κατάγνυμι: Difference between revisions

|Definition=inf. [[καταγύναι]] [ῠ] Th.4.11, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''265e; [[καταγνύω]] Eub. 107.14, X.''Oec.''6.5; late pres. [[κατάσσω]], [[κατεάσσω]] ([[quod vide|qq.v.]]): <span class="bld">A</span> fut. κατάξω Eup.323: aor. κατέαξα Hom., etc. (v. infr.); Ion. [[κατῆξα]] Hp.''Epid.''5.26; 3sg. subj. κατάξει ''SIG''38.37 (Teos, v B.C.); part. [[κατάξας]] (Dobree for [[κατεάξας]]) Lys.3.42, Plu.2.526b ([[varia lectio|v.l.]] [[κατεάξας]], [[κατάγξας]]); Ep. opt. [[καυάξαις]] = [[καϝϝάξαις]] for <b class="b3">κατϝάξαις</b>, Hes.''Op.'' 666, 693:—Pass., κατάγνῠμαι Hp.''Fract.''45, ''Art.''67, Ar.''Pax''703: impf. κατεάγνυτο Epicur.''Nat.''113G.: aor. 2 [[κατεάγην]] [prob. ᾰ] Ar. ''V.''1428, subj. κατᾱγῶ (contr. fr. <b class="b3">κατᾰ-ϝᾰγ-</b>) Id.''Fr.''604, prob. in Id.''Ach.''928, opt. κατᾱγείην ib.944; part. [[καταγείς]] [prob. ᾱ] ''IG''2.1673.33, 39, al., later κατᾰγέντος ''APl.''4.187: fut. καταγήσομαι Cat.Cod. Astr. 8(4).129: pf. κατέᾱγα, Ion. [[κατέηγα]] Hp.''Art.''67 (in pass. sense); part. [[κατεαγώς]], written κατειαγώς ''IG''22.1673.55, contr. [[κατηγώς]] Phoenix5.1: pf. Pass. κατέαγμαι Luc.''Tim.''10, Paus.8.46.5, Artem. 5.32: aor. 1 κατεάχθην [[LXX]] ''Je.''31(48).25; inf. καταχθῆναι [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]'' 640a22; part. καταχθείς Anon.Lond.26.52, D.Chr.11.82.—The forms [[κατέαξα]], [[κατεάγην]] led the copyists to insert the ε in unaugmented forms, as κατεάξας Lys. [[l.c.]], κατεαγῇ Hp.''Art.''50, κατεαγῆναι [[Plato|Pl.]]''[[Gorgias|Grg.]]'' 469d, and such forms were in use in later Gr., as κατεάξει ''Ev.Matt.''12.20, κατεαγῶσιν ''Ev.Jo.''19.31, κατέαξαν ''BGU''908.25 (ii A.D.):—[[break in pieces]], [[shatter]], κατά θ' ἅρματα ἄξω Il.8.403; ἄξονα Hes.''Op.'' 693; τὸ (''[[sc.]]'' [[ἔγχος]]) γὰρ κατεάξαμεν Il.13.257; νέα μέν μοι κατέαξε Ποσειδάων Od.9.283, cf. Hes.''Op.''666; εἴ τινες μαχεσάμενοι ἔτυχον ἀλλήλων κατάξαντες τὰς κεφαλάς Lys.3.42; κατάξειέ τις αὐτοῦ μεθύων τὴν κεφαλήν [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''1166 cod. R ([[varia lectio|v.l.]] τῆς κεφαλῆς, cf. [[οὐ]] γὰρ κατάξει τῆς κεφαλῆς τὰ ῥήματα Eup.323, κατῆξε τῶν πλευρέων Hp.''Epid.'' 5.26, v. sub fin.); κατάξω τὴν κεφαλήν, ἄνθρωπέ, σου Men.''Sam.''173; γυνὴ κατέαξ' ἐχῖνον Ar.''V.''1436; Ναξίαν ἀμυγδάλην κατᾶξαι Phryn. Com.68; τὰς ἀμυγδαλᾶς… κάταξον τῇ κεφαλῇ σαυτοῦ λίθῳ Ar.''Fr.''590: metaph., [[break up]] into species, μὴ κ. μηδὲ κερματίζειν τὴν ἀρετήν Pl.''Men.''79a.<br><span class="bld">2</span> [[weaken]], [[enervate]], πατρίδα θ', ἢν αὔξειν Χρεὼν καὶ μὴ κατᾶξαι [[Euripides|E.]]''[[Supplices|Supp.]]''508; τὰς ψυχὰς καταγνύουσι X.''Oec.''6.5: abs. in pf. part. [[κατεαγώς]] [[effeminate]], [[Dionysius of Halicarnassus|D.H.]]''[[De Compositione Verborum|Comp.]]''18, Ath.12.524f; <b class="b3">αὐλητὴς τῶν κ.</b> Plu.''Dem.''4; κ. μουσική S.E.''M.''6.14.<br><span class="bld">II</span> Pass. with pf. Act., to [[be broken]], δόρατα κατεηγότα [[Herodotus|Hdt.]]7.224; ὀστέα Hp. ''Fract.''8; κληΐς Id.''Art.''14; περὶ δ' ἐμῷ κάρᾳ κατάγνυται τὸ τεῦχος S. ''Fr.''565.3; κατέαγεν ἡ Χύτρα Ar.''Th.''403; esp. [[καταγῆναι τὴν κεφαλήν]] = [[have one's head broken]], And.1.61, Lys.3.14; τὴν κεφαλὴν κατεαγέναι D.54.35: Com., στάμνου κεφαλὴν κατεαγότος Ar.''Pl.''545; τὸ κρανίον E.''Cyc.''684; τὸ σκάφιον Ar.''Fr.''604; [[κατεαγέναι]] or [[κατάγνυσθαι]] τὰ [[ὦτα]], of [[pugilist]]s, [[Plato|Pl.]]''[[Gorgias|Grg.]]'' 515e, ''Prt.''342b; τὴν κλεῖν κατεαγώς D.18.67: also c. gen. partit. (οὐ πᾶσαν τὴν κεφαλὴν ἀλλὰ μέρος τι αὐτῆς Hdn.''Philet.'' p.448 P.), τῆς κεφαλῆς κατέαγε περὶ λίθῳ πεσών [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''1180; <b class="b3">κατεάγη τῆς κ.</b> Id.''V.''1428; <b class="b3">τῆς κ. καταγῆναι</b> (<b class="b3">-εαγῆναι, -εαγέναι</b> codd.) δεῖν [[Plato|Pl.]]''[[Gorgias|Grg.]]'' 469d; κατέαγα τοῦ κρανίου Luc.''Tim.''48: metaph., to [[be shattered]], of an [[argument]], Epicur. l. c.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1343.png Seite 1343]] (s. [[ἄγνυμι]]), auch καταγνύω, Eubul. Ath. X, 450 a Xen. Oec. 6, 5 Arist. H. A. 9, 1, zerbrechen, zerschlagen, zerschmettern; τό ([[ἔγχος]]) νυ γὰρ κατεάξαμεν Il. 13, 257; νέα μέν μοι κατέαξε Ποσειδάων Od. 9, 283; περὶ δ' ἐμῷ κάρᾳ κατάγνυται τὸ [[τεῦχος]] Soph. frg. 147; γυνὴ κατέαξ' ἐχῖνον Ar. Vesp. 1436; ἀμυγδάλην κατᾶξαι Phrynich. bei Ath. II, 52 c; στάμνου κεφαλὴν κατεαγότος, zerbrochen, Ar. Plut. 545, wie δόρατα κατεηγότα Her. 7, 224; τὰς [[ναῦς]] καταγνύναι Thuc. 4, 11; [[ἐπειδάν]] τις κατάξῃ τὴν λύραν Plat. Phaed. 86 a; οἱ μὲν ὦτα κατάγνυνται, sie haben zerschlagene Ohren, Prot. 342 b; ἂν καταγῇ ἡ [[κερκίς]] Crat. 389 a; κατεάγην τὴν κεφαλήν, mir wurde der Kopf zerschlagen, Andoc. 1, 61; Lys. 3, 14; Eur. Cycl. 680; καταγείη Ar. Ach. 908; aber auch τῆς κεφαλῆς, Vesp. 1428, vgl. Plat. Gorg. 469 d, es ist mir Etwas am Kopfe zerschlagen, so daß man nicht [[ὀστοῦν]] zu ergänzen hat; nach Moeris der attische Ausdruck für den gewöhnlichen accus., wonach Luc. Tim. 48 [[κατέαγα]] τοῦ κρανίου sagt; κατέαγμαι steht ib. 10. – Übh. entkräften, schwächen, κατᾶξαι πατρίδα, im <span class="ggns">Gegensatz</span> von αὔξειν, Eur. Suppl. 524; – κατεαγότες ἄνθρωποι, verweichlicht, entkräftet, geschwächt, fractus, D. Hal. C. V.; Ath. XII, 524 f; ἡ κατεαγυῖα [[μουσική]] S. Emp. adv. mus. 14. – In den Modis des aor. I. findet sich öfter die [[varia lectio|v.l.]] κατεάξαι u. ä. (κατεάξαντες steht Lys. 3, 42 bei Bekk., der aber ib. 40 καταγείς für die vulg. κατεαγείς nach codd. geschrieben), wie bei Sp. κατεάξεις, z. B. [[NT|N.T.]] Matth. 12, 19. – Καυάξαις bei Hes. O. 668. 695 ist alte Form für κατάξαις, aus dem diesem Verbum eigenen Digamma hervorgegangen.

|elrutext='''κατάγνῡμι:''' (aor. [[κατέαξα]], pf. [[κατέαγα|κατέᾱγα]], ион. part. [[κατεηγώς]], inf. καταγνύναι с ῠ; pass.: praes. κατάγνῠμαι, fut. καταχθήσομαι, aor. 2 [[κατεάγην]], pf. κατέαγμαι, part. καταχθείς, part. aor. 2 [[καταγείς]], opt. κατᾱγείην)<br /><b class="num">1</b> [[ломать]], [[разбивать]] (τὸ [[ἔγχος]] Hom.; τὴν λύραν Plat.; τὰς [[ναῦς]] Thuc.; κάλαμον NT): δόρατα ἐτύγχανε κατεηγότα Her. копья сломались; καταγῆναι τῆς κεφαλῆς Plat. и τὴν κεφαλήν Dem., Lys. разбить себе голову;<br /><b class="num">2</b> [[надламывать]], [[подрывать]], [[ослаблять]] (πατρίδα Eur.; τὰς ψυχάς Xen.): ἡ κατεαγυῖαμουσική Sext. изломанная, т. е. упадочная музыка.

|lstext='''κατάγνῡμι''': ἀπαρέμφ. καταγνύναι ῠ, Θουκ. 4. 11,Πλάτ., κλ.· ἢ καταγνύω, κροκοδείλων... ᾠά καταγνύει (δηλ. ὁ [[ἰχνεύμων]]) Εὔβουλος ἐν «Σφιγγοκαρίωνι» 1. 14, Ξεν. Οἰκ. 6, 5:- μέλλ. κατάξω Εὔπολις ἐν Ἀδήλ. 30:- ἀόρ. κατέαξα Ὅμ., Ἀττ., Ἰων. κατῆξα Ἱππ. 1149Ε, μετοχ. κατάξας (τὰ Ἀντίγρ. κατεάξας) Λυσ. 100. 6· ἐν Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 664, 691 ἡ ἀρχαία Ἐπικ. εὐκτ. [[καυάξαις]] κεῖται ἀντὶ τοῦ κατϝάξαις ἢ καϝϝάξαις, πρβλ. [[εὔαδον]] ἐν λ. [[ἁνδάνω]]: - Παθ., κατάγνῠμαι Ἱππ. 778Ε, 830C, Ἀριστοφ. Εἰρ. 703:- ἀόρ. β' κατεάγην ᾱ, ὑποτακτ. κατᾱγῶ Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 502, εὐκτ. κατᾱγείην ὁ αὐτ. ἐν Ἀχ. 944, καὶ ὁ Elmsl. διορθοῖ: κατᾱγῇ φερόμενος: ἀόρ. α' κατεάχθην Ἑβδ. (Ἱερεμ. ΛΑ', 25), καταχθείς Δίων Χρυσ. 11, 339: - πρκμ. κατέᾱγα, Ἰων. κατέηγα (ἐπὶ παθητ. σημασ.), μετοχ. συνῃρ. κατηγὼς Φοίνιξ παρ. Ἀθην. 495D: παθ. πρκμ. κατέαγμαι Λουκ. Τίμ. 10.- Οἱ τύποι κατέαξα, κατεάγην ἔδωκαν ἀφορμὴν εἰς τοὺς Ἀντιγραφεῖς νὰ φυλάξωσι τὸ ε καὶ εἰς τοὺς ἀναυξήτους τύπους, οἶον κατεάξω Πλάτ. Φαίδων 86Α, κατεάξαντες Λυσίας 100. 6, κατεαγείς [[αὐτόθι]] 99. 43· ἀντὶ τῶν ὀρθῶν τύπων κατάξω, κατάξας, καταγείς, [[ἅπερ]] ἤδη ἁπανταχοῦ διωρθώθησαν, πλὴν παρὰ μεταγενεστέροις, [[οἷον]] μέλλ. κατεάξει Εύαγγ. κ. Ματθ. ιβ', 20, κατεαγῶσιν Εὐαγγ. κ. Ἰωάν. ιθ'. 31· ἴδε Κόβητον V. LL. 43·- παρ’ Ἱππ. 817C εὕρηται ὑποτακτ. κατεαγῇ, ἐνῷ ὀλίγον ἀνωτέρω ὑπάρχει καταγῇ. Καταθραύω εἰς τεμάχια, κατασυντρίβω, «κατακομματιάζω», κατὰ θ’ ἅρματα ἄξω Ἰλ. Θ. 403,πρβλ. Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 691· τό (δηλ. [[ἔγχος]]) γὰρ κατεάξαμεν Ἰλ. Ν. 257· νέα μέν μοι κατέαξε Ποσειδάων Ὀδ. Ι. 283, πρβλ. Ἠσ. Ἔργ. κ.Ἡμ. 664· εἴ τινες μαχεσάμενοι ἔτυχον [[ἀλλήλων]] κατάξαντες τὰς κεφαλὰς Λυσ. 100. 6· κατάξειέ τις [[αὐτοῦ]] μεθύων τὴν κεφαλὴν Ἀριστοφ. Ἀχ. 1166 (οὕτω τό Ραβ. Ἀντίγραφον· διάφ. γραφ. τῆς κεφαλῆς, καὶ ὁ Εὔβουλος ἐν Ἀδήλ. 30 ἔχει: οὐ γάρ κατάξει τῆς κεφαλῆς τὰ ῥήματα, ἴδε κατωτ. ΙΙ)· [[γυνή]] ποτε κατέαξ’ ἐχῖνον Ἀριστοφ. Σφ. 1436· οὐκ ἂν δυναίμην Ναξίαν ἀμυγδάλην κατᾶξαι Φρύν. Κωμ. ἐν Ἀδήλ. 4· τὰς ἀμυγδάλας (-λὰς κατ’ Ἀρίσταρχ.,- λᾶς δὲ κατὰ Φιλόξεν., Ἀθήν. 53Α) κάταξον τῇ κεφαλῇ [[σαυτοῦ]] λίθῳ Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 488. 2) [[θραύω]], [[συντρίβω]], ἐξασθενῶ, [[ἐκνευρίζω]], πατρίδα θ’, ἣν αὔξειν χρεὼν καὶ μὴ κατᾶξαι Εὐρ. Ἱκέτ. 508· μὴ κ. [[μηδὲ]] κερματίζειν τὴν ἀρετὴν Πλάτ. Μένων 79Α· τὰς ψυχὰς καταγνύουσι Ξεν. Οἰκ. 6. 5· ἀπολύτ. κατὰ μετοχ. πρκμ. κατεαγώς, ὡς τὸ Λατ. fractus, effeminate, καταβεβλημένος, ἐκτεθυλημμένος, ὡς ὑπὸ γυναικῶν ἢ κατεαγότων ἀνθρώπων Διον. Ἁλ. π. Συνθ. 18, Πλούτ. ΙΙ. ἐν τῷ Παθ. τύπῳ μετὰ πρκμ. ἐνεργ., θραύομαι, συντρίβομαι, δόρατα κατεηγότα Ἡρόδ. 7. 224· ὀστέα Ἱππ. π. Ἀγμ. 758· κληΐς ὁ αὐτ. π. Ἄρθρ. 790· περὶ δ’ ἐμῷ κάρᾳ κατάγνῠται τὸ [[τεῦχος]] Σοφ. Ἀποσπ. 147· κατέαγεν ἡ [[χύτρα]] Ἀριστοφ. Θεσμ. 403· ἰδίως κατεαγέναι ἢ καταγῆναι τὴν κεφαλὴν Ἀριστοφ. Πλ. 545, Ἀνδοκ. 9. 6, Λυσ. 97. 35., 99. 43, κτλ.· τὸ [[κρανίον]] Εὐρ. Κύκλ. 684· τὸ [[σκάφιον]] Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 502· οὕτω, κατεαγέναι ἢ κατάγνυσθαι τὰ ὦτα, ἐπὶ πυγμάχων (πρβλ. [[ὠτοκάταξις]]), Πλάτ. Γοργ. 515Ε, Πρωτ. 342Β· τὴν κλεῖν κατεαγὼς Δημ. 247. 11·― ἀλλ᾿ [[ὡσαύτως]] μετὰ γεν., τῆς κεφαλῆς κατέαγε περὶ λίθον πεσὼν Ἀριστοφ. Ἀχ. 1180· κατεάγη τῆς κεφαλῆς ὁ αὐτ. ἐν Σφ. 1428· τῆς κεφαλῆς κατεαγέναι [[δεῖν]] Πλάτ. Γοργ. 469D· [[κατέαγα]] τοῦ κρανίου Λουκ. Τίμ. 48: ― ἐν τῇ συντάξει ὁ Ἡρῳδιαν. θεωρεῖ τὴν γενικὴν ὡς διαιρετικὴν (οὐ πᾶσαν τὴν κεφαλὴν ἀλλὰ [[μέρος]] τι αὐτῆς) σ. 448 Piers: πρβλ. [[συντρίβω]] ΙΙ 2.

|txtha=[[future]] κατεαξω; 1st aorist κατεαξα (impv. κάταξον, [[κατεάγην]], [[whence]] subjunctive 3rd [[person]] plural κατεαγῶσιν; 1st aorist κατεαχθην in the Sept. Buttmann (1873) Ausf. Spr. ii., p. 97f, cf. i., p. 323 f; Matthiae, i., p. 520f; Winer's Grammar, § 12,2; ([[Curtius]], Das Verbum, i., p. 118; Veitch, [[under]] the [[word]]; Kuenen and Cobet, [[NT|N.T.]], Praef., p. lxxix.)); from Homer down; to [[break]]: τί, Schmidt, [[chapter]] 115,5 and cf. ῤήγνυμι.)

|mltxt=[[κατάγνυμι]] (AM, Α και καταγνύω και [[κατάσσω]] και [[κατεάσσω]])<br />(η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) [[κατεαγώς]], -<i>υία</i> και -<i>υῖα</i>, -<i>ός</i><br />[[σπασμένος]], κομματιασμένος, συντριμμένος<br /><b>μσν.</b><br />[[οδηγώ]] [[προς]] τα [[κάτω]], [[κατεβάζω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σπάζω]] σε κομμάτια, [[κατασυντρίβω]], [[κατακομματιάζω]] («δόρατα κατεηγότα», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] αδύνατο, [[εξασθενίζω]] [[κάτι]] («[[πατρίδα]] θ', ἥν αὔξειν χρεὼν καὶ μὴ κατᾱξαι», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) ο [[καταβεβλημένος]] («ἀνειμένοι τὴν δίαιτάν εἰσι καὶ κατεαγότες», <b>Αθήν.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>κατ</i>(<i>α</i>)- <span style="color: red;">+</span> [[ἄγνυμι]] «[[σπάζω]], [[θρυμματίζω]]»].

|mdlsjtxt=inf. -ύναι [[καταγνύω]] fut. [[κατάξω]] aor1 [[κατέαξα]] [[part]]. κατάξας Pass., aor2 [[κατεάγην]] opt. κατᾱγείην perf. κατέᾱγα ionic κατέηγα [perf act in [[passive]] [[sense]]<br /><b class="num">I.</b> to [[break]] in pieces, [[shatter]], [[shiver]], [[crack]], Hom., [[Attic]]<br /><b class="num">2.</b> to [[break]] up, [[weaken]], [[enervate]], Eur., Plat.<br /><b class="num">II.</b> Pass. with perf. act. to be [[broken]], δόρατα κατεηγότα Hdt.; κατεαγέναι or καταγῆναι τὴν κεφαλήν to [[have]] the [[head]] [[broken]], Ar., etc.; c. gen., τῆς κεφαλῆς κατέαγε he has got a bit of his [[head]] [[broken]], Ar.