κολάζω: Difference between revisions

|Definition=fut. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> κολάσω <span class="bibl">And.1.136</span>, <span class="bibl">Lys.31.29</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.5.8</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span> 714d</span>, etc.: aor. ἐκόλασα <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>927</span>, <span class="bibl">Th.3.40</span>:—Med., fut. κολάσομαι <span class="bibl">Theopomp.Com.27</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>1.7.19</span>; twice contr. in Ar., 2sg. κολᾷ <span class="bibl"><span class="title">Eq.</span>456</span>, part. κολωμένους <span class="bibl"><span class="title">V.</span>244</span>: aor. ἐκολασάμην <span class="bibl">Th.6.78</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Mx.</span> 240d</span>:—Pass., fut. -ασθήσομαι <span class="bibl">Th.2.87</span>, etc.: aor. ἐκολάσθην <span class="bibl">Id.7.68</span>: pf. κεκόλασμαι <span class="bibl">Antipho 3.4.8</span>, <span class="bibl">D.20.139</span>:—<b class="b2">check, chastise</b>, τὰς ἐπιθυμίας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>491e</span>; τὸ πλεονάζον Plu.2.663e, etc.; τὴν ἀμετρίαν Gal.6.29:—Pass., <b class="b2">to be corrected</b>, τὸ ἐν μέλιτι χολῶδες -άζεται <span class="bibl">Hp. <span class="title">Acut.</span>59</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Oec.</span>20.12</span>: pf. part. Pass., <b class="b2">chastened</b>, <b class="b3">εὐπειθὲς καὶ κεκολ</b>. <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1119b12</span>; δίαιτα <span class="bibl">Luc.<span class="title">Herm.</span>86</span>; <b class="b3">ῥήτωρ κεκ</b>. <span class="bibl">Poll.6.149</span>; ἰσχὺς κ. ἐς ῥυθμούς <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VS</span>1.17.3</span>; also of an athlete, <b class="b3">ἀπέριττος τὰ μυώδη καὶ μὴ κεκ</b>. <span class="bibl">Id.<span class="title">Gym.</span>31</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">chastise, punish</b>, τινα <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>1322</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>7</span>, etc.; <b class="b3">τὰ σέμν' ἔπη κόλαζ' ἐκείνους</b> <b class="b2">use</b> your proud words <b class="b2">in reproving</b> them, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1108</span>: c. dat. modi, <b class="b3">λόγοις κ. τινά</b> ib.<span class="bibl">1160</span>; θανάτῳ <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>1172</span>, <span class="bibl">Lys.28.3</span>; <b class="b3">πληγαῖς, τιμωρίαις</b>, <span class="bibl">Pl. <span class="title">Lg.</span>784d</span>, <span class="bibl">Isoc.1.50</span>; ἀτιμίαις <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>309a</span>:—Med., <b class="b2">get</b> a person <b class="b2">punished</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>406</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>324c</span>, v.l. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.2.7</span>:—Pass., <b class="b2">to be punished</b>, etc., <span class="bibl">Antipho 3.3.7</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>5.2.1</span>, etc.; of divine <b class="b2">retribution</b>, Plu.2.566e; <b class="b2">suffer injury</b>, <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>3.24</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> of a drastic method of checking the growth of the almond-tree, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>2.7.6</span>:—Pass., <span class="bibl">Id.<span class="title">CP</span>1.18.9</span>; cf. κόλασις <span class="bibl">1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> Pass. c. gen., <b class="b2">to be badly in need of</b>, PFay.120.5 (i/ii A.D.), cf. 115.19 (ii A.D.), <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>249.4</span> (ii A.D.).</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1472.png Seite 1472]] fut. gew. κολάσομαι; eines Wortspiels wegen Ar. Equ. 456 γάστριζε καὶ τοῖς ἐντέροις καὶ τοῖς κόλοις, χὤπως κολᾷ τὸν ἄνδρα; Vesp. 244 ὡς κολωμένους ὧν ήδίκησεν; selten act. κολάσω, Xen. Cyr. 7, 5, 83, Ath. 1, 9 (von [[κόλος]], [[κολοβός]]); – eigtl. <b class="b2">verstümmeln</b>, beschneiden, abhauen, τὰ δένδρα Theophr., das überflüssige Holz wegnehmen; ähnlich τὸ ἀνοιδαῖνον, zurückdrücken, Poll. 4, 180. – Gew. übertr., jedes Uebermaaß hindern, in Zucht u. Schranken halten, <b class="b2">bändigen, mäßigen</b>; τὸ [[πάθος]] Plut. Artax. 23; τὸ πλεονάζον Conv. 4, 1, 3; τὴν [[ἄλλην]] δίαιταν οὐχ' οὕτω κεκολασμένην οὐδ' ὑπεύθυνον τοῖς νέοις παρεἰχον Lyc. 22; [[ῥήτωρ]] κεκολασμένος, ein einfacher R., Poll. 6, 149; – <b class="b2">tadeln</b>, züchtigen, <b class="b2">strafen</b>, und zwar nach Arist. rhet. 1, 10 zur Besserung des Bestraften; λόγοις κολάζειν Soph. Ai. 1139; τὰ σέμν' ἔπη κόλαζ' ἐκείνους 1087, strafe sie für die stolzen Worte; ὡς [[κολάζω]] τὸν ἀδικοῦντά σε Eur. Bacch. 1323; θανάτῳ τοὺς κακούς Hel. 1188, öfter; ὅτ' οὐδὲ κολάσ' ἔξεστί μοι τοὺς οἰκέτας Ar. Nubb. 7; πληγαῖς Plat. Legg. VI, 784 c; Folgde; pass., κολάζομαι ἐν ταῖς ἀδικίαις Thuc. 8, 40. – Auch im med., = act., Ar. Vesp. 405, wie Plat. Prot. 324 c; Arist. H. A. 6, 17.

{{ls

|lstext='''κολάζω''': μέλλ. κολάσω, Ἀνδοκ. 17. 44, Λυσ. 189. 31, Ξεν., Πλάτ. κτλ., ἴδε Veitch Gr. Verbs ἐν λέξ.: ἀόρ. ἐκόλασα, Ἀριστοφ., Θουκ. ― Μέσ., μέλλ. κολάσομαι Θεόπομπ. Κωμ. ἐν «Καπηλίσι» 5, Ξεν.· συνῃρ. β΄ ἑνικ. κολᾷ, Ἀριστοφ. Ἱππ. 456· μετοχ. κολωμένους ὁ αὐτ. ἐν Σφ. 244: ἀόρ. ἐκολασάμην, Θουκ. 6. 78, Πλάτ. Μενέξ. 240D. ― Παθ., μέλλ. -ασθήσομαι Θουκ. 2. 87, κτλ.: ἐκολάσθην ὁ αὐτ.: πρκμ. κεκόλασμαι Ἀντιφῶν 124. 44, Δημ. (Πιθαν. ἐκ τοῦ [[κόλος]], συγγεν. τῷ [[κολούω]] καὶ [[ἑπομένως]]), Κυρίως, κολοβώνω, [[περικόπτω]], [[κλαδεύω]], τὰ δένδρα Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 2. 7, 6, πρβλ. [[Πολυδ]]. Δ΄, 180·― [[ἐντεῦθεν]], ὡς τὸ Λατ. castigare, [[περιορίζω]], [[ἀναχαιτίζω]], τιμωρῶ, τὰς ἐπιθυμίας Πλάτ. Γοργ. 491Ε· τὸ πλεονάζον Πλούτ. 2. 663Ε, κτλ.· τὸ ὑπερβάλλον Γαλην.··― [[μετριάζω]], διορθώνω, ὡς τὰ [[ὀξέα]] διορθώνουσι τὴν χολικὴν τάσιν τοῦ μέλιτος, Ἱππ. π. Διαίτ. Ὀξ. 394, πρβλ. Ξεν. Οἰκ. 20, 12··― [[ἐντεῦθεν]] κατὰ μετοχ. παθ. πρκμ., περιωρισμένος, εὐπειθὲς καὶ κεκολ. Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 3. 12, 8· [[δίαιτα]] Λουκ. Ἑρμότ. 86, κτλ.· [[ῥήτωρ]] κεκ. [[Πολυδ]]. Ϛ΄, 149. 2) παρὰ ποιηταῖς, [[κολάζω]], διορθώνω, τιμωρῶ, τινὰ Εὐρ. Βάκχ. 1323, Ἀριστοφ. Νεφ. 7, κτλ.· τὰ σέμν’ ἔπη κόλαζ’ ἐκείνους, [[ἔνθα]] τὸ κόλαζε = λέγε κολάζων, μεταχειρίζου τοὺς ὑπερηφάνους λόγους σου, [[ὅπως]] ἐλέγχῃς ἐκείνους, Σοφ. Αἴ. 1108· ― [[μετὰ]] δοτ. τρόπου, λόγοις κ. τινὰ [[αὐτόθι]] 1160· θανάτῳ Εὐρ. Ἑλ. 1172, Λυσ. 179· 35· πληγαῖς, τιμωρίαις Πλάτ. Νόμ. 784D, Ἰσοκρ. 13Α· ἀτιμίαις Πλάτ. Πολιτικ. 309D. ― Μέσ., ἐνεργῶ [[ὥστε]] νὰ τιμωρηθῇ τις, Ἀριστοφ. Σφ. 406, Πλάτ. Πρωτ. 324C, διάφ. γραφ. Ξεν. Κύρ. 1. 2, 7. ― Παθ., τιμωροῦμαι, κτλ., Ἀντιφῶν 123. 16, Ξεν. Κύρ. 5. 2, 1, Πλάτ., κτλ.· ― [[πάσχω]] βλάβην, βλάπτομαι, Αἰλ. π. Ζ. 3. 24. ― Ἡ διαφορὰ μεταξὺ τοῦ [[κολάζω]] καὶ τιμωρέομαι ὁρίζεται παρὰ τοῦ Ἀριστ. ἐν Ρητ. 1. 10, 17 ὡς ἑξῆς: ὅτι τὸ μὲν πρῶτον ἀποβλέπει τὴν τιμωρίαν τοῦ ἀδικήσαντος, τὸ δὲ δεύτερον τὴν ἱκανοποίησιν τοῦ ἀδικηθέντος.

{{bailly

|btext=<i>f.</i> κολάσω, <i>ao.</i> ἐκόλασα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. f.</i> κολασθήσομαι, <i>ao.</i> ἐκολάσθην, <i>pf.</i> κεκόλασμαι;<br /><b>I.</b> tronquer, mutiler, <i>d’où</i><br /><b>1</b> diminuer, retrancher tout ce qui dépasse, ramener à la juste mesure ; <i>fig.</i> contenir : τὸ πλεονάζον PLUT ce qui est excessif ; [[δίαιτα]] κεκολασμένη LUC régime de vie sévère;<br /><b>2</b> châtier, punir : τινα, qqn ; τινα λόγοις SOPH adresser à qqn des paroles de blâme ; θανάτῳ LYS punir qqn de mort ; τὰ σεμνὰ ἔπη κόλαζ’ ἐκείνους SOPH châtie-les par des paroles sévères;<br /><b>II.</b> <i>Pass.</i> souffrir un dommage;<br /><i><b>Moy.</b></i> κολάζομαι châtier AR.<br />'''Étymologie:''' [[κόλος]] ; cf. [[κολούω]].

|txtha=[[present]] [[passive]] participle κολαζόμενος; 1st aorist [[middle]] sub. junc. 3rd [[person]] plural κολάσωνται; ([[κόλος]] lopped); in Greek writings:<br /><b class="num">1.</b> [[properly]], to [[lop]], [[prune]], as trees, wings.<br /><b class="num">2.</b> to [[check]], [[curb]], [[restrain]].<br /><b class="num">3.</b> to [[chastise]], [[correct]], [[punish]]: so in the N. T.; [[passive]] to [[cause]] to be punished (Acts 4:21.

|mltxt=(AM [[κολάζω]])<br /><b>1.</b> [[επιβάλλω]] [[ποινή]], [[τιμωρώ]] («οὐ γάρ τι θανάτῳ τοὺς κακοὺς κολάζομεν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> [[περιορίζω]], [[μετριάζω]], [[διορθώνω]] την κακή [[εντύπωση]] ή τα [[κακά]] αποτελέσματα μιας πράξης, ενός λόγου ή μιας ενέργειας (α. «για να κολάσει το [[σφάλμα]] του, έκανε κι [[άλλο]] χειρότερο» β. «δεῑ τὸν ὀρθῶς βιωσόμενον τὰς μὲν ἐπιθυμίας τὰς [[ἑαυτοῦ]] ἐᾶν ὡς μεγίστας [[εἶναι]] καὶ μὴ κολάζειν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[δελεάζω]], [[ξελογιάζω]], [[σκανδαλίζω]], [[βάζω]] κάποιον σε πειρασμό («[[πάνω]] που είχε ηρεμήσει, πήγε [[πάλι]] και τον κόλασε»)<br /><b>4.</b> <b>παθ.</b> <i>κολάζομαι</i><br />τιμωρούμαι [[μετά]] θάνατον, την [[ημέρα]] της κρίσεως, για παραβάσεις του ηθικού νόμου («οἶδε [[κύριος]]... ἀδίκους δὲ εἰς ἡμέραν κρίσεως κολαζομένους τηρεῑν», ΚΔ)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>παθ.</b> αμαρτάνω, [[διαπράττω]] [[αμάρτημα]], [[παραβαίνω]] τις θείες εντολές («κολάστηκα [[πάλι]] [[σήμερα]] μ' αυτόν τον άνθρωπο<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[καταδικάζω]] κάποιον να [[πάει]] στην [[κόλαση]]<br /><b>2.</b> [[κουράζω]]<br /><b>3.</b> [[προσπαθώ]], καταπιάνομαι με [[κάτι]]<br /><b>4.</b> [[υποβάλλω]] κάποιον σε βασανιστήρια της κόλασης<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[παιδεύω]], [[ταλαιπωρώ]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κόβω]], [[κλαδεύω]] («κολάζειν τά δένδρα», Θεόφρ.)<br /><b>2.</b> [[ικανοποιώ]], [[ευχαριστώ]]<br /><b>3.</b> <b>μέσ.</b> [[ενεργώ]] ώστε να τιμωρηθεί [[κάποιος]] («ἀπέλυσαν αὐτούς, μηδὲν εὑρίσκοντες τὸ πῶς κολάσωνται αὐτούς», ΚΔ)<br /><b>4.</b> <b>παθ.</b> α) [[έρχομαι]] στη φυσιολογική [[κατάσταση]], διορθώνομαι, επανορθώνομαι («τὸ ἐν μέλιτι χολῶδες κολάζεται», Ιπποκρ.)<br />β) [[υφίσταμαι]] [[αδικία]], βλάπτομαι<br />γ) [[πάσχω]] από την [[έλλειψη]] κάποιου, μού λείπει [[κάποιος]] ή [[κάτι]]<br /><b>5.</b> (η μτχ. του παθ. παρακμ.) <i>κεκολασμένος</i>, -<i>η</i>, -<i>ον</i><br />περιορισμένος, συγκρατημένος, αυτός που γίνεται με [[μέτρο]], αυτός που εκφράζει το [[μέτρο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[κόλος]] «[[βραχύς]], [[κολοβός]]». Η αρχική σημ. της λ. ήταν «[[αποκόπτω]] τα [[άκρα]], [[ακρωτηριάζω]]» και από αυτήν η λ. έλαβε τη γενικότερη σημ. «[[τιμωρώ]]»].

|lsmtext='''κολάζω:''' μέλ. <i>κολάσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἐκόλασα</i> — Μέσ., μέλ. <i>κολάσομαι</i>, σε Αττ. βʹ ενικ. <i>κολᾷ</i>, μτχ. <i>κολώμενος</i>· αόρ. αʹ <i>ἐκολασάμην</i> — Παθ., μέλ. <i>-ασθήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐκολάσθην</i>, παρακ. <i>κεκόλασμαι</i> (πιθ. από το [[κόλος]], συγγενές προς το [[κολούω]])·<br /><b class="num">1.</b> [[κυρίως]], [[κολοβώνω]], [[περικόπτω]], [[κλαδεύω]]· [[έπειτα]], όπως το Λατ. castigare, [[κρατώ]] [[εντός]] ορίων, [[περιορίζω]], [[αναχαιτίζω]], [[τιμωρώ]], σε Πλάτ.· μτχ. Παθ. παρακ., περιορισμένος, σε Αριστ.<br /><b class="num">2.</b> [[κολάζω]], [[διορθώνω]], [[τιμωρώ]], σε Σοφ., Ευρ. κ.λπ. — Μέσ., [[τιμωρώ]] κάποιον, σε Αριστοφ., Πλάτ. — Παθ., τιμωρούμαι, σε Ξεν.

{{elru

|elrutext='''κολάζω:''' (2 л. sing. fut. κολᾷ = κολάσῃ) тж. med.<br /><b class="num">1)</b> досл. (о растениях) обрезывать (лишние ветви), подрезывать, подчищать, перен. вводить в рамки, сдерживать, умерять, обуздывать (τὰς ἐπιθυμίας, τὸ πλεονάζον, τὸ [[πάθος]] Plut.): τὸ εὐπειθὲς καὶ κεκολασμένον Arst. послушание и дисциплинированность; [[δίαιτα]] κεκολασμένη Luc. строгий образ жизни;<br /><b class="num">2)</b> наказывать, карать (τινὰ λόγοις Soph.; τοὺς κακοὺς θανάτῳ Eur.; πληγαῖς Plat.): ταῖς μεγίσταις τιμωρίαις κ. Isocr. налагать (на кого-л.) величайшие кары (см., однако, [[κόλασις]]); τὰ σεμνὰ ἔπη κ. τινά Soph. карать кого-л. суровыми словами; ἐν ταῖς ἀδικίαις κολάζεσθαι Thuc. быть караемым за проступки.

|elnltext=κολάζω [κόλος] Att. fut. med. 2 sing. κολᾷ, ptc. κολωμένους straffen:; κολάζω τὸν ἀδικοῦντά σε ik bestraf degene die u kwaad doet Eur. Ba. 1322; met acc. en acc. v. h. inw. obj:; τὰ σέμν ’ ἔπη κόλαζ ’ ἐκείνους berisp díe maar met uw hooghartige woorden Soph. Ai. 1108; λόγοις κ. verbaal afstraffen Soph. Ai. 1160; θανάτῳ κ. met de dood bestraffen Eur. Hel. 1172; ook med.: τοὺς ἀδικοῦντας... κολάσεσθε ᾗ ἂν βούλησθε δίκῃ jullie zullen de schuldigen bestraffen zoals jullie willen Xen. Hell. 1.7.19. bedwingen, disciplineren:. κ. τὰς ἐπιθυμίας de verlangens bedwingen Plat. Grg. 491e; εὐπειθὲς λέγομεν καὶ κεκολασμένον wij noemen het gehoorzaamheid en ingetogenheid Aristot. EN 1119b12; δίαιταν κεκολασμένην gedisciplineerde leefwijze Luc. 70.86.