προπηλακίζω: Difference between revisions

|Definition=Att. fut. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> -ιῶ <span class="bibl">Th.6.54</span>: (apparently from <b class="b3">πήλαξ</b> = [[πηλός]], though neither <b class="b3">πήλαξ</b> nor the simple <b class="b3">πηλακίζω</b> certainly existed): —<b class="b2">bespatter with mud</b>, or <b class="b2">trample in the mire</b>: only metaph., <b class="b2">treat with contumely</b>, τοὐμὸν στόμα <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>427</span>, cf.<span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>386</span> (Pass.); freq. in Att. Prose, Th. l. c., <span class="bibl">And.4.16</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>562d</span>, etc.:—Pass., <span class="bibl">Lys.15.6</span>, etc.; ἰδὼν προπεπηλακισμένην [τὴν φιλοσοφίαν] ἀναξίως <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>536c</span>; προπηλακισθέντες λόγοις ἢ καὶ ἀτίμοις ἔργοις <span class="bibl">Id.<span class="title">Lg.</span>866e</span>; ὑβρίζετο καὶ προὐπηλακίζεθ' ὑπὸ τοῦ δήμου <span class="bibl">D.9.60</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> c. acc. rei, <b class="b2">throw in one's teeth, reproach one with</b>, εἴ τις πενίαν π. <span class="bibl">Id.18.256</span>.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0739.png Seite 739]] eigtl. mit Koth bewerfen, od. in den Koth treten, Buttm. Lexil. IL p. 163; übertr., verächtlich, schimpflich behandeln, beschimpfen, Soph. O. R. 427, Ar. Thesm. 386 u. öfter; bes. in Prosa: τινἀ, Thuc. 6, 54. 56, Plat. Theaet. 164 e u. öfter; fut. προπηλακιεῖ Gorg. 527 a; u. pass., προπηλακίζονται ὑπὸ ξένων τε καὶ ἀστῶν, Rep. X, 613 d; προπεπηλακισμένη, VII, 536 c; Xen. Mem. 1, 2, 29; u. häufig bei den Rednern: Andoc. 4, 16; Lys. 9, 4; τινὰ λόγοις, Dem. 24, 124; πενίαν, 18, 256; προπεπηλάκισται τὸ [[σῶμα]], Mid. 7; Folgde, wie Pol. 4, 4, 4.

{{ls

|lstext='''προπηλᾰκίζω''': μέλλ. Ἀττ. -ιῶ· ὡς φαίνεται ἐκ τοῦ πῆλαξ = πηλός, εἰ καὶ [[οὔτε]] τὸ πῆλαξ [[οὔτε]] τὸ ἁπλοῦν [[ῥῆμα]] [[πηλακίζω]] εὕρηνται). Κυρίως, [[ἐπιχρίω]], «πασαλείφω» διὰ πηλοῦ, [[καλύπτω]] διὰ βορβόρου, ἢ [[ῥίπτω]] εἰς τὴν «λάσπην»· ἀλλ’ [[εἶναι]] ἐν χρήσει μόνον ἐπὶ μεταφορικῆς σημασίας, ὀνείδεσι [[περιβάλλω]] τινά, κακῶς ἢ ὑβριστικῶς μεταχειρίζομαί τινα, ἐξουθενῶ, [[διασύρω]], μετ’ αἰτ., Σοφ. Ο. Τ. 427, Ἀριστοφ. Θεσμ. 386· καὶ [[συχν]]. ἐν τῷ πεζῷ Ἀττικῷ λόγῳ, Θουκ. 6. 54, 56, Ἀνδοκ. 31. 14, Λυσί. 144. 39, Πλάτ., κλπ. ― Παθ., ἰδὼν προπεπηλακισμένην [τὴν φιλοσοφίαν] ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 536C· προπηλακισθέντες λόγοις ἢ καὶ ἀτίμοις λόγοις ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 866Ε· ὑβρίζετο καὶ προεπηλακίζετο ὑπὸ τοῦ δήμου Δημ. 126. 9. ΙΙ. μετ’ αἰτ. πράγματος, [[ὀνειδίζω]] τινὰ ἐπί τινι, εἴ τις πενίαν πρ. Δημ. 312. 16. ― [[Κατὰ]] Σουΐδ.: «προπηλακίζων, ἀδικῶν, ὑβρίζων, διασύρων,... εἴρηται δὲ ἀπὸ τοῦ πηλὸν ἐπιχρίεσθαι τὰ πρόσωπα τῶν ἀτιμίαν καὶ ὕβριν καταψηφιζομένων, οὓς [[ἀρτίως]] ἀσβόλῳ χρίουσι».

{{bailly

|btext=couvrir de boue, <i>fig.</i> :<br /><b>1</b> insulter, outrager, acc.;<br /><b>2</b> reprocher en termes grossiers <i>ou</i> violents, acc..<br />'''Étymologie:''' [[πρό]], πηλακίζω.

|mltxt=ΝΑ<br /><b>1.</b> [[ρίχνω]] σε κάποιον [[λάσπη]], τον [[αλείφω]] με πηλό, [[καλύπτω]] κάποιον με βόρβορο ή τον [[ρίχνω]] στη [[λάσπη]], [[λασπώνω]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[περιλούω]] κάποιον με ύβρεις και κατηγορίες, [[διασύρω]], [[εξυβρίζω]], [[εξευτελίζω]] κάποιον<br /><b>αρχ.</b><br />[[επιρρίπτω]] [[κατηγορία]] σε κάποιον («εἴ τις πενίαν προπηλακίζει νοῡν ἔχει ἡγοῡμαι», <b>Δημοσθ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>προ</i>- <span style="color: red;">+</span> [[πηλός]] <span style="color: red;">+</span> κατάλ. -<i>ακίζω</i> (<b>πρβλ.</b> [[κλιμακίζω]], [[σκορακίζω]], [[φενακίζω]]). Το ρ. [[πηλακίζω]] και το ουσ. <i>πηλαξ</i>, -<i>ακος</i>«[[λάσπη]], [[πηλός]]» [[μάλλον]] επινοήθηκαν από τους λεξικογράφους προκειμένου να δικαιολογηθεί ο [[σχηματισμός]] του συνθ. <i>προ</i>-[[πηλακίζω]]. Το ρ. [[προπηλακίζω]] με αρχική σημ. «[[επιχρίω]], [[αλείφω]] κάποιον με πηλό» χρησιμοποιήθηκε [[κυρίως]] μτφ. με σημ. «[[περιλούω]] κάποιον με ύβρεις, [[χλευάζω]], [[λασπολογώ]]»].

{{elru

|elrutext='''προπηλᾰκίζω:''' <b class="num">1)</b> досл. забрасывать грязью, перен. втаптывать в грязь, помыкать, презирать, оскорблять (τινά Soph.; λόγοις ἢ ἔργοις Plat.; ὑπὸ πάντων προπηλακιζόμενος Lys.);<br /><b class="num">2)</b> грубо попрекать (π. πενίαν Dem.).