καταρρήγνυμι: Difference between revisions

|Definition=and καταρρηγνύω, fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> -ρήξω <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>864</span>: late pf. κατέρρηχα <span class="title">Arch.Pap.</span>2.125b10 (ii A. D.):—[[break down]], τὴν γέφυραν <span class="bibl">Hdt.4.201</span>; μέλαθρα E. l.c. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[tear in pieces]], [[rend]], κατερρήγνυε… τὰ ἱμάτια <span class="bibl">D. 21.63</span>; τὸ διάδημα <span class="bibl">D.S.19.34</span>; τὴν ἐσθῆτα <span class="bibl">Luc.<span class="title">Pisc.</span>36</span>:—Med., <b class="b3">κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας</b> they [[rent their]] coats, <span class="bibl">Hdt.8.99</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>3.1.13</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> metaph., <b class="b3">τροπὰς καταρρήγνυσι</b>[<b class="b3">ἡ ἀναρχία</b>] [[breaks up]] armies [[and turns them to]] flight, <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>675</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> <b class="b3">κ. τινῶν γέλωτας</b> [[make]] them [[burst out]] laughing, <span class="bibl">Ath.4.130c</span>; cf. <span class="bibl">11.2</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Pass., esp. in aor. [[κατερράγην]][ᾰ], with pf. Act. [[κατέρρωγα]]:—to [[be broken down]], κρημνοὶ καταρρηγνύμενοι <span class="bibl">Hdt.7.23</span>; <b class="b3">καταρρήγνυσθαι ἐπὶ γῆν</b> to [[be thrown down and broken]], <span class="bibl">Id.3.111</span>; τὸ οἴκημα κατερράγη <span class="bibl">Th.4.115</span>; ἄκρας κατερρωγυίας εἰς τὴν θάλασσαν <span class="bibl">Str.5.2.6</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[fall]], [[rush down]], of storms, waterfalls, etc., Hp.Aër.8; [[break]] or [[burst out]], Χειμὼν κατερράγη <span class="bibl">Hdt. 1.87</span>; ὄμβροι καταρραγέντες <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mu.</span>400a26</span>; of tears, ἐξ ὀμμάτων πηγαὶ κατερρώγασι <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>1068</span>: c. gen., τοῦ ῥεύματος -ρρηγνυμένου τῶν ὀρῶν <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span>6.23</span> (also intr. in Act., of a river, -ρρηγνὺς ἐς τὴν θάλατταν <span class="bibl">3.52</span>); of wind, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Fab.</span>16</span>: metaph., ὁ πόλεμος κατερράγη <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>644</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ach.</span>528</span>; γέλως <span class="bibl">Ph.2.528</span>; κρότος <span class="bibl">Plb.18.46.9</span> (but κατερρήγνυτο πᾶς ὁ τόπος ὑπὸ τοῦ κρότου <span class="bibl">15.32.9</span>); βροντή Luc.<span class="title">VH</span>2.35. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> to [[be broken in pieces]], <b class="b3">Αἴγυπτος μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη</b> [[with comminuted]], [[crumbling soil]], <span class="bibl">Hdt.2.12</span>; γῆ κατερρωγυῖα <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>556a5</span>; to [[be ruinous]], ὅσα κατέρρωγεν τοῦ τείχους <span class="title">IG</span>22.463.75. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> Medic., [[have a violent discharge]], [[suffer from diarrhoea]], καταρρήγνυται ἡ κοιλίη <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>10</span>, cf. καταρράσσω ''ΙΙ''; of persons, κατερρήγνυντο τὰς γαστέρας <span class="bibl">App.<span class="title">Hisp.</span>54</span>; ἢν μὴ φῦσαι -ρραγέωσιν <span class="bibl">Hp.<span class="title">Aph.</span>4.73</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> of menstruation, <b class="b3">τοῖς θήλεσιν… τὰ καταμήνια κ</b>. <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>581b1</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> of tumours, [[break]], [[burst]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Coac.</span>613</span>, <span class="bibl"><span class="title">Epid.</span> 6.8.18</span>, al. </span><span class="sense"><span class="bld">6</span> of parts of the body, [[fall in]], [[collapse]], <b class="b3">οἵ τε μαζοὶ καὶ τὰ ἄλλα μέλεα κ</b>. <span class="bibl">Id.<span class="title">Nat.Puer.</span>30</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Mul.</span>1.1</span>; <b class="b3">κατερρωγότα τὰ στέρνα</b> ([[ἔχων]]) [[flat]]-chested, <span class="bibl">Jul.<span class="title">Or.</span>6.198a</span>; of the lips or tongue, to [[be fissured]], Antyll. ap. <span class="bibl">Orib.10.27.13</span>, <span class="bibl">Aët.5.118</span>.</span>

{{ls

|lstext='''καταρρήγνυμι''': καὶ -ύω: μέλλ. -ρήξω ·- σχίζων [[καταρρίπτω]], τὴν γέφυραν Ἡρόδ. 4. 201· μέλαθρα Εὐριπ. Ἡρ. Μαιν. 864. 2) [[θραύω]] εἰς τεμάχια, [[συντρίβω]], ξεσχίζω, κατερρήγνυε… τὰ ἱμάτια Δημ. 535. 2· τὸ [[διάδημα]] Διόδ. 19. 34· τὴν ἐσθῆτα Λουκ. Ἁλ. 36 ·- Μέσ. κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας, ἔσχισαν τὰ ἱμάτιά των, Ἡρόδ. 8, 99· τοὺς πέπλους κατερρήξαντο Ξεν. Κύρ. 3. 1, 13, 3.8, 67, κτλ. 3) ἐν Σοφ, Ἀντ. 675, τροπὰς καταρρήγνυσι ἡ [[ἀναρχία]], ῥήγματα ἐν τῇ φάλαγγι ἢ ἐν τῇ παρατάξει ἐπιφέρει, τρέπει εἰς φυγήν· κατέρρηξεν εἰς χάρακα τοὺς πολεμίους, συνήλασε καὶ στενοχωρήσας ἔκαμε νὰ πέσωσι μὲ ὁρμὴν εἰς…, ἢ νὰ κρημνησθῶσι, Πλούτ. Φάβ. 8. 4) κ. τινός γέλωτα, [[κάμνω]] τινὰ νὰ ἐκραγῇ εἰς γέλωτα, Ἀθήν. 130C, 11. 2) ΙΙ. Παθ. ἰδίως ἐν τῷ ἀορ. κατερράγην (ᾰ), καὶ τῷ πρκμ. κατέρρωγα·- σχιζόμενος καταρρίπτομαι, κρημνοὶ καταρρηγνύμενοι Ἡρόδ. 7. 23· καταρρήγνυσθαι ἐπὶ γῆν, ῥίπτομαι [[κάτω]] καὶ θραύομαι, ὁ αὐτ. 3. 111· τοῦ ῥεύματος καταρρηγνυμένου τῶν ὀρῶν Φιλόστρ. 265· ἄκρας κατερρωγυίας εἰς τὴν θάλασσαν, ἀποκρήμνως ἢ ἀποτόμως προβεβλημένας, Στράβ. 223. 2). [[πίπτω]] ἢ ὁρμῶ πρὸς τὰ [[κάτω]], ἐπὶ τρικυμιῶν, καταρρακτῶν, κτλ., Ἱππ. π. Ἀέρ. 285· καὶ [[οὕτως]], ἐκρήγνυμαι, [[αἴφνης]] ἐμφανίζομαι, χειμὼν κατερράγη Ἡρόδ. 1. 87· ὄμβροι καταρραγέντες Ἀριστ. π. Κόσμ. 6. 32· ἐπὶ δακρύων, ἐξ ὀμμάτων κατερρώγασι πηγαὶ Εὐρ. Ἄλκ. 1068· «κατερράγη μου [[δάκρυον]]» καὶ «ἀρραγὲς [[ὄμμα]], τὸ οὐ δακρῦον» Ἡσύχ., πρβλ. Ἱππ. Ἀφ. 1252· ἐπὶ ποταμοῦ, εἰς κρημνόν, καθ’ ὃν καταρρήγνυται τὸ [[ὕδωρ]] Στράβ.· «καταρραγεὶς ποταμὸς πολλὰ κτήματα διέφθειρε», δηλ. αἰφνιδίως πλημμυρήσας, Ἡσύχ.· ἐπὶ ἀνέμου, Πλουτ. Φάβ. 16·- ἀκολούθως, μεταφ., ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη Ἀριστοφ. Ἱππ. 644, πρβλ. Ἀχ. 528· [[γέλως]] Φίλων 2. 598· [[κρότος]] Πολύβ. 18. 29, 9· ([[ἀλλά]], κατερρήγνυτο πᾶς ὁ [[τόπος]] ὑπὸ τοῦ κρότου ὁ αὐτ. 15. 32, 9)· βροντὴ Λουκ. π. Ἀλ. Ἱστ. 2. 35· [[νεφέλη]] Φιλόστρ. 678. 3) κατασυντρίβομαι, εἰς τεμάχια, [[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ κατερρηγμένη, ἔχουσα [[ἔδαφος]] [[μέλαν]] καὶ εὐκόλως διαρρηγνυόμενον, ἔχον χαράδρας καὶ ῥήγματα, Ἡρόδ. 2. 12. 4) ὡς ἰατρ. ὅρος, ἔχω βιαίας κενώσεις, [[ὑποφέρω]] ἐκ διαρροίας, καταρρήγνυται ἡ [[κοιλία]] Ἱππ. π. Ἀρχ. Ἰητρ. 12· ἡ γαστὴρ κατερράγη Αἰλ. π. Ζ. 3. 18· ([[ὡσαύτως]], [[καταρρήγνυμι]] τὴν γαστέρα Ἀππ. Ἱσπ. 54)· τὰ καταρρηγνύμενα, τὰ ἀφθόνως ἐκκρινόμενα, τοῖς θήλεσιν… τὰ γυνακεῖα ἢ τὰ καταμήνια καταρρήγνυται, κατερράγη Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 7. 1, 6. 5) ἐπὶ οἰδημάτων, διαρρήγνυμαι καὶ [[τρέχω]], ανοίγω, «σπάνω», Ἱππ. 220Β, 1200G, κτλ.· καὶ [[οὕτως]] ἐπὶ τῶν μαστῶν, [[ὅταν]] πληρωθέντες γάλακτος χύνωνται, οἵ τε μαζοὶ καὶ τὰ ἄλλα μέλεα ὁκόσα ὑγρότερα καταρρήγνυται τῶν γυναικῶν ὁ αὐτ. 248. 8, πρβλ. 588. 11.

{{bailly

|btext=<i>f.</i> καταρρήξω;<br /><b>I.</b> <i>tr.</i> <b>1</b> rompre <i>ou</i> déchirer de haut en bas : καταρρηγνύμενοι κρημνοί HDT terres éboulées dans un fossé;<br /><b>2</b> briser et renverser, faire s’effondrer;<br /><b>II.</b> <i>intr. (au pf.</i> κατέρρωγα <i>et Pass.)</i> tomber avec force, s’abattre avec violence, faire explosion ; <i>particul.</i> être pris d’un flux de ventre violent, d’une dysenterie, de diarrhée;<br /><i><b>Moy.</b></i> καταρρήγνυμαι (<i>ao.</i> κατερρηξάμην) déchirer sur soi (des vêtements).<br />'''Étymologie:''' [[κατά]], [[ῥήγνυμι]].

|mltxt=[[καταρρήγνυμι]] και καταρρηγνύω (Α)<br /><b>1.</b> [[καταρρίπτω]], [[καταστρέφω]] («καταρρήξω μέλαθρα καὶ δόμους ἐπεμβαλῶ», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> [[καταξεσκίζω]], [[κατακομματιάζω]] («κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας» — έσκισαν τα ιμάτια, <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[επιφέρω]] ρήγματα («αὕτη πόλεις ὄλλυσιν,... ἥδε συμμάχου δορὸς τροπὰς καταρρήγνυσι», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>παθ.</b> <i>καταρρήγνυμαι</i> και <i>καταρρηγνυομαι</i><br />α) (για [[τρικυμία]], καταρράκτη <b>κ.λπ.</b>) [[πέφτω]] ή [[ορμώ]] [[προς]] τα [[κάτω]]<br />β) εμφανίζομαι [[ξαφνικά]] και με [[ορμή]] («χειμὼν κατερράγη», <b>Ηρόδ.</b>)<br />γ) εκδηλώνομαι απότομα, [[ξεσπώ]] («ἐξ οὗ γὰρ ἡμῑν ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη», <b>Αριστοφ.</b>)<br />δ) (για γη) [[σχηματίζω]] ρωγμές, σκίζομαι («[[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη», <b>Ηρόδ.</b>)<br />ε) (για κτίσματα) ερειπώνομαι<br />στ) έχω βίαιες κενώσεις, [[πάσχω]] από [[διάρροια]]<br />ζ) (για την [[εμμηνόρροια]]) εκκρίνομαι με [[αφθονία]]<br />η) (για [[οίδημα]]) [[σπάζω]]<br />θ) (για τη [[γλώσσα]] και τα χείλη) έχω σχισμές, [[είμαι]] σκασμένος.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>κατ</i>(<i>α</i>)- <span style="color: red;">+</span> [[ῥήγνυμι]] «[[σπάζω]], [[κομματιάζω]]»].

|lsmtext='''καταρρήγνῡμι:''' και -ύω, μέλ. <i>-ρήξω</i>,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[καταρρίπτω]] σπάζοντας, [[κατεδαφίζω]], <i>τὴν γέφυραν</i>, σε Ηρόδ. <i>μέλαθρα</i>, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> [[ξεσχίζω]], [[κατακομματιάζω]], σε Δημ.· — Μέσ., <i>κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας</i>, έσκισαν τους μανδύες τους, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> στην Αντ. Σοφ. 675 <i>τροπὰς καταρρήγνυσι</i> (ἡ [[ἀναρχία]]), διασπά στρατεύματα και τα τρέπει σε [[φυγή]].<br /><b class="num">II.</b> Παθ., αόρ. βʹ κατερράγην [ᾰ], με Ενεργ. παρακ. <i>κατέρρωγα</i>· καταρρίπτομαι σχιζόμενος, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> [[πέφτω]] ή [[ορμώ]] προς τα [[κάτω]], [[ξεσπώ]], λέγεται για [[καταιγίδα]], στον ίδ.· λέγεται για δάκρυα, σε Ευρ.· μεταφ., ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> είμαι [[σπασμένος]] σε κομμάτια, [[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη, με μαύρο και κατασπαραγμένο [[έδαφος]], σε Ηρόδ.

{{elru

|elrutext='''καταρρήγνῡμι:''' и (только praes.) [[καταρρηγνύω]]<br /><b class="num">1)</b> разрывать (ἱμάτια Dem.; τὴν ἐσθῆτα Luc.); med. разрывать на себе (τοὺς κιθῶνας Her.; τοὺς πέπλους Xen.);<br /><b class="num">2)</b> ломать, рушить, разрушать (τὴν γέφυραν Her.; μέλαθρα Eur.): καταρρηγνύμενοι οἱ κρημνοὶ τοῦ ὀρύγματος Her. обрушившиеся края рва; καταρρήγνυσθαι ἐπὶ γῆν Her. валиться (падать) на землю; ἡ [[Αἴγυπτος]] κατερρηγμένη (v. l. καταρρηγνυμένη) Her. Египет с рыхлой почвой; καταρραγείης! Arph. чтоб ты лопнул!;<br /><b class="num">3)</b> разнуздывать, давать волю: (ἡ [[ἀναρχία]]) τροπὰς καταρρήγνυσι Soph. безначалие приводит к бегству (с поля сражения);<br /><b class="num">4)</b> (pass. pf. [[κατέρρωγα]]) взрываться, разражаться, хлынуть: χειμῶνα καταρραγῆναι Her. (рассказывают, что) разразилась гроза; [[κρότος]] κατερράγη Polyb. раздался шум; ἐξ ὀμμάτων κατερρώγασι πηγαί Eur. потоки (слез) хлынули из глаз; καταρραγεὶς [[ὄμβρος]] Arst., Polyb. хлынувший ливень; ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη Arph. вспыхнула война.

{{elnl

|elnltext=κατα-ρρήγνυμι act. en med., met acc. afbreken, vernielen:; τὴν γέφυραν de brug Hdt. 4.201.3; in stukken scheuren; ook med.:; κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας zij scheurden hun kleren aan flarden Hdt. 8.99.2; overdr.: laten losbreken:. δορὸς τροπὰς καταρρήγνυσι zij (ongehoorzaamheid) ontketent de vlucht van het leger Soph. Ant. 675. pass. intrans. (met perf. κατέρρωγα ) in stukken vallen:; Αἴγυπτος μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη Egypte heeft donkere en brokkelige grond Hdt. 2.12.2; τὸ οἴκημα κατερράγη het gebouw stortte in Thuc. 4.115.3; neerstorten:. ( τὸ ὄμβριον ) καταρρήγνυται (het regenwater) stort naar beneden Hp. Aër. 8. losbarsten, uitbreken:; ἐκ δ ’ ὀμμάτων πηγαὶ κατερρώγασιν uit mijn ogen breken stromen van tranen los Eur. Alc. 1068; ἄφνω βροντῆς μεγάλης καταρραγείσης toen er plots een hevige donderbui losbarstte Luc. 12.35; overdr. uitbreken:. ὁ πόλεμος κατερράγη de oorlog brak uit Aristoph. Eq. 644. geneesk. aan dissenterie lijden; ἡ κοιλίη καταρρήγνυται de buik loopt leeg (er is buikloop) Hp. VM 10.3; openbarsten (van gezwellen).

{{mdlsj

|mdlsjtxt=and -ύω fut. -ρήξω<br /><b class="num">I.</b> to [[break]] [[down]], τὴν γέφυραν Hdt.; μέλαθρα Eur.<br /><b class="num">2.</b> to [[tear]] in pieces, [[rend]], Dem.:—Mid., κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας they [[rent]] [[their]] coats, Hdt.<br /><b class="num">3.</b> in Soph. Ant. 675 τροπὰς καταρρήγνυσι [ἡ [[ἀναρχία]] breaks up armies and turns them to [[flight]].<br /><b class="num">II.</b> Pass., aor2 κατερράγην [ᾰ], with perf. act. κατέρρωγα;— to be [[broken]] [[down]], to be thrown [[down]] and [[broken]], Hdt.<br /><b class="num">2.</b> to [[fall]] or [[rush]] [[down]], to [[break]] or [[burst]] out, of storms, Hdt.; of tears, Eur.:—metaph., ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη Ar.<br /><b class="num">3.</b> to be [[broken]] in pieces, [[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ κατερρηγμένη with [[black]] and [[crumbling]] [[soil]], Hdt.<br />B. [[καταράσσω]] [[attic]] -ττω fut. ξω<br /><b class="num">I.</b> to [[dash]] [[down]], [[break]] in pieces, τοὺς λοιπούς κατήραξεν ἐς τὸν Κιθαιρῶνα [[drove]] them shattered to Cithaerae, Hdt.; τὸ [[στράτευμα]] κατηράχθη εἰς τὰ τειχίσματα Thuc.<br /><b class="num">II.</b> intr. to [[fall]] [[down]], [[fall]] [[headlong]], Plut.