μοῖρα: Difference between revisions

|Definition=ας (Ion. [[μοῖρα]], acc. [[μοῖραν]], gen. ης), ([[μείρομαι]]) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[part]], opp. [[whole]], <b class="b3">τριτάτη μ. [νυκτός</b>] <span class="bibl">Il.10.253</span>; [ἐσθλῶν] τριτάτην… μ. <span class="bibl">Od.4.97</span>; μενέτω τριτάτῃ ἐνὶ μ. <span class="bibl">Il.15.195</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[portion]] of land, of a country, etc., χώρης ὀλίγην ἔτι μοῖραν ἔχοντες <span class="bibl">16.68</span>; μ. πατρῴας γῆς διαιρετόν <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>163</span>; ἡ Περσέων μ. <span class="bibl">Hdt.1.75</span>; [<b class="b3">ἐς] δυώδεκα μοίρας δασάμενοι</b> Αἴγυπτον <span class="bibl">Id.2.147</span>; Πελοποννήσουτῶν πέντε τὰς δύο μοίρας <span class="bibl">Th.1.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[division]] of a [[people]], <span class="bibl">Hdt.1.146</span>; of an army, <span class="bibl">Hdn.6.6.3</span>; in codd. of X., freq.f.l. for [[μόρα]]. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> political [[party]], τὸν δῆμον πρὸς τὴν ἑωυτοῦ μ. προσεθήκατο <span class="bibl">Hdt.5.69</span>; τριῶν δὲ μ. ἡ 'ν μέσῳ σῴζει πόλεις <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span> 244</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> [[degree]], in the astron. and geog. sense, <span class="bibl">Hipparch.1.7.11</span>, <span class="bibl">Gem.1.6</span>, <span class="bibl">Cleom.2.5</span>, etc.: [[division]] of the zodiac, <span class="bibl">Arat.716</span>, cf. <span class="bibl">560</span> (pl.), <span class="bibl">Procl.<span class="title">Hyp.</span>3.52</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[lot]], [[portion]] or [[share]] which falls to one, especially in the distribution of booty, ἴση μ. <span class="bibl">Il.9.318</span>; μ. καὶ [[γέρας]] ἐσθλὸν ἔχων <span class="bibl">Od.11.534</span>; of a meal, μοίρας ἔνεμον <span class="bibl">8.470</span>, cf. <span class="bibl">14.448</span>, etc.; μ. ἔχειν γαίης <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>413</span>; σπλάγχνων μ. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>1105</span> (hex.); <b class="b3">τὴν τοῦ πατρὸς μοῖραν λαγχάνειν</b> one's [[inheritance]], [[patrimony]], Lexap.<span class="bibl">D.43.51</span>, cf. <span class="title">AP</span>11.382.22 (Agath.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> generally, [[part]], [[lot]], <b class="b3">οὐδ' αἰδοῦς μ. ἔχουσιν</b> have no [[part]] in [[shame]], <span class="bibl">Od.20.171</span>; εὐθυμίης μείζω μ. μεθέξει <span class="bibl">Democr.258</span>, cf. <span class="bibl">263</span>; ἐν παντὶ παντὸς μ. ἔνεστι Anaxag.11, cf. 6; μοῖραν ἔχειν ἀχέων <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>945</span> (lyr.); μ. Ἀφροδίτας <span class="bibl">Id.<span class="title">Supp.</span>1041</span> (lyr.); <b class="b3">ἔχουσι μ. οὐκ εὐπέμπελον</b> an [[office]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Eu.</span>476</span>; <b class="b3">τέσσαρας μ. ἔχον ἐμοί</b> [[fill]]ing the [[place]] of four [[relation]]s to me, <span class="bibl">Id.<span class="title">Ch.</span>238</span>; μ. ἡδονῆς [[πορεῖν]] <span class="bibl">Id.<span class="title">Pr.</span>631</span>; <b class="b3">κατὰ τὴν ἰδίαν ἑκάστου μ</b>., [[pro virili parte]], <span class="bibl">Lycurg.64</span>; οὐκ ἐλαχίστην συμβάλλεσθαι μ. πρός τι Plu.2.9f, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Ath.</span>19</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> one's [[portion in life]], [[lot]], [[destiny]], ἐπὶ γάρ τοι ἑκάστῳ μοῖραν ἔθηκαν ἀθάνατοι <span class="bibl">Od.19.592</span>, etc.; μ. βροτῶν <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>105</span>; mostly of [[ill fortune]], but also of [[good]], e. g. opp. [[ἀμμορίη]], <span class="bibl">Od.20.76</span>; ἡ πεπρωμένη μ. <span class="bibl">Hdt.1.91</span>; ἐξιστορῆσαι μ. <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>506</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ag.</span>1314</span>, etc.; [[μοῖρα]] (''[[sc.]]'' [[ἐστι]]) c. inf., [[it is one's fate]], οὐ γάρ τοι πρὶν μ. φίλους ἰδέειν <span class="bibl">Od.4.475</span>; οὐ γάρ πώ τοι μ. θανεῖν <span class="bibl">Il.7.52</span>, cf. <span class="bibl">15.117</span>: c. acc. et inf., εἰ μ.… δαμῆναι πάντας ὁμῶς <span class="bibl">17.421</span>, cf. <span class="bibl">16.434</span>; ἔσχε μοῖρ' Ἀχιλλέα θανεῖν <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>331</span>; ὡς αὐτὸν ἥξοι μ. πρὸς παιδὸς θανεῖν <span class="bibl">Id.<span class="title">OT</span>713</span>; <b class="b3">εἴ μοι ξυνείη φέροντι μοῖρα</b> ib.<span class="bibl">863</span> (lyr.); <b class="b3">μοῖρα βιότοιο</b> one's [[portion]] or [[measure]] of [[life]], <span class="bibl">Il.4.170</span> (as [[varia lectio|v.l.]] for [[πότμον]]) <b class="b3">; ὑπὲρ μοῖραν</b> (v. [[μόρος]]) <span class="bibl">Il.20.336</span>; [[ἀγαθῇ μοίρᾳ]], [[ἀγαθᾷ μοίρᾳ]] = [[by good luck]], <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span>153</span> (lyr.); [[θείᾳ μοίρᾳ]] = by [[divine]] [[providence]], <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>2.3.18</span>; κατά τινα θείαν μ. <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1099b10</span>, cf. <span class="bibl">Pl. <span class="title">Men.</span>99e</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ap.</span>33c</span>; opp. παρὰ μοῖραν Δίος Alc.<span class="title">Supp.</span>14.10. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> like [[μόρος]], man's [[appoint]]ed [[doom]], i.e. [[death]], <span class="bibl">Il.6.488</span>, <span class="bibl">Od.11.560</span>; in full, [[θάνατος]] καὶ μ. <span class="bibl">Il.17.672</span>, etc.; μ. ὀλοή… θανάτοιο <span class="bibl">Od.2.100</span>; θανάτου μ. <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>917</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ag.</span>1462</span> (both anap.); [[πρὸ μοίρας]] = [[before the appointed time]], <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>686</span>, <span class="bibl">Isoc.11.8</span>; ἐξέπλησε μ. τὴν ἑωυτοῦ <span class="bibl">Hdt.4.164</span>,<span class="bibl">3.142</span>, cf. <span class="bibl">1.91</span>; <b class="b3">τῇ σεωυτοῦ μ. περίεις</b> ib.<span class="bibl">121</span>; also, the [[cause]] of [[death]], <span class="bibl">Od. 21.24</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> [[that which is meet and right]], in Hom. mostly in phrase [[κατὰ μοῖραν]] = [[in order]], [[rightly]], <span class="bibl">Il.16.367</span>; κατὰ μ. ἔειπες <span class="bibl">1.286</span>, al.; ἐν μοίρῃ πάντα διίκεο <span class="bibl">19.186</span>, cf. <span class="bibl">Od.22.54</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>775c</span>, <span class="bibl">958d</span>; opp. [[παρὰ μοῖραν]] = [[contrary to one's share]], [[unfittingly]] <span class="bibl">Od.14.509</span>; [[ἔχει μοῖραν]] = [[it is meet and right]], <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>988</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[respect]], [[esteem]], οὐκ ἔστιν ὅτῳ μείζονα μ. νείμαιμ' ἤ σοι <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>294</span> (anap.), cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>1239</span>; <b class="b3">ἐν οὐδεμιῇ μοίρῃ μεγάλῃ ἄγειν τινά</b> [[hold]] one in no [[great]] [[respect]], <span class="bibl">Hdt.2.172</span>; ἐν μείζονι μ. εἶναι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cri.</span>51b</span>; ἀτιμοτάτῃ ἐνὶ μ. <span class="bibl">Theoc.14.49</span>; μεγάλην μοῖραν καὶ τιμὴν ἔχει <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span>398b</span>; κατατιθέναι τι ἐν μοίραις ἐλάττοσι <span class="bibl">Id.<span class="title">Lg.</span>923b</span>; τοὺς θεοὺς μοίραις ποεῖσθε μηδαμῶς <span class="bibl">S. <span class="title">OC</span>278</span> is prob. corrupt. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> c. gen. almost [[periphrasis]], <b class="b3">ἐν τῇ τοῦ ἀγαθοῦ μοίρᾳ ἐκεῖνό ἐστι</b> is a good, [[of the order of]] the [[good]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span> 54c</span>; <b class="b3">ἄγειν ἢ φέρειν ἐν πολεμίου μοῖραν</b> as if an [[enemy]], <span class="bibl">D.23.61</span>; <b class="b3">νόστοιο μ</b>. for [[νόστος]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.196</span>; <b class="b3">ὡς ἐν παιδιᾶς μοίρᾳ</b> [[playfully]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>656b</span>; ὡς ἐν φαρμάκου μοῖρα Plu.2.6e; ὥσπερ ἐν προσθήκης μοῖρα <span class="bibl">Luc.<span class="title">Zeux.</span>2</span>; <b class="b3">μέτοχος εἶναι τῆς τοῦ ἀγαθοῦ μοίρας</b>, i. e. <b class="b3">τοῦ ἀγαθοῦ</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>60b</span>; ἡ φιλοσόφου μοῖρα <span class="bibl">Id.<span class="title">Ep.</span>329b</span>; ἡ [[τελειότης]] τἀγαθοῦ μ. τίς ἐστιν <span class="bibl">Procl.<span class="title">Inst.</span>25</span>; <b class="b3">θείας μοίρας μετέχειν</b>, i. e. <b class="b3">τοῦ θείου</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>322a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Phdr.</span>230a</span>; <b class="b3">τὸ ἐμπλήκτως ὀξὺ ἀνδρὸς μοίρᾳ προσετέθη</b> was [[account]]ed [[manly]], <span class="bibl">Th.3.82</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">B</span> [[Μοῖρα]], as pr. n., [[Moira]], [[Destiny]], [[Fate]], the [[goddess of fate]], Hom. always (exc. <span class="bibl">Il. 24.49</span>) in sg., <span class="bibl">Il.24.209</span>, al., cf. <span class="bibl">Orph.<span class="title">Fr.</span>33</span>, etc.: three first in <span class="bibl">Hes. <span class="title">Th.</span>905</span>, etc.; as the [[goddess]] of [[death]], <span class="bibl">Il.4.517</span>, <span class="bibl">18.119</span>: generally of evil, <span class="bibl">5.613</span>; <b class="b3">ἐγὼ δ' οὐκ αἴτιός εἰμι ἀλλὰ Ζεὺς καὶ</b> M. καὶ ἠεροφοῖτις Ἐρινύς <span class="bibl">19.87</span>: with epithets, [[Μοῖρα]] [[κραταιή]], [[ὀλοή]], <span class="bibl">5.629</span>, <span class="bibl">21.83</span>; κακή <span class="bibl">13.602</span>; δυσώνυμος <span class="bibl">12.116</span>:—Trag. use sometimes sg., <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>130</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ch.</span>910</span>, etc.: sometimes pl., <span class="bibl">Id.<span class="title">Pr.</span>516</span>,<span class="bibl">895</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ch.</span>306</span>, etc.; of the [[Furies]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Eu.</span>172</span>: later as objects of [[worship]], <span class="title">SIG</span>1044.8 (Halic., iv/iii B. C.).—In the phrases θεοῦ μοῖρα <span class="bibl">Od.11.292</span>, μοῖρα θεῶν <span class="bibl">3.269</span>, [[μοῖρα]] is Appellat., = [[destiny]].</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0197.png Seite 197]] ἡ ([[μείρομαι]], [[μέρος]]), 1) der [[Theil]], im <span class="ggns">Gegensatz</span> des Ganzen; παρῴχηκεν δὲ [[πλέων]] νὺξ τῶν δύο μοιράων, τριτάτη δ' ἔτι [[μοῖρα]] λέλειπται, Il. 10, 253, vgl. 15, 195 Od. 4, 97, χώρης ὀλίγην ἔτι μοῖραν ἔχοντες, Il. 16, 68; τὸ [[παθεῖν]] εὖ, πρῶτον ἄθλων, εὖ δ' ἀκούειν δευτέρα [[μοῖρα]], Pind. P. 1, 99; μοῖραν πατρῴας γῆς ἐξαίρετον, Soph. Tr. 162; u. in Prosa, οὐκ ἐλαχίστη [[μοῖρα]], Her. 1, 146, [[δυώδεκα]] μοίρας δασάμενοι Αἴγυπτον πᾶσαν, nachdem sie ganz Aegypten in zwölf Theile getheilt hatten, 2, 147, u. oft von Landtheilen; ἐστρατεύετο ἐς τὴν Περσέων μοῖραν, d. i. in das Gebiet der Perser, 1, 75; Πελοποννήσου τῶν [[πέντε]] τὰς δύο μοίρας νέμονται, Thuc. 1, 10, zwei Fünftel des Peloponnes; τὴν περὶ τὸ [[ἧπαρ]] ψυχῆς μοῖραν κατῳκισμένην, Plat. Tim. 71 d; διαιροῦντες ἀεὶ τὴν μοῖραν, Soph. 235 c. – Bei den Astronomen, der Grad, Ptol. – 2) der [[Antheil]], so viel einem jeden zukommt; πὰρ δ' ἐτίθει σπλάγχνων μοίρας, Od. 20, 260, [[ἤδη]] μοίρας τ' ἔνεμον, 8, 470, Antheil am Mahle, Portion, wie κρέα δαίετο καὶ νέμε μοίρας, 15, 140, μοῖραν μὲν δὴ [[ξεῖνος]] ἔχει [[πάλαι]], ὡς ἐπέοικεν, ἴσην, 20, 293. Antheil an der Beute, 11, 534. – So auch Tragg.; ἔχουσι μοῖραν λαχόντες διοσδότων [[ἀχέων]], Aesch. Spt. 928, μοῖραν δ' ἡδονῆς κἀμοὶ πόρε, Prom. 634; ἀνὴρ ὅδ' ὡς ἔοικεν οὐ νέμειν ἐμοὶ φθίνοντι μοῖραν, das mir Gebührende, Soph. Tr. 1229; vgl. τάφου τε μοίρας καὶ κτερισμάτων [[λαχεῖν]], Eur. Suppl. 309; ἔγχει δή μοι καὶ σπλάγχνων μοῖραν ὄρεξον, Ar. Pax 1071; μοίρας, ὅσας προσῆκε διένειμεν, Plat. Tim. 35 b; τὴν τοῦ πατρὸς μοῖραν λαγχάνειν, vom Erbe, Dem. 43, 51; auch Sp., ἀναπληροῦν ἔδει τὴν ἑκάστοις καθήκουσαν μοῖραν ἐκ τῶν ἄλλων οἰκετῶν, Pol. 40, 2, 5. – Daher κατὰ μοῖραν ἔειπες, oft bei Hom., [[nach Gebühr]], wie sich's ziemt, hast du gesprochen; auch ἐν μοίρᾳ, Plat. Legg. VI, 775 c; der <span class="ggns">Gegensatz</span> παρὰ μοῖραν, Od. 14, 509. – Bes. der Lebensantheil, das [[Lebensloos]], was jedem Menschen vom Geschick bestimmt ist, das [[Schicksal]], Verhängniß; οὐ γάρ πώ τοι [[μοῖρα]] [[θανεῖν]], noch ist dir's nicht bestimmt zu sterben, Il. 7, 52, u. so öfter c. inf., 15, 117. 16, 434. 17, 421; ἀλλ' ἔτι οἱ μοῖρ' ἐστὶ φίλους ἰδέειν, Od. 5, 114, es ist ihm beschieden, die Freunde zu sehen; εἰ δή μοι ὁμοίη [[μοῖρα]] τέτυκται, wenn mir ein gleiches Loos bereitet ist, Il. 18, 120; αἴ κε θάνῃς καὶ μοῖραν ἀναπλήσῃς βιότοιο, das zugetheilte Maaß des Lebens, 4, 170; gew. von bösem Geschick, aber Od. 20, 76 sind [[μοῖρα]] u. [[ἀμμορία]] verbunden. So auch Tragg.; στυγερᾶς μοίρας τῆσδε κυρήσας, Aesch. Pers. 873; μηδὲν θανάτου μοῖραν ἐπεύχου, Ag. 1441, vgl. Pers. 881; geradezu Tod, σὲ μὲν πρὸ μοίρας τῆς ἐμῆς διαφθερῶ, Ag. 1239, vgl. 1426; οὐ γάρ με [[μοῖρα]] [[πρός]] γε σοῦ πεσεῖν, Soph. O. R. 376, öfter; ἐπεὶ γὰρ ἔσχε μοῖρ' Ἀχιλλέα [[θανεῖν]], Phil. 331; ἁ δ' ἐρχομένα [[μοῖρα]], das nahende Geschick, Tr. 847; [[θανεῖν]] αὐτῷ [[μοῖρα]] Δελφικῷ ξίφει, Eur. Or. 1656; τίνι ὤλετο μοίρᾳ, auf welche Weise, welchen Tod starb er? Phoen. 1559; μοῖραν θανάτου προσλήψεται, Med. 981; ἐξέπλησε μοῖραν τὴν [[ἑωυτοῦ]], er erfüllte sein Schicksal, Her. 4, 142, wie [[σεωυτοῦ]] μοίρῃ περίεις, 1, 121; ᾡπερ [[τίς]] ποτε καὶ ἄλλη [[θεία]] [[μοῖρα]] ἀνθρώπῳ καὶ [[ὁτιοῦν]] προσέταξε πράττειν, eine göttliche Bestimmung, eine göttliche Schicksalsentscheidung, Plat. Apol. 33 c, vgl. Phaed. 58 c, öfter, wie auch Xen.; θείας τινὸς μοίρας φύσει μετέχον, Plat. Phaedr. 230 a; οὐδὲ τεύξεσθε θανάτου μοίρας, Tim. 41 b; auch τῇ ἀγαθῇ μοίρᾳ καὶ τύχῃ ἐπιτρέψαντες, Legg. XII, 946 b. – 3) [[Partei]], τὸν Ἀθηναῖον δῆμον πρὸς τὴν ἑωυτοῦ μοῖραν προσεθήκατο, Her. 5, 69. – 4) die Einem gebührende [[Achtung]] oder Schätzung; ἐν οὐδεμιῇ μοίρῃ μεγάλῃ ἄγειν τινά, Einen nicht hochachten, Her. 2, 172; ἐν μοίρᾳ στρατιώτου τιμῶμαι, Archil. 78; vgl. Plat. μεγάλην μοῖραν καὶ τιμὴν ἔχει, Crat. 398 b; ἁγιώτερον καὶ ἐν μείζονι μοίρᾳ, Crit. 51 b; so auch ἐν τῇ τοῦ ἀγαθοῦ μοίρᾳ ἐκεῖνό ἐστι, Phil. 54 c, d. i. für ein Gut zu achten; vgl. ἐς [[ἄλλην]] μοῖραν θετέον, ibd.; κατατιθεὶς ἐν μοίραις ἐλάττοσιν, Legg. XI, 923 b; zur Erweiterung u. Umschreibung eines Begriffes, ὡς ἐν παιδιᾶς μοίρᾳ, wie zum Scherz, II, 656 b, vgl. I, 641 d; μοῖραν φιλίας οὐδεμίαν παρέχ οντας, keine Freundschaft, nichts Freundschaftliches, Phaedr. 255 b.

|btext=ας (ἡ) :<br /><b>I.</b> <i>propr.</i> part, portion ; <i>fig.</i> μοῖραν αἰδοῦς ἔχειν OD avoir une part de pudeur, avoir de la pudeur ; <i>particul.</i><br /><b>1</b> [[portion de territoire]];<br /><b>2</b> [[parti politique]];<br /><b>3</b> [[corps de troupes]] ; <i>p. ext.</i> rang, place : [[ἐν]] φαρμάκου μοίρᾳ PLUT en guise de remède ; <i>particul.</i> rang honorable : [[ἐν]] μείζονι μοίρᾳ [[εἶναι]] PLAT être plus estimé, plus considéré ; <i>en mauv. part</i> [[ἐν]] οὐδεμίῃ μοίρῃ μεγάλῃ ἄγειν τινά HDT ne pas faire grand cas de qqn;<br /><b>4</b> <i>en gén.</i> juste part, ce qui appartient <i>ou</i> convient à chacun : μοίρᾳ τινὸς προστιθέναι THC mettre sur le compte de qqn ; νέμειν μοῖράν τινι SOPH attribuer à qqn la part qui lui revient, lui rendre ce qui lui est dû, s'acquitter envers lui ; μοῖραν ἔχειν EUR avoir sa part, tenir sa place, être convenable ; <i>adv.</i> • κατὰ μοῖραν IL, OD, [[ἐν]] μοίρῃ IL, OD comme il convient, comme il est juste ; παρὰ μοῖραν OD d'une manière inconvenante <i>ou</i> injuste, à tort;<br /><b>II.</b> [[part assignée à chacun]], [[lot]], [[sort]], [[destinée]] : [[μοῖρα]] βιότοιο IL <i>ou</i> βίου SOPH part de vie assignée à chaque homme ; ὑπὲρ μοῖραν IL contre les arrêts du destin ; [[ἔτι]] οἱ μοῖρ’ ἐστὶ φίλους [[ἰδέειν]] OD il est encore destiné à voir ses amis ; [[οὐ]] [[γάρ]] [[πώ]] [[τοι]] [[μοῖρα]] [[θανεῖν]] IL car ta destinée n’est pas encore de mourir ; <i>particul.</i><br /><b>1</b> <i>en b. part</i> [[μοῖρα]] καὶ ἀμμορίη ἀνθρώπων OD le bonheur et le malheur des hommes;<br /><b>2</b> <i>en mauv. part</i> destin funeste : [[μοῖρα]] θανάτοιο OD, θανάτου [[μοῖρα]] ESCHL destin qui amène la mort ; [[φόνος]] καὶ [[μοῖρα]] OD le meurtre et la mort.<br />'''Étymologie:''' [[μείρομαι]].

|mltxt=η (ΑΜ μοῖρα, Α ιων. γεν. -ης)<br /><b>1.</b> [[τμήμα]] ενός συνόλου χωρισμένου σε μέρη, [[τεμάχιο]], [[κομμάτι]]<br /><b>2.</b> [[μερίδιο]] το οποίο αντιστοιχεί στον καθένα, [[μερτικό]] («μοῖραν καὶ [[γέρας]] ἐσθλὸν ἔχων ἐπὶ νηὸς ἔβαινεν [[ἀσκηθής]]», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[μερίδιο]] από πατρική [[κληρονομιά]] («νόμιμη [[μοίρα]]»)<br /><b>4.</b> [[σεβασμός]], [[υπόληψη]], [[εκτίμηση]]<br /><b>5.</b> το [[μερίδιο]] του καθένα στη ζωή, [[τύχη]], πεπρωμένο, [[ριζικό]], γραφτό (α. «ήταν της μοίρας μου να τον γνωρίσω» β. «ας μη μού δώσει η [[μοίρα]] μου / εις ξένην γην τον τάφον», Κάλβ.<br />γ. «ἐπὶ γὰρ τοι ἑκάστῳ μοῖραν ἔθηκαν ἀθάνατοι θνητοῖσι ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>6.</b> (αστρον.-μαθημ.) [[μονάδα]] μέτρησης τών γωνιών και της περιφέρειας του κύκλου που ισοδυναμεί με το 1/360 της περιφέρειας του κύκλου (α. «[[τόξο]] [[εξήντα]] μοιρών» β. «τὸ δὲ ζῷδιον ἔχει δεκανοὺς τρεῖς μοίρας [[τριάκοντα]], ἡ δὲ μοῖρα ἔχει λεπτὰ ἐξήκοντα», Δαμάσκ.)<br /><b>7.</b> [[τμήμα]] στρατού<br /><b>8.</b> <b>ως κύριο όν.</b> <i>η Μοίρα</i><br />η θεά του πεπρωμένου, η Ειμαρμένη, η οποία διανέμει στον καθένα το καλό ή [[κακό]] [[μερίδιο]] της ζωής του (α. «και σαν της πήρε φθονερή το [[ταίρι]] της η Μοίρα», Παλαμ.<br />β. «τῷ δ' ὥς ποθι Μοῑρα κραταιή», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>στρ.</b> (και στα [[τρία]] ὅπλα: στρατό ξηράς, πολεμικό [[ναυτικό]], πολεμική [[αεροπορία]]) [[ομάδα]] πυροβόλων, αρμάτων, μεταφορικών οχημάτων, πλοίων ή αεροσκαφών του ίδιου τύπου, [[συνήθως]] συγκροτημένη σε [[δύναμη]] με [[κοινή]] ανάλογη μάχιμη ή βοηθητική [[αποστολή]] («[[μοίρα]] καταδιωκτικών»)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «δεν έχω στον ήλιο [[μοίρα]]»<br />i) [[είμαι]] πολύ δυστυχισμένος<br />ii) [[είμαι]] πολύ [[φτωχός]]<br />β) «καλή [[μοίρα]]» — λέγεται ως [[ευχή]] σε ανύπαντρη [[κοπέλα]] προκειμένου να κάνει καλό γάμο<br />γ) «[[είναι]] της μοίρας μου» — [[είναι]] γραφτό μου («[[είναι]] της μοίρας μου να [[κάνω]] καλό και να [[βρίσκω]] [[κακό]]»)<br />δ) «το 'χει η [[μοίρα]] μου» — αυτό [[είναι]] το πεπρωμένο μου<br />ε) «[[θέτω]] ή έχω κάποιον ή [[κάτι]] σε ίση (ή σε καλύτερη, ή σε χειρότερη) [[μοίρα]]» — [[θεωρώ]] κάποιον ή [[κάτι]] ίσης, μεγαλύτερης ή μικρότερης αξίας σε [[σύγκριση]] με κάποιον ή [[κάτι]] [[άλλο]]<br />στ) «δεν ξέρει τα [[τρία]] [[κακά]] της Μοίρας του» — [[είναι]] εντελώς [[αμαθής]], έχει πλήρη [[άγνοια]]<br />ζ) «Μοίρα της αγάπης ή του πόνου ή του θανάτου» — θεά της αγάπης, του πόνου του θανάτου («κι ειπέ μου [[τότε]] η Μοίρα της Αγάπης», Ζερβ. Τραγ.)<br /><b>2.</b> <b>παροιμ.</b> α) «κοιμήσου, ακαμάτρα μου (ή κοιμήσου χαϊδεμένη μου), κι η Μοίρα σου δουλεύει» — λέγεται γενικά για τους οκνηρούς ανθρώπους και [[ιδίως]] για τις τεμπέλες κοπέλες<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> (για τον Θεό) [[ουσία]], [[υπόσταση]]<br /><b>2.</b> [[δωρεά]], [[χάρισμα]]<br /><b>3.</b> στρατιωτικό [[τάγμα]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «γιὰ τὴν μοῖραν τοῦ Θεοῦ ή διὰ τὴν μοῖραν τοῦ Θεοῦ» — για το όνομα του Θεού<br />β) «δίκαιη μοῖρα» — [[δικαιοσύνη]]<br />γ) «μοῖρα τῆς ἀτυχίας» — [[ατυχία]]<br />δ) «μοῖρα τῶν ἐπτωχῶν» — φτωχοί<br />ε) «[[δίνω]] μοῖραν»<br />i) [[μοιράζω]]<br />ii) [[περνώ]] ένα [[χρονικό]] [[διάστημα]]<br />στ) «[[δίνω]] τοῦ Χριστοῦ τὴν μοῖρα» — [[κάνω]] [[ελεημοσύνη]]<br />ζ) «ἔχω μοῖρα» — [[είμαι]] [[τυχερός]]<br />η) «ἔχω μοῖραν ἐκ κάποιον» — [[ανήκω]] σε κάποιον<br />θ) «ἔχω μοῖρα εἰς (ή σὲ) κάποιον» — σχετίζομαι, [[συνδέομαι]], [[είμαι]] [[οικείος]] με κάποιον<br />1) «[[λαμβάνω]] θανατηφόρον μοῖραν» — θανατώνομαι, [[πεθαίνω]]<br /><b>5.</b> (η αιτ. ως επίρρ.) <i>μοῖραν</i><br />[[κατά]] ένα [[μέρος]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />η ορισμένη για τον άνθρωπο [[μοίρα]], ο [[θάνατος]] («[[θάνατος]] καὶ μοῖρα», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[τμήμα]] γης<br /><b>2.</b> [[περιοχή]] πόλης ή [[περιφέρεια]] χώρας στην οποία κατοικεί [[κανείς]], [[τόπος]] διαμονής («ἡ γὰρ [[πόλις]] οἰκεῖται κατὰ τὴν ἰδίαν ἑκάστου μοῖραν φυλαττομένη», Λυκούργ.)<br /><b>3.</b> (<b>κατ' επέκτ.</b>) [[χώρα]]<br /><b>4.</b> [[τμήμα]] λαού, [[μέρος]] πληθυσμού<br /><b>5.</b> πολιτικό [[κόμμα]] («τὸν δῆμον πρὸς τὴν ἑαυτοῦ μοῖραν προσεθήκατο», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>6.</b> (για [[φαγητό]]) [[μερίδα]]<br /><b>7.</b> (γενικά) [[τμήμα]], [[μέρος]]<br /><b>8.</b> [[αφορμή]] ή [[αιτία]] θανάτου<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α) «κατὰ μοῖραν» — όπως ταιριάζει, όπως [[πρέπει]]<br />β) «παρὰ μοῖραν» — όχι όπως [[πρέπει]] ή όχι όπως [[είναι]] σωστό<br />γ) «ἔχει μοῖραν» — [[είναι]] [[πρέπον]] και [[δίκαιο]], [[είναι]] [[ορθό]]<br />δ) «μοῖρα φρενῶν» — οι [[φρένες]], ο [[νους]]<br />ε) «μοῖρα ἀγαθοῦ» — το [[αγαθό]] («ἐν τῇ τοῦ ἀγαθοῦ μοῖρᾳ ἐκεῖνό ἐστι», <b>Πλάτ.</b>)<br />στ) «μοῖρα πολεμίου» — η [[ιδιότητα]] του εχθρού<br />ζ) «νόστοιο μοῖρα» — ο [[νόστος]]<br />η) «παιδιᾱς μοῖρα» — η [[παιδιά]]<br />θ) «φαρμάκου μοῖρα» — [[φάρμακο]] («ἀλλ' ὡς ἐν φαρμάκου μοίρᾳ τοῦτο [[ποιητέον]] ἐστί», <b>Πλούτ.</b>)<br />ι) «προσθήκης μοῖρα» — [[προσθήκη]]<br />ια) «[[θεία]] μοῖρα» — το [[θείο]], η [[θεία]] [[πρόνοια]]<br />ιβ) «μοῖρα βιότοιο» — ο καθορισμένος [[αριθμός]] τών ετών τα οποία πρόκειται να ζήσει [[κανείς]]<br />ιγ) «θείᾳ μοίρᾳ» — [[κατά]] [[θεία]] [[πρόνοια]]<br />ιδ) «ἀγαθᾳ μοίρᾳ» — [[κατά]] καλή [[τύχη]]<br />ιε) «πρὸ μοίρας» — [[πριν]] από τον καθορισμένο χρόνο του θανάτου<br />ιστ) «θεοῦ μοῖρα» — το πεπρωμένο<br />ιζ) «τέσσαρας μοίρας ἔχω τινί» — [[είμαι]] [[αγαπητός]] σε κάποιον [[τέσσερεις]] φορές περισσότερο από έναν [[άλλο]], [[είμαι]] πολύ [[αγαπητός]] σε κάποιον<br /><b>10.</b> <b>παροιμ.</b> «ἡ μοῖρα τοῦ λέοντος» — η [[μερίδα]] του λέοντος.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>μορ</i>-<i>jα</i> <span style="color: red;"><</span> θ. <i>μορ</i>- (ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] του θ. <i>μερ</i>- του [[μείρομαι]]) <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>ja</i> με [[επένθεση]] (<b>βλ.</b> [[μείρομαι]])].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[μοιράζω]], [[μοιραίος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μοιράδιος]], [[μοιράς]], [[μοιριαίος]], [[μοιρίδιος]], [[μοιρίς]], [[μοιρώ]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[μοιρικός]]<br /><b>μσν.</b><br />[[μοιράφιον]], [[μοιρίζω]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[μοιράδι]], [[μοιράσι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[μοιραίνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[μοιρογνωμόνιο]](<i>ν</i>), [[μοιρολόγος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μοιραγέτης]], [[μοιρηγενής]], [[μοιροθεσία]], [[μοιρόκραντος]], [[μοιρολόγχος]], [[μοιρονόμος]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[μοιρογραφία]]<br /><b>μσν.</b><br />[[μοιράρχης]], [[μοιρογράφος]], [[μοιρογράφω]], [[μοιροειμαρμένη]], [[μοιροφόρητος]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[μοιρολόγι]](<i>ον</i>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[μοίραρχος]], [[μοιροκλώθω]], [[μοιρολάτρης]], [[μοιρονομία]], [[μοιρονόμιο]], [[μοιροχάρτι]]. (Β' συνθετικό) [[αμεμψίμοιρος]], [[άμοιρος]], [[δύσμοιρος]], [[ισόμοιρος]], [[κακόμοιρος]], [[μεμψίμοιρος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αντίμοιρος]], <i>απόμοιρος</i>, <i>αυτόμοιρος</i>, [[δίμοιρος]], [[διπλασιεπιδίμοιρος]], [[δυωδεκάμοιρος]], [[έμμοιρος]], <i>εξηκοντάμοιρος</i>, [[επίμοιρος]], [[εύμοιρος]], <i>ηπιόμοιρος</i>, [[θεόμοιρος]], <i>καρίμοιρος</i>, [[μονόμοιρος]], [[ολβιόμοιρος]], [[πρόμοιρος]], [[ταχύμοιρος]], [[τετράμοιρος]], [[τρίμοιρος]], [[υπομεμψίμοιρος]], <i>ωκυμο</i>(<i>ι</i>)<i>ρος</i><br /><b>νεοελλ.</b><br />[[βαριόμοιρος]], [[κακόμοιρος]], [[καλόμοιρος]], <i>μισοκακόμοιρος</i>, [[ψωροκακόμοιρος]]].