3,273,773
edits
αἰσχύνη: Difference between revisions
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
m (Text replacement - " :" to ":") |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") |
||
| (41 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=aischyni | |Transliteration C=aischyni | ||
|Beta Code=ai)sxu/nh | |Beta Code=ai)sxu/nh | ||
|Definition=[ῡ], ἡ, < | |Definition=[ῡ], ἡ,<br><span class="bld">A</span> [[shame]], [[dishonour]], [[ἐς αἰσχύνην φέρει]] [[Herodotus|Hdt.]]1.10, cf. 3.133; [[αἰσχύνην φέρει]], [[ἔχει]], S.''Tr.''66, [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]''244, etc.; [[αἰσχύνη περιίσταταί με]], [[αἰσχύνη συμβαίνει μοι]], D.3.8, 18.85; αἰσχύνῃ πίπτειν S.''Tr.''597; [[περιπίπτειν]] X.''HG''7.3.9; αἰσχύνην [[περιάπτειν]] τῇ πόλει Pl.''Ap.''35a; αἰσχύνη [[προσβάλλειν]] τινί Id.''Lg.''878c; ἐν αἰσχύνη ποιεῖν τὴν πόλιν D.18.136; ἡ τῶν πραγμάτων αἰσχύνη 1.27.<br><span class="bld">2</span> [[αἰσχύνη γυναικῶν]] = [[dishonouring of women]], Isoc.4.114 (pl.), 12.259 (pl.); [[γράφεσθαί τινα γένους αἰσχύνης]] for [[dishonour]] done to his [[race]], [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''919e.<br><span class="bld">3</span> concrete, of a person, [[αἰσχύνη φίλοις]], [[πάτρᾳ]], Thgn.1272, [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''774; ἄνθρωπος αἰσχύνη τῆς πόλεως γεγονώς Aeschin.3.241; of a decree, ib.105.<br><span class="bld">II</span> [[shame for]] an ill deed, personified in A.''Th.''409; Αἰσχύνην οὐ νομίσασα θεόν ''AP''7.450 (Diosc.).<br><span class="bld">2</span> like [[αἰδώς]], [[sense of shame]], [[honour]], πᾶσαν αἰσχύνη ἀφείς S.''Ph.''120; ἡ γὰρ αἰσχύνη τοῦ ζῆν… νομίζεται E.''Heracl.'' 200; [[δι' αἰσχύνης ἔχειν τι]] = to [[be ashamed of]], Id.''IT''683; [[αἰσχύνην ἔχειν τινός]] [[for]] a thing, S.''El.''616; αἰσχύνη ἐπί τινι [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 178d; ὑπέρ τινος D.4.10; joined with [[δέος]], [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1079; with [[ἔλεος]] and [[αἰδώς]], Antipho 1.27:—rare in plural, πτήσσουσαν αἰσχύνῃσιν [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''659.9; [[ἐν αἰσχύναις ἔχω]] = [[I hold it a shameful thing]], [[Euripides|E.]]''[[Supplices|Supp.]]''164.<br><span class="bld">III</span> later = [[αἰδοῖον]], Sch.[[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''365; cf. [[τὴν τοῦ σώματος αἰσχύνην]] = [[the nakedness of his body]] Alcid.ap Arist.''Rh.'' 1406a29. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{DGE | ||
| | |dgtxt=-ης, ἡ<br /><b class="num">• Prosodia:</b> [-ῡ-]<br /><b class="num">A</b> concr.<br /><b class="num">I</b> por violencia física infligida<br /><b class="num">1</b> [[mutilación]], [[desfiguración]] o [[fealdad denigrante]] μεγάλην αἰσχύνην καὶ βλάβην βραχύτερον τὸν μηρὸν ἀποδεῖξαι (tras una operación), Hp.<i>Fract</i>.19, ἐὰν δὲ αἰσχύνην ... μεγάλην τινὰ προσβάλλῃ τῷ τρωθέντι Pl.<i>Lg</i>.878c, διὰ τὴν αἰσχύνην τῆς ὄψεως de unos a los que se cortó la nariz, Str.16.2.31, πτήσσουσαν αἰσχύνῃσιν temblando por su desfiguración</i> de una yegua a la que han quitado la crin, S.<i>Fr</i>.659.9.<br /><b class="num">2</b> por motivos sexuales [[afrenta]], [[deshonra]] c. gen. παίδων ὕβρεις καὶ γυναικῶν αἰσχύνας ... τίς ἂν δύναιτο διεξελθεῖν; Isoc.4.114, γυναικῶν αἰσχύνας (unido a παρθένων φθοράς) I.<i>AI</i> 17.309.<br /><b class="num">II</b> [[vergüenzas]], [[partes sexuales]] τοῦ σώματος Alcid.30, τὴν αἰσχύνην ὕπαιθρον ἔχοντες I.<i>AI</i> 1.44, cf. μὴ φανηρωθῇ ἡ [[αἰσχύνη]] τῆς γυμνότητος σοῦ <i>Apoc</i>.3.18, ἐντεταμένην ἔχων τὴν αἰσχύνην Plu.<i>Fr</i>.24.<br /><b class="num">B</b> gener., c. valoración neg.<br /><b class="num">I</b> [[deshonra]] en aposición a pers. o cosas, c. dat. o gen. [[la vergüenza]], [[la deshonra]] αἰσχύνη φίλοισι vergüenza de los amigos (por su licencia)</i>, Thgn.1272, pero Κασσάνδραν, αἰσχύναν Ἀργείοισιν Casandra, objeto de deshonra para los Argivos</i> E.<i>Tr</i>.171<br /><b class="num">•</b>por motivos polít. Μάρδος ... αἰσχύνη πάτρᾳ θρόνοισί τ' ἀρχαίοισι A.<i>Pers</i>.774, αἰσχύνη τῆς πόλεως ref. al mal carácter de Hipérbolo, Th.8.73, [[ἄνθρωπος]] αἰσχύνη τῆς πόλεως γεγονώς de Demóstenes por su venalidad, Aeschin.3.241<br /><b class="num">•</b>lo mismo de un decreto τὸ ψήφισμα ... αἰσχύνη μὲν τῆς πόλεως Aeschin.3.105.<br /><b class="num">II</b> abstr. [[vergüenza]] que se siente y al tiempo [[mala fama como sanción social]], [[qué dirán]]<br /><b class="num">1</b> por actos reales o aparentes ὦ μεγάλη φάτις, ὦ μᾶτερ αἰσχύνας S.<i>Ai</i>.174, ὡς σκότῳ κἂν αἰσχρὰ πράσσῃς, οὔποτ' αἰσχύνῃ πεσῇ en cuanto de vergonzoso hagas a escondidas, no caerás en el qué dirán</i> S.<i>Tr</i>.596-7, κἀκεῖ τά γ' αἰσχρὰ κἀνθάδ' αἰσχύνην ἔχει allí y aquí las cosas vergonzosas traen oprobio</i> E.<i>Andr</i>.244, cf. <i>Rh</i>.102<br /><b class="num">•</b>definida como la [[sanción social]] que trae consigo el contravenir códigos de moral no escritos ὅσοι (νόμοι) ἄγραφοι ὄντες αἰσχύνην ὁμολογουμένην φέρουσιν (mientras que las leyes escritas traen «castigo»), Th.2.37, τὰ ... νόμιμα παραβαίνων εἰὰν λάθῃ τοὺς ὁμολογήσαντας καὶ αἰσχύνης καὶ ζημίας ἀπήλλακται Antipho Soph.B 44A.2.3-9, ἔστω δὲ [[αἰσχύνη]] λύπη τις ἢ ταραχὴ περὶ τὰ εἰς ἀδοξίαν φαινόμενα φέρειν Arist.<i>Rh</i>.1383<sup>b</sup>13, ἐπεὶ δὲ περὶ ἀδοξίας φαντασία ἐστιν ἡ [[αἰσχύνη]] Arist.<i>Rh</i>.1384<sup>a</sup>22, cf. <i>EN</i> 1128<sup>b</sup>21, 22.<br /><b class="num">2</b> esp.:<br /><b class="num">a)</b> en rel. c. el valor guerrero que exige un sacrificio total [[εἴπερ]] κακὸν φέροι τις, αἰσχύνης [[ἄτερ]] ἔστω· μόνον γὰρ κέρδος ἐν τεθνηκόσιν si uno muere, que sea sin deshonor, pues ésa es la sola ganancia que queda a los muertos</i> A.<i>Th</i>.683;<br /><b class="num">b)</b> en rel. c. la posición social [[rebajamiento]] o [[humillación]] εὖ νῦν ἐπίστω τῶνδέ μ' αἰσχύνην ἔχειν, κεἰ μὴ δοκῶ σοι S.<i>El</i>.616, cf. E.<i>Supp</i>.164, ἓν [[γάρ]] τι τοῖς δούλοισιν αἰσχύνην φέρει, τοὔνομα una sola cosa impone una mancha a los esclavos: el nombre</i> E.<i>Io</i> 854, αἰσχύνης τινὸς ἀπόρου καὶ ἀβίου Pl.<i>Lg</i>.873c, γραφέσθω μὲν αὐτὸν γένους αἰσχύνης ὁ βουλόμενος (al que se dedique al comercio al por menor) que lo acuse de deshonra de su familia el que lo desee</i> Pl.<i>Lg</i>.919e;<br /><b class="num">c)</b> entre las mujeres [[vergüenza]], [[deshonor]], [[infamia]] por rel. sexuales condenadas ξύνοιδ' ἄντροισιν αἰσχύνην τινα E.<i>Io</i> 288<br /><b class="num">•</b>el adulterio real o aparente δι' ἐμὰν ... αἰσχύναν por mi vergüenza</i> E.<i>Hel</i>.687, εἰ καθ' Ἑλλάδ' ὄνομα δυσκλεὲς φέρω, μή μοι τὸ σῶμά γ' ἐνθάδ' αἰσχύνην ὄφλῃ E.<i>Hel</i>.67<br /><b class="num">•</b>[[prostitución]] ἡ ἐπὶ τοῖς σώμασιν αἰσχύνη I.<i>AI</i> 4.206, εἰς αἰσχύνην ἀγομένας γυναῖκας I.<i>BI</i> 7.382<br /><b class="num">•</b>gener. μηδὲ φαντάζου δόμων πάροιθε τῶνδε, μή τιν' αἰσχύνην λάβῃς que no se te vea delante de la casa, no sea que cobres mala fama</i> E.<i>Andr</i>.877<br /><b class="num">•</b>ἈNT. αἰδούμεθ' ὄχλον. ἸO. οὐκ ἐν αἰσχύνῃ τὰ σά Antígona: me da vergüenza la multitud. Yocasta: no estás para vergüenzas</i> E.<i>Ph</i>.1276<br /><b class="num">•</b>en rel. c. la maternidad ilegítima μή τιν' αἰσχύνην λάβω E.<i>Io</i> 395<br /><b class="num">•</b>esp. en rel. c. el adulterio o simplemente su previsión εἰὰν δέ τι κακοτεχνοῦσα ἁλίσκηται ἐπὶ αἰσχύνῃ τοῦ ἀνδρός (en un contrato matrimonial) <i>PEleph</i>.1.6 (IV a.C.), de los hombres τὸν μοιχικὸν ... ἐν αἰσχύνῃ δῆλός ἐστι καὶ ψόγῳ τιθέμενος Plu.2.18f<br /><b class="num">•</b>en rel. c. la pederastia ὁ δ' ἐγκληθεὶς ὡς ἐπ' αἰσχύνῃ πλησιάζων [[ἄτιμος]] διὰ βίου ἦν Plu.2.237c, ἐν ἔθει τῆς αἰσχύνης γενόμενον habiéndose acostumbrado a su deshonor</i>, <i>A.Al</i>.7A.78, de la desnudez καὶ ἄνδρα ὀφθῆναι γυμνὸν ἐς αἰσχύνην μεγάλην φέρει Hdt.1.10;<br /><b class="num">d)</b> [[vergüenza]], [[mala fama]] rel. c. los compromisos y normas familiares τὸ μὴ πυθέσθαι ποῦ' στιν αἰσχύνην φέρει el no (tratar de) enterarte dónde está (tu padre) trae vergüenza</i> S.<i>Tr</i>.66, χωρεῖν ἂν εἰς πᾶν ἔργον αἰσχύνης [[ἄτερ]]; (habla Clitemestra a Electra), S.<i>El</i>.615 (para 616 cf. B II 1 b), cf. (τὸ δὲ θηριῶδες) ἀπηλλαγμένον αἰσχύνης καὶ φρονήσεως (la parte animalizada de nuestro ser) (se encuentra en el sueño) liberada de la vergüenza y prudencia</i> Pl.<i>R</i>.571c<br /><b class="num">•</b>gener. en rel. c. todos los compromisos: de amistad ταῦτ' οὖν φοβοῦμαι καὶ δι' αἰσχύνης ἔχω (Pílades negándose a abandonar a Orestes), E.<i>IT</i> 683, οὐκ ἴσην ... τὴν χάριν ... οὐδὲ αἰσχύνης ἀπηλλαγμένην Th.3.63, οὐκ ἄν ποτ' ἦλθον ἐς τόδ' αἰσχύνης ἐγὼ ὥστ' ἄνδρα πάντων φίλτατον βροτῶν ἐμοὶ θανεῖν ἐᾶσαι (habla Ártemis), E.<i>Hipp</i>.1332, καὶ γὰρ αἰσχύνην φέρει πρᾶγμ' ἐς χέρας λαβόντ' ἀπώσασθαι τόδε E.<i>Hec</i>.1241<br /><b class="num">•</b>de compromisos políticos y militares φοβούμενοι δὲ τὴν ὁδὸν καὶ ἄκοντες ὅμως οἱ πολλοὶ δι' αἰσχύνην ... Κύρου συνηκολούθησαν X.<i>An</i>.3.1.10, οἴομαι τοῖς ἐλευθέροις μεγίστην ἀνάγκην τὴν ὑπὲρ τῶν πραγμάτων αἰσχύνην εἶναι D.4.10, ὡς ἐν αἰσχύνῃ ποιήσων τὴν πόλιν καὶ δείξων ἀδικοῦσαν D.18.136, οὐκ ἀρήξετ' αἰσχύνην πόλει; E.<i>Heracl</i>.840, ὃν δὴ καὶ καλοῦμεν τὸν φόβον ἡμεῖς γε, οἶμαι δὲ πάντες αἰσχύνην Pl.<i>Lg</i>.647a, 671d, δύο γὰρ οὖν ἐστὸν τὰ τὴν νίκην ἀπεργαζόμενα, θάρρος μὲν πολεμίων, φίλων δὲ φόβος αἰσχύνης πέρι κακῆς Pl.<i>Lg</i>.647b, cf. 671e, περιστάσης ἂν ἡμᾶς αἰσχύνης, εἰ καθυφείμεθα τῶν πραγμάτων D.3.8, ἔστιν ὅστις ὑμῶν οἶδέ τιν' αἰσχύνην τῇ πόλει συμβᾶσαν διὰ τοῦτο τὸ ψήφισμα ἢ χλευασμὸν ἢ γέλωτα; D.18.85<br /><b class="num">•</b>frec. plu. [[bajezas]], [[crímen(es)]] ἡμεῖς δ' ἀναλώσαντες αἰσχύναις δόμον E.<i>HF</i> 1423, οἱ δὲ πολλοὶ τῶν βασιλέων ... εἰς ἅπασαν αἰσχύνην ὑπὸ τῆς κολακείας ἐξάγονται Plu.2.56f, ἐπαφρίζειν τὰς αἰσχύνας hacer espumear las maldades</i>, <i>Ep.Iud</i>.13;<br /><b class="num">e)</b> [[vergüenza]] o [[ridículo]] por haber sido cogido en falta o en un fracaso ἡμῖν δ' ἂν αἰσχύνην φέροι πάσαισι παρὰ τοῖς ἀνδράσιν τὸ πρᾶγμα τοῦτ' ἐλεγχθέν (hablan las mujeres tras celebrar la asamblea), Ar.<i>Ec</i>.484, καταδύεσθαι δ' ὑπὸ τῆς αἰσχύνης X.<i>Cyr</i>.6.1.35, cf. φοβούμενόν τε ἐμὲ καὶ ἐν αἰσχύνῃ δεινῶς ἔχοντα (habla Ciro), X.<i>Cyr</i>.6.1.36<br /><b class="num">•</b>por otras cosas οὐκ ἔχοντός πω αἰσχύνην τούτου τοῦ ἔργου de la piratería, Th.1.5, por venalidad [[ἅμα]] δὲ αἰσχύνῃ περιπίπτουσιν X.<i>HG</i> 7.3.9, τό τε γὰρ μὴ μετ' αἰσχύνης ὡς κολακεύοντα λαμβάνειν D.20.16.<br /><b class="num">III</b> de un sentimiento subjetivo interiorizado<br /><b class="num">1</b> [[escrúpulo]] ποήσω, πᾶσαν αἰσχύνην ἀφείς lo haré dejando todo escrúpulo</i> S.<i>Ph</i>.120, καὶ μὴ τυχοῦσα μητ' αἰδοῦς μητ' ἐλέου μητ' αἰσχύνης μηδεμιᾶς παρ' ὑμῶν, τῆς δικαιοτάτης ἂν τύχοι τιμωρίας no encontrando en vosotros perdón ni misericordia ni escrúpulo, encontraría el castigo más justo</i> Antipho 1.27.<br /><b class="num">2</b> [[vergüenza]], [[timidez]] a veces [[falsa vergüenza]] por tener que hablar en público, Pl.<i>Phdr</i>.237a, de Polo que se hace de rogar, Pl.<i>Grg</i>.487b, cf. 508b, αἰσχύνῃ καὶ φειδοῖ τοῦ λέγοντος Plu.2.47c, ἀλλὰ ἀπειπάμεθα τὰ κρυπτὰ τῆς αἰσχύνης hemos dejado los tapujos de la falsa vergüenza</i>, 2<i>Ep.Cor</i>.4.2.<br /><b class="num">3</b> [[repugnancia]], [[desagrado]], [[asco]] δεινὸν μὲν ἦν [[βάσταγμα]] κἀισχύνην ἔχον era terrible carga y que produce repugnancia (ocuparse de cadáveres)</i>, E.<i>Supp</i>.767.<br /><b class="num">4</b> [[desgracia]] ἐν αἰσχύνῃ γενόμενος caído en desgracia</i> I.<i>AI</i> 12.189, παρὰ Καίσαρι I.<i>AI</i> 17.302.<br /><b class="num">C</b> considerada como una virtud restrictiva<br /><b class="num">1</b> [[vergüenza]], [[honor]] en el sentido de mantener los compromisos a toda costa, [[pundonor]] a veces casi [[heroísmo]] ἑτοιμότερός ἐστιν αἰσχύνῃ ἐμμένειν οἷς ξυνέθετο está más comprometido por su honor a permanecer en sus compromisos</i> Th.4.19.3, ἡ γὰρ [[αἰσχύνη]] <πάρος> τοῦ ζῆν παρ' ἐσθλοῖς ἀνδράσιν νομίζεται E.<i>Heracl</i>.200<br /><b class="num">•</b>en rel. al valor guerrero αἰδὼς σωφροσύνης πλεῖστον μετέχει, αἰσχύνης δὲ εὐψυχία Th.1.84, cf. 5.101, τῆς γε ξυγγενείας [[ἕνεκα]] καὶ αἰσχύνῃ βοηθεῖν prestar ayuda por el parentesco y en nombre del honor</i> Th.5.104, οὐ γὰρ δὴ ἐπί γε τὴν τοῖς ... κινδύνοις πλεῖστα διαφθείρουσαν ἀνθρώπους αἰσχύνην τρέψεσθε sin duda no os obcecaréis en un heroísmo (suicida) que tan desastroso es en los peligros a los pueblos</i> Th.5.111, cf. αἰσχύνην αἰσχίω μετὰ ἀνοίας ἢ τύχῃ προσλαβεῖν Th.5.111, στρατιωτικὴ [[αἰσχύνη]] vergüenza, honor militar</i> Plb.6.37.10<br /><b class="num">•</b>personif. como una divinidad τὸν Αἰσχύνης θρόνον τιμῶντα A.<i>Th</i>.409.<br /><b class="num">2</b> [[recato]], [[pudor]], [[modestia]] esp. de la mujer ἐπ' αἰσχύνην ὄμμα τέτραπται E.<i>Hipp</i>.246, χορεῖον εἰσέβαινε ῥυθμὸν μετ' αἰσχύνης, ὁμοῦ μέλλουσα <καὶ> τρέμουσα Men.<i>Dysc</i>.952, ref. al alumno respecto al maestro ὑπ' αἰσχύνης περιστήσεται τὸν σοφόν Phld.<i>Lib</i>.13a.8<br /><b class="num">•</b>considerada casi como una divinidad αἰδῶ τε καὶ αἰσχύνην θεῖον φόβον ὠνομάκαμεν Pl.<i>Lg</i>.671d, Αἰσχύνην οὐ νομίσασα θεόν <i>AP</i> 7.450.4 (Diosc.).<br /><b class="num">3</b> [[respeto]], [[contención]], [[modestia]] [[δέος]] γὰρ ᾧ πρόσεστιν [[αἰσχύνη]] θ' ὁμοῦ S.<i>Ai</i>.1079<br /><b class="num">•</b>c. constr. ἡ πρὸς γονέας καὶ τοὺς πρεσβυτέρους ὑμῶν παρὰ τῶν νέων [[αἰσχύνη]] D.25.24. | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=ης (ἡ) :<br /><b>1</b> | |btext=ης (ἡ) :<br /><b>1</b> [[l'honneur]];<br /><b>2</b> [[sentiment de honte]], [[honte]], [[pudeur]] ; la Honte, la Pudeur personnifiée;<br /><b>3</b> [[honte]], [[déshonneur]] : αἰσχύνῃ πίπτειν SOPH, περιπίπτειν XÉN tomber dans le déshonneur ; αἰσχύνην ἔχειν THC causer du déshonneur ; αἰσχύνην φέρειν SOPH, ἐς αἰσχύνην φέρειν HDT, [[ἐν]] αἰσχύνῃ ποιεῖν τινα DÉM déshonorer qqn;<br /><b>4</b> [[atteinte à l'honneur d'une femme]], [[d'un enfant]] ; viol, relations intimes;<br /><b>5</b> <i>[[pudenda muliebria]]</i>;<br />[[NT]]: [[ignominie]] ; [[choses honteuses]], [[impuretés]] ; [[disgrâce]].<br />'''Étymologie:''' [[αἶσχος]]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{pape | ||
| | |ptext=ἡ, <i>[[Scheu]] vor schändlichen [[Handlungen]], [[Scham]] über begangenes [[Unrecht]] und die [[daraus]] erwachsende [[Schande]]</i> (Plat. <i>Defin</i>. [[φόβος]] ἐπὶ προσδοκίᾳ ἀδοξίας) [[personifiziert]] bei Aesch. <i>Spt</i>. 391 αἰσχύνης [[θρόνον]] τιμᾶν: τινός, vor etwas, Dem. 1.27; ἐπί τινι, Plat. <i>Symp</i>. 178d; ὑπέρ τινος, Dem. 4.10; ὑπ' αἰσχύνης, [[öfter]], vor [[Scham]]; αἰσχύνην φέρει, es bringt [[Schande]], Soph. <i>Trach</i>. 66; τινί; Plat. <i>Symp</i>. 184e, <i>Menex</i>. 247a; Isae. 1.29; Isocr. 4.176, und [[sonst]]; auch αἰσχύνην ἐχει, im <span class="ggns">Gegensatz</span> von [[δόξαν]] φέρει, Thuc. 4.5; εἰς αἰσχ. φέρει Her. 1.10; αἰσχύνην [[ἀφείς]], [[Scham]] bei [[Seite]] [[setzend]], Soph. <i>Phil</i>. 120; αἰσχ. [[ἔχει]] μέ τινος <i>El</i>. 606, ich schäme mich vor etwas; τὴν αἰσχύνην πᾶσαν ἀπολωλέκασιν Apollod. com. Stob. 46.15; ἐν αἰσχύναις ἔχειν Eur. <i>Suppl</i>. 176; αἰσχύνην προσβάλλειν τινί, [[Schimpf]] [[anhängen]], Plat. <i>Legg</i>. IX.878c; [[häufiger]] περιάπτειν τῇ πόλει <i>Apol</i>. 35a; αἰσχ. περιΐσταταί με, συμβαίνει [[μοι]], [[Schimpf]] trifft mich, Dem. 3.8, 18.85; aber ἡ πρὸς τοὺς γονέας παρὰ τῶν [[νέων]] αἰσχ., die [[Ehrerbietung]], Dem. 25.22. – Auch <i>[[Entehrung]]</i>, αἰσχύνης γράφεσθαί τινα Plat. <i>Legg</i>. XI.919b; γυναικῶν αἰσχύναι, <i>Entehrungen</i>, Isocr. 4.114; παῖδα πρὸς Φίλιππον ἐπ' αἰσχύνῃ ἔπεμψε Dem. 19.233. – Bei Sp. <i>die Schamteile</i>, z.B. <i>Schol. Ar. Eq</i>. 364. | ||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''αἰσχύνη:''' (ῡ) ἡ<br /><b class="num">1</b> [[стыд]], [[позор]]; [[бесславие]]: [[ἐς αἰσχύνην φέρειν]] Her. и [[ἐν αἰσχύναις ἔχειν]] Eur. [[считать позорным]]; [[αἰσχύνην φέρειν]] Soph. или [[αἰσχύνην ἔχειν]] Eur., Thuc. [[быть позорным]]; αἰσχύνην [[περιάπτειν]] τινί Plat. или ἐν αἰσχύνῃ ποιεῖν τινα Dem. навлекать позор на кого-л.;<br /><b class="num">2</b> [[осквернение]], [[нанесение бесчестия]] (αἰσχύναι γυναικῶν καὶ παίδων Isocr.);<br /><b class="num">3</b> [[чувство стыда]], [[стыдливость]]: αἰσχύνην τινὸς ἔχειν Soph. или δι᾽ αἰσχύνης ἔχειν τι Eur. стыдиться чего-л.; πᾶσαν αἰσχύνην [[ἀφείς]] Soph. отбросив всякий стыд;<br /><b class="num">4</b> [[уважение]], [[почтение]] (πρὸς τοὺς γονέας Dem.);<br /><b class="num">5</b> ap. Arst. = [[αἰδοῖον]]. | |||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''αἰσχύνη''': [ῡ], ἡ, ([[αἶσχος]]) = [[ἀτιμία]] γενομένη [[πρός]] τινα, [[ὄνειδος]], ἐς αἰσχύνην φέρει, φέρει εἰς ἀτιμίαν, Ἡρόδ. 1. 10· πρβλ. 3. 133· οὕτω, αἰσχύνην φέρει, ἔχει, προξενεῖ, ἔχει ἀτιμίαν, Σοφ. Τρ. 66, Εὐρ. Ἀνδρ. 244, κτλ.· αἰσχ. περιίσταταί με, συμβαίνει μοι, Δημ. 30. 24., 254. 2· αἰσχύνῃ πίπτειν, Σοφ. Τρ. 597· περιπίπτειν, Ξεν. Ἑλλ. 7. 3, 9· αἰσχύνην περιάπτειν τινί, Πλάτ. Ἀπολ. 35Α· αἰσχ. προσβάλλειν τινί, ὁ αὐτ. Νόμ. 878C· ἐν αἰσχ. ποιεῖν τινα, Δημ. 272, 18: - ἐπὶ προσώπου [[αἰσχύνη]] πάτρᾳ, Αἰσχύλ. Πέρσ. 774· αἰσχ. τινός, [[ἀτιμία]], [[δυσφημία]], ἔκ τινος, Δημ. 17. 6. 2) αἰσχ. γυναικῶν, [[δυσφημία]], [[ἀτιμία]] τῶν γυναικῶν, Λατ. stupratio, Ἰσοκρ. 64D. 287Β· [[ὡσαύτως]] γράφεσθαί τινα γένους αἰσχύνης, ἐπὶ ἀτιμίᾳ, ἣν κατὰ τοῦ γένους του διέπραξε, Πλάτ. Νομ. 919Ε. ΙΙ. [[αἰσχύνη]] [[ἕνεκα]] κακῆς πράξεως, Λατ. pudor, προσωποποιηθεῖσα ἐν Αἰσχύλ. Θηβ. 409· Αἰσχύνην οὐ νομίσασα θεόν, Ἀνθ. Π. 7. 450. 2) [[καθόλου]], ὡς τὸ [[αἰδώς]], [[ἐντροπή]], [[αἴσθημα]] αἰδοῦς, [[φιλοτιμία]], πᾶσαν αἰσχ. ἀφείς, Σοφ. Φ. 120· ἡ γὰρ [[αἰσχύνη]] [[πάρος]] τοῦ ζῆν ... νομίζεται, Εὐρ. Ἡρακλ. 200· δι’ αἰσχύνης ἔχειν, ἐντρέπομαι, ὁ αὐτ. Ι. Τ. 683· [[ὡσαύτως]] αἰσχύνην ἔχειν τινός, [[αἰσθάνομαι]] αἰδῶ διά τι, Σοφ. Ἠλ. 616· ἢ [[αἰσχύνη]] τινὸς ἔχει με, [[αὐτόθι]] 20· αἰσχ. ἐπί τινι, Πλάτ. Συμπ. 178D· ὑπέρ τινος, Δημ. 43. 6· συνάπτεται μετὰ τοῦ [[δέος]], Σοφ. Αἴ. 1079· μετὰ τοῦ [[ἔλεος]] καὶ [[αἰδώς]], Ἀντιφ. 114. 22: - σπάνιον κατὰ πληθυντ., πτήσσουσαν αἰσχύναισιν, Σοφ. Ἀποσπ. 588· ἐν αἰσχύναις ἔχω, θεωρῶ ὡς [[πρᾶγμα]] ἄξιον αἰσχύνης, Εὐρ. Ἱκ. 164. ΙΙΙ. παρὰ μεταγενεστέροις, ὡς Ὠριγ. Φιλοκ. κεφ. 2, Σχόλ. εἰς Ἀριστοφ. Ἱππ. 364, = [[αἰδοῖον]], πρβλ. τὴν τοῦ σώματος αἰσχύνην, Ἀλκιδάμ. παρ’ Ἀριστ. Ρητ. 3. 3, 3. | |||
}} | }} | ||
{{Abbott | {{Abbott | ||
| Line 33: | Line 39: | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''αἰσχύνη:''' [ῡ], ἡ ([[αἶσχος]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ντροπή]], όνειδος, [[ατίμωση]], σε Ηρόδ., Αττ.<br /><b class="num">2.</b> [[εξευτελισμός]], [[ατίμωση]], [[δυσφήμιση]], λέγεται για [[πρόσωπο]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> [[ντροπή]] που επιφέρει η κακή [[πράξη]], προσωποποιημένη στον Αισχύλ. Λατ. [[pudor]].<br /><b class="num">2.</b> γενικά, όπως το [[αἰδώς]], [[ντροπή]], [[αίσθημα]] ντροπής, «[[τσίπα]]», [[φιλότιμο]], σε Σοφ. κ.λπ. | |lsmtext='''αἰσχύνη:''' [ῡ], ἡ ([[αἶσχος]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ντροπή]], όνειδος, [[ατίμωση]], σε Ηρόδ., Αττ.<br /><b class="num">2.</b> [[εξευτελισμός]], [[ατίμωση]], [[δυσφήμιση]], λέγεται για [[πρόσωπο]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> [[ντροπή]] που επιφέρει η κακή [[πράξη]], προσωποποιημένη στον Αισχύλ. Λατ. [[pudor]].<br /><b class="num">2.</b> γενικά, όπως το [[αἰδώς]], [[ντροπή]], [[αίσθημα]] ντροπής, «[[τσίπα]]», [[φιλότιμο]], σε Σοφ. κ.λπ. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=[[αἶσχος]]<br /><b class="num">I.</b> [[shame]] done one, [[disgrace]], [[dishonour]], Hdt., [[ | |mdlsjtxt=[[αἶσχος]]<br /><b class="num">I.</b> [[shame]] done one, [[disgrace]], [[dishonour]], Hdt., [[Attic]]<br /><b class="num">2.</b> a [[disgrace]], of a [[person]], Aesch.<br /><b class="num">II.</b> [[shame]] for an ill [[deed]], personified in Aesch.<br /><b class="num">2.</b> [[generally]], like [[αἰδώς]], [[shame]], the [[sense]] of [[shame]], Soph., etc. | ||
}} | }} | ||
{{Chinese | {{Chinese | ||
| Line 45: | Line 48: | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[discredit]], [[disgrace]], [[infamy]], [[shame]], [[a discredit to]], [[a disgrace to]], [[object of scorn]] | |woodrun=[[discredit]], [[disgrace]], [[infamy]], [[shame]], [[a discredit to]], [[a disgrace to]], [[object of scorn]] | ||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[dedecus]]'', [[disgrace]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.5.1/ 1.5.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.37.3/ 2.37.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.63.4/ 3.63.4], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.101.1/ 5.101.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.73.3/ 8.73.3],<br>''[[verecundia]]'', [[shame]], [[modesty]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.84.3/ 1.84.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.51.5/ 2.51.5], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.19.3/ 4.19.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.104.1/ 5.104.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.111.3/ 5.111.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%205.111.3/ 5.111.3] | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[shyness]]=== | |||
Belarusian: сарамлі́васць; Breton: abafded, abafder; Catalan: timidesa, timiditat; Chinese Mandarin: 羞怯; Min Nan: pì-sù; Czech: plachost, stydlivost; Danish: genert; Finnish: ujous; French: [[timidité]]; Galician: timidez; German: [[Schüchternheit]], [[Scheu]], [[Scheuheit]]; Greek: [[ντροπαλότητα]], [[ντροπαλοσύνη]]; Ancient Greek: [[αἰδοσύνη]], [[αἰσχύνη]], [[αἰσχυντηλία]], [[ἀτολμία]], [[δειλία]], [[δειλίη]], [[εὐλάβεια]], [[εὐλαβίη]], [[πτακισμός]], [[σεμνότης]], [[τὸ αἰσχυντηλόν]], [[ὑποστολή]]; Hausa: kunya; Irish: cotadh; Kurdish Central Kurdish: شەرم; Latin: [[verecundia]]; Latvian: biklums, biklība; Malayalam: ലജ്ജ, നാണം; Maori: ninihi; Polish: nieśmiałość; Portuguese: [[timidez]]; Romanian: timiditate; Russian: [[скромность]], [[застенчивость]]; Spanish: [[timidez]]; Swahili: soni; Telugu: బిడియం; Turkish: utangaçlık; Ukrainian: соромливість, сором'язливість | |||
===[[shame]]=== | |||
Aklanon: huya'; Albanian: turp; Arabic: خَجَل; Aragonese: vergüenya; Armenian: ամոթ, խայտառակություն; Aromanian: arushini; Assamese: লাজ; Asturian: vergoña, vergüeña, vergüenza, virgüenza, vergonza; Azerbaijani: abır, ayıb, utanc; Bashkir: оят; Belarusian: сорам, стыд; Bengali: লজ্জা, শরম; Bikol Central: supog; Bulgarian: срам, свян; Catalan: vergonya; Chechen: эхь; Chinese Mandarin: 羞辱, 羞恥, 羞耻, 恥辱, 耻辱; Corsican: vargogna; Crimean Tatar: ayıp; Czech: stud, hanba; Danish: skam; Dutch: [[schaamte]], [[schande]]; Emilian: vargåggna; Esperanto: honto; Estonian: häbi; Fala: vergonza; Finnish: häpeä; French: [[honte]]; Friulian: vergonze, vergonge; Galician: vergoña, vergonza; Georgian: სირცხვილი; German: [[Scham]], [[Schande]]; Gothic: 𐌹𐌳𐍅𐌴𐌹𐍄, 𐌰𐌹𐍅𐌹𐍃𐌺𐌹; Greek: [[ντροπή]]; Ancient Greek: [[αἰδώς]], [[αἴδως]], [[αἶσχος]], [[αἰσχύνη]], [[αἰσχυντηλία]], [[ἀσχημόνησις]], [[ἀσχημοσύνη]], [[ἐντροπή]], [[ἐντροπίη]], [[κατήφεια]], [[ὄνειδος]], [[σέβας]]; Hebrew: בּוּשָׁה; Hindi: शर्म, लज्जा; Hungarian: szégyen; Icelandic: háðung, skömm; Ido: shamo; Indonesian: malu; Ingush: эхь; Irish: náire; Istriot: varguogna; Italian: [[vergogna]]; Japanese: 恥, 羞恥心, 面汚し; Javanese: isin; Kazakh: ұят; Khmer: ខ្មាស, អាស្រូវ, ហិរិ, លជ្ជាភាព; Korean: 수치; Kurdish Central Kurdish: عەیب, شەرم, شوورەیی; Northern Kurdish: şerm, eyb; Kyrgyz: уят; Latgalian: kauns; Latin: [[pudor]]; Latvian: kauns; Lezgi: айиб; Lingala: nsóni; Macedonian: срам; Maori: ngaringariā, whakamā, aniutanga, māteatea; Mirandese: bergonha, bargonha; Mongolian Cyrillic: ичгүүр; Mongolian: ᠢᠴᠢᠭᠦᠷᠢ; Nahuatl: pinauia; Neapolitan: scuorno; Norwegian: skam; Occitan: vergonha; Old Church Slavonic Cyrillic: срамъ, сти̑д; Glagolitic: ⱄⱃⰰⰿⱏ; Old East Slavic: соромъ; Old English: sċamu; Old Javanese: isin; Ossetian: ӕфсӕрм; Pashto: شرم; Persian: شرم; Plautdietsch: Schaund; Polish: wstyd, hańba, sromota; Portuguese: [[vergonha]]; Romanian: rușine; Russian: [[стыд]], [[срам]], [[позор]]; Sanskrit: लज्जा; Sardinian: bergugna, bregúngia, birgonza, bregunza, brigunza, frigonza, vilgonza, bilgonza; Serbo-Croatian Cyrillic: сра̑м; Roman: srȃm, stȋd; Sichuan Yi: ꎲ; Sicilian: virgogna, vrigogna, vriogna, vivrogna, briogna, russura; Slovak: stud, hanba; Slovene: sram; Spanish: [[vergüenza]], [[acholo]]; Swahili: aibu; Swedish: skam; Tagalog: hiya; Tajik: шарм; Tamil: வெட்கம்; Tatar: оят; Telugu: సిగ్గు; Tetum: moe; Thai: ความละอายใจ; Tocharian B: kwīpe, yase; Turkish: utanç, ayıp; Turkmen: utanç, uýat; Ugaritic: 𐎁𐎅𐎘; Ukrainian: сором, ганьба, стид; Urdu: شرم; Uyghur: نومۇس, ئۇيات; Uzbek:, nomus, uyat, sharm; Venetian: vargogna; Vietnamese: sự xấu hổ, sự thẹn, sự ngượng, sự hổ thẹn; Yagnobi: шарм; Zazaki: şerm, eyv, eib, ar | |||
===[[dishonour]]=== | |||
Bengali: অসম্মান, জিল্লত; Bulgarian: срам, позор; Esperanto: malhonoro; French: [[déshonneur]]; Old French: desonor; German: [[Schande]]; Gothic: 𐌿𐌽𐍃𐍅𐌴𐍂𐌹𐌸𐌰; Greek: [[ατίμωση]], [[ντροπή]], [[ντρόπιασμα]], [[ατιμασμός]]; Ancient Greek: [[αἶσχος]], [[αἰσχύνη]], [[ἀσχημόνησις]], [[ἀσχημοσύνη]], [[ἀτιμασία]], [[ἀτιμασμός]], [[ἀτιμία]], [[ἀτιμίη]], [[ἀτίμωσις]], [[κακία]], [[λώβη]], [[ὄνειδος]], [[τὸ αἰσχρόν]], [[τὸ ἀπρεπές]]; Ido: deshonoro; Italian: [[disonore]]; Latin: [[ignominia]]; Malayalam: മാനക്കേട്; Maori: kaipirau, hōnorekore; Norwegian: skam, vanære; Old English: ǣwisċ; Old Norse: vanheiðr; Old Occitan: deshonor; Persian: ننگ; Plautdietsch: Oniea, * Plautdietsch: Schaund; Polish: hańba, dyshonor; Portuguese: [[desonra]]; Russian: [[позор]], [[бесчестие]], [[срам]]; Sanskrit: विमान; Serbo-Croatian Cyrillic: бешчашће; Roman: beščašće; Swedish: vanheder; Ukrainian: безчестя, ганьба | |||
===[[prostitution]]=== | |||
Afrikaans: prostitusie; Albanian: prostitucion; Arabic: بِغَاءٌ, دَعَارَة; Armenian: պոռնկություն, մարմնավաճառություն; Azerbaijani: fahişəlik; Basque: prostituzio; Belarusian: прастытуцыя; Bulgarian: проституция; Catalan: prostitució; Chinese Mandarin: [[賣淫]], [[卖淫]], [[賣春]], [[卖春]]; Czech: prostituce; Danish: prostitution; Dutch: [[prostitutie]]; Esperanto: prostituo, prostituado; Estonian: prostitutsioon; Ewe: ahasiwɔwɔ; Faroese: skøkjulevnaður; Finnish: prostituutio; French: [[prostitution]]; Galician: prostitución; Georgian: პროსტიტუცია, მეძაობა, როსკიპობა; German: [[Prostitution]]; Greek: [[αγοραίο σεξ]], [[αγοραίος έρωτας]], [[ιεροδουλία]], [[πληρωμένος έρωτας]], [[πορνεία]]; Ancient Greek: [[ἑταιρισμός]], [[ἱεροδουλεία]], [[ἱεροδουλία]], [[καταπόρνευσις]], [[μισθαρνία]], [[πορνεία]], [[πορνείη]], [[πόρνευμα]], [[πόρνευσις]], [[τὸ πολυάνδριον κακόν]], [[χαμαιτυπία]]; Hebrew: זנות; Hindi: वेश्यावृत्ति; Hungarian: prostitúció; Ingrian: nussutöö; Italian: [[prostituzione]]; Japanese: 淫売, 売春, 買春, 切り売り主義; Kalmyk: яңхллт; Korean: 성매매, 매춘; Kyrgyz: жалаптык; Latin: [[prostitutio]]; Macedonian: проституција, курварлак; Malayalam: വേശ്യാവൃത്തി; Maori: kairautanga; Norwegian Bokmål: prostitusjon; Nynorsk: prostitusjon; Occitan: prostitucion; Persian: روسپیگری, تنفروشی; Piedmontese: prostitussion; Plautdietsch: Huararie; Polish: prostytucja; Portuguese: [[prostituição]]; Romanian: prostituție; Russian: [[проституция]]; Scottish Gaelic: strìopachas, siùrsachd; Serbo-Croatian Cyrillic: проституција; Roman: prostitúcija; Slovak: prostitúcia; Slovene: prostitúcija; Spanish: [[prostitución]]; Swahili: umalaya, ukahaba; Swedish: prostitution; Telugu: వ్యభిచారం; Thai: การค้าประเวณี; Turkish: fahişelik; Ukrainian: проституція; Vietnamese: sự mại dâm | |||
}} | }} | ||