[" to "ἡ [[") |
(CSV import) |
||
(41 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=tritos | |Transliteration C=tritos | ||
|Beta Code=tri/tos | |Beta Code=tri/tos | ||
|Definition= | |Definition=[ῐ], Aeol. [[τέρτος]] (v. [[τέρτα]]) η, ον, ([[τρεῖς]])<br><span class="bld">A</span> [[third]], τοῖσι δ' ἐπὶ τρίτος ἦλθε Od.20.185, cf. 14.471; <b class="b3">τρίτος αὐτός</b> himself [[the third]], i.e. [[with two others]] (v. [[αὐτός]] 1.6) τ. ἡμίδραχμον [[two drachmae and a half]], Din.''Fr.''8.4; cf. <b class="b3">ἡμιτάλαντον; τ. γενέσθαι</b> to be [[third]] in a race, Isoc.16.34, cf. Plu.''Alc.''11:—[[the third]] freq. appears as [[completing the tale]], e.g. [[the third and last]] libation was offered to Ζεὺς Σωτήρ, Διὸς σωτηρίου σπονδὴ τρίτου κρατῆρος [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''425, cf. A.''Fr.''55; ἔγχει κἀπιβόα τρίτον παιῶν', ὡς νόμος ἐστίν Pherecr.131.5 (cf. [[τριτόσπονδος]]): metaph., Κράτος τε καὶ Δίκη σὺν τῷ τρίτῳ.. Ζηνί A.''Ch.''244, cf. ''Eu.'' 759, ''Supp.''26 (anap.); <b class="b3">τρίτην ἐπενδίδωμι</b> (''[[sc.]]'' [[πληγήν]]) [[the third and finishing]] stroke, Id.''Ag.''1386; <b class="b3">Ἐρινὺς.. αἷμα πίεται, τρίτην πόσιν</b>, i.e. the blood of Clytemnestra and Aegisthus, the first being that of the children of Thyestes, the second that of Agamemnon, Id.''Ch.''578, cf. 1066 (anap.).<br><span class="bld">II</span> [[τρίτη]], with or without [[ἡμέρα]], [[the day after tomorrow]], ἐς τρίτην ἡμέραν Ar.''Lys.''612; εἰς τρίτην Anaxandr.4; τῇ τρίτῃ X.''HG''3.1.17, etc.; τρίτῃ καὶ τετάρτῃ Id.''An.''4.8.21, etc.; but <b class="b3">ἐχθὲς καὶ τ. ἡμέραν</b> yesterday and [[the day before]], Id.''Cyr.''6.3.11:—διὰ τρίτης [[two days later]], Arist.''Fr.''368; but, [[every other day]], Hp.''Fract.'' 48, Gal.6.354.<br><span class="bld">2</span> with other Nouns omitted, <b class="b3">ἡ τ.</b> (''[[sc.]]'' [[χορδή]]) [[the third string]] in the heptachord, = [[ἡ παραμέση]], Arist.''Pr.''920a16, Plu.2.1137b:—<b class="b3">ἡ τ.</b> (''[[sc.]]'' [[πληγή]]) [[the third blow]], v. supr. 1:—<b class="b3">ἡ τ.</b> (''[[sc.]]'' [[μερίς]]) [[the third part]] of a coin or weight, [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] [[sub verbo|s.v.]] [[ἕκτη]], Phot. post Τριτοπάτορες; ἐγένετο ὁ μέδιμνος χρυσοῦ καὶ δύο τριτῶν ''IPE''12.32A63 (Olbia, iii B. C.); [[third of a stater]], Herod.2.64.<br><span class="bld">III</span> [[τρίτον]] as adverb, [[thirdly]], [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''55, ''Fr.''380; [[a third time]], E.''Hel.''1417, Aristid.2.182 J.; <b class="b3">πρῶτον μὲν... δεύτερον δὲ... τ. δὲ</b>.. [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 358c; <b class="b3">τοῦτο τ.</b> this [[third time]], [[LXX]] ''Nu.''22.32, ''Ev.Jo.''21.14:—in Hom. always <b class="b3">τὸ τρίτον</b>, Il.3.225, 6.186, al., cf. [[Herodotus|Hdt.]]1.55, [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''997, Th.6.5, etc.:—also ἐκ τρίτου [[in the third place]], Pl.''Ti.''54a (but = [[the third time]], Ev.Matt. 26.44, Dsc. 5.32); ἐκ τρίτων [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''1178, [[Plato|Pl.]]''[[Gorgias|Grg.]]'' 500a:—regul. Adv. [[τρίτως]] [[in the third degree]], Id.''Ti.''56b.<br><span class="bld">2</span> τρίτον [[thrice]], Syrian.''in Metaph.'' 134.15, ''Gp.''2.39.7, al., Sch.Pi.''O.''2.123; Elean ἐν τρίτον ''Schwyzer'' 412.4.<br><span class="bld">IV</span> τὸ τ. μέρος Isoc.12.177, etc.; τὸ τ. Luc.''Tox.''46; τὸ τ. τοῦ ἀριθμοῦ Str.7.7.4, cf. [[LXX]] ''Nu.''15.6; <b class="b3">ἐπὶ τῷ τ.</b> at [[the third]] signal, X.''An.''2.2.4.<br><span class="bld">V</span> [[τρίτα]], τά,<br><span class="bld">1</span> (''[[sc.]]'' [[ἱερά]]) [[a sacrifice offered the third day after the funeral]], Ar.''Lys.''613, Is.2.37, Poll.8.146.<br><span class="bld">2</span> <b class="b3">τὰ τρίτα λέγειν τινί</b> play [[the third part]] (like <b class="b3">τριταγωνιστεῖν τινι</b>), D.19.246, cf. Men.223.17.<br><span class="bld">3</span> <b class="b3">πρῶτα δραμεῖν καὶ δεύτερα καὶ τ.</b> win.. [[third place]] in the race, E.''Epigr.''3 ([[τρίτατα]] cj. Bgk.). (Cf. Skt. trlīyas, Lat. [[terlius]], etc.) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1149.png Seite 1149]] der dritte, Hom. u. Hes. u. Folgde überall; [[τρίτος]] αὐτὸς ἦλθεν, er ging selbdritter, d. i. mit zwei Andern, vgl. Od. 20, 185; – τρίτην ἡμέραν, vorgestern, Lob. Phryn. p. 323; – τρίτον, adv., drittens, zum dritten Male, τὸ τρίτον, od., wie Wolf schreibt, [[τοτρίτον]], Il. 6, 186 u. öfter; Her. 1, 55 u. sonst; Plat. Prot. 351 d; ἔτι δὴ τὸ τρίτον λέγωμεν, Parm. 155 e; – τὰ τρίτα, sc. [[ἱερά]], ein Todtenopfer, das am dritten Tage nach der Bestattung dargebracht wurde, τὰ τρίτα ποιεῖν, Isae. 2, 37; – auch sc. ἆθλα, der dritte Kampfpreis; – τὰ τρίτα λέγειν τινί, unter Einem die dritte Rolle spielen, Dem. 19, 246. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1149.png Seite 1149]] der dritte, Hom. u. Hes. u. Folgde überall; [[τρίτος]] αὐτὸς ἦλθεν, er ging selbdritter, d. i. mit zwei Andern, vgl. Od. 20, 185; – τρίτην ἡμέραν, vorgestern, Lob. Phryn. p. 323; – τρίτον, adv., drittens, zum dritten Male, τὸ τρίτον, od., wie Wolf schreibt, [[τοτρίτον]], Il. 6, 186 u. öfter; Her. 1, 55 u. sonst; Plat. Prot. 351 d; ἔτι δὴ τὸ τρίτον λέγωμεν, Parm. 155 e; – τὰ τρίτα, ''[[sc.]]'' [[ἱερά]], ein Todtenopfer, das am dritten Tage nach der Bestattung dargebracht wurde, τὰ τρίτα ποιεῖν, Isae. 2, 37; – auch ''[[sc.]]'' ἆθλα, der dritte Kampfpreis; – τὰ τρίτα λέγειν τινί, unter Einem die dritte Rolle spielen, Dem. 19, 246. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=η, ον :<br />troisième ; [[τρίτος]] ἦλθε OD il vint lui troisième, <i>càd</i> avec deux autres ; <i>en ce sens joint à</i> [[αὐτός]] : αὐτὸς [[τρίτος]] PLUT, [[τρίτος]] [[αὐτός]] LUC lui troisième de sa personne ; Τρίτη ([[πληγή]]) ESCHL le troisième coup, le coup final;<br /><i>subst.</i> <b>I.</b> ἡ Τρίτη ([[ἡμέρα]]) le troisième jour ; τῇ τρίτῃ le troisième jour ; εἰς τρίτην pour le troisième jour ; διὰ τρίτης pendant le troisième jour;<br /><b>II.</b> τὸ τρίτον le tiers ; <i>adv.</i> • τρίτον, • τὸ τρίτον pour la troisième fois ; ἐκ τρίτων en troisième lieu;<br /><b>III.</b> τὰ τρίτα :<br /><b>1</b> [[le troisième prix de la lutte]];<br /><b>2</b> [[le troisième rôle]].<br />'''Étymologie:''' [[τρίς]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''τρίτος:''' [[третий]]: τοῖσι δ᾽ [[ἅμα]] τ. ἦρχον [[ἐγών]] Hom. с ними втроем предводительствовал и я; τ. [[αὐτός]] Luc. сам-третей, т. е. втроем; ἐκ τρίτου и ἐκ τρίτων Plat. на третьем месте, в-третьих - см. тж. [[τρίτα]], [[τρίτον]] и [[τρίτη]]. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''τρίτος''': [ῐ], -η, -ον, (ἴδε [[τρεῖς]]), Λατ. tertius, Ὅμ., Ἡσ. κλπ.· τοῖσι δ’ ἐπὶ [[τρίτος]] ἦλθε, αὐτὸς [[τρίτος]], δηλ. | |lstext='''τρίτος''': [ῐ], -η, -ον, (ἴδε [[τρεῖς]]), Λατ. tertius, Ὅμ., Ἡσ. κλπ.· τοῖσι δ’ ἐπὶ [[τρίτος]] ἦλθε, αὐτὸς [[τρίτος]], δηλ. μετὰ δύο ἄλλων, Ὀδ. Υ. 185, πρβλ. Ξ. 471· οὕτω, [[τρίτος]] αὐτὸς (ἴδε αὐτὸς Ι. 6)· [[τρίτος]] [[γίγνομαι]], δηλ. [[τρίτος]] ἐν ἀγῶνι, νικῶ [[τρίτος]], Ἰσοκρ. 353D· - ἡ λ. [[τρίτος]] [[συχνάκις]] φαίνεται ὡς συμπληρωτικὴ καὶ τελειωτική· π.χ. ἡ τρίτη καὶ τελευταία σπονδὴ ἐγένετο εἰς τιμὴν Διὸς τοῦ Σωτῆρος, Διὸς σωτηρίου σπονδὴ τρίτου κρατῆρος Σοφ. Ἀποσπ. 375 (ἴδε σωτὴρ Ι. 2, καὶ πρβλ. [[τριτόσπονδος]])· ἔγχει κἀπιβόα τρίτον παιῶν’, ὡς [[νόμος]] ἐστὶν Φερεκράτ. ἐν «Πέρσαις» 2· [[ὅθεν]] μεταφορ., Κράτος τε καὶ Δίκη σὺν τῷ τρίτῳ... Ζηνὶ Αἰσχύλ. Χο. 244, πρβλ. Εὐμ. 759, Ἱκέτ. 27, Ἀποσπ. 52· τρίτην [[ἐπενδίδωμι]] (ἐξυπακ. πληγήν), τὴν τρίτην καὶ τελειωτικήν, ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 1386· [[Ἐρινύς]]... [[αἷμα]] πίεται, τρίτην πόσιν, δηλ. τὸ [[αἷμα]] τῆς Κλυταιμνήστρας καὶ τοῦ Αἰγίσθου· πρώτη δὲ [[πόσις]] ὑπῆρξεν ἡ τοῦ αἵματος τῶν τέκνων τοῦ Θυέστου καὶ δευτέρα τοῦ Ἀγαμέμνονος, ὁ αὐτ. ἐν Χο. 578, πρβλ. 1065 κἑξ. ΙΙ. τρίτη μετὰ τοῦ [[ἡμέρα]] ἢ [[ἄνευ]] [[αὐτοῦ]], ἡ μετὰ τὴν [[αὔριον]]· ἐς τρίτην ἡμέραν Ἀριστοφ. Λυσ. 612· εἰς τρίτην Ἀναξανδρίδ. ἐν «Ἀγχίσῃ» 1· τῇ τρίτῃ Ξεν. Ἑλλ. 3. 1, 17, κλπ.· τρίτῃ καὶ τετάρτῃ ὁ αὐτ. ἐν Ἀναβ. 4. 8, 21, κλπ.· - [[ἀλλά]], χθὲς καὶ τρ. ἡμέραν, χθὲς καὶ [[προχθές]], ὁ αὐτ. ἐν Κύρ. 6. 3. 11· διὰ τρίτης κατὰ τὴν τρίτην ἡμέραν, διαρκούσης τῆς τρίτης ἡμέρας, Αἰλ. περὶ Ζῴων 4. 57· ἢ κατὰ πᾶσαν τρίτην ἡμέραν, Ἱππ. 779F. 2) μετ’ ἄλλων οὐσιαστικῶν, ἅτινα παραλείπονται, ἡ τρίτη (ἐξυπακ. [[χορδή]]), ἡ τρίτη χορδὴ τοῦ ἑπταχόρδου, = ἡ παραμέση, Ἀριστ. Προβλ. 19. 32, Πλούτ. 2. 1137D· - ἡ τρίτη (ἐξυπακ. [[πληγή]]), τὸ τρίτον χτύπημα, ἴδε ἀνωτ. Ι· - ἡ τρίτη (ἐξυπακ. [[μερίς]]), τὸ τρίτον [[μέρος]] νομίσματος ἢ βάρους, Ἡσύχ., Φώτ.· - τρίτον [[ἡμίδραχμον]], δύο δραχμαὶ καὶ [[ἡμίσεια]], Ἁρποκρ. ΙΙΙ. τρίτον ὡς ἐπίρρ., κατὰ τρίτον λόγον, Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 52, Σοφ. Ἀντ. 55, Ἀποσπ. 69, Εὐρ., κλπ.· πρῶτον μέν..., δεύτερον δέ..., τρίτον δέ... Πλάτ. Πολ. 358C· - παρ’ Ὁμήρ. ἀείποτε τὸ τρίτον (ἤ, ὡς γράφει ὁ Wolf, [[τοτρίτον]]), Ἰλ. Γ. 225, Ζ. 186, κλπ.· οὕτω καὶ Ἡρόδ. 1. 55, Ἀριστοφ. Ἀχ. 997, Θουκ., κλπ.· [[ὡσαύτως]], ἐκ τρίτου Πλάτ. Τίμ. 54Β· ἐκ τρίτων Εὐριπ. Ὀρ. 1178, Πλάτ. Γοργ. 500Α· - ὁ ὁμαλὸς ἐπιρρηματικὸς [[τύπος]] τρίτως πρῶτον ἐν Πλάτ. Τιμ. 56Β, πρβλ. Λοβέκ. εἰς Φρύνιχ. 311. IV. τὸ τρίτον [[μέρος]] Ἰσοκρ. 270Α, κλπ.· τὸ τρίτον Λουκ. Τόξ. 46· ἐπὶ τῷ τρίτῳ, κατὰ τὸ τρίτον [[σάλπισμα]], Ξεν. Ἀνάβ. 2. 2, 4. V. τρίτα, τά, 1) (ἐξυπακουομ. τοῦ [[ἱερά]]), [[θυσία]] [[ὑπὲρ]] τοῦ τεθνεῶτος γινομένη τὴν τρίτην ἡμέραν μετὰ τὴν κηδείαν, Ἰσαῖ. περὶ Μενεκλ. Κλήρου § 37, Πολυδ. Η΄, 146. 2) τὰ τρίτα λέγειν τινί, ὡς τὸ τριταγωνιστεῖν τινι, Δημ. 418. 5, πρβλ. Ἀριστοφ. Λυσ. 613· ὁ [[κακοήθης]] τρίτα λέγει Μένανδρ. ἐν «Θεοφορουμένῃ» 2. 17. 3) ἅρματι πρῶτα [[δραμεῖν]] καὶ δεύτερα καὶ τρίτα Εὐρ. παρὰ Πλουτ. Ἀλκ. 11. (Σανσκρ. tritiya). | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=<b>τρῐτος</b> (- | |sltr=<b>τρῐτος</b> (-ον; -αν, -αισιν; n. pro adv., -ον.) “τρίταισιν δ' ἐν γοναῖς [[ἄμμες]] αὖ κείνων φυτευθέντες [[σθένος]] ἀελίου χρύσεον λεύσσομεν” (P. 4.143) ῥίζαν ἀπείρου τρίταν εὐήρατον (τὴν Λιβύην Σ.) (P. 9.8) ἀγῶνί τε Κίρρας ἐν τῷ Θρασυδᾷος ἔμνασεν ἑστίαν τρίτον [[ἔπι]] στέφανον πατρῴαν βαλών (P. 11.14) Περσεὺς [[ὁπότε]] τρίτον ἄυσεν κασιγνητᾶν [[μέρος]] ἐνναλίᾳ Σερίφῳ λαοῖσί τε μοῖραν [[ἄγων]] (i. e. Medusa) (P. 12.11) διπλόαν νίκαν ἀνεφάνατο παίδων λτ;τεγτ; τρίταν [[πρόσθεν]] (I. 4.71) εἴη δὲ τρίτον σωτῆρι πορσαίνοντας Ὀλυμπίῳ Αἴγιναν [[κάτα]] σπένδειν μελιφθόγγοις ἀοιδαῖς (''[[sc.]]'' κρατῆρα: τὸν δὲ τρίτον κρατῆρα Διὸς σωτῆρος ἔλεγον Σ.) (I. 6.7) κατὰ μὲν φίλα τέκν' ἔπεφνεν δώδεκ, αὐτὸν δὲ τρίτον (''[[sc.]]'' τὸν πατέρα Νηλέα: i. e. τρίτον καὶ δέκατον) fr. 171. n. acc. s. pro adv., ἐν δὲ πείρᾳ [[τέλος]] διαφαίνεται ὧν [[τις]] ἐξοχώτερος γένηται, ἐν παισὶ νέοισι [[παῖς]], ἐν ἀνδράσιν [[ἀνήρ]], τρίτον ἐν παλαιτέροισι (N. 3.72) | ||
}} | }} | ||
{{eles | {{eles | ||
Line 35: | Line 38: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=-η, -ο / [[τρίτος]], -η, -ον, ΝΜΑ, και αιολ. τ. [[τέρτος]], θηλ. [[τέρτα]] και τερτία, Α<br /><b>1.</b> αυτός που κατέχει τη [[θέση]] [[μετά]] τον δεύτερο, ο [[τελευταίος]] από τους [[τρεις]]<br /><b>2.</b> (το ουδ. εν. ως επίρρ.) <i>τρίτο</i>(<i>ν</i>)<br />([[μετά]] το <i>πρώτο</i>[[ν]] και το <i>δεύτερο</i>[[ν]])<br />[[κατά]] τρίτο λόγο, σε [[τρίτη]] [[σειρά]]<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />(<b>το θηλ. ως κύριο όν.</b>) <i>η Τρίτη</i><br />η [[τρίτη]] [[ημέρα]] της εβδομάδας, [[μετά]] την [[Κυριακή]] και τη Δευτέρα<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> ο [[τρίτος]]<br />α) [[πρόσωπο]] άσχετο σε μια [[υπόθεση]]<br />β) [[μεσολαβητής]], [[διαιτητής]]<br />γ) [[εραστής]] της συζύγου ή ερωμένη του συζύγου<br /><b>2.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> η [[τρίτη]]<br />α) <b>μουσ.</b> το [[διάστημα]] [[ανάμεσα]] σε [[τρεις]] βαθμίδες, σε διαδοχικούς φθόγγους της κλίμακας<br />β) μία από τις [[οκτώ]] θέσεις απόκρουσης στην [[οπλασκία]]<br />γ) [[τρία]] χαρτιά του ίδιου χρώματος σε κατιούσα [[διαδοχή]] ([[τρίτη]] του άσσου)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «[[τρίτος]] [[κόσμος]]» — οι χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής οι οποίες ήταν [[πρώην]] αποικίες και διανύουν [[τώρα]] το [[στάδιο]] της βιομηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>φρ.</b> «[[τρίτη]] [[ημέρα]]<br />α) η μεθαυριανή [[ημέρα]], [[μεθαύριο]]<br />β) η προχθεσινή [[μέρα]], [[προχθές]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που βρίσκεται ή πηγαίνει [[κάπου]] [[μαζί]] με άλλους δύο («τοῖσι δ' ἐπὶ [[τρίτος]] ἦλθε Φιλοίτιος», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> αυτός που επαναλαμβάνεται [[τρεις]] φορές («καὶ πεπτωκότι τρίτην [[ἐπενδίδωμι]]» — του [[δίνω]] τρίτο, τελειωτικό [[χτύπημα]], <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> η τελευταία, [[τρίτη]] [[σπονδή]] [[προς]] τιμήν του [[Διός]] Σωτήρος («Διὸς Σωτηρίου σπονδὴ τρίτου κρατῆρος», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> ἡ [[τρίτη]]<br />η [[τρίτη]] [[χορδή]] του επτάχορδου οργάνου<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «διὰ τρίτης» — [[κατά]] τη [[διάρκεια]] της τρίτης ημέρας<br /><b>6.</b> (το ουδ. εν. ως επίρρ.) [[επίσης]] («[[τρίτον]] δ' ἀδελφῴ δύο... [[μόρον]] κοινὸν κατειργάσαντο», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>7.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ τρίτα</i><br />α) [[ιεροτελεστία]] της τρίτης ημέρας [[μετά]] την [[κηδεία]]<br />β) η [[κατάταξη]] στην [[τρίτη]] [[θέση]], η [[τρίτη]] [[νίκη]] σε αγώνα<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «[[τρίτον]] [[ἡμίδραχμον]]» — [[δυόμισυ]] δραχμές<br />β) «τρίτα [[λέγω]]» — [[είμαι]] [[τριταγωνιστής]] σε [[παράσταση]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[τρίτως]] Α<br />[[κατά]] τρίτο λόγο, [[τρίτον]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το τακτικό αριθμ. [[τρίτος]] έχει σχηματιστεί από την εξασθενωμένη [[βαθμίδα]] <i>τρι</i>- του αριθμητικού [[τρεις]], [[τρία]] (<b>πρβλ.</b> σύνθ. με α' συνθετικό <i>τρι</i>-) με κατάλ. -<i>τος</i> ( | |mltxt=-η, -ο / [[τρίτος]], -η, -ον, ΝΜΑ, και αιολ. τ. [[τέρτος]], θηλ. [[τέρτα]] και τερτία, Α<br /><b>1.</b> αυτός που κατέχει τη [[θέση]] [[μετά]] τον δεύτερο, ο [[τελευταίος]] από τους [[τρεις]]<br /><b>2.</b> (το ουδ. εν. ως επίρρ.) <i>τρίτο</i>(<i>ν</i>)<br />([[μετά]] το <i>πρώτο</i>[[ν]] και το <i>δεύτερο</i>[[ν]])<br />[[κατά]] τρίτο λόγο, σε [[τρίτη]] [[σειρά]]<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />(<b>το θηλ. ως κύριο όν.</b>) <i>η Τρίτη</i><br />η [[τρίτη]] [[ημέρα]] της εβδομάδας, [[μετά]] την [[Κυριακή]] και τη Δευτέρα<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> ο [[τρίτος]]<br />α) [[πρόσωπο]] άσχετο σε μια [[υπόθεση]]<br />β) [[μεσολαβητής]], [[διαιτητής]]<br />γ) [[εραστής]] της συζύγου ή ερωμένη του συζύγου<br /><b>2.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> η [[τρίτη]]<br />α) <b>μουσ.</b> το [[διάστημα]] [[ανάμεσα]] σε [[τρεις]] βαθμίδες, σε διαδοχικούς φθόγγους της κλίμακας<br />β) μία από τις [[οκτώ]] θέσεις απόκρουσης στην [[οπλασκία]]<br />γ) [[τρία]] χαρτιά του ίδιου χρώματος σε κατιούσα [[διαδοχή]] ([[τρίτη]] του άσσου)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «[[τρίτος]] [[κόσμος]]» — οι χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής οι οποίες ήταν [[πρώην]] αποικίες και διανύουν [[τώρα]] το [[στάδιο]] της βιομηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>φρ.</b> «[[τρίτη]] [[ημέρα]]<br />α) η μεθαυριανή [[ημέρα]], [[μεθαύριο]]<br />β) η προχθεσινή [[μέρα]], [[προχθές]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που βρίσκεται ή πηγαίνει [[κάπου]] [[μαζί]] με άλλους δύο («τοῖσι δ' ἐπὶ [[τρίτος]] ἦλθε Φιλοίτιος», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> αυτός που επαναλαμβάνεται [[τρεις]] φορές («καὶ πεπτωκότι τρίτην [[ἐπενδίδωμι]]» — του [[δίνω]] τρίτο, τελειωτικό [[χτύπημα]], <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> η τελευταία, [[τρίτη]] [[σπονδή]] [[προς]] τιμήν του [[Διός]] Σωτήρος («Διὸς Σωτηρίου σπονδὴ τρίτου κρατῆρος», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> ἡ [[τρίτη]]<br />η [[τρίτη]] [[χορδή]] του επτάχορδου οργάνου<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «διὰ τρίτης» — [[κατά]] τη [[διάρκεια]] της τρίτης ημέρας<br /><b>6.</b> (το ουδ. εν. ως επίρρ.) [[επίσης]] («[[τρίτον]] δ' ἀδελφῴ δύο... [[μόρον]] κοινὸν κατειργάσαντο», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>7.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ τρίτα</i><br />α) [[ιεροτελεστία]] της τρίτης ημέρας [[μετά]] την [[κηδεία]]<br />β) η [[κατάταξη]] στην [[τρίτη]] [[θέση]], η [[τρίτη]] [[νίκη]] σε αγώνα<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «[[τρίτον]] [[ἡμίδραχμον]]» — [[δυόμισυ]] δραχμές<br />β) «τρίτα [[λέγω]]» — [[είμαι]] [[τριταγωνιστής]] σε [[παράσταση]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[τρίτως]] Α<br />[[κατά]] τρίτο λόγο, [[τρίτον]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το τακτικό αριθμ. [[τρίτος]] έχει σχηματιστεί από την εξασθενωμένη [[βαθμίδα]] <i>τρι</i>- του αριθμητικού [[τρεις]], [[τρία]] (<b>πρβλ.</b> σύνθ. με α' συνθετικό <i>τρι</i>-) με κατάλ. -<i>τος</i> ([[πρβλ]]. [[ἕκτος]], [[πέμπτος]]). Ο τ. [[τέρτος]], εξάλλου, εμφανίζει φωνηεντισμό -<i>ε</i>- και [[αντιστροφή]] [[μεταξύ]] του φωνήεντος και του υγρού -<i>ρ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[κρίκος]]: [[κίρκος]]). Τέλος, το αριθμ. [[τρίτος]] αντιστοιχεί με τ. ἄλλων ΙΕ γλωσσών, <b>πρβλ.</b> λατ. <i>tertius</i>, το χαρ. Α' <i>trit</i>, τοχαρ. Β' <i>trite</i>, βεδικό <i>Tritah</i>]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''τρίτος:''' [ῐ], -η,-ον ([[τρεῖς]])·<br /><b class="num">I.</b> [[τρίτος]], Λατ. [[tertius]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[τρίτος]] ἦλθε, ήρθε ο [[ίδιος]] [[τρίτος]], δηλ. σε [[σχέση]] με [[δύο]] άλλους, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[τρίτος]] [[αὐτός]], σε Αττ.· η [[λέξη]] [[τρίτος]] [[συχνά]] φαίνεται ως συμπληρωματική και επιφέρουσα [[τελείωση]] κάποιου πράγματος, τρίτην [[ἐπενδίδωμι]] (ενν. <i>πληγήν</i>), το [[τρίτον]] και τελειωτικό [[χτύπημα]], σε Αισχύλ.· πρβλ. [[σωτήρ]] I. 2.<br /><b class="num">II.</b> <i>[[τρίτη]]</i>, με ή [[χωρίς]] τη [[λέξη]] [[ἡμέρα]], η [[μέρα]] [[μετά]] την αυριανή, <i>ἐς τρίτην ἡμέραν</i>, σε Αριστοφ.· <i>τῇ τρίτῃ</i>, σε Ξεν.· [[αλλά]], <i>χθὲς καὶ τρίτην ἡμέραν</i>, [[χθες]] και [[προχθές]], στον ίδ.<br /><b class="num">III.</b> <i>[[τρίτον]]</i>, ως επίρρ., κατά τρίτο λόγο, σε Σοφ., Ευρ. κ.λπ.· επίσης, τὸ [[τρίτον]]</i>, σε Όμηρ., Αττ.·<br /><b class="num">IV.</b> <i>τρίτα</i>, <i>τά</i>·<br /><b class="num">1.</b> (ενν. [[ἱερά]]), [[θυσία]] [[υπέρ]] του νεκρού που γίνεται την [[τρίτη]] [[ημέρα]] [[μετά]] την [[κηδεία]], σε Ισαίο.<br /><b class="num">2.</b> <i>τὰ τρίτα λέγειν τινί</i>, [[παίζω]] τον τρίτο ρόλο, υποδύομαι το τρίτο [[πρόσωπο]], σε Δημ. | |lsmtext='''τρίτος:''' [ῐ], -η,-ον ([[τρεῖς]])·<br /><b class="num">I.</b> [[τρίτος]], Λατ. [[tertius]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[τρίτος]] ἦλθε, ήρθε ο [[ίδιος]] [[τρίτος]], δηλ. σε [[σχέση]] με [[δύο]] άλλους, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[τρίτος]] [[αὐτός]], σε Αττ.· η [[λέξη]] [[τρίτος]] [[συχνά]] φαίνεται ως συμπληρωματική και επιφέρουσα [[τελείωση]] κάποιου πράγματος, τρίτην [[ἐπενδίδωμι]] (ενν. <i>πληγήν</i>), το [[τρίτον]] και τελειωτικό [[χτύπημα]], σε Αισχύλ.· πρβλ. [[σωτήρ]] I. 2.<br /><b class="num">II.</b> <i>[[τρίτη]]</i>, με ή [[χωρίς]] τη [[λέξη]] [[ἡμέρα]], η [[μέρα]] [[μετά]] την αυριανή, <i>ἐς τρίτην ἡμέραν</i>, σε Αριστοφ.· <i>τῇ τρίτῃ</i>, σε Ξεν.· [[αλλά]], <i>χθὲς καὶ τρίτην ἡμέραν</i>, [[χθες]] και [[προχθές]], στον ίδ.<br /><b class="num">III.</b> <i>[[τρίτον]]</i>, ως επίρρ., κατά τρίτο λόγο, σε Σοφ., Ευρ. κ.λπ.· επίσης, τὸ [[τρίτον]]</i>, σε Όμηρ., Αττ.·<br /><b class="num">IV.</b> <i>τρίτα</i>, <i>τά</i>·<br /><b class="num">1.</b> (ενν. [[ἱερά]]), [[θυσία]] [[υπέρ]] του νεκρού που γίνεται την [[τρίτη]] [[ημέρα]] [[μετά]] την [[κηδεία]], σε Ισαίο.<br /><b class="num">2.</b> <i>τὰ τρίτα λέγειν τινί</i>, [[παίζω]] τον τρίτο ρόλο, υποδύομαι το τρίτο [[πρόσωπο]], σε Δημ. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{mdlsj | ||
| | |mdlsjtxt=τρῐ́τος, η, ον [[τρεῖς]]<br /><b class="num">I.</b> the [[third]], Lat. [[tertius]], Hom., etc.; [[τρίτος]] ἦλθε he came [[himself]] the [[third]], i. e. with two others, Od.; so, [[τρίτος]] [[αὐτός]], Attic:— the [[third]] often appears as completing the [[tale]], τρίτην [[ἐπενδίδωμι]] (sub. πληγήν) the [[third]] and [[finishing]] [[stroke]], Aesch.; cf. [[σωτήρ]] I. 2.<br /><b class="num">II.</b> τρίτη, with or without [[ἡμέρα]], the day [[after]] [[tomorrow]], ἐς τρίτην ἡμέραν Ar.; τῇ τρίτῃ Xen.;—but, χθὲς καὶ τρ. ἡμέραν [[yesterday]] and the day [[before]], Xen.<br /><b class="num">III.</b> τρίτον as adv., [[thirdly]], Soph., Eur., etc.; also, τὸ τρίτον Hom., [[Attic]]<br /><b class="num">IV.</b> τρίτα, ων, τά,<br /><b class="num">1.</b> (sub. [[ἱερά]]) a [[sacrifice]] to the [[dead]], offered the [[third]] day [[after]] the [[funeral]], Isae.<br /><b class="num">2.</b> τὰ τρίτα λέγειν τινί to [[play]] the [[third]] [[part]] to any one, Dem. | ||
}} | |||
{{Chinese | |||
|sngr='''原文音譯''':tr⋯toj 特里拖士<br />'''詞類次數''':形容詞 名詞(57)<br />'''原文字根''':第三 相當於: ([[שְׁלִישִׁי]]‎ / [[שְׁלִשִׁיָּה]]‎)<br />'''字義溯源''':第三部份,第三時間,第三,三分之一,第三次,第三個,第三位,第三天,第三層,第三樣;源自([[τρεῖς]] / [[Τρεῖς ταβέρναι]])*=三)<br />'''出現次數''':總共(57);太(7);可(3);路(10);約(4);徒(4);林前(2);林後(3);啓(24)<br />'''譯字彙編''':<br />1) 第三(22) 太16:21; 太17:23; 太20:3; 太20:19; 太22:26; 太27:64; 可15:25; 路9:22; 路12:38; 路18:33; 路24:7; 路24:21; 路24:46; 約2:1; 徒2:15; 徒10:40; 徒23:23; 林前12:28; 林前15:4; 啓4:7; 啓6:5; 啓21:19;<br />2) 三分之一(15) 啓8:7; 啓8:7; 啓8:8; 啓8:9; 啓8:9; 啓8:10; 啓8:11; 啓8:12; 啓8:12; 啓8:12; 啓8:12; 啓8:12; 啓9:15; 啓9:18; 啓12:4;<br />3) 第三次(8) 太26:44; 可14:41; 路23:22; 約21:14; 約21:17; 約21:17; 林後12:14; 林後13:1;<br />4) 第三個(4) 可12:21; 路20:12; 路20:31; 啓6:5;<br />5) 第三位(3) 啓8:10; 啓14:9; 啓16:4;<br />6) 第三天(2) 路13:32; 徒27:19;<br />7) 第三樣(1) 啓11:14;<br />8) 第三層(1) 林後12:2;<br />9) 三樣(1) 啓9:18 | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=-ον tb. γʹ [[tercero]] de la hora en la que se realiza la práctica, de la noche βάλε εἰς ποτήριον καὶ ἀρχὴν ὄξους, καὶ ... τρίτῃ ὥρᾳ τῆς νυκτὸς βαλὼν εἰς τὸν στροφέαν σου τῆς θύρας <b class="b3">en la tercera hora de la noche échalo en una copa junto con una «arché» de vinagre y arrójalo en el quicio de su puerta</b> P XXXVI 136 P III 334 (fr. lac.) ὅταν δὲ τὸν λόγον τοῦτον τελῇς, ἑκάστης ἡμέρας μὲν λέγε τρίς, ὥρᾳ γʹ, ςʹ, θʹ <b class="b3">cuando lleves a cabo esta fórmula, dila tres veces cada día en la hora tercera, sexta y novena</b> P XII 308 | |||
}} | }} | ||
{{ | {{lxth | ||
| | |lthtxt=''[[tertius]]'', [[third]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.101.3/ 1.101.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.104.2/ 1.104.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.79.1/ 2.79.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.103.2/ 2.103.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.3.2/ 3.3.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.68.5/ 3.68.5]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.96.2/ 3.96.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.2.2/ 4.2.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.13.1/ 4.13.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.38.1/ 4.38.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.42.1/ 4.42.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.65.3/ 4.65.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.75.1/ 4.75.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.90.3/ 4.90.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.4.1/ 5.4.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.56.5/ 5.56.5]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.75.1/ 7.75.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.23.1/ 8.23.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.24.1/ 8.24.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%208.24.3/ 8.24.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.35.1/ 8.35.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.56.4/ 8.56.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.57.2/ 8.57.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.58.1/ 8.58.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.101.1/ 8.101.1].<br>''[[tertia pars]]'', [[third part]], [[one third]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.54.5/ 3.54.5], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.114.1/ 3.114.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.83.6/ 4.83.6], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.55.4/ 5.55.4], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.4.6/ 7.4.6],<br>''[[tertium]]'', [[for the third time]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.5.3/ 6.5.3]. | ||
}} | }} |