ὄμμα: Difference between revisions

|Definition=Aeol. [[ὄππα]] Sapph.2.11 : τό :—<br><span class="bld">A</span> [[eye]], ''poet.'' word, rare in Prose (Th.2.11, Pl.''Ti.''45c, al., [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.7.26, ''Mem.''1.4.6, al., Thphr.''Sens.'' 50, al., Polystr.''Herc.''346p.81V., ''BGU''713.9 (i A.D.), ''IG''42(1).121.121 (Epid.)) : Hom. and Hes. only use pl., κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας Il.3.217; ὕπνον ἐπ' ὄμμασι χεῦε Od.5.492, etc. : sg. in Pi.''N.''10.63 and Trag. (v. infr.) :—Phrases : [[ὀρθοῖς ὄμμασιν ὁρᾶν τινα]] = [[look]] [[straight]] at, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1385; ἀναβλέψαι ὀρθ. ὄμμ. X.''HG''7.1.30; ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''528; also [[οὐκ]] οἶδ' ὄμμασιν ποίοις βλέπων πατέρα ποτ' ἂν προσεῖδον = how I could have looked him in the face, ib.1371, cf. Aeschin.3.121; ὁρᾶν τινα ἐν ὄμμασι S.''Tr.''241; ποῖον ὄμμα πατρὶ δηλώσω; Id.''Aj.''462; τέοισί με χρὴ ὄμμασι . . [[φαίνεσθαι]]; [[Herodotus|Hdt.]]1.37; [[λαμπρὸς ὄμματι]] [[radiant]] in [[look]] or [[expression]], [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''81; ἄλλοσ' ὄμμα θἀτέρᾳ δὲ νοῦν ἔχειν Id.''Tr.''272; προσέσχον ὄμμα = turned their [[eye]]s on him, E.''HF''931; [[ἐς σὸν ἐλθεῖν ὄ]]. come within [[sight]] of thee, Id.''Heracl.'' 887; [[κατ' ὄμματα]] = [[before one's eyes]], S.''Ant.''760; [[κατ' ὄμμα ἐλθεῖν]] = [[face to face]], E.''Andr.''1064; [[κατ' ὄμμα στῆναι]] = [[in full sight]], [[openly]], ib.1117; opp. [[νύκτωρ]], Id.''Ba.''469; [[κρατιστεύω|κρατιστεύων]] [[κατ' ὄμμα]] in [[eye-sight]], of the Sun, S.''Tr.''102 (lyr.) (but λαμπρὰ καὶ κατ' ὄμμα καὶ φύσιν is dub. in 379); [[πρευμενοῦς ἀπ' ὄμματος ἰδέσθαι]] = [[look kindly on]], A.''Supp.''210; πεύθομαι δ' ἀπ' ὀμμάτων νόστον Id.''Ag.''988(lyr.); [[ὡς ἀπ' ὀμμάτων]] = to [[judge by the eye]], S.''OC''15, cf. E.''Med.''216; [[ἐν ὄμμασι]] = [[before one's eyes]], [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''604; [[ἐν τοῖς ὄμμασι]] Th.2.11; ἐπ' ὀμμάτων E. ''Supp.''1153 (lyr.); so [[παρ' ὄμμα]], εἰ δ' ἦν παρ' ὄμμα [[θάνατος]] ib.484; [[ἐξ ὀμμάτων]] = [[out of sight]], Id.''IA''743; ἄπειμ' ἐξ ὀμμάτων Phryn.Trag.21; πρὸ ὀμμάτων [[τίθεσθαι]], πρὸ ὀμμάτων [[ποιεῖν]], Arist.''Po.''1455a23, ''Rh.''1386a34; πρὸ ὀμμάτων [[θέσις]] Polystr.l.c.<br><span class="bld">2</span> metaph., τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα Pl.''R.''533d, Iamb.''Protr.'' 21.[[κδ']].<br><span class="bld">II</span> the [[eye]] of [[heaven]], i.e. the [[sun]], ὄμμα αἰθέρος Ar.''Nu.''285, cf. E.''IT''194 (anap.); but [[ὄμμα νυκτός]] is a periphrasis for [[night]] (v. infr. v), [[ἕως]] . . νυκτὸς ὄμμ' ἀφείλετο (''[[sc.]]'' τὴν μάχην) [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''428; ὅταν δὲ νυκτὸς ὄμμα λυγαίας [[μόλῃ]] = the [[dark]] [[night]], E.''IT''110; νυκτὸς ὄμμα τῆς μελαμπέπλου Alex.89; cf. [[ὀφθαλμός]] ''III'', [[βλέφαρον]] ''ΙΙ''.<br><span class="bld">III</span> generally, [[light]]: hence, metaph., [[that which brings light]], [[ὄμμα ξείνοισι]] = a [[light]] to [[stranger]]s, Pi.''P.''5.56; ὄμμα δόμων νομίζω δεσπότου [[παρουσία]]ν [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]'' 169; [[ἄελπτος|ἄελπτον]] ὄμμ' ἐμοὶ [[φήμη]]ς ἀνασχὸν τῆσδε S.''Tr.''203.<br><span class="bld">2</span> metaph., anything [[dear]] or [[precious]], as the [[apple]] of an [[eye]], ὄμμα γὰρ πάσης χθονὸς . . ἐξίκοιτ' ἄν A.''Eu.''1025.<br><span class="bld">IV</span> [[face]] or [[human]] [[form]], ὦ [[δυσθέατος|δυσθέατον]] ὄμμα [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1004; ἐμπαίει τί μοι ψυχῇ [[ξυνήθης|ξύνηθες]] ὄμμα Id.''El.''903; τὸ [[ἐρωτικός|ἐρωτικὸν]] ὄμμα [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''253e : as [[periphrasis]] of the person, [[ὄμμα πελείας]], = [[πελεία]], [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]'' 140 (anap.); [[ὄμμα νύμφας]], = [[νύμφα]], Id.''Tr.''527 (lyr.); [[ξύναιμον ὄμμα]] = [[ξυναίμων]], Id.''Aj.''977; ὦ [[ταυρόμορφος|ταυρόμορφον]] ὄμμα Κηφισοῦ, = ὦ ταυρόμορφε Κηφισέ, E.''Ion'' 1261; v. supr. ''ΙΙ'' and cf. [[ὄνομα]] IV.<br><span class="bld">V</span> [[ὄμμα τυκτόν]] = [[eyehole]] in a [[helmet]], [[Nonnus Epicus|Nonn.]] ''[[Dionysiaca|D.]]'' 22.62.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0332.png Seite 332]] τό (ὀπτω, vgl. [[ὀφθαλμός]]), das [[Auge]]; ὑπαὶ δὲ ἴδεσκε, κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας, Il. 3, 217; ὄμματα θέλγειν, in Schlaf bringen, bezaubern, Od. 5, 47; [[ὕπνον]] ἐπ' ὄμμασι χεῦε, ib. 492; ὄμματα καὶ κεφαλὴν [[ἴκελος]] Διΐ, an Augen u. Kopf, Il. 2, 478; πάντ' αὐτῷ μέγεθός τε καὶ ὄμματα κάλ' εἰκυῖα, 23, 66, u. öfter in solchen Vrbdgn, denn die Augen sind der ausdrucksvollste Theil des Gesichts; auch wohl übh. für [[Antlitz]], Gesicht; bei Hom. u. Hes. stets im plur.; ὀξύτατον [[ὄμμα]], Pind. N. 10, 63; ὄμματι [[δέρκομαι]], 7, 66; ἐν ὄμμασι θέσθαι πίστιν, 8, 43, vor Augen stellen; ὁρᾷς [[θέαμα]] δυσθέατον ὄμμασιν, Aesch. Prom. 69; γοργὸν δ' [[ὄμμα]] ἔχων, Spt. 519; μαλθακὸν ὀμμάτων [[βέλος]], Ag. 722, öfter; auch als schmeichelnde Anrede, ὦ τερπνὸν [[ὄμμα]], Ch. 236 (wohin auch ἰδὼν τὸ ἐρωτικὸν [[ὄμμα]] Plat. Phaedr. 253 e zu rechnen); u. geradezu Umschreibung der Person, πατρῴων ὀμμάτων ἐπισκόπους, 124; ch φίλτατ' [[Αἴας]], ὦ ξύναιμον ὄμμ' [[ἐμοί]], Soph. Ai. 955; Eur. Ion 1261. Auch das Köstlichste bezeichnend, [[ὄμμα]] γὰρ πάσης χθονὸς Θησῇδος ἐξίκοιτ' ἄν, Aesch. Eum. 979; er sagt auch übertr. [[ὄμμα]] γὰρ δόμων [[νομίζω]] δεσπότου παρουσίαν, Pers. 165, u. so oft bei Folgdn. – In Prosa überall, τῶν ὀμμάτων στερηθείς, Plat. Phaedr. 243 a; ἀλγεῖν τὰ ὄμματα u. ä. – Κελαινῆς νυκτὸς [[ὄμμα]], der Mond, Aesch. Pers. 420, vgl. ἀστ ερωπὸν [[ὄμμα]] Λητῴας κόρης, frg. 159; [[ὄμμα]] ἀκάματον αἰθέρος, Ar. Nubb. 286; auch λύχνου, Lys. 1. – Selten auch = der [[Anblick]], das Gesehene, ὦ δυσθέατον [[ὄμμα]], Soph. Ai. 983; μή του κηδομένου βροτῶν μηδὲ σύντροφον ὄμμ' ἔχων, Phil. 171; ὡς [[εἶδον]] ἐμπαίει τί μοι ψυχῇ σύνηθες [[ὄμμα]], El. 891, wo Nichts zu ändern ist; vgl. Trach. 202; [[ὄμμα]] δὸς φίλημά τε, Eur. I. A. 1238. – Übertr., das Licht Bringende, Freude u. Trost Gewährende, ὡς ἄελπτον ὄμμ' ἐμοὶ φήμης ἀνασχόν, Soph. Trach. 202, das Aufleuchten einer solchen frohen Botschaft. – Sp. auch von Augen der Pflanzen, Phot. u. Schol. Ar. Equ. 552.

|etymtx=-ατος<br />Grammatical information: n.<br />Meaning: [[eye]]; also [[look]], [[sight]], [[face]], metaph [[sun]], [[light]] (Il.).<br />Compounds: As 1. member a.o. in <b class="b3">ὀμματο-στερής</b> [[bereaving one of ones eyes]], [[blinding]] (A. in lyr.), [[bereaved of ones eyes]], [[blind]] (S., E. in lyr.); often as 2. member, e.g. <b class="b3">μελαν-όμματος</b> [[with black eyes]] (Pl., Arist.; cf. Sommer Nominalkomp. 17 f.).<br />Derivatives: Dimin. [[ὀμμάτιον]] n. (Arist., AP; = NGr. [[μάτι]]); further [[ὀμμάτειος]] [[belonging to the eyes]] (S. Fr. 801), [[ὀμματόω]] [[to provide eyes]], [[to illuminate]] (A., D.S.), <b class="b3">ἐξ-</b> ὄμμα [[to bereave someone of his eyes]] (E. Fr. 541), [[to open someones eyes]], [[to illuminate]] (A., S., Ph. u.a.), <b class="b3">ἐν-</b> ὄμμα [[to provide eyes]] (Ph.).<br />Origin: IE [Indo-European] [775]<b class="b2">*h₃ekʷ-</b> [[see]]<br />Etymology: Beside the usual [[ὄμμα]] stands the rare [[ὄππατα]] (Sapph.) and [[ὄθματα]] (Call., Nic., Hymn. Is.), which like [[ὄμμα]] may have arisen first from <b class="b3">*ὄπμα</b> by progressive assimilation resp. through differenciation (Schwyzer 317 w. lit.); diff. on [[ὄππατα]] WP. 1, 170; s. also Fraenkel Phil. 96, 164 ([[ππ]] affective consonantsharpening for <b class="b3">*ὄπατα</b> with Specht KZ 62, 214); <b class="b3">῎ὄθματα</b> rather artificial reshaping with <b class="b3">-θμα</b> (Chantraine, Form. 175, R, Schmitt, Nominalbildung des Kallimachos 102. -- If a verbal noun in <b class="b3">-μα</b> from <b class="b3">ὀπ-</b> [[see]] (<b class="b3">ὄπ-ωπα</b>, [[ὄψομαι]]), [[ὄμμα]] must orig. have meant [[seeing]], [[glance]] (cf. Treu Von Homer zur Lyrik 66 w. lit.); but the word can also be an enlargement of the root noun in [[ὄσσε]] (Schwyzer 524, Porzig Satzinhalte 266). -- Cf. [[ὄπωπα]] and [[ὄσσε]] (not [[ὀφθαλμός]]).

|ftr='''ὄμμα''': -ατος<br />{ómma}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Auge]]; auch [[Blick]], [[Anblick]], [[Angesicht]], übertr. [[Sonne]], [[Licht]] (vorw. poet. seit Il.);<br />'''Composita''' : als Vorderglied u.a. in [[ὀμματοστερής]] [[der Augen beraubend]], [[blendend]] (A. in lyr.), [[der Augen beraubt]], [[blind]] (S., E. in lyr.); oft als Hinterglied, z.B. [[μελανόμματος]] [[mit schwarzen Augen]] (Pl., Arist.; vgl. Sommer Nominalkomp. 17 f.).<br />'''Derivative''': Davon das Demin. [[ὀμμάτιον]] n. (Arist., ''AP''; = ngr. μάτι); ferner [[ὀμμάτειος]] [[zu den Augen gehörig]] (S. ''Fr''. 801), [[ὀμματόω]] ‘mit Augen ver- sehen, aufklären’ (A., D.S. u.a.), ἐξ- ~ ‘jmdn. der Augen berauben’ (E. ''Fr''. 541), ‘jmdm. die Augen öffnen, klarmachen’ (A., S., Ph. u.a.), ἐν- ~ [[mit Augen versehen]] (Ph.).<br />'''Etymology''' : Neben dem geläufigen [[ὄμμα]] stehen die seltenen ὄππατα (Sapph.) und ὄθματα (Kall., Nik., ''Hymn''. ''Is''.), die ebenso wie [[ὄμμα]] zunächst aus *ὄπμα u. zw. durch progressive Assimilation bzw. durch Differenziation entstanden sein dürfte (Schwyzer 317 m. Lit.); anders über ὄππατα WP. 1, 170; s. auch Fraenkel Phil. 96, 164 (ππ affektische Konsonantenschärfung für *ὄπατα mit Specht KZ 62, 214). — Wenn Verbalnomen auf -μα von ὀπ- [[sehen]] ([[ὄπωπα]], [[ὄψομαι]]), muss [[ὄμμα]] urspr. das Sehen, den Blick bezeichnet haben (vgl. Treu Von Homer zur Lyrik 66 m. Lit.); das Wort kann aber auch eine Erweiterung des in [[ὄσσε]] vorliegenden Wz.nomens sein (Schwyzer 524, Porzig Satzinhalte 266). — Vgl. [[ὄπωπα]] und [[ὄσσε]], auch [[ὀφθαλμός]].<br />'''Page''' 2,387-388