χράω: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1368.png Seite 1368]] 1) eigtl. die Oberfläche streifen, ritzen, leicht verwunden, daher überh. [[verletzen]], plagen, [[angreifen]]; mit dem accus. der Person und folgendem infinit., [[τίπτε]] σὸς υἱὸς ἐμὸν [[ῥόον]] ἔχραε κήδειν sagt der Flußgott in Bezug auf den Hephästus, der seine Fluthen angreift, um ihn zu beschädigen; eben so [[τόδε]] [[δῶμα]] ἐχράετ' ἐσθιέμεν καὶ πινέμεν, ihr fielet über das Haus her, um zu essen, Od. 21, 69; κακόν οἱ ἔχραε κοῖτον Nic. Ther. 315; bloß mit dem dat. der Person, auf Einen losstürzen, ihm Unglück bringen, Schaden zufügen, [[τίς]] τοι κακὸς ἔχραε [[δαίμων]] Od. 10, 64, στυγερὸς δέ οἱ ἔχραε [[δαίμων]] 5, 396; und so einzeln bei sp. D., [[πόνος]] οἱ ἔχραε Agath. 23 (V, 297). In dieser Bdtg scheint also nur das imperf. bei den ep. D. vorzukommen, uncontr. (eigtl. χράFΩ, vgl. [[χραύω]] u. [[γράφω]]). – 2) [[χράω]], ion. [[χρέω]], χρέουσα Her. 7, 111, ep. [[χρείω]], Od. 8, 79 h. Apoll. 396, fut. χρήσω u. s. w., im praes. contr. χρῶ, χρᾷς, χρᾷ, bei den Tragg. auch χρῇ, Herm. Soph. El. 35, wie ἐξέχρη O. C. 87, – das Nöthige, Erforderliche darreichen, geben, als Geschenk ertheilen, τινί τι, χρήσαι, χρήσαις, Her. 3, 58. 6, 89. 7, 38 (vgl. [[κίχρημι]]); im gew. Sprachgebrauche von den Göttern und ihren Orakeln, [[eine Antwort geben]], einen Ausspruch thun, [[einen Götterspruch ertheilen]] oder [[verkündigen]]; ὡς γάρ οἱ [[χρείων]] μυθήσατο Φοῖβος Od. 8, 79; [[ἱρέα]] χρῆσεν Pind. P. 4, 6, die Priesterinn verkündete das Orakel; τινί, Einem ein Orakel ertheilen, Theogn. 805; φρένες οἱ ἔχραον Pind. Ol. 7, 92; χρήσω βουλὴν Διὸς ἀνθρώποισιν, ich will Zeus' Rathschluß den Menschen verkünden, H. h. Ap. 132; Her. 1, 55. 62. 174 u. sonst; sp. D., χρήσει νημερτῆ φάτιν Lycophr. 1051; seltner in attischer Prosa, τὸν Ἀπόλλω ταύτην τὴν γῆν χρῆσαι οἰκεῖν Thuc. 2, 102, τοῦ ἐν Δελφοῖς θεοῦ χρήσαντος 5, 32; Pol. 8, 30, 7; Tragg.: χρήσειν ἔοικεν ἀμφὶ τῶν αὑτῆς κακῶν Aesch. Ag. 1053; Λοξίαν, χρήσαντ' [[ἐμοί]] Ch. 1016; ἔχρησας, ὥςτε τὸν ξένον μητροκτονεῖν Eum. 193 ἔχρησα ποινὰς τοῦ πατρὸς πέμψαι 194, vgl. 765; χρῇ μοι τοιαῦθ' ὁ Φοῖβος Soph. El. 35; σοὶ δ' οὐκ ἔχρησεν [[οὐδέν]], ὧν ἔχεις κακῶν Eur. Hec. 1268; ἔχρησ' Ἀδράστῳ [[Λοξίας]] χρησμόν τινα Phoen. 412, u. öfter; ὁ γὰρ θεὸς μαντευομένῳ μοὔχρησεν ἐν Δελφοῖς ποτε Ar. Vesp. 159. Dah. – a) pass. aor. ἐχρήσθην, vom Orakel ausgesprochen, verkündet werden; χρησθὲν παλαίφατον Pind. Ol. 2, 43; τὸ χρησθέν, der ertheilte Orakelspruch, Her. 1, 63. 7, 178; πεύθου τὰ χρησθέντα Soph. O. R. 604; Eur. Ion 792; τινός, über eine Sache, s. Schäf. Soph. O. C. 535, μαντεῖ' ἄγουσα πάντα, ἃ τοῦδ' ἐχρήσθη σώματος; Her. vrbdt auch ἐχρήσθησαν αἱ νέες, die Schiffe waren vom Orakel angedeutet, gemeint, 7, 144; Thuc. 3, 96. – Und b) im med., fut. χρήσομαι, perf. κέχρησμαι, auch κέχρημαι, Arist. rhet. 2, 23, Her. braucht im praes. [[χρέομαι]] und χρέωμαι, χρέονται und χρέωνται, χρεόμενος und [[χρεώμενος]], [[χρέεσθαι]] und χρᾶσθαι, – sich von einem Gotte oder einem Orakel eine Antwort ertheilen lassen, dah. einen Gott od. ein Orakel befragen, sich einen göttlichen Bescheid einholen; ὅθ' ὑπέρβη λάϊνον οὐδὸν χρησόμενος Od. 7, 81; h. Apoll. 252. 292; χρᾶσθαι [[περί]] τινος, sich über Etwas ein Orakel einholen, Her. 4, 163. 7, 220. Gewöhnlich mit dem dat. des Gottes od. Orakels, bei dem man anfragt, sich von einem Gotte od. Orakel Rath od. Bescheid holen, ψυχῇ χρησομένους Θηβαίου Τειρεσίαο, Od. 10, 492. 565. 11, 265. 23, 323; μαντηΐῳ Her. 1, 47. 53. 157 u. sonst; ψευδῆ ὑπ' οἴκτου τοῖσι χρωμένοις λέγων Eur. Phoen. 964, vgl. 961; in welcher Vrbdg man auch die folgde Bdtg »sich des Orakels bedienen«, einen Gebrauch davon machen, finden kann (es kommen von dieser Bdtg die Wörter [[χρησμός]], [[χρηστήρ]] u. abgeleitete); χρωμένῳ δὲ τῷ Κύλωνι ἐν Δελφοῖς ἀνεῖλεν ὁ [[θεός]] Thuc. 1, 126. – 3) med. [[χράομαι]], ion. [[χρέομαι]], imper. [[χρέω]], Her. 1, 155, fut. χρήσομαι, aor. ἐχρησάμην, perf. κέχρημαι, das praes. u. impf. contrahirt in η statt α, χρῇ, χρῆται, χρῆσθαι, – [[sich geben]], [[darreichen lassen]], dah. haben, gew. [[gebrauchen]], [[sich bedienen]], benutzen, genießen, c. dat. der Sache, deren man sich bedient, die man braucht; Hom. hat vom praes. nur das part., ἕξει μιν καὶ [[πέντε]] περιπλομένους ἐνιαυτοὺς [[χρεώμενος]] (dreisylbig zu sprechen), Il. 23, 834; außerdem nur übertr., φρεσὶ γὰρ κέχρητ' ἀγαθῇσιν, Od. 3, 266. 14, 421. 16, 398, besaß guten od. klugen Sinn und machte davon bei seinem Handeln Gebrauch; so bei den Folgenden mit dieser zweifachen Beziehung, des Besitzes einer Sache u. des Gebrauchmachens u. Nutzens; Pind. δολίαις τέχναις χρησαμένη, N. 4, 58; [[ἐμοί]] γε χρώμενος διδασκάλῳ, mich zum Lehrer habend, Aesch. Prom. 322; ἑκὼν γὰρ οὐδεὶς δουλίῳ χρῆται ζυγῷ Ag. 927; Eum. 625; ἔνθ' οὐ ποδὶ χρησίμῳ χρῆται Soph. O. R. 878; νόμῳ χρῆσθαι Ant. 213; εὐμαρείᾳ χρώμενος [[πολλῇ]] Trach. 193; ὀργῇ χρωμένη O. R. 1241, im Zorn, von Zorn aufgeregt, wie ὀργῇ, θυμῷ χρῆσθαι Her. 1, 137. 155; [[οὐκοῦν]] τόδ' αἰσχρόν, εἰ βλέποντι μὲν φίλῳ χρώμεσθ', ἐπεὶ δὲ ὄλωλε, μὴ χρώμεσθ' ἔτι Eur. Hec. 312, vgl. Hipp. 997; ὥς γ' ἐμοὶ χρῆσθαι κριτῇ Eur. Alc. 804; El. 374; οὐδὲν τῇ δίκῃ χρῆσθαι θέλει I. A. 316; ἀπλοίᾳ χρώμενοι I. A. 88, u. öfter; ἀληθεῖ λόγῳ, ἀληθείᾳ χρῆσθαι, sich wahrhafter Rede, der Wahrheit bedienen, die Wahrheit reden, Her. 1, 14. 116. 7, 101 u. sonst; λόγοις βραχυτέροις καὶ φωνῇ ἡσυχαιτέρᾳ χρ., mit kürzeren Worten und ruhigerer Stimme reden, βοῇ καὶ κραυγῇ χρ., ein Geschrei erheben, schreien, Her. 4, 134; συμφορᾷ, συντυχίᾳ, εὐτυχίᾳ χρῆσθαι, sich in einer Glückslage befinden, Glück haben, glücklich sein, 7, 41. 1, 68; μόρῳ, sterben, 1, 117; ὁμολογίᾳ, übereinstimmen, 1, 150. 4, 118; ὠνῇ καὶ πράσει χρῆσθαι, kaufen und verkaufen, 1, 153; νιφετῷ χρῆσθαι, mit Schnee zu thun haben, vom Schnee leiden, Her. 4, 50; θείῃ πομπῇ χρησάμενος, unter göttlichem Geleit, 1, 62. 4, 152; ἁρπαγῇ χρ. 1, 5; u. so oft als Umschreibung des in dem Hauptworte liegenden Verbums; auch haben wir im Deutschen andere Verba dafür in vielerlei Vrbdgn, χειμῶνι χρ., Stürme ausstehen, ναυαγίῳ χρῆσθαι, Schiffbruch leiden u. vgl. mehr. – Bes. auch von einer Kunst, einer Wissenschaft, oder einem Handwerke Anwendung machen, im <span class="ggns">Gegensatz</span> der Theorie; so ist ὁ τὴν ἰατρικὴν κεκτημένος der sich im Besitze der theoretischen Heilkunde befindet, ὁ τῇ ἰατρικῇ χρώμενος der die Heilkunde praktisch ausübt, oder der Kranke, der seine Zuflucht zu ihr nimmt, vgl. Schäf. Mel. p. 18; so τέχνῃ, das Handwerk treiben, Lys. 23, 7; ἐὰν ὁ [[ῥήτωρ]] τῇ ῥητορικῇ ἀδίκως χρῆται, wenn er eine ungerechte Anwendung macht, Plat. Gorg. 460 d. – Aus der att. Prosa mögen noch folgde Vrbdgn erwähnt werden: θαλάσσῃ χρ., d. i. beschiffen, Thuc. 1, 3; Plut. Pericl. 26; γνώμῃ χρῆσθαι, Lys. 18, 2 u. öfter; συμφορᾷ 13, 44, u. Folgde öfter, wie Plut. Thes. 6; λόγοις πιστοτέροις ἢ ὅρκοις χρώμενος Isocr. 4, 81; τοιαύταις διανοίαις 82; τῷ ἑτέρῳ χρῶ τρόπῳ [[πρός]] με, τῇ βραχυλογίᾳ Plat. Prot. 335 a; οὐ φθόνῳ χρώμενοι πρὸς τὰ παιδικά Phaedr. 253 b; πρᾳότητι πρὸς ἀλλήλους χρώμενοι Critia. 120 e; τρόπων δυστυχίᾳ χρώμενοι Legg. XI, 929 e; ταῖς τέχναις ταύταις παραπετάσμασιν ἐχρήσαντο, sie brauchten die Künste zum Vorwande, Prot. 216 e; οὐδὲ πίστει χρήσασθαι μονίμῳ Rep. VI, 505 e; συντυχίᾳ Phaedr. 248 c; [[πανοῦργος]] ὢν [[ἄνθρωπος]] καὶ δεινὸς χρῆσθαι πράγμασι Dem. 1, 3, der sich in Alles zu finden weiß; χρῆσθαι ἀσελγείᾳ καὶ ὕβρει πρὸς πάντας 21, 1, u. öfter; χρῆσθαι τοῖς πράγμασιν, ὥς ποτ' αὐτῷ δοκεῖ συμφέρειν Pol. 1, 33, 5; ὁμιλίαις ταῖς τῶν ἄλλων κακαῖς κεχρῆσθαι Plat. Rep. VIII, 550 b; u. so bes. von Personen, mit Einem Umgang oder Verkehr haben, Is. 4, 26; Einem gut oder übel begegnen, ihn so oder so behandeln, ὀρθῶς χρῆται πατρί Plat. Legg. XI, 931 e; χρῆσθαί τινι ὡς ἀνδρὶ ψεύστῃ, mit Einem wie mit einem Lügner umgehen, ihn wie einen Lügner behandeln, Her. 7, 209; χρῆσθαί τινι ὡς φίλῳ, auch φιλικῶς χρῆσθαί τινι, Einen als seinen Freund behandeln, u. χρῆσθαί τινι ὡς πολεμίῳ, Einem als einem Feinde begegnen, während χρῆσθαί τινι πολεμίῳ ist »Einen als einen Feind kennen lernen, zum Feinde haben«, Xen. Cyr. 3, 2,4, im Vergleich mit 7, 5,27; τοῖς ἐναντίοις κακίστοις 7, 1,17; τινὶ πιστοτάτῳ An. 4, 6,3; φίλῳ 7, 2,25; [[καί]] μοι ὥςπερ παιδὶ χρῇ Plat. Gorg. 499 c. Dah. παρέχειν ἑαυτὸν χρῆσθαι ὅ τί τις βούλεται, Einen mit sich machen lassen, was er will, d. i. sich ihm unbedingt, auf Gnade und Ungnade ergeben, Plat. Theaet. 191 d; παραδότω τὸν δοῦλον ὁ κεκτημένος τῷ τρωθέντι χρῆσθαι ὅ τι ἂν ἐθέλῃ Legg. IX, 879 a; u. ähnl. χρωμένους τῷ κτείναντι χρείαν ἣν ἂν ἐθέλωσι IX, 868 b; παρέχειν ἑαυτὸν χρῆσθαί τινι ὅ τι ἂν δέῃ Xen. Cyr. 8, 1,5, vgl. An. 6, 4,20; Thuc. 2, 4; ἄκριτον τοῖς ἐπαιτιασαμένοις παρέδωκεν ὅτι ἂν βούλωνται χρῆσθαι Dem. 23, 27; [[οὗτος]] δὲ [[οὕτως]] ὑβριστικῶς ἡμῖν ἐχρήσατο 56, 12; auch χρῆσθαί τινι allein, im schlimmen Sinne, Einem übel mitspielen, Xen. An. 1, 4,8; aber χρῆσθαι τοῖς θεοῖς ist = die Götter zu Freunden haben, vgl. Valck. Eur. Hipp. 996. – Von fleischlicher Gemeinschaft, χρῆσθαι γυναικί, ein Weib gebrauchen, bei einem Weibe schlafen, Her. 2, 181, vgl. Xen. Mem. 1, 2,29. 2, 1,30; τῇ ἀνθρώπῳ Dem. 59, 67, u. Folgende. – Χρῆσθαί τινι [[πρός]] τι, sich einer Sache wozu bedienen, auch εἴς τι, Her. 1, 34, Xen. An. 1, 4,15. 3, 4,17 u. öfter; τῇ ῥητορικῇ ἐπὶ τοῦτο Plat. Gorg. 508 b; [[περί]] τι, bei Etwas; τί χρήσομαι αὐτῷ; was soll ich mit ihm machen, anfangen? ἐχοις οὖν αὐτοῖς ὅ τι χρήσει Rep. V, 479 c; τοῖς λεγομένοις οὐχ ἕξεις ὅ τι χρῇ Euthyd. 287 b, vgl. 300 b; τί χρὴ χρῆσθαι τοῖς περιγιγνομένοις Legg. V, 740 d; ἀλλὰ ἔχεις τι χρῆσθαι τῷ λόγῳ Hipp. mai. 299 b; εἴ τι ἕξει τις χρήσασθαι τῷ λόγῳ [[αὐτοῦ]] Phaed. 95 a; οὐκ ἔχουσιν ὅ, τι χρήσονται [[οὔτε]] αὐτοὶ ἑαυτοῖς [[οὔτε]] οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι τούτοις Gorg. 465 c; u. so ὅτι οὐκ ἔχοις ἐξελθὼν ὅ τι χρῷο σαυτῷ Crit. 45 b; νυκτὶ χρῆσθαι [[ἅπερ]] ἡμέρᾳ Xen. Hell. 6, 1,15; οὐκ ἔχω ὅ τι χρήσομαι τῷ ἀργυρίῳ, ich weiß nicht, was ich mit dem Gelde anfangen soll, vgl. Hemsth. Callim. Dian. 69; τί χρήσωμαι τῷ πράγματι Lys. 9, 5; οἷς οὐδὲν ἂν ἔχοι χρήσασθαι Λακωνικὸς [[ἀνήρ]], mit denen ein Lacedämonier Nichts anzufangen wüßte, Plat. Demod. 400 b; u. absol., ἠπόρει, ὅ τι χρήσαιτο, er wußte nicht, was er machen solle, Prot. 321 c Lys. 213 c, u. bei Folgdn überall. Man vgl. damit θαλάσσῃ [[ἤδη]] [[πλείω]] χρώμενοι Thuc. 1, 3, mehr, πλεῖστα χρῆσθαι 5, 105, ἐλάχιστα 2, 11, ὀλίγα Xen. Hell. 6, 2,27, u. ähnliche allgemeine Bestimmungen. – Das perf. κέχρημαι hat Präsensbdtg = [[brauchen]], bedürfen, nöthig haben, dah. entbehren, sich wonach sehnen, τινός, Il. 19, 262 Od. 1, 13 u. sonst, wie Hes. nur im partic. [[κεχρημένος]]; auch ohne Casus, [[arm]], [[dürftig]], Od. 14, 155. 17, 347, Hes. O. 319. 502; ἀπορίᾳ [[κεχρημένος]] Eur. I. A. 89; c. infin. statt des gen., Aesch. Pers. 826; νοῦ κεχρημένοι Soph. Phil. 1248. Bei Her. u. in att. Prosa aber in der gew. Bedeutung.

|btext=<span class="bld">1</span><i>seul. à l'impf. 3ᵉ sg.</i> ἔχραε <i>et 2ᵉ pl.</i> ἐχράετε;<br />toucher légèrement à la surface, effleurer ; <i>avec un suj. de pers.</i> tomber sur, fondre sur : τινι, sur qqn ; [[δῶμα]] χ. ἐσθιέμεν καὶ πινέμεν OD s'abattre sur une maison pour en boire et en manger tout le contenu (<i>selon d'autres, [[δῶμα]] est rég. des deux verbes</i>).<br />'''Étymologie:''' R. Χρα, effleurer, toucher.<br /><span class="bld">2</span>-ῶ :<br /><i>f.</i> χρήσω, <i>ao.</i> ἔχρησα, <i>pf.</i> [[κέχρηκα]];<br />faire savoir <i>en parl. d'un oracle ou d'un dieu</i> acc. ; rendre un oracle : τινί τι, faire connaître à qqn la réponse d'un dieu ; <i>abs.</i> τοῦ θεοῦ χρήσαντος THC le dieu ayant fait connaître sa réponse ; [[χρῆσαι]] γῆν οἰκεῖν THC ordonner <i>ou</i> répondre d'habiter une terre ; ἔχρησας [[ὥστε]] τὸν ξένον μητροκτονεῖν ESCHL tu as ordonné par ton oracle à ton hôte de tuer sa mère;<br /><i><b>Pass.</b> (ao.</i> ἐχρήσθην, <i>pf.</i> κέχρησμαι <i>ou</i> [[κέχρημαι]]) être annoncé par l'oracle ; τὸ χρησθέν, la réponse de l'oracle ; τὰ χρησθέντα SOPH les déclarations de l'oracle ; μαντεῖα ἃ τοῦδ’ ἐχρήσθη σώματος SOPH les prédictions faites au sujet de ce corps ; <i>au part. abs.</i> : χρησθὲν [[αὐτῷ]] [[τοῦτο]] παθεῖν THC comme l'oracle lui avait annoncé qu’il subirait ce traitement;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[χράομαι]], [[χρῶμαι]] (<i>f.</i> χρήσομαι ; <i>contract. en</i> α <i>à l'inf.</i> [[χρᾶσθαι]]) se faire donner une réponse d'un dieu ; obtenir une réponse d'un dieu, d'un oracle, interroger <i>ou</i> consulter un oracle, <i>abs.</i> χρ. μαντηΐῳ HDT consulter un oracle ; χρ. ψυχῇ Τειρεσίαο OD consulter l'âme de Tirésias.<br />'''Étymologie:''' R. Χρα, prendre.<br /><span class="bld">3</span><i>f.</i> χρήσω, <i>ao.</i> ἔχρησα;<br /><i>Les contr. sont en</i> η : <i>prés. 3ᵉ sg.</i> [[χρῇ]], <i>impf. 3ᵉ sg.</i> ἔχρη;<br /><b>A.</b> prêter : τινί τι, qch à qqn pour son usage;<br /><b>B.</b> Moy. [[χράομαι]], [[χρῶμαι]] (<i>f.</i> χρήσομαι, <i>ao.</i> ἐχρησάμην, <i>pf.</i> [[κέχρημαι]], <i>ao. au sens Pass.</i> ἐχρήσθην ; <i>les contr. sont en</i> η : <i>prés.</i> χρῶμαι, [[χρῇ]], χρῆται ; <i>inf.</i> [[χρῆσθαι]]) prendre une chose en main, se l'approprier, se faire donner pour un usage provisoire ; emprunter, prendre à crédit :<br /><b>I.</b> <i>avec l'acc.</i> :<br /><b>1</b> se faire prêter, emprunter : τι, qch [[παρά]] τινος, emprunter à qqn ; πάντα [[χρέεσθαι]] <i>(ion.)</i> δι’ ἀγγέλων HDT se faire tout transmettre par des messagers;<br /><b>2</b> [[prendre en main]], [[entreprendre]], [[mettre en pratique]] : τὴν ἐμπειρίαν ISOCR l'expérience (des choses militaires);<br /><b>3</b> entreprendre : τί χρήσομαι, χρήσωμαι, χρησαίμην ; ATT que dois-je, que vais-je entreprendre, à quoi bon ? [[χρῆσθαι]] ὅ τι ἂν βούλωνται THC faire d'eux ce qu’on voudrait, se livrer à discrétion;<br /><b>II.</b> <i>avec double rég.</i> : νόμιμα [[πλεῖστα]] ἀρετῇ χρ. THC observer très bien les lois de la justice ; ἐλάχιστα λογισμῷ χρ. THC user très peu du raisonnement ; [[πλείω]] χρ. θαλάσσῃ THC avoir une plus grande habitude (pour soi-même) de la mer ; σὺ μὴ πάντα θυμῷ [[χρέω]] HDT ne t’abandonne pas complètement à la colère ; ᾧ ἂν βούληται ἕκαστα [[χρῆσθαι]] XÉN employer chaque chose comme il veut ; τί ἄλλο χρ. ; THC que faire autre chose ? τί χρήσομαί τινι ; ATT, [[οὐκ]] [[οἶδα]] [[ὅτι]] χρ. τινι ATT <i>avec un rég. de pers.</i> que dois-je faire de qqn ? je ne sais ce que je dois faire de qqn, <i>càd</i> entreprendre avec lui : τί χρ. ἐμαυτῷ, [[ἐμοί]], σαυτῷ, [[αὐτῷ]], <i>etc.</i> ATT que dois-je faire de moi, de toi, <i>etc.</i> ? comment m'y prendre avec moi, avec toi, <i>etc.</i> ?;<br /><b>III.</b> <i>avec un dat.</i> se servir de, user de :<br /><b>1</b> <i>en parl. de pers.</i> avoir affaire avec, avoir des relations avec : χρ. τινι, avoir des relations avec qqn ; χρ. Πλάτωνι PLUT étudier les ouvrages de Platon <i>ou</i> suivre la doctrine de Platon ; χρ. τινι XÉN avoir des relations amicales avec qqn ; ἐμοὶ χρ. κριτῇ EUR si on se sert de moi comme juge, <i>càd</i> à mon jugement, d'après moi ; χρ. τινὶ φίλῳ <i>ou</i> πολεμίῳ XÉN avoir qqn pour ami <i>ou</i> pour ennemi ; χρ. τινὶ [[ὡς]] φίλῳ, [[ὡς]] πολεμίῳ THC, XÉN avoir avec qqn des relations comme avec un ami <i>ou</i> un ennemi, <i>càd</i> le traiter en ami <i>ou</i> en ennemi ; [[φιλικῶς]] χρ. τινί XÉN traiter qqn en ami ; χρ. τοῖς θεοῖς, avoir affaire aux dieux, les honorer, les admettre comme divinités, <i>ou</i> être en relations avec eux pour leur adresser une demande, une prière ; ἵππῳ [[χρῆσθαι]] XÉN manier le cheval, aller à cheval ; [[οὐ]] ποδὶ χρησίμῳ [[χρῆσθαι]] SOPH ne pas se servir d'un pied utile, <i>càd</i> où l'on ne peut se servir du pied, d'où l'on ne peut se tirer ; [[τῷ]] σώματι χρ. disposer de son corps, le gouverner de telle ou telle façon, en tirer parti;<br /><b>2</b> <i>de même construit avec un nom abstrait marquant l'idée d'un sentiment, d'une passion</i>, [[χρῆσθαι]] <i>forme une locut. équival. au verbe correspond. au subst. exprimé</i> : χρ. ὀργῃ HDT se laisser aller à la colère ; χρ. ταῖς ἐπιθυμίαις THC s'abandonner à ses passions ; χρ. ὠμότητι PLUT user de cruauté ; χρ. ἀληθεῖ λόγῳ HDT user de sincérité, dire la vérité ; νόμῳ χρ. observer la loi ; χρ. τοῖς κακοῖς, mettre à profit l'adversité EUR <i>ou</i> éprouver l'adversité EUR, PLUT ; χρ. τοῖς ἁμαρτήμασι ISOCR tomber dans des fautes ; τοῖς πράγμασι χρ. ATT savoir s'accommoder des circonstances, savoir en user avec elles, les mettre à profit, <i>ou</i> diriger les affaires ; <i>en parl. des phénomènes naturels</i> χρ. γαληνείᾳ EUR avoir du beau temps ; ὄμβροις PLUT avoir de la pluie ; <i>en parl. d'arts, de sciences, d'industrie</i> τέχνῃ XÉN exercer un art ; γεωργίᾳ XÉN s'adonner à l'agriculture ; ἐμπορίᾳ PLUT exercer le commerce ; <i>au pf. au sens du prés. :</i> φρεσὶ γὰρ κέχρητ’ ἁγαθῇσι OD car elle avait un bon esprit, un esprit sage ; <i>ou au sens du pf. :</i> συμφορῇ κεχρημένος HDT ayant éprouvé un malheur ; <i>à l'ao. Pass.</i> être employé : [[αἱ]] δὲ [[οὐκ]] ἐχρήσθησαν HDT on n’en fit point usage, ils ne furent pas utilisés <i>en parl. de vaisseaux</i>.<br />'''Étymologie:''' R. Χρα, prendre ; cf. [[χείρ]].<br /><span class="bld">4</span>2ᵉ sg. [[χρῇς]] <i>ou</i> χρῆς, 3ᵉ sg. [[χρῇ]];<br />avoir besoin ; <i>au pf. Moy.</i> [[κέχρημαι]], <i>au sens d'un prés.</i> : [[οὐ]] πόνων κεχρήμεθα EUR nous n'avons pas besoin de ces ennuis ; <i>au part.</i> κεχρημένος :<br /><b>1</b> qui a besoin : τινός, de qch;<br /><b>2</b> <i>abs.</i> [[qui est dans le besoin]], [[pauvre]], [[indigent]].<br />'''Étymologie:''' R. Χρα, prendre, d'où avoir besoin ; cf. [[χρῆμα]], [[χρῆσις]]….

|sltr=[[χράω]] (impf. ἔχρεον [[varia lectio|v.l.]]: aor. χρῆσεν: med. aor. [[χρησάμενος]]: [[pass]]. aor. χρησθέν: cf. [[χρή]], [[χρεών]].) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[prophesy]] of an [[oracle]] ἐν δὲ Πυθῶνι χρησθὲν παλαίφατον τέλεσσεν (O. 2.39) [[ἱέρεα]] χρῆσεν οἰκιστῆρα Βάττον (P. 4.6) met., [[σάφα]] δαεὶς ἅ τε οἱ πατέρων ὀρθαὶ φρένες ἐξ ἀγαθῶν ἔχρεον ([[varia lectio|v.l.]] ἔχραον: tmesin ἐξέχρεον intell. Σ ἐξεχρησμῴδουν) (O. 7.92) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> med. ? [[experience]] λατρίαν Ἰαολκὸν πολεμίᾳ χερὶ προστραπὼν Πηλεὺς παρέδωκεν Αἱμόνεσσιν δάμαρτος Ἱππολύτας Ἀκάστου δολίαις τέχναισι [[χρησάμενος]] ([[post]] Αἱμόνεσσιν distinxit Schr., [[Ἄκαστος]] scribens: ταύταις [[εἰς]] πόρθησιν τῆς Ἰωλκοῦ αἰτίᾳ [[χρησάμενος]] [[ὅτι]] ἐπεβουλεύθη Σ: “ayant éprouvé l'astuce perfide,” Redard, Recherches sur [[χρή]], [[Paris]], 1953) (N. 4.58)