3,274,916
edits
νέω: Difference between revisions
CSV import
(8) |
(CSV import) Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
| (62 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=neo | |Transliteration C=neo | ||
|Beta Code=ne/w | |Beta Code=ne/w | ||
|Definition=(A), < | |Definition=(A),<br><span class="bld">A</span> νεῖ Pl.''R.''453d, νέομεν Pi.''Fr.''218 codd. Ath.; inf. νεῖν Epich.53, Th.7.30; part. νέων Od.5.344, Pl.''R.''529c: impf. ἔνεον [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''321; Ep. ἔννεον Il.21.11; ''poet.'' νέον Alc.143: fut. νεύσομαι [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]], [[νευσοῦμαι]] [[varia lectio|v.l.]] in X.''An.''4.3.12: aor. ἔνευσα (δι-) Pl.''Prm.''137a, ([[ἐξ]]-) E.''Hipp.''470, Th.2.90: pf. [[νένευκα]] (δια-) Pl.''R.''441c:—[[swim]], χείρεσσι νέων Od.5.344; <b class="b3">ἷξε νέων</b> ib.442; νέειν οὐκ ἐπιστάμενοι [[Herodotus|Hdt.]] 8.89, cf. 6.44; οὔτε ἐπιστ. νεῖν Th.7.30; νεῖν οὐκ ἴσαντι Epich. [[l.c.]]<br><span class="bld">2</span> metaph., of shoes that are too large, <b class="b3">ἔνεον ἐν ταῖς ἐμβάσιν</b> was [[float]]ing in my shoes, as if they were boats, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''321; <b class="b3">νεῖν ἐξ ὑπτίας</b>, v. [[ὕπτιος]] ''ΙΙ''. fin. (Prob. cogn. with [[νάω]], Lat. [[nare]].) <br /><br />(B), fut. νήσω: aor. 1 [[ἔνησα]]:—Pass., aor. ἐνήθην: pf. [[νένησμαι]] ([[ἐπι]]-) Ps.-Luc.''Philopatr.''14:—<br><span class="bld">A</span> [[spin]], Hom. only aor. Med., <b class="b3">ἅσσα οἱ κατὰ Κλῶθες νήσαντο</b> the happenings which they [[spun out]] to him, Od. 7.198; of a spider, νῇ νήματα Hes.''Op.''777; στήμονα μακρὸν ἔνησα Batr.183; πέπλους τε νῆσαι [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''439; στήμονα νήσω Ar.''Lys.''519; νῶσαι μαλθακωτάτην κρόκην Eup.319; τὰ νηθέντα Pl.''Plt.''282e: 3pl. [[νῶσι]] occurs in Ael.''NA''7.12 (as if from [[νάω]]), cf. Poll.7.32, 10.125, ''EM''344.1; and [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] cites νῶντα· νήθοντα; in Eup.l.c. Meineke restores [[νῆσαι]] for [[νῶσαι]]. (Cf. Lat. [[neo]] 'spin', OHG. [[nāan]] 'sew', etc.)<br /><br />(C), fut.<br><span class="bld">A</span> νήσω Suid.: aor. ἔνησα (v. infr.):—Med., fut. (in pass. sense) νήσομαι [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] (v. infr.): aor. ἐνησάμην Polyaen.8.65:—Pass., aor. ἐνήσθην Arr.''An.''7.3.2, Porph.''Abst.''2.54, also [[ἐνήθην]] ([[ἐπ]]-) prob. in Hdn.4.2.10: pf. νένημαι ''IG''22.1522.23 (iv B.C.), X. (v. infr.), perhaps also [[νένησμαι]] (v. infr.); Ion. 3pl. [[νενέαται]] (συν-) [[Herodotus|Hdt.]]2.135; 3sg. plpf. ἐνένηστο Ael.''VH''5.6: pres. only in compounds [[ἐπινέω]], [[περινέω]] ([[quod vide|qq.v.]]):—[[heap]], [[pile up]], <b class="b3">πυρὴν νῆσαι</b> [[pile]] a [[funeral]] [[pyre]], [[Herodotus|Hdt.]] 1.50, cf. Ar.''Lys.''269, Th.2.52, Porph. [[l.c.]] (Pass.); νήσαντες ξύλα E. ''HF''243; ἀμφορῆς νενησμένοι Ar.''Nu.''1203; ἄρτοι νενημένοι X.''An.''5.4.27; [[νῶντος]], glossed [[σωρεύοντος]], Phot.<br><span class="bld">II</span> in Pass., to [[be stuffed]], c. gen., νενημένην χοῖρον πολλῆς φορίνης Herod.4.15; cf. νησόμεθα· κορεσθησόμεθα, [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] (Contr. from [[νηέω]], [[quod vide|q.v.]])<br /><br />(D), Dor. Adv., in the phrase [[ἐς νέω]],<br><span class="bld">A</span> = [[εἰς νέωτα]], [[next year]], Riv.Fil.56.266 (Cyrene, dub.), [[varia lectio|v.l.]] in Theoc.15.143 (cf. ''Riv.Fil.''56.413); <b class="b3">εἰς νέων</b> dub. in ''BGU''958c13 (iii A.D.). | ||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0249.png Seite 249]] νήσω, [[anhäufen]], auf einen Haufen zusammentragen, VLL. erkl. [[σωρεύω]] (vgl. [[νηέω]] u. [[νηνέω]]); so πυρὴν νῆσαι, Her. 1, 50, einen Scheiterhaufen aufschichten; θησαυροὺς ἄρτων νενημένων, Xen. An. 5, 4, 27; Sp. Bei Ar. Nubb. 1185 steht ἀμφορῆς νενησμένοι, wie Luc. Peregr. 35 u. Ael. V. H. 6, 12, u. bei Eust. νησθείς. gehen, s. [[νέομαι]]. | |||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<span class="bld">1</span><i>d'ord. au Moy.</i> [[νέομαι]], aller.<br />'''Étymologie:''' R. Νες aller ; cf. [[νόστος]].<br /><span class="bld">2</span><i>f.</i> [[νεύσομαι]] <i>et</i> [[νευσοῦμαι]], <i>ao.</i> [[ἔνευσα]];<br />[[nager]].<br />'''Étymologie:''' R. Νυ <i>ou</i> Σνυ, renforcée en νευ- > νε- ; cf. <i>lat.</i> [[nare]], [[natare]].<br /><span class="bld">3</span><i>f.</i> νήσω, <i>ao.</i> [[ἔνησα]], <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. ao.</i> ἐνήθην;<br />filer;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[νέομαι]] (<i>3ᵉ pl. ao. épq.</i> [[νήσαντο]]) <i>m. sign.</i><br />'''Étymologie:''' R. Νε filer ; cf. <i>lat.</i> [[neo]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''νέω:''' (aor. [[ἔνησα]]; pf. pass. [[νένησμαι]] и νένημαι) нагромождать, наваливать, насыпать, складывать (πυράν Her., Plut.; ξύλα Eur.; τὰς πυράς Thuc.): ἀμφορῆς νενησμένοι Arph. набросанные в кучу кувшины, т. е. беспорядочная груда бессловесных существ; ἄρτοι νενημένοι Xen. кучи хлеба.<br /><b class="num">II</b> (fut. [[νεύσομαι]] и [[νευσοῦμαι]]; aor. [[ἔνευσα]]; эп. impf. ἕννεον) плавать, плыть: κατὰ [[στόμα]] ἷξε [[νέων]] Hom. (Одиссей) добрался до устья вплавь; ἡ τοῦ [[νεῖν]] [[ἐπιστήμη]] Plat. уменье плавать.<br /><b class="num">III</b> (fut. νήσω, aor. [[ἔνησα]]; aor. pass. ἐνήθην) прясть (νήματα Hes.; στήμονα Arph.): τὰ νηθέντα Plat. пряжа; [[ἅσσα]] οἱ [[νήσαντο]] [[Κατακλῶθες]] Hom. то, что ему напряли Пряхи, т. е. Мойры.<br />act. к [[νέομαι]] ([[νέων]] [[varia lectio|v.l.]] к [[ἐών]] Her. 5.59). | |||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''νέω''': (Α), [[ὑπάγω]], ἴδε [[νέομαι]] ἐν τέλ. | |||
}} | |||
{{Autenrieth | |||
|auten=(1) (σνέϝω), ipf. [[ἔννεον]]: [[swim]].<br />(2) (cf. neo), [[mid]]. aor. [[νήσαντο]]: [[spin]], Od. 7.198†. | |||
}} | |||
{{Slater | |||
|sltr=[[νέω]] [[swim]] met. πελάγει δ' ἐν πολυχρύσοιο πλούτου πάντες ἴσᾳ νέομεν [[ψευδῆ]] πρὸς ἀκτάν (a [[description]] of the [[effects]] of [[wine]]) fr. 124. 7. | |||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=<b>(I)</b><br /> νέω (Α)<br /> <b>1.</b> [[πλέω]], [[κολυμπώ]]<br /> <b>2.</b> <b>μτφ.</b> (για [[υπόδημα]]) [[είμαι]] δυσανάλογα [[μεγάλος]] («ἔνεον ἐν ταῖς ἐμβάσιν», <b>Αριστοφ.</b>).<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>νέω</i> <span style="color: red;"><</span> <i>νέfω</i> συνδέεται με το ρ. [[νήχω]], [[αλλά]] εμφανίζει [[θέμα]] με -<i>ε</i>-, πιθ. αναλογικά [[προς]] το [[πλέω]] / <i>ἔπλευσα</i>. Μερικοί συνέδεσαν το ρ. <i>νέω</i> με τη [[γλώσσα]] που παραδίδει ο <b>Ησύχ.</b> «<i>νοά</i><br /> [[πηγή]]», με το όνομα ενός ποταμού της Αρκαδίας και της Μικράς Ασίας <i>Νοῦς</i> και με έναν παθ. αόρ. «[[ἔννυθεν]]<br /> <i>ἐκέχυντο</i>». Στην [[περίπτωση]] αυτή, όμως, το ρ. <i>νέω</i> θα συνδεόταν ετυμολογικά με το ρ. <i>νάω</i> «ρέω», [[υπόθεση]] που δεν φαίνεται πειστική, μια και η [[ίδια]] [[ρίζα]] <i>sn</i><i>ā</i>- «ρέω, [[υγρασία]]» θα παρουσίαζε δύο διαφορετικές αρχικές σημασίες: α) «[[κολυμπώ]]» και β) «ρέω, [[γλιστρώ]]». Η [[σύνδεση]], εξάλλου, και των τ. [[νῆσος]] και [[νότος]] με το ρ. <i>νέω</i> θεωρείται αμφίβολη].<br /> <b>(II)</b><br /> νέω (Α)<br /> <b>1.</b> [[γνέθω]], [[κλώθω]]<br /> <b>2.</b> <b>μτφ.</b> (για τις Μοίρες) [[ορίζω]], [[μοιραίνω]] («ἅσσα οἱ αἶσα κατὰ Κλῶθές τε γιγνομένῳ νήσαντο», <b>Ομ. Οδ.</b>).<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>νέω</i> ανάγεται σε Ι.Ε. [[ρίζα]] με μακρό φων. <i>sn</i><i>ē</i>- «[[συναρμόζω]] νήματα, [[γνέθω]]» (<b>πρβλ.</b> και [[νεῦρον]]) και συνδέεται με: κελτ. <i>sn</i><i>ī</i><i>id</i> «[[στρέφω]] το [[νήμα]], [[γνέθω]]», αρχ. ινδ. <i>sn</i><i>ā</i><i>yati</i> «[[περιτυλίγω]]», λατ. <i>nĕo</i> «[[κλώθω]]» και <i>n</i><i>ē</i><i>men</i> / <i>n</i><i>ē</i><i>ma</i> «[[νήμα]]» (<b>πρβλ.</b> [[νήμα]]). Επίσης το ρ. συνδέεται και με τ. που εμφανίζουν -<i>ō</i>-, δηλ. την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας (<b>πρβλ.</b> αγγλοσαξ. <i>sn</i><i>ō</i><i>d</i> «[[ταινία]], [[διάδημα]]»). Οι ελλ. όμως τ. που εμφανίζουν -<i>ω</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>νῶσι</i>, <i>νῶντα</i>) θεωρούνται προϊόντα συναίρεσης από αμάρτυρους τ. με -<i>η</i>-: <i>νήουσι</i>, <i>νήοντα</i>. Στην [[κλίση]] του <i>νέω</i>, [[τέλος]], παρατηρείται εμφανώς η [[επίδραση]] της συζυγίας των σε -<i>ήω</i> ρημάτων (<b>πρβλ.</b> <i>ζήω</i>, <i>ζῆν</i>, <i>ζῇ</i>), ενώ οι τ. με -<i>ει</i>-, <i>νεῖ</i>, <i>νεῖν</i> θεωρούνται δευτερογενείς και μεταγενέστεροι (<b>βλ.</b> και λ. [[νήθω]])].<br /> <b>(III)</b><br /> νέω (Α)<br /> <b>1.</b> [[μαζεύω]], [[συσσωρεύω]], [[επισωρεύω]] («νήσαντες ξύλα», <b>Ηρόδ.</b>)<br /> <b>2.</b> (η μτχ. αρσ. παθ. παρακμ.) <i>νενημένος</i> και <i>νενησμένος</i><br /> ο υπερβολικά [[γεμάτος]], ο παραγεμισμένος («ἀμφορῆς νενησμένοι», <b>Αριστοφ.</b>)<br /> <b>3.</b> (το παθ.) <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> «νησόμεθα<br /> κορεσθησόμεθα».<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[νηέω]].<br /> <b>(IV)</b><br /> νέω (Α)<br /> (δωρ.τ.) <b>φρ.</b> «ἐς νέω» (= εἰς [[νέωτα]])<br /> τον επόμενο χρόνο.<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[νέωτα]]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''νέω:''' (Α), [[πηγαίνω]], βλ. [[νέομαι]].<br /><b class="num">• [[νέω]]:</b> (Β), παρατ. <i>ἔνεον</i>, Επικ. [[ἔννεον]]· μέλ. [[νευσοῦμαι]]· αόρ. αʹ [[ἔνευσα]]· παρακ. <i>νένευκα</i>· [[κολυμπώ]], σε Ομήρ. Οδ., Ηρόδ. κ.λπ.· μεταφ., λέγεται για παπούτσια δυσανάλογα [[μεγάλα]]· <i>ἔνεον ἐν ταῖς ἐμβάσιν</i>, έπλεα μέσα στα παπούτσια μου, σαν να ήταν βάρκες, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">• [[νέω]]:</b> (Γ), μέλ. <i>νήσω</i>, αόρ. αʹ [[ἔνησα]] — Παθ., αόρ. αʹ <i>ἐνήθην</i>, παρακ. [[νένησμαι]]· [[κλώθω]], [[γνέθω]]· λέγεται για [[αράχνη]], [[νεῖ]] νήματα, σε Ησίοδ. — Μέσ., [[ἅσσα]] οἱ [[νήσαντο]], κλωστές με τις οποίες τον τύλιξαν (οι Μοίρες), σε Ομήρ. Οδ. — Παθ., <i>τὰ νηθέντα</i>, σε Πλάτ.<br /><b class="num">• [[νέω]]:</b> (Δ), μέλ. <i>νήσω</i>, αόρ. αʹ [[ἔνησα]] — Παθ., παρακ. [[νένησμαι]] ή <i>-ημαι</i>, Ιων. γʹ πληθ. [[νενέαται]]· [[σωρεύω]], [[στοιβάζω]], [[επισωρεύω]]· <i>πυρὰν νῆσαι</i>, [[σωρεύω]] ξύλα για νεκρική [[πυρά]], σε Ηρόδ.· <i>νήσαντες ξύλα</i>, σε Ευρ. — Παθ., <i>ἀμφορῆς νενησμένοι</i>, σε Αριστοφ.· <i>ἄρτοι νενημένοι</i>, σε Ξεν. | |||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=1<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[swim]] (Il.), ipf. <b class="b3">ἔ-ννεον</b> (Φ 11), aor. [[νεῦσαι]], perf. [[νένευκα]] (Att.), fut. [[νεύσομαι]] (H.), <b class="b3">-σοῦμαι</b> ([[varia lectio|v.l.]] X. An. 4, 3, 12).<br />Compounds: Often w. prefix, e.g. <b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">περι-</b>.<br />Derivatives: [[νεῦσις]] f. [[schwimming]] (Arist.), <b class="b3">ἀνάνευ-σις</b> prop. "swimming up(ward)", [[coming up]], [[the living up]] (LXX). -- Besides [[νήχω]], usually <b class="b3">-ομαι</b> (on the variation of diathesis Schwyzer-Debrunner 232), Dor. (Ps.-Theoc.) [[νάχω]], <b class="b3">-ομαι</b>, fut. [[νήξομαι]] (ep. poet. Od.), aor. [[νήξασθαι]] (Plb., Lyc., AP), perf. midd. [[νενῆχθαι]] (Ath.), very often w. prefix (mostly midd.), e.g. <b class="b3">παρα-</b>, <b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">ἐπι-</b>, [[swim]]. From this [[νῆξις]] f. [[swimming]] (Batr., Plu., medic.), <b class="b3">διάνηξ-ις</b> [[swimming through]] (Herm. ap. Stob.), [[νηχαλέος]] [[swimming]] (Xenocr.), after [[μυδαλέος]] a.o.<br />Origin: IE [Indo-European] [971] <b class="b2">*sneh₂-</b> [[swim]]<br />Etymology: The present <b class="b3">νή-χ-ω</b>, <b class="b3">νά-χ-ω</b>, from which [[νήξομαι]] etc., has a velar enlargement of IE [[snā-]] in Skt. <b class="b2">snā́-ti</b> [[bathes]], Lat. [[nā-re]] [[swim]], OIr. [[snāim]] [[swim]], [[creep]]; cf. <b class="b3">σμῆ-ν</b>: <b class="b3">σμή-χ-ω</b> etc. (Schwyzer 702; hypotheses on the aspect by Chantraine BSL 33, 81 ff., Gramm. hom. 1, 331.). The in vocalism deviating [[νέω]], [[νεῦσαι]] agrees with [[πλέω]]: [[πλεῦσαι]] and can be a rhime-formation; verbal nouns with [[o-]]ablaut are supposed in [[νόα]] (rather with Bechtel Dial. 2, 378, Wackernagel Phil. 95, 178 = Kl. Schr. 2, 877 [[νοά]]) [[πηγή]]. [[Λάκωνες]] H. and in <b class="b3">Νοῦς ποταμός</b> (Arcadia, Asia Minor; cf. Schwyzer 310), a zero grade aorist in <b class="b3">ἔννυθεν ἐκέχυντο</b> H. (tradition correct?). Beside [[νήχω]], [[νέω]] there is [[νάω]] [[bubble up]], [[stream]] (s.v.). -- More hypotheses on IE [[snā-]], [[snāu-]], [[sneu-]] etc. (after Brugmann IF 20, 221 ff.) in WP. 2, 692ff., Pok. 971 ff., W.-Hofmann s. [[nō]]; also w. rich lit. Cf. [[νῆσος]] and [[νότος]].<br />2<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[spin]].<br />Other forms: 3. sg. <b class="b3">νῃ̃</b> ([[νῆ]], [[νεῖ]]; Hes. Op. 777), 3. pl. [[νῶσι]] (Ael., Poll.), ipf. [[ἔννη]] (Aeol.; Hdn., EM), inf. [[νῆν]], ptc. [[νῶντα]] (H.), [[νώμενος]] (Poll.); besides [[νήθω]] (Cratin., Pl., LXX); aor. [[νῆσαι]], <b class="b3">-ασθαι</b> (since η 198); [[νῶσαι]] (Eup. 319; ptc.pl. f.?; Meineke [[νῆσαι]]), pass. [[νηθῆναι]] and fut. [[νήσω]] (Att.), perf. midd. [[νένησμαι]] (late).<br />Compounds: Rarely w. <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">συν-</b>, <b class="b3">κατα-</b>.<br />Derivatives: [[νῆμα]] n. [[tectile fabric]], [[thread]] (Od.) with <b class="b3">νηματ-ικός</b> [[consisting of threads]] (Ath. Mech.), <b class="b3">-ώδης</b> [[fibrous]] (Plu.); [[νῆσις]] f. [[spinning]] (Pl.); [[νῆτρον]] n. [[distaff]] (Suid.); [[νήθουσα]] f. plantname s.s.v.<br />Origin: IE [Indo-European] [973] <b class="b2">*sneh₁-</b> [[spin]]<br />Etymology: On the dental enlargement in <b class="b3">νή-θω</b> cf. <b class="b3">κνή-θω</b> (: <b class="b3">κνῆ-ν</b>), <b class="b3">πλή-θω</b> (: <b class="b3">πλῆ-το</b>) a.o. (Schwyzer 703). -- From <b class="b3">ἔ-ννη</b> and <b class="b3">ἐΰ-ννητος</b> [[well spun]] (Hom.) appears an orig. [[sn-]], which is also seen in MIr. [[snīid]] [[spinns]], [[restores]] and perhaps in Lat. [[nē-re]] [[spin]]; an [[s-]]less form is however ascertained a.o. by German., e.g. OHG [[nā-en]] [[sew]]. Monosyllabic <b class="b3">νῃ̃</b> can stand for <b class="b3">*σνηι-ει</b> and can be compared directly with Skt. [[snāy-ati]] [[winds around]], [[clothes]] and with Lat. [[neō]] < <b class="b2">*snēi-ō</b> (on the stem s. below). Like <b class="b3">ἔ-ννη</b> from <b class="b2">*e-snē</b> can [[νῆ]] also be athematic (Schwyzer 675). But [[νῶσι]], [[νῶντα]], [[νώμενος]] are rather thematic from <b class="b3">*νη-ουσι</b>, <b class="b3">*νή-οντα</b>, <b class="b3">*νη-όμενος</b> than with old [[ō-]]ablaut, which however occurs frequently outside Greek, e.g. in Latv. [[snāju]], [[snāt]] [[wind together loosely]], [[e.g. spinning]] and in several nouns like OIr. [[snāthe]] [[thread]], OGutn. [[snōÞ]] [[cord]] = OE [[snōd]] [[headband]] (OHG [[snuor]] [[Schnur]] is polyinterpret.). Beside IE [[snē-]]: [[snō-]] there are, especially in Balto-Slav., forms with [[ī-]]vowel, e.g. Russ. [[nitь]] [[thread]]; for <b class="b3">νῃ̃</b> < <b class="b3">*σνηι-ει</b>, [[snāyati]] (beside [[snāy-u-]] [[band]], [[sinew]]), Lat. [[neō]], remains beside the explanation as yotpresent also an old longdiphthong to be sonsidered [improbable]. -- With [[νῆμα]] agrees Lat. [[nēmen]] n. [[phantom]], which is however a young formation; OCS [[snopь]] [[sheaf]], [[band]], compared by Specht KZ 68, 123 is far away. Also the genetically identical [[νῆσις]] and OHG [[nāt]] [[Naht]] are rather parallel innovations. -- WP. 2, 694f., Pok. 973, W.-Hofmann s. [[neō]], Vasmer s. [[nítь]], Fraenkel Wb. s. [[nýtis]]; everywhere further forms and rich literature.<br />3<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[heap (up)]], [[load w. sthing]].<br />Other forms: Aor. [[νῆσαι]], <b class="b3">-ασθαι</b>, perf. midd. <b class="b3">νένη(σ)μαι</b>, also with <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">συν-</b> a.o. (IA.), aor. pass. [[νησθῆναι]] (Arr.), fut. [[νήσω]] (Suid.), <b class="b3">νησόμεθα κορεσθησόμεθα</b> H.; ipf. also [[νήει]], [[νήεον]], aor. [[νηῆσαι]] (ep. Il.; [[ναήσατο]] B. 3, 33), besides [[νήνεον]] (only [[varia lectio|v.l.]] Ψ 139), <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">παρ-ενήνεον</b> (Hom.).<br />Compounds: Presentstem only with <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">περι-</b> (Hdt.).<br />Derivatives: [[νήησις]] f. [[heaping up]] (sch. A. R. 1, 403).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Hom. <b class="b3">-ενήνεον</b> may have a lengthened grade intensive reduplication [but <b class="b3">δη-δέχ-αται</b> does not exist] (Brugmann-Thumb 304); by Brugmann Grundr.2 II: 3, 27 strongly doubted with agreement of Schwyzer 648 n. 3, who assumes a mistake for <b class="b3">-ενήεον</b>. The pres. [[νηέω]], supposed on the basis of [[νήει]], [[νήεον]], can like other presents in <b class="b3">-έω</b> have started from the mon-present stem in [[η]] in [[νηῆσαι]] (cf. Schwyzer 721), thus <b class="b3">-νέω</b> from [[νῆσαι]] (the last shortened from [[νηῆσαι]] [LSJ, Chantraine Gramm. hom. 1, 348]?; "improbable" Schwyzer [[l.c.]]); the forms remain anyhow unclear. Also <b class="b3">νῶντος σωρεύοντος</b> (Phot.) can be explained in diff. ways. -- No etymology. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=1<br />to [[swim]], Od., Hdt., etc.:— metaph. of shoes that are too [[large]], ἔνεον ἐν ταῖς ἐμβάσιν I was floating in my shoes, as if they were boats, Ar. <br />2<br />to [[spin]], of a [[spider]], νεῖ νήματα Hes.: Mid., [[ἅσσα]] οἱ [[νήσαντο]] the threads [[which]] [the Fates] spun out to him, Od.:—Pass., τὰ νηθέντα Plat. <br />3<br />to [[heap]], [[pile]], [[heap]] up, πυρὰν νῆσαι to [[pile]] a [[funeral]] [[pyre]], Hdt.; νήσαντες ξύλα Eur.:—Pass., ἀμφορῆς νενησμένοι Ar.; ἄρτοι νενημένοι Xen. <br />4<br />[[next]] [[year]]. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''νέω''': 1. (seit Il.)<br />{néō}<br />'''Forms''': Ipf. [[ἔννεον]] (Φ 11), Aor. νεῦσαι, Perf. νένευκα (att.), Fut. [[νεύσομαι]] (H.), -[[σοῦμαι]] ([[varia lectio|v.l.]] X. ''An''. 4, 3, 12),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[schwimmen]].<br />'''Composita''': oft m. Präfix, z.B. δια-, ἐκ-, περι-,<br />'''Derivative''': Davon [[νεῦσις]] f. [[das Schwimmen]] (Arist.), [[ἀνάνευσις]] eig. "das Emporschwimmen", [[das Emporsteigen]], [[das Wiederaufleben]] (LXX u.a.). —Daneben [[νήχω]], gew. -ομαι (zum Diathesenwechsel Schwyzer-Debrunner 232), dor. (Ps.-Theok.) νάχω, -ομαι, Fut. [[νήξομαι]] (vorw. ep. poet. seit Od., auch sp. Prosa), Aor. νήξασθαι (Plb., Lyk., ''AP''), Perf. Med. νενῆχθαι (Ath.), sehr oft m. Präfix (fast nur Med.), z.B. παρα-, δια-, ἐκ-, ἐπι-, [[schwimmen]]. Davon [[νῆξις]] f. [[das Schwimmen]] (Batr., Plu., Mediz.), [[διάνηξις]] [[das Durchschwimmen]] (Herm. ap. Stob.), [[νηχαλέος]] [[schwimmend]] (Xenokr.), nach [[μυδαλέος]] u.a.<br />'''Etymology''': Das Präsens νήχ-ω, νάχ-ω, wovon [[νήξομαι]] usw., enthält eine gutturale Erweiterung von idg. ''snā''- in aind. ''snā́''-''ti'' [[badet sich]], lat. ''nā''-''re'' [[schwimmen]], air. ''snāim'' [[schwimme]], [[krieche]]; vgl. [[σμῆν]]: σμήχ-ω usw. (Schwyzer 702; Hypothesen über die Aktionsart bei Chantraine BSL 33, 81 ff., Gramm. hom. 1, 331.). Das im Vokalismus davon abweichende [[νέω]], νεῦσαι stimmt zum sinnverwandten [[πλέω]]: πλεῦσαι und kann eine Reimbildung dazu darstellen; Verbalnomina mit ''o''-Abtönung werden in νόα (eher mit Bechtel Dial. 2, 378, Wackernagel Phil. 95, 178 = Kl. Schr. 2, 877 νοά)· [[πηγή]]. Λάκωνες H. und in Νοῦς [[ποταμός]] (Arkadien, Kleinasien; vgl. Schwyzer 310 m. Lit.), ein schwundstufiger Aorist in [[ἔννυθεν]]· ἐκέχυντο H. (richtig überliefert?) vermutet. Neben [[νήχω]], [[νέω]] steht noch [[νάω]] [[quellen]], [[strömen]] (s.d.). — Weitere [[Vermutung]]en über idg. ''snā''-, ''snāu''-, ''sneu''- usw. (nach Brugmann IF 20, 221 ff.) bei WP. 2, 692ff., Pok. 971 ff., W.-Hofmann s. ''nō''; daselbst auch reiche Lit. Vgl. auch [[νῆσος]] und [[νότος]].<br />'''Page''' 2,310-311<br />2.<br />{néō}<br />'''Forms''': 3. sg. νῇ (νῆ, [[νεῖ]]; Hes. ''Op''. 777), 3. pl. νῶσι (Ael., Poll.), Ipf. ἔννη (äol.; Hdn., ''EM''), Inf. νῆν, Ptz. νῶντα (H.), νώμενος (Poll.); daneben [[νήθω]] (Kratin., Pl., [[LXX]] u.a.); Aor. νῆσαι, -ασθαι (seit η 198); νῶσαι (Eup. 319; Ptz.pl. f.?; Meineke νῆσαι), Pass. νηθῆναι und Fut. νήσω (att.), Perf. Med. [[νένησμαι]] (sp.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[spinnen]].<br />'''Composita''': ganz vereinzelt m. ἐπι-, δια-, συν-, κατα-,<br />'''Derivative''': Davon [[νῆμα]] n. [[Gespinst]], [[Faden]] (seit Od.) mit [[νηματικός]] [[aus Fäden bestehend]] (Ath. Mech.), -ώδης [[faserig]] (Plu.); [[νῆσις]] f. [[das Spinnen]] (Pl.); [[νῆτρον]] n. [[Rocken]] (Suid.); [[νήθουσα]] f. Pflanzenname (''PMag''. ''Par''.; Strömberg Pfl. 106).<br />'''Etymology''': Zur Dentalerweiterung in [[νήθω]] vgl. [[κνήθω]] (: [[κνῆν]]), [[πλήθω]] (: [[πλῆτο]]) u.a..m. (Schwyzer 703). — Aus ἔννη und ἐΰ-ννητος [[schön gesponnen]] (Hom.) ergibt sich ein ursprüngl. ''sn''-, das auch in mir. ''snīid'' [[spinnt]], [[flickt]] vorliegt und in lat. ''nē''-''re'' [[spinnen]] vorliegen kann; eine ''s''lose Form ist indessen u.a. durch das German., z.B. ahd. ''nā''-''en'' [[nähen]] gesichert. Das einsilbige νῇ kann für *σνηιει stehen und läßt sich dann mit aind. ''snāy''-''ati'' [[umwindet]], [[bekleidet]] und mit lat. ''neō'' aus *''snēi''-''ō'' direkt vergleichen (zum Stamm vgl. unten). Wie ἔννη aus *''e''-''snē'' kann νῆ auch athematisch sein (Schwyzer 675). Dagegen νῶσι, νῶντα, νώμενος wohl eher thematisch aus *νηουσι, *νήοντα, *νηόμενος als mit alter ''ō''-Abtönung, die indessen außerhalb des Griechischen reichlich vorkommt, z.B. in lett. ''snāju'', ''snāt'' ‘locker zusammendrehen, z.B. spinnend' und in mehreren Nomina wie air. ''snāthe'' [[Faden]], altgutn. ''snōþ'' [[Schnur]] = ags. ''snōd'' [[Kopfbinde]] (ahd. ''snuor'' ’''Schnur''’ ist mehrdeutig). Neben idg. ''snē''-: ''snō''- gibt es aber, besonders im Baltoslav., Formen mit ''ī''-Vokal, z.B. russ. ''nitь'' [[Faden]]; für νῇ aus *σνηιει, ''snāyati'' (woneben ''snāy''-''u''- [[Band]], [[Sehne]]), lat. ''neō'', bleibt deshalb neben der Erklärung als Jotpräsens auch ein alter Langdiphthong zu erwägen. — Mit [[νῆμα]] deckt sich lat. ''nēmen'' n. [[Gespenst]], das aber eine junge Bildung ist; aksl. ''snopь'' [[Garbe]], [[Band]], von Specht KZ 68, 123 mit angeblichem Suffixwechsel ''m'': ''p'' herangezogen, liegt weit ab. Auch die, vom Akzent abgesehen, genetisch identischen [[νῆσις]] und ahd. ''nāt'' ‘''Naht''’ sind als parallele Neuschöpfungen anzusehen. — WP. 2, 694f., Pok. 973, W.-Hofmann s. ''neō'', Vasmer s. ''nítь'', Fraenkel Wb. s. ''nýtis''; überall mit weiteren Formen und reichen Literaturangaben.<br />'''Page''' 2,311-312<br />-νέω 3.<br />{-néō}<br />'''Forms''': Präsensstamm nur mit ἐπι-, περι- (Hdt. u.a.), Aor. νῆσαι, -ασθαι, Perf. Med. νένη(σ)μαι, Aor. Pass. νησθῆναι (Arr.), Fut. νήσω (Suid.), νησόμεθα· κορεσθησόμεθα H.; Ipf. auch νήει, [[νήεον]], Aor. νηῆσαι (ep. seit Il.; ναήσατο B. 3, 33), daneben νήνεον (nur [[varia lectio|v.l.]] Ψ 139), ἐπ-, [[παρενήνεον]] (Hom.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘häufen, aufhäufen, m. etwas beladen’.<br />'''Composita''': auch mit ἐπι-, περι-, συν- u.a. (ion. att.),<br />'''Derivative''': Davon [[νήησις]] f. [[das Aufhäufen]] (Sch. A. R. 1, 403).<br />'''Etymology''': Hom. -ενήνεον kann eine dehnstufige intensive Reduplikation enthalten wie δηδέχαται (Brugmann-Thumb 304); von Brugmann Grundr.<sup>2</sup> II: 3, 27 stark angezweifelt mit Zustimmung von Schwyzer 648 A. 3, der eine Verderbnis für -ενήεον annimmt. Das von νήει, [[νήεον]] vorauszusetzende Präs. [[νηέω]] kann wie andere Präsentia auf -έω von dem außerpräsentischen Stamm auf η in νηῆσαι ausgehen (vgl. Schwyzer 721), ebenso -[[νέω]] von νῆσαι (letzteres aus νηῆσαι gekürzt [LSJ, Chantraine Gramm. hom. 1, 348]?; "nicht wahrscheinlich" Schwyzer a.a.O.); die Formen bleiben aber sowieso unklar. Auch νῶντος· σωρεύοντος (Phot.) läßt verschiedene Erklärungen zu. — Ohne Etymologie.<br />'''Page''' 2,312 | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=<b class="num">1 </b>(=[[πηγαίνω]]). Συνώνυμο μέ τό [[νέομαι]], ὅπου δές γιά ἄλλα παράγωγα.<br><b class="num">2</b> (=[[κολυμπῶ]], [[πλέω]]). Ἀπό ρίζα σνεϝ→ νεϝ→ νεϝ-ω (μέλλ. [[νεύσομαι]]) → [[νέω]]. Ἀπό τήν ἴδια ρίζα τά [[νάω]] (=[[ρέω]]) καί [[νήχομαι]] (=[[κολυμπῶ]]). Λατ. nο.<br><b>Παράγωγα:</b> [[νεῦσις]] (=[[κολύμπι]]), [[νευστέον]], [[νευστήρ]] (=[[κολυμπητής]]), [[νευστικός]], [[νευστός]], [[νῆσος]] (=[[γῆ]] πού ἐπιπλέει, λατιν. [[insula]]), [[χερσόνησος]].<br><b class="num">3</b> (=[[κλώθω]]). Ἀπό [[θέμα]] νε- ἤ νη-. Συγγ. μέ τό [[νεῦρον]]. Ἀπό ἴδια ρίζα τά λατ. neo, [[netus]], [[necto]].<br><b>Παράγωγα:</b> [[νῆμα]] (=[[κλωστή]]), [[νῆσις]] (=[[κλώσιμο]]), [[νηστικός]] (=[[κλωστικός]]), νηστική [[τέχνη]] (=[[κλωστική]]), [[νῆτρον]] (=[[ἀδράχτι]]), [[νητός]] (=[[κλωσμένος]]), [[νήθω]] (=[[γνέθω]]).<br><b class="num">4</b> (=[[συσσωρεύω]]). Σκοτεινή ἡ [[ἐτυμολογία]] του. Ἴσως νά σχετίζεται μέ τό [[ναῦς]] ἤ μέ τό [[ναίω]] (=εἶμαι γεμάτος).<br><b>Παράγωγα:</b> [[νῆσις]] (=[[ἐπισώρευση]]), [[νητός]] [[χρυσός]] (=συσσωρευμένο χρυσάφι). | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[struere]]'', to [[build]], [[set up]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.52.4/ 2.52.4],<br>''[[natare]]'', to [[swim]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.30.2/ 7.30.2]. | |||
}} | }} | ||