κοῖλος: Difference between revisions

|Definition=η, ον, Aeol.and Ion. [[κοίϊλος]], prob. in Alc.15.5, Mimn.12.6; [[κόϊλος]], α, ον, Anacr.9 (Comp. κοιλώτερα), cf. A.D.''Pron.''87.5, Hdn.Gr.2.927:—<br><span class="bld">A</span> [[hollow]], Hom. mostly as [[epithet]] of [[ship]]s, κ. νῆες Il.1.26, al. (later <b class="b3">κοίλη ναῦς</b> [[hold]] of the [[ship]], [[Herodotus|Hdt.]]8.119, X.''HG''1.6.19, D.32.5; so <b class="b3">ἡ κοίλη</b> alone, Theoc.22.12, Callix.1; τὰ κοῖλα App.''BC''5.107); κοῖλος [[λόχος]], κοῖλον [[δόρυ]], of the [[Trojan]] [[horse]], Od.4.277, 8.507; κ. σπέος 12.93; κοίλη [[πέτρα]] A. ''Eu.''23, S.''Ph.''1081 (lyr.); κοῖλος [[κάπετος]], of a [[grave]], Il.24.797, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1165 (anap.), cf. ''Ant.''1205; κοίλη [[τάφρος]] [[Euripides|E.]]''[[Alcestis|Alc.]]''898 (anap.); κ. [[νάρθηξ]] Hes. ''Op.''52; [[ἄχερδος]] [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1596; [[κοίλη φλέψ]] = [[vena cava]], Hp.''Loc.Hom.''3, Gal. 2.786, 4.668; σφόνδυλος κ. [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 616d; of [[vessel]]s, ἀγγήϊα [[Herodotus|Hdt.]]4.2; κρατήρ [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1593; ζύγαστρον Id.''Tr.''692; [[κύλικος]]… κοῖλον [[κύτος]] Pl. Com.189; <b class="b3">κοῖλος ἄργυρος καὶ χρυσός</b> [[silver]] and [[gold]] [[plate]], Theopomp. Hist.283a, cf. [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''378, Arist.''Oec.''1350b23, etc.; κ. ἐκκοπεύς Gal.10.445; [[νόμισμα]] κ. dub. sens. in Numen. ap. Eus.''PE''11.18; [[sunk]], γράψαι εἰς [[σανίδα]] κοῖλα γράμματα ''SIG''1011.15 (Chalcedon, iii/ii B.C.), cf. Longin.''Rh.''p.199 H. (but κοίλη [[γραμμή]] = [[curved]] [[line]], Hero ''Bel.''75.15); <b class="b3">ἀλέαν εἰς τὸ θύρωμα κοίλαν</b> [[curved]] [[canopy]], ''Rev.Arch.''22.63 (Callatis, iii B.C.); <b class="b3">κ. ὑποδήματα</b> boots that reach to mid-leg, Ael.''NA''6.23 (κοῖλα ποσσὶν ὑποδέδεσθε Ezek.''Exag.''181, cf. Poll.7.84); <b class="b3">κ. δέμνια</b> [[empty]] [[bed]], S.''Tr.''901; <b class="b3">κοίλη χείρ</b>, of a [[beggar]], ''AP''12.212 (Strat.); κοῖλον ἱστίον Poll.1.107; <b class="b3">κοῖλος μήν</b> [[short]] [[month]], Gem.8.3, cf. [[κοιλοποιέομαι]], κοῖλος 11.3: Comp., κοιλότερος ὁλμοῦ Epich.81.<br><span class="bld">2</span> of [[place]]s, [[lying]] in a [[hollow]] or [[form]]ing a [[hollow]], κοῖλος [[Λακεδαίμων]] the [[vale]] of L., Od.4.1; κ. Θεσσαλίη [[Herodotus|Hdt.]]7.129; κοῖλον Ἄργος [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''378, 1387; Αὐλίδος κ. μυχοί E. ''IA''1600; κ. τόποι Plb.3.18.10: as pr.n., K. [[Συρία]] the district between [[Lebanon]] and Anti Lebanon, Id.1.3.1, etc.; [[τὰ]] K. τῆς Εὐβοίης [[Herodotus|Hdt.]] 8.13; ἡ K. the [[valley]] of the [[Ilissus]], name of [[Attic]] [[deme]], Id.6.103, etc.: Comp., κοιλότερα τῆς κάτωθεν χώρας [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''352b33.<br><span class="bld">b</span> κοῖλος [[λιμήν]] = [[harbour]] [[lying]] between [[high]] [[cliff]]s, Od.10.92; κοῖλος [[αἰγιαλός]] [[embayed]] [[beach]], 22.385; ἐν τῷ κ. καὶ μυχῷ τοῦ λιμένος Th.7.52.<br><span class="bld">c</span> κ. [[ὁδός]] = [[hollow]] [[way]], Il.23.419; κ. [[ἄγυια]] Pi.''O.''9.34.<br><span class="bld">d</span> <b class="b3">κοῖλος ποταμός</b> a [[river]] [[nearly]] [[empty]] of [[water]], Th.7.84; τοῦ ποταμοῦ κοίλου ῥυέντος Socr. ap. Ath.9.388a; but <b class="b3">κοῖλος ποταμός</b> [[with]] [[deep]] [[bed]], Plb.21.37.4.<br><span class="bld">e</span> <b class="b3">τὰ κοῖλα καὶ τὰ δασέα</b> [[ravine]]s grown with [[copsewood]], Ar.''Nu.''325.<br><span class="bld">3</span> κοῖλος [[ἅλς]], [[θάλασσα]], the [[sea]] [[full]] of [[hollow]]s, i.e. [[with]] a [[heavy]] [[swell]] on, A.R. 2.595, Plb.1.60.6.<br><span class="bld">4</span> <b class="b3">κ. νοσήματα</b> [[internal]] [[complaint]]s, Philostr. ''VA''3.44.<br><span class="bld">II</span> metaph.,<br><span class="bld">1</span> of the voice, [[hollow]], <b class="b3">κόχλον ἑλὼν μυκήσατο</b> κοῖλον Theoc.22.75 (though here [[κοῖλον]] may [[agree]] with [[κόχλον]]); φθέγγεσθαι κ. καὶ βαρύ Luc.''Ner.''6, Philostr.''VA''3.38; ὁ κοιλότατος τῶν φθόγγων Aristid.Quint.1.10.<br><span class="bld">2</span> Philos., [[hollow]], [[empty]], [[void]] of [[content]], <b class="b3">αἱ κ. ἐνέργειαι</b>, opp. <b class="b3">αἱ ἀμείνους</b>, Herm.''in Phdr.''p.170A.: more freq.in Comp., <b class="b3">κοιλοτέρα θεωρία, ζωή</b>, ib.pp.67,68A.; <b class="b3">τὰ κοιλότερα</b>, opp. <b class="b3">τὰ ὑπέρτερα</b>, ib.p.143 A., cf. Dam.''Pr.''96; <b class="b3">χωρῶν πρὸς τὸ κ.</b> ib. 379.<br><span class="bld">3</span> <b class="b3">ἡμέραν κ. ποιεῖσθαι</b> [[allow]] [[payment]]s to [[lapse]] for a day (cf. [[κοιλαίνω]] II.2), ''BGU''1136.5 (i B.C.); [[οὐδεμία]]ν δόσιν κ. [[ποιεῖσθαι]] ib. 1146.15 (i B.C.).<br><span class="bld">III</span> [[concave]], <b class="b3">τὸ κοῖλον</b>, opp. <b class="b3">τὸ κυρτόν</b>, Arist.''Ph.'' 222b3, ''EN''1102a31; κοῖλα καὶ ἐσέχοντα Philostr.''Im.''2.20; of [[military]] [[formation]]s, Ascl.''Tact.''11.1.<br><span class="bld">2</span> [[bending]], [[yielding]], κλῇθρα S. ''OT''1262; σταθμὰ θυράων Theoc.24.15.<br><span class="bld">IV</span> Subst. [[κοῖλον]], τό, [[hollow]], [[cavity]], [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 109b, al.; especially of [[cavities]] in the body, τὰ κ. γαστρός E.''Ph.''1411; <b class="b3">τὰ κ. [τῆς καρδίας]</b> the [[ventricles]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''496a13; <b class="b3">τὸ κ. τῶν νεφρῶν</b> ib.497a11; τὸ τῶν χειρῶν κ. Apollod. ap. Ath. 11.479a; τὸ κ. τοῦ… ποδός Hp.''Epid.''5.48: [[proverb|prov.]], <b class="b3">τὸ κοῖλον τοῦ ποδὸς δεῖξαι</b> to [[show]] 'a [[clean]] [[pair]] of [[heel]]s', [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]; <b class="b3">τὰ κοῖλα τῶν ὀφθαλμῶν, τὰ κοῖλα τοῦ προσώπου</b>, Hp.''Mul.''2.119, ''Nat.Mul.''9 codd. (sed leg. [[κύλα]]); τὰ κοῖλα alone, [[hollow]]s of the [[side]], [[flank]]s, like [[κενεών]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''630a3.<br><span class="bld">2</span> <b class="b3">κοῖλος· θυρεών, οὐκ ἔχων θύρας</b>, [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]

{{bailly

|btext=η, ον :<br /><b>I.</b> [[creux]] :<br /> <b>1</b> <i>propr.</i> creux, cave ; <i>subst.</i> τὸ κοῖλον, le creux ; ἡ κοίλη [[ναῦς]] XÉN l'intérieur <i>ou</i> la cale d'un vaisseau ; κοίλη [[ναῦς]], κοῖλον [[σκάφος]] HDT entrepont d'un navire ; τὸ κοῖλον λιμένος THC renfoncement d'un port;<br /><b>2</b> [[qui se creuse]] <i>ou</i> s'enfonce : κοῖλα ὑποδήματα ÉL bottes qui montent jusqu'à mi-jambes ; enfoncé, encaissé, profond ; [[κοῖλος]] [[λιμήν]] OD port encaissé ; κοίλη [[ὁδός]] IL chemin creux, route encaissée ; [[κοῖλος]] [[ποταμός]] THC fleuve encaissé, dont les rives sont hautes ; κοίλη [[Λακεδαίμων]] OD, κοῖλον [[Ἄργος]] SOPH Lacédémone, Argos au site encaissé (dans un terrain montagneux) ; <i>abs.</i> ἡ [[Κοίλη]] HDT la vallée de l'Ilissos dans un enfoncement du sol;<br /><b>3</b> [[qui se creuse]], [[qui se vide]] : [[κοῖλος]] [[ποταμός]] ÉL fleuve dont le lit se vide, <i>càd</i> dont les eaux sont basses ; τὰ κοῖλα τῆς Εὐβοίας HDT les récifs de la côte d'Eubée où la mer est basse;<br /><b>II.</b> [[creusé]], [[travaillé en creux]], [[ciselé]].<br />'''Étymologie:''' R. Κυ, être enflé, concave, creux ; cf. [[κυέω]], [[κῦμα]].

|elnltext=κοῖλος -η -ον, Ion. en Aeol. κόϊλος hol:; κοίλῃσιν... παρὰ νηυσί bij de holle schepen Il. 1.26; κοῖλον δόρυ het holle houtwerk (paard van Troje) Od. 8.507; κοίλη πέτρα rotsholte Aeschl. Eum. 23; κόχλον... μυκήσατο κοῖλον hij blies op een holle schelp Τheocr. 22.75; zelden dominant:; ἡ κοίλη ναῦς het ruim van het schip Hdt. 8.119; uitbr.: ἔκλινε κοῖλα κλῇθρα hij boog de grendels zodat ze krom stonden Soph. OT 1262; σταθμὰ κοῖλα θυράων holle deurposten Theocr. Id. 24.15. in een holte gelegen:. κ. Λακεδαίμων het laaggelegen Sparta Od. 4.1; κ. λιμήν een diep gelegen haven Od. 10.92; ὑψηλή τε καὶ κοίλη ἡ χώρα ἦν de streek was vol bergen en dalen Xen. An. 5.4.31; ἐν κοίλῳ ὄντι τῷ ποταμῷ in de diepe bedding van de rivier Thuc. 7.84.4. subst. τὸ κοῖλον holte:; εἶναι γὰρ πανταχῇ περὶ τὴν γῆν πολλὰ κοῖλα want overal op aarde zijn er vele holtes Plat. Phaed. 109b; τὰ κοῖλα γαστρός de buikholte Eur. Ph. 1411; ἐν τῷ κοίλῳ τοῦ λιμένος in een baai van de haven Thuc. 7.52.2; plur.. τὰ κοῖλα και τὰ δασέα wat hol en wat begroeid is (d.w.z. ravijnen en bossen) Aristoph. Nub. 325.

|ptext=äol. [[κόϊλος]], Alcae. Ath. XIV.627a, vgl. Apoll.Dysc. <i>pron</i>. 371 und Hdn. π. μ. λ. 21.2; <i>hohl, [[ausgehöhlt]]</i>, dem [[περίκυρτος]] entggstzt S.Emp. <i>adv. math</i>. 7.307; bei Hom. häufiges [[Beiwort]] der [[Schiffe]], <i>hohle, bauchige, geräumige</i>; bei den Sp. ist [[κοίλη]] [[ναῦς]] <i>der [[Schiffsbauch]], der [[untere]] [[Schiffsraum]]</i>; τοὺς ἐπιβάτας ἐς κοίλην ναῦν μεταβιβάσας Xen. <i>Hell</i>. 1.6.19; καταβὰς νυκτὸς εἰς κοίλην ναῦν, διέκοπτε τοῦ πλοίου τὸ [[ἔδαφος]] Dem. 32.5; vgl. Ath. V.206c; – [[νάρθηξ]] Hes. <i>O</i>. 52; [[κοίλη]] [[ὁδός]], <i>[[Hohlweg]], Il</i>. 23.419; [[λιμήν]], <i>[[geräumig]], Od</i>. 10.92; [[σπέος]], 12.93; [[λόχος]], vom Bauche des trojanischen Pferdes, 4.277, wie [[δόρυ]] 8.507; [[νάπη]], Pind. <i>I</i>. 3.11; [[ἀγυιά]], <i>Ol</i>. 9.37; Κωρυκὶς [[πέτρα]] [[κοίλη]] Aesch. <i>Eum</i>. 23, von einer [[Höhle]], wie κοίλας πέτρας [[γύαλον]] Soph. <i>Phil</i>. 1070; [[κάπετος]], <i>Aj</i>. 1144; [[κρατήρ]], <i>O.C</i>. 1589; [[öfter]] [[Ἄργος]], wie auch [[Andere]] es [[nennen]]; vgl. Nitzsch zu <i>Od</i>. 4.1, wo Lakedämon so heißt, <i>[[tiefliegend]], in einem Tale [[gelegen]]</i>; so auch κοῖλοι τόποι, <i>tiefe Talgründe</i>, Pol. 3.8.10; τύμβου τάφρον εἰς κοίλην Eur. <i>Alc</i>. 901; in [[Prosa]], ξύλινα ἀγγήϊα κοῖλα Her. 4.2, σφονδύλῳ κοίλῳ Plat. <i>Rep</i>. X.616d; – [[φλέψ]], <i>Hohlader</i>, Eur. <i>Ion</i> 1011; Arist. und Medic.; auch [[ἀρτηρία]], Poll. 2.225; – [[ἄργυρος]], <i>hohl [[gearbeitet]], zu Gefäßen [[verarbeitet]]</i>, Arist. <i>Oec</i>. 2.34; χρυσὸς ὁ [[κοῖλος]] Luc. <i>Gall</i>. 24; – κοῖλον [[ἱστίον]], <i>das hohle, angeschwellte [[Segel]]</i>, Poll. 1.207; [[κοίλη]] καὶ τραχεῖα [[θάλασσα]], <i>das hochgehende, angeschwollene Meer</i>, Pol. 1.60.6; vgl. κύματι λάβρῳ κοίλης [[ἁλός]] Ap.Rh. 2.595; aber Thuc. 7.84 ist [[κοῖλος]] [[ποταμός]] ein Fluß <i>mit hohen Ufern</i>; vgl. κ. ποταμὸς καὶ [[δύσβατος]] Pol. 22.90.4; [[dagegen]] οἱ δὲ ποταμοὶ πάντες [[ὥσπερ]] ἀεὶ κοῖλοι καὶ ταπεινοὶ διὰ θέρους ἐρρύησαν Plut. <i>Cam</i>. 3 vom seichten, das Bett nicht füllenden [[Wasser]]; καὶ τεναγίζων <i>Lucull</i>. 24; vgl. <i>Is. et Os</i>. 39, <i>Plat. quaest</i>. 7.8; so ist auch Ath. IX.388a, wie Ael. <i>H.A</i>. 15.27, τοῦ ποταμοῦ κοίλου ῥυέντος, vom niedrigen Wasserstande des Nils zu erkl. – Von der [[Stimme]], <i>hohl</i>, Philostr.; – τὸ κοῖλον, <i>die [[Vertiefung]], [[Höhlung]], [[Bucht]]</i>, λιμένος Thuc. 7.52. – [[Augenhöhle]], Arist. <i>H.A</i>. 2.11 und A. – Auch <i>die [[Höhle]] der Fußsohlen</i>, Medic.; τὸ κοῖλον τοῦ ποδὸς [[δεῖξαι]], <i>die hohle [[Fußsohle]] [[zeigen]]</i>, d.i. <i>[[entfliehen]]</i>, Hesych.; – τὰ κοῖλα, <i>die [[Weichen]]</i>, Arist. <i>H.A</i>. 9.44; <i>der [[Schiffsbauch]]</i>, App. <i>B.C</i>. 5.107. – Einen unregelmäßigen superl. [[κοιλαίτατος]] führt <i>Schol. Ar. Pax</i> 199 an.

{{elru

|elrutext='''κοῖλος:'''<br /><b class="num">1</b> [[выдолбленный]], [[пустой]], [[полый]] ([[κέρας]] Arst.): [[κοῖλον]] [[δόρυ]] Hom. выдолбленное дерево; κ. [[λόχος]] Hom. засада в полости (деревянного коня), т. е. Троянский конь; Κωρυκὶς [[πέτρα]] [[κοίλη]] Aesch. Корикская пещера; [[κοίλη]] [[φλέψ]] Eur. полая вена;<br /><b class="num">2</b> [[с раздутым кузовом]], [[широкобокий]] ([[ναῦς]] Hom., Xen., Dem.);<br /><b class="num">3</b> [[находящийся в полости]]: [[κοίλη]] [[ναῦς]] Her. или [[κοῖλον]] [[σκάφος]] Her. трюм корабля;<br /><b class="num">4</b> [[находящийся в глубине или защищенный]], [[укрытый]]: [[κοίλη]] [[ὁδός]] Hom. дорога в лощине, ложбина, ущелье; κ. [[λιμήν]] Her. внутренняя часть бухты; κ. [[ποταμός]] Thuc. река в крутых берегах, Polyb. река с пониженным уровнем воды;<br /><b class="num">5</b> [[окруженный горами]], [[лежащий среди гор]] ([[Λακεδαίμων]] Her.; [[Ἄργος]] Soph.);<br /><b class="num">6</b> [[имеющий углубление]]: [[κοίλη]] [[χείρ]] Anth. сложенная горстью ладонь (нищего);<br /><b class="num">7</b> [[вместительный]], [[емкий]], [[просторный]], [[глубокий]] ([[σπέος]], [[κάπετος]] Hom.; [[νάρθηξ]] Hes.; [[ζύγαστρον]], [[κρατήρ]] Soph.; ἀγγήϊα Her.);<br /><b class="num">8</b> [[пустой]], [[пустующий]] или [[опустевший]] (δέμνια Soph.);<br /><b class="num">9</b> [[вздувшийся]], [[взволнованный]] ([[θάλασσα]] Polyb.);<br /><b class="num">10</b> пустотелый, т. е. переработанный в сосуды ([[ἄργυρος]] Arst.; [[χρυσός]] Luc.). - см. тж. [[κοῖλον]] и [[κοίλη]].

|sltr=<b>κοῖλος</b> [[hollow]] ἐν ναυσὶ κοίλαις (O. 6.10) ῥάβδον, βρότεα σώμαθ' ᾇ κατάγει κοίλαν πρὸς ἄγυιαν θνᾳσκόντων (O. 9.34) κοίλᾳ λέοντος ἐν βαθυστέρνου νάπᾳ at [[Nemea]] (I. 3.11)

|mltxt=-η, -ο(ν) (AM κοῖλος, -η, -ον)<br /><b>1.</b> αυτός που το εσωτερικό του [[είναι]] [[κενό]], ο [[κούφιος]]<br /><b>2.</b> (για [[σκεύος]] ή [[τόπο]]) αυτός που έχει βαθουλωμένη [[επιφάνεια]] σε κάποιο [[σημείο]], αυτός που εισέχει, ο βαθουλός (α. «[[κοίλο]] [[κάτοπτρο]]» β. «[[κοίλο]] [[έδαφος]]»)<br /><b>3.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> το [[κοίλο]](<i>ν</i>)<br />α) το εσωτερικό άδειο [[μέρος]] το οποίο σχηματίζουν τα αντικείμενα που η επιφάνειά τους [[είναι]] βαθουλή, η [[κοιλότητα]], το [[κοίλωμα]], το [[βαθούλωμα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> α) <b>ανατ.</b> i) «[[κοίλο]] του τυμπάνου» — η [[κοιλότητα]] του μέσου [[ωτός]] που περιέχει τα ακουστικά οστάρια ii) «κοίλες φλέβες» — οι δύο φλέβες που αδειάζουν στον δεξιό [[κόλπο]] της καρδιάς το [[σύνολο]] του φλεβικού αίματος της κυκλοφορίας επανόδου<br />β) «το [[κοίλο]](ν) του θεάτρου» ή [[απλώς]] «το κοίλον» — το [[μέρος]] του αρχαίου θεάτρου που προορίζεται για τους θεατές<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>το θηλ. ως ουσ.</b> ἡ [[κοίλη]]<br />η [[κοιλάδα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για πλοία) αυτός που [[είναι]] [[πλατύς]] στο [[μέσο]], [[βαθύς]], [[ευρύχωρος]]<br /><b>2.</b> (για [[χώρα]] ή [[τόπο]]) αυτός που βρίσκεται [[χαμηλά]]<br /><b>3.</b> (για [[μέταλλο]]) αυτός που έχει υποστεί [[κατεργασία]] και έχει μετατραπεί σε [[αγγείο]] («[[χρυσός]] ὁ κοῖλος [[πάμπολυς]]», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>4.</b> (για γράμματα επιγραφής ή πινακίδας) αυτός που [[είναι]] [[βαθιά]] χαραγμένος<br /><b>5.</b> [[θολωτός]], [[αψιδωτός]]<br /><b>6.</b> (για δρόμο) αυτός που προχωρεί [[προς]] τα [[χαμηλά]] σχηματίζοντας καμπύλες<br /><b>7.</b> (για [[ποτάμι]]) α) αυτός που έχει [[βαθιά]] και ευρεία [[κοίτη]]<br />β) αυτός που έχει λίγο [[νερό]], [[ρηχός]]<br /><b>8.</b> (για [[θάλασσα]]) [[τρικυμιώδης]]<br /><b>9.</b> (για [[νόσημα]]) αυτό που προσβάλλει κάποιο εσωτερικό όργανο του σώματος ή προέρχεται από [[πάθηση]] εσωτερικού οργάνου<br /><b>10.</b> (για [[φωνή]]) [[υπόκωφος]], [[βαθύς]]<br /><b>11.</b> (για [[χέρι]]) απλωμένο για [[επαιτεία]]<br /><b>12.</b> (για [[κρεβάτι]]) [[κενός]]<br /><b>13.</b> (για [[μήνα]]) α) ο [[βραχύς]], ο [[Φεβρουάριος]]<br />β) αυτός που έχει [[τριάντα]] ημέρες<br /><b>14.</b> (για [[ημέρα]]) <b>πάπ.</b> αυτή [[κατά]] την οποία αναβάλλονταν οι πληρωμές<br /><b>15.</b> (για [[λόγια]] ή πράξεις) αυτός που στερείται περιεχομένου, ο [[άσκοπος]]<br /><b>16.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ κοῖλα</i><br />α) (για το ανθρώπινο [[σώμα]]) οι κοιλότητες<br />β) (ειδ. για την [[καρδιά]] και τους νεφρούς) οι κοιλίες<br /><b>17.</b> <b>το ουδ. εν. ως ουσ.</b> <i>τὸ κοῖλον</i><br />(για [[λιμάνι]]) ο [[μυχός]]<br /><b>18.</b> <b>φρ.</b> «[[κοίλη]] ναῦς» — το [[κύτος]] του πλοίου, το [[αμπάρι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>kou</i>- της ΙΕ ρίζας <i>keu</i>- «[[οίδημα]], [[θόλος]]» [[αλλά]] και «[[κοίλωμα]]». Είναι παρ. σε -<i>λ</i>- ενός αρχικού τύπου που διασώζει ο Ησύχιος στη [[γλώσσα]] <i>κόοι</i><br /><i>τὰ χάσματα τῆς γῆς</i>. Επομένως [[κοῖλος]] <span style="color: red;"><</span> <i>κοF</i>-<i>ιλος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>κοFος</i> <span style="color: red;">+</span> -<i>ιλος</i>. Ο τ. <i>κόFιλος</i> διασώζεται ως α' συνθετικό μυκηναϊκών λέξεων ([[πρβλ]]. <i>kowiro</i>-<i>woko</i> = <i>κοιλο</i>-<i>εργοί</i>, ίσως «χαράκτες»). Είναι πιθανή η [[πλήρης]] [[αντιστοιχία]] του με το αλβ. <i>thele</i> «[[βαθύς]]». Το [[επίθημα]] με -<i>λ</i>- εμφανίζει [[επίσης]] το αρμ. <i>soyl</i> «[[κοίλος]]», ενώ ο [[αρχικός]] τ. <i>κόFος</i> συνδέεται με το λατ. <i>cauus</i> «[[κοίλος]]» (<span style="color: red;"><</span> <i>couus</i> και το μσν. ιρλδ. <i>cua</i> «[[κοίλος]]» (<span style="color: red;"><</span> <i>kow</i>-<i>ios</i>). Συγγενείς [[είναι]] [[επίσης]] οι λ. <i>κῦαρ</i>, [[κώθων]], [[κῶος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κοιλάς]], [[κοιλαίνω]], [[κοιλία]], [[κοιλότης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κοιλαίος]], [[κοιλίς]], [[κοιλιακός]], [[κοιλώ]], [[κοιλωπός]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[κοιλώδης]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[κοιλέμβολος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κοιλογάστωρ]], [[κοιλογένειος]], [[κοιλογώνιος]], [[κοιλοκρόταφος]], [[κοιλόμισχος]], [[κοιλοποιούμαι]], [[κοιλόσταθμος]], [[κοιλοσταθμώ]], [[κοιλοστόμαχος]], [[κοιλοστομία]], [[κοιλόστομος]], [[κοιλοσώματος]], [[κοιλοφθαλμία]], [[κοιλοφθαλμιώ]], [[κοιλόφθαλμος]], [[κοιλοφυής]], [[κοιλόφυλλος]], [[κοιλόφωνος]], [[κοιλοχείλης]], [[κοιλώνυξ]], [[κοιλωπής]], [[κοιλωπός]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κοιλανάγλυφος]], [[κοιλοβλαστίδιο]], <i>κοιλόγενυς</i>, [[κοιλόγλωσσο]], [[κοιλόκερα]] (<i>τα</i>), [[κοιλόκυρτος]], [[κοιλονυχία]], [[κοιλοποδία]], [[κοιλόπους]]. (Β' συνθετικό) [[άκοιλος]], [[αμφίκοιλος]], [[υπόκοιλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[διάκοιλος]], [[έγκοιλος]], [[έκκοιλος]], [[ισόκοιλος]], [[μεσόκοιλος]], [[ορθόκοιλος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[επιπεδόκοιλος]], <i>ημίκοιλος</i>, [[οπισθόκοιλος]]].

{{ls

|lstext='''κοῖλος''': η, ον: Αἰολ. κόϊλος, α, ον, Ἀνακρ. 9· ἢ κώϊλος Ἀλκαῖ. 15 (κατὰ τὸν Ahr.)· πρβλ. Ἀπολλ. περὶ Συντάξ. 13. 28, Ἡρῳδιαν. π. π. μον. λέξ. 21. 2, κτλ.· (ἴδε ἐν λέξ. [[κυέω]]). Κοῖλος, ἔχων κοιλότητα, παρ’ Ὁμήρ., τὸ πλεῖστον ὡς ἐπίθετ. πλοίων, κοῖλαι [[νῆες]], ― (παρὰ τοῖς [[μετέπειτα]], [[κοίλη]] [[ναῦς]], ἡ [[κοιλία]], τὰ [[κάτω]] μέρη τοῦ πλοίου, τὸ «ἀμπάρι», Ἡρόδ. 8. 119, Ξεν. Ἑλλ. 1. 6. 19, Δημ. 883. 21· [[οὕτως]], ἡ [[κοίλη]] μόνον, Θεόκρ. 22. 12, Ἀθήν 206C· τὰ κοῖλα Ἀππ. Ἐμφύλ. 5. 107)· οὕτω καὶ ὁ δούρειος [[ἵππος]] καλεῖται κ. [[λόχος]], κ. [[δόρυ]] Ὀδ. Δ. 277, Θ. 507· [[συχνάκις]] μετὰ τῆς συγγενοῦς ἐννοίας τοῦ εὐρυχώρου (ὡς [[ἴσως]] προκειμένου περὶ πλοίων), κ. [[σπέος]] Ὀδ. Μ. 93, πρβλ. Αἰσχύλ. Εὐμ. 23, Σοφ. Φιλ. 1081· κ. [[κάπετος]], ἐπὶ τάφου, Ἰλ. Ω. 797, πρβλ. Αἴ. 1165, Ἀντ. 1205. Εὐρ. Ἄλκ. 898· ἐπὶ φυτῶν ὄντων ἐντὸς κοίλων, κ.τ.τ., [[νάρθηξ]] Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 52· [[ἄχερδος]] Σοφ. Ο. Κ. 1597· [[κοίλη]] [[φλέψ]], ἴδε ἐν λέξ. [[φλέψ]]· [[σφόνδυλος]] κ. Πλάτ. Πολ. 616D· ― ἐπὶ ἀγγείων, ἀγγήια Ἡρόδ. 4. 2· κρατὴρ Σοφ. Ο. Κ. 1593· ζύγαστρον ὁ αὐτ. ἐν Τρ. 692· κύλικος… κοῖλον [[κύτος]] Πλάτ. Κωμ. ἐν Ἀδήλ. 9, κτλ.· ― κ. ὑποδήματα, ἐξικνούμενα [[μέχρι]] τοῦ μέσου τῆς κνήμης, Αἰλ. π. Ζ. 6. 23· κ. δέμνια, ἐπὶ τῆς κλίνης κενῆς οὔσης, Σοφ. Τρ. 901· ― ἡ [[ἔννοια]] τοῦ κοῖλα κλῇθρα ἐν Ο. Τ. 1261 [[εἶναι]] προφανῶς ἡ αὐτὴ ὡς καὶ ἡ τοῦ κ. σταθμὰ θυράων ἐν Θεοκρ. 24. 15, ἀλλὰ τί [[εἶναι]] τοῦτο διαμένει ἀβέβαιον· ― κ. [[χείρ]], ἐπὶ ἐπαίτου (πρβλ. [[κοιλαίνω]]), Ἀνθ. Π. 12. 212· κ. [[ἱστίον]] Πολυδ. Α΄, 107· ― [[κοῖλος]] μήν, ἴδε ἐν λέξ. μήν. 2) ἐπὶ τόπων, κείμενος ἐν κοιλώματι ἢ σχηματίζων [[κοίλωμα]], [[κοίλη]] [[Λακεδαίμων]], ἡ κοιλὰς τῆς Λακεδαίμονος, Ὀδ. Δ. 1· κ. Θεσσαλία Ἡρόδ. 7. 129· κ. Ἄργος Σοφ. Ο. Κ. 378, 1387· Αὐλίδος κ. μυχοὶ Εὐρ. Ι. Α. 1600· ― [[οὕτως]] ὡς κύριον [[ὄνομα]], Κοίλη Συρία, ἡ [[χώρα]] ἡ μεταξὺ Λιβάνου καὶ Ἀντιλιβάνου, Πολύβ. 1. 3, 1, κτλ.· τὰ Κοῖλα τῆς Εὐβοίας, αἱ μεταξὺ Καφηρέως καὶ Γεραιστοῦ ἀκταί, Ἡρόδ. 8. 13· ἡ Κοίλη, ἡ κοιλὰς τοῦ Ἰλισοῦ, ἐν τῷ ΝΔ. μέρει τῶν Ἀθηνῶν, Ἡρόδ. 6. 103, Λεξικ. Γεωγρ. 1. σ. 263. β) κ. [[λιμήν]], ἐπὶ λιμένος κειμένου μεταξὺ ὑψηλῶν κρημνῶν, Ὀδ. Κ. 92· κ. [[αἰγιαλός]], [[κολπώδης]] ἀκτή, Χ. 385· ἴδε κατωτ. ΙΙ. 2. γ) κ. ὁδός, βαθεῖα ὁδός, Ἰλ. Ν. 419· κ. ἀγυιὰ Πινδ. Ο. 9. 51. δ) κ. [[ποταμός]], σχεδὸν κενὸς ὕδατος, Θουκ. 7. 84 (παρὰ Οὐεργιλίῳ cava flumina crescunt)· τοῦ ποταμοῦ κοίλου ῥυέντος Σωκράτ. παρ’ Ἀθην. 388Α, Αἰλ. π. Ζ. 14. 27· [[ἀλλά]], κ. [[ποταμός]], ἔχων βαθεῖαν κοίτην, 22. 20, 4. ε) τὰ κοῖλα καὶ τὰ [[δασέα]], αἱ φάραγγες αἱ κατάφυτοι μὲ δάση, Ἀριστοφ. Νεφ. 325. 3) κ. [[θάλασσα]], ἅλς, ἡ [[πλήρης]] κοιλοτήτων [[θάλασσα]] δηλ. τρικυμιώδης, Πολύβ. 1. 60, 6, Ἀπολλ. Ρόδ. Β. 595. 4) [[κοῖλος]] ἄργυρος καὶ [[χρυσός]], δηλ. σκεύη ἀργυρᾶ καὶ χρυσᾶ, Θεοπόμπ. Ἱστ. παρὰ Λογγίν. 43. 2, Ἀριστ. Οἰκ. 2. 25, Λουκ. Ἀλεκτρ. 24, πρβλ. Σοφ. Ἀποσπ. 68. 5) μεταφορ., ἐπὶ τῆς φωνῆς, βαθὺς καὶ [[ὑπόκωφος]], κόχλον ἑλὼν μυκάσατο κοῖλον Θεόκρ. 22. 75, (ἂν καὶ [[ἐνταῦθα]] τὸ κοῖλον δύναται νὰ συμφωνῇ πρὸς τὸ κόχλον)· φθέγγεσθαι κ. καὶ βαρὺ Λουκ. Νέρων 6, Φιλόστρ. 128, πρβλ. Ἀριστείδ. Κοϊντιλ. σ. 24. κτλ.· πρβλ. [[κοιλοστομία]]. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ., κοῖλον, τό, [[κοιλότης]], [[κοίλωμα]], Πλάτ. Φαίδων 109Β, κ. ἀλλ.· ἰδίως ὡς τὸ [[κοιλία]], ἐπὶ τῶν ἐν τῷ σώματι κοιλοτήτων, τὰ κ. γαστρὸς Εὐρ. Φοίν. 1411· τὰ κ. τῆς καρδίας, αἱ κοιλίαι αὐτῆς, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 17, 2, κἑξ.· τὸ κ. τῶν νεφρῶν [[αὐτόθι]] 17, 15· τὸ τῶν χειρῶν κ. Ἀπολλόδ. παρ’ Ἀθην. 479Α· τὸ κ. τοῦ ποδὸς Ἱππ. 1153Η, κτλ.· παροιμ., τὸ κ. τοῦ ποδὸς δεῖξαι, τὰ νῦν: «δείχνω τὴ ῥάχιν μου», «ἐπὶ τῶν εἰς φυγὴν τρεπομένων» Ἡσύχ.· τὰ κ. τῶν ὀφθαλμῶν, τοῦ προσώπου Ἱππ. 642. 49., 566. 11· τὰ κοῖλα μόνον, αἱ κοιλότητες τῶν πλευρῶν, αἱ λαγόνες, ὡς τὸ [[κενεών]], Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 44, 9. 2) ἐν τῷ κοίλῳ καὶ μυχῷ τοῦ λιμένος Θουκ. 7. 52. 3) τὰ κοῖλα, τὸ [[κοίλωμα]] τοῦ πλοίου, Τουρκ. τὸ «ἀμπάρι» (ἴδε ἐν ἀρχ.). 4) τὸ κ., τὸ [[ἔνδοθεν]] θεωρούμενον [[σχῆμα]] τῆς περιφερείας κύκλου, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ κυρτὸν (τὸ [[ἔξωθεν]] θεωρούμενον), Ἀριστ. Φυσ. 7. 13, 4, Ἠθικ. Νικ. 1. 13, 10, κ. ἀλλ.

|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[hollow]], [[hollowed out]], [[spacious]], [[deep]] (Il.).<br />Other forms: [[κόϊλος]], s. below<br />Compounds: Often as 1. member, e. g. <b class="b3">κοιλο-γάστωρ</b> [[with a hollow belly]], [[greedy]] (A.; on the formation Sommer Nominalkomp. 150).<br />Derivatives: A. Substant.: 1. [[κοιλία]] f. [[abdomen]], [[belly]], [[hollow of the body in gen.]] (IA.) with [[κοιλιώδης]] [[belly-like]] (Arist.), [[κοιλιακός]] [[blonging to the belly]], [[suffer from diseases of the belly]] (Plu., medic.), [[κοιλιτική]] ([[νόσος]]) [[disease of the belly]] (Cat. Cod. Astr.); diminut. [[κοιλίδιον]] (Str.). 2. [[κοιλάς]] f. [[hollow]], [[ravine]] (hell.), adj. f. [[hollow]] (Tryph. Ep.). 3. [[κοιλότης]] [[hollow]] (Arist.). 4. [[κοιλίσκος]] m. [[hollow]], [[scoop-shaped knife]] (medic.; cf. [[γραφίσκος]] and other names of instruments in Chantraine Formation 408). 5. and 6. [[κοίλωμα]] (Arist., hell.), [[κοίλωσις]] (Hp.) [[hollowing]], [[deepening]], cf. [[κοιλόομαι]] below. - B. Adjectives (to <b class="b3">τὸ κοῖλον</b> [[hollow]], [[cavity]]): 1. [[κοιλώδης]] [[rich in cavities]] (Babr.). 2. [[κοιλαῖος]] = [[κοῖλος]] (Gal.). - C. Verbs: 1. [[κοιλαίνω]], [[κοιλᾶναι]] (<b class="b3">-ῆναι</b>), [[κεκοίλασμαι]] [[hollow out]] (IA.) with [[κοίλανσις]] (Alex. Aphr.), [[κοίλασμα]] (LXX, Hero), [[κοιλασία]] (Hero), 2. [[κοιλόομαι]], only in [[κεκοιλωμένος]] [[hollowed]] (D. S., Dsc.); [[κοίλωμα]], [[κοίλωσις]], if not directly from [[κοῖλος]], s. above.<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [592] <b class="b2">*ḱeu(H)-</b>? [[hollow]], [[deep]] ??<br />Etymology: From the sometimes threesyllabic [[κόϊλος]] (in Hom. always possible except χ 385, at verse-beginning; Meister HK 50, Chantraine Gramm. hom. 1, 28) follows a basis <b class="b3">*κόϜιλος</b>, which can be connected as <b class="b3">λ-</b>deriv. with <b class="b3">κόοι τὰ χάσματα τῆς γῆς</b>, <b class="b3">καὶ τὰ κοιλώματα</b> H. and Lat. [[cavus]] [[hollow]] from <b class="b2">*kou̯os</b>; beside it MIr. [[cūa]] [[hollow]] < <b class="b2">*ḱou̯-ios</b>. If the connection [[κοῖλος]] = Alb. [[thelë]] [[deep]] (< IE <b class="b2">*ḱou̯ilos</b>) is correct (Pedersen KZ 36, 332), the formation is older than Greek. Cognate [[l-]]derivv. are Arm. [[soyl]] [[cavity]] (< IE. <b class="b2">*ḱeu-lo-</b>) and [[κύλα]]; s. v. More on the formation Benveniste Origines 41f., where a noun in [[-il]] is supposed as basis, and Specht Ursprung 130, who starts from an [[i-]]stem, referring to the hapax <b class="b3">κοιφόν κοῖλον</b> (prob. for [[κυφόν]]). - S. also [[κῶος]], [[κώθων]], [[κύαρ]]; further W.-Hofmann s. [[cavus]].

|mdlsjtxt=[[κοῖλος]], η, ον<br /><b class="num">I.</b> [[hollow]], hollowed, [[epithet]] of ships, [[which]] in [[early]] times were hollowed out of trees, Hom.; [[later]], [[κοίλη]] [[ναῦς]] was the [[hold]] of the [[ship]], Hdt., Xen.; so, ἡ [[κοίλη]] [[alone]], Theocr.:—of the [[Trojan]] [[horse]], κ. [[λόχος]], κ. [[δόρυ]] Od.; κ. [[κάπετος]], of a [[grave]], Il.; κ. δέμνια, of the bed [[when]] no one is in it, Soph.<br /><b class="num">2.</b> of [[place]]s, [[lying]] in a [[hollow]] or forming a [[hollow]], [[κοίλη]] [[Λακεδαίμων]] the [[vale]] of L., Od.; κ. [[Θεσσαλία]] Hdt.; κ. [[Ἄργος]] Soph.; τὰ [[Κοῖλα]] τῆς Εὐβοίας Hdt.; ἡ Κοιλή the [[valley]] of the [[Ilissus]], Hdt.:— κ. [[λιμήν]] of a [[harbour]] [[lying]] [[between]] [[high]] cliffs, Od.; κ. [[αἰγιαλός]] an embayed [[beach]], Od.:— κ. [[ὁδός]] a [[hollow]] way, Il.:— κ. [[ποταμός]] a [[river]] [[nearly]] [[empty]] of [[water]], Thuc. (so Virgil, [[cava]] flumina): metaph. of the [[voice]], [[hollow]], μυκάσατο κοῖλον Theocr.; φθέγγεσθαι κοῖλον Luc.<br /><b class="num">II.</b> as [[substantive]] κοῖλον, ου, τό, a [[hollow]], [[cavity]], [[ravine]], Plat.; like [[κοιλία]], of the cavities in the [[body]], τὰ κ. γαστρός Eur.; also, ἐν τῷ κοίλῳ καὶ μυχῷ τοῦ λιμένος Thuc.

|ftr='''κοῖλος''': {koĩlos}<br />'''Forms''': (κόϊλος, vgl. unten)<br />'''Meaning''': [[hohl]], [[ausgehöhlt]], [[geräumig]], [[tief]] (seit Il.).<br />'''Composita''': Oft als Vorderglied, z. B. [[κοιλογάστωρ]] [[hohlbauchig]], [[gefräßig]] (A.; zur Bildung Sommer Nominalkomp. 150).<br />'''Derivative''': Zahlreiche Ableitungen: A. Substantiva: 1. [[κοιλία]] f. ‘Bauchhöhle, Bauch, Körperhöhlung im allg.’ (ion. att. usw.) mit [[κοιλιώδης]] [[bauchähnlich]] (Arist.), [[κοιλιακός]] [[zum Bauch gehörig]], [[an Bauchkrankheiten leidend]] (Plu., Mediz. u. a.), [[κοιλιτική]] ([[νόσος]]) [[Bauchkrankheit]] (''Cat''. ''Cod''. ''Astr''.); Deminutivum [[κοιλίδιον]] (Str. u. a.). 2. [[κοιλάς]] f. [[Höhlung]], [[Schlucht]] (hell. u. spät), Adj. f. [[hohl]] (Tryph. Ep.). 3. [[κοιλότης]] [[Höhlung]] (Arist. u. a.). 4. [[κοιλίσκος]] m. [[ausgehöhltes]], [[schaufelförmiges Messer]] (Mediz.; vgl. [[γραφίσκος]] und andere Gerätenamen bei Chantraine Formation 408). 5. und 6. [[κοίλωμα]] (Arist., hell. u. sp.), [[κοίλωσις]] (Hp. u. a.) [[Höhlung]], [[Aushöhlung]], [[Vertiefung]], vgl. κοιλόομαι unten. — B. Adjektiva (zu τὸ κοῖλον [[Hohles]], [[Höhle]]): 1. [[κοιλώδης]] [[reich an Höhlen]] (Babr.). 2. [[κοιλαῖος]] = [[κοῖλος]] (Gal.). — C. Verba: 1. [[κοιλαίνω]], κοιλᾶναι (-ῆναι), κεκοίλασμαι [[aushöhlen]] (ion. att.) mit [[κοίλανσις]] (Alex. Aphr. u. a.), [[κοίλασμα]] (LXX, Hero u. a.), [[κοιλασία]] (Hero) [[Aushöhlung]]. 2. κοιλόομαι, nur in κεκοιλωμένος [[ausgehöhlt]] (D. S., Dsk.); davon [[κοίλωμα]], [[κοίλωσις]], falls nicht direkt von [[κοῖλος]], s. oben.<br />'''Etymology''': Aus dem bisweilen dreisilbig zu lesenden κόϊλος (bei Hom. immer möglich außer χ 385, wo im Versanfang; Meister HK 50, Chantraine Gramm. hom. 1, 28) ergibt sich eine Grundform *κόϝιλος, die sich als λ-Ableitung an κόοι· τὰ χάσματα τῆς γῆς, καὶ τὰ κοιλώματα H. und lat. ''cavus'' [[hohl]] aus *''covos'' anschließt; daneben mir. ''cūa'' [[hohl]] aus *''ḱou̯''-''ios''. Wenn die Gleichung [[κοῖλος]] = alb. ''thelë'' [[tief]] (< idg. *''ḱou̯ilos'') zu Recht besteht (Pedersen KZ 36, 332), ist die Bildung schon vorgriechisch. Verwandte ''l''-Ableitungen sind arm. ''soyl'' [[Höhle]] (< idg. *''ḱeu''-''lo''-) und [[κύλα]]; s. d. Weiteres zur Stammbildung Benveniste Origines 41f., wo ein Nomen auf -''il'' als Grundlage vermutet wird, und Specht Ursprung 130, der von einem ''i''-Stamm ausgehen will, wofür er sich auf das einmalige κοιφόν· κοῖλον (wohl für κυφόν) beruft. — S. auch [[κῶος]], [[κώθων]], [[κύαρ]]; dazu W.-Hofmann s. ''cavus'' (mit reicher Lit.).<br />'''Page''' 1,891-892