3,274,916
edits
θεῖος: Difference between revisions
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
mNo edit summary |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") |
||
| (22 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=theios | |Transliteration C=theios | ||
|Beta Code=qei=os | |Beta Code=qei=os | ||
|Definition=(A), [[θεία]], [[θεῖον]]: late Ep. [[θέειος]] | |Definition=(A), [[θεία]], [[θεῖον]]: late Ep. [[θέειος]] Procl.''H.''2.16; [[θεήϊος]] Bion ''Fr.''15.9; late Aeol. [[θήϊος]] ''Epigr.Gr.''989.4 (Balbilla); Lacon. [[σεῖος]] (v. infr. 1.3): Comp. and Sup. <b class="b3">θειότερος, θειότατος</b>, freq. in Pl., ''Phdr.''279a, ''Mx.'' 244d, al.: ([[θεός]]):<br><span class="bld">1</span> [[of the gods]] or [[from the gods]], [[divine]], γένος Il.6.180; [[ὀμφή]] 2.41; [[Ὄνειρος]] ib.22; ἐπιπνοίαις A.''Supp.''577, cf. Pl.''R.''499c; [[μάστιξ]] A. ''Pr.''682; μανία [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''611 (lyr.); [[νόσος]] ib.185 (lyr.) (but <b class="b3">θεία νόσος</b>, of a [[dust]]-[[storm]], Id.''Ant.''421); κίνδυνοι And.1.139; <b class="b3">θ. τινὶ μοίρᾳ</b> by [[divine]] [[intervention]], X.''HG''7.5.10; θείῃ τύχῃ γεγονώς [[Herodotus|Hdt.]]1.126; θείῃ τύχῃ χρεώμενος Id.3.139; <b class="b3">θείᾳ κἀπόνῳ τύχῃ</b>, of an easy [[death]], [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1585; ἐκ θ. [[τύχη]]ς Id.''Ph.''1326; ἔμαθε ὡς θ. εἴη τὸ πρῆγμα [[Herodotus|Hdt.]]6.69; ὁ θεῖος [[νόμος]] Th.3.82; <b class="b3">φύσις θ.</b> ''SIG''1125.8 (Eleusis), cf. ''2 Ep.Pet.''1.4; [[appointed of God]], βασιλῆες Od.4.691; [[σκῆπτρον]] [[given by God]], S.''Ph.''139 (lyr.); v. infr. 2.<br><span class="bld">2</span> [[belonging to a god]] or [[sacred to a god]], [[holy]], [[ἀγών]], [[χορός]], Il.7.298, Od. 8.264; [[under divine protection]], [[πύργος]], [[δόμος]], Il.21.526, Od.4.43; of heralds and bards, Il.4.192, Od.4.17, al.; so perhaps, of kings, ib. 691.<br><span class="bld">3</span> [[more than human]], of heroes, Ὀδυσσεύς Il.2.335, al., Cratin. 144.4 (lyr.); θ. ἀνήρ Pi.''P.''6.38, [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1548 (lyr.), Pl.''R.''331e, ''Men.''99d (esp. at Sparta (Lacon. [[σεῖος]]), [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1145a29; <b class="b3">ὦ θεῖε</b> (in the mouth of a Spartan) [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''626c); μετὰ σοῦ τῆς θείας κεφαλῆς Id.''[[Phaedrus|Phdr.]]''234d, cf. Them.''Or.''9.128a, Lib.''Or.''19.66.<br><span class="bld">b</span> of things, [[excellent]], θεῖον ποτόν Od.2.341, 9.205; ἁλὸς θείοιο Il.9.214; <b class="b3">θ. πρήγματα</b> [[marvellous]] things, [[Herodotus|Hdt.]]2.66; ἐν τοῖσι θειότατον Id.7.137.<br><span class="bld">4</span> = Lat. [[divinus]] (or [[sacer]]), ''Imperial'', [[διατάξεις]] prob. in ''BGU''473.5 (200 A.D.), etc.; θησαυροί ''PLips.''62ii14 (iv A.D.); <b class="b3">θ. ὅρκος</b> oath [[by the Emperor]], POxy.83.6 (iv A.D.), etc.; [[θειότατος]], of living Emperors, ''Inscr.Prien.''105.22 (9 B.C.), etc.<br><span class="bld">b</span> = Lat. [[divus]], of deified Emperors, θ. [[Σεβαστός]] Edict.Claud. ap.J.''AJ''19.5.3, cf.''Inscr.Perg.''283 (iii A.D.), Lyd.''Mag.''2.3.<br><span class="bld">II</span> as [[substantive]], [[θεῖον]], τό, [[the Divinity]], [[Herodotus|Hdt.]]1.32,3.108, al., A.''Ch.''958 (lyr.); τοῦ θ. χάριν Th.5.70; <b class="b3">ἡμαρτηκότα εἰς τὸ θ.</b> [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]'' 242c.<br><span class="bld">2</span> in an abstract sense, [[divinity]], <b class="b3">κεκοινώνηκε… τοῦ θ.</b> ib.246d; <b class="b3">ἢ μόνον μετέχει τοῦ θ.... ἢ μάλιστα [ἄνθρωπος</b>] [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]''656a8, etc.; <b class="b3">κατὰ θεῖον</b> or <b class="b3">κατά τι θ.</b>, Aen.Gaz.''Thphr.''p.37 B., p.4 B.<br><span class="bld">3</span> [[θεῖα]], τά, [[the acts of the gods]], [[course of providence]], S.''Ph.''452, etc.; τὰ θεῖα θνητοὺς ὄντας [[εὐπετῶς]] φέρειν [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''585; τὰ θεῖα μὴ φαύλως φέρειν [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''961.<br><span class="bld">b</span> [[matters of religion]], <b class="b3">ἔρρει τὰ θεῖα</b> [[religion]] is no [[more]], [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''910 (lyr.), cf. ''OC''1537, [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.8.2, etc.<br><span class="bld">c</span> [[inquiries concerning the divine]], Pl.''Sph.''232c; <b class="b3">τὰ φανερὰ τῶν θείων</b>, i.e. the [[heavenly]] bodies, [[Aristotle|Arist.]]''[[Metaphysics|Metaph.]]''1026a18, cf. ''GA''731b24, ''Ph.''196a33 (Sup.), ''EN''1141b1.<br><span class="bld">III</span> Adv. [[θείως]] = [[by divine providence]], θ. πως [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''4.2.1, etc.; [[θειοτέρως]] = [[by special providence]], [[Herodotus|Hdt.]]1.122; <b class="b3">μᾶλλόν τι καὶ θειότερον</b> ib.174.<br><span class="bld">2</span> [[divinely]], [[excellently]], <b class="b3">εὖ γε καὶ θείως</b> [[Plato|Pl.]]''[[Theaetetus|Tht.]]''154d; θείως εἰρῆσθαι [[Aristotle|Arist.]]''[[Metaphysics|Metaph.]]''1074b9.<br /><br />(B), ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[one's father's brother]] or [[one's mother's brother]], [[uncle]], E.''IT''930, Ar. ''Nu.''124, And.1.18,117, Pl.''Chrm.''154b, Men.5 D., etc.; <b class="b3">ὁ πρὸς μητρὸς θ.</b> Is.5.10; πρὸς πατρός Ph.2.172. (Cf. [[τήθη]].) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1192.png Seite 1192]] ὁ, Oheim, Vater-, u. gew. Mutterbruder, wie Antiph. 1, 117; ὁ πρὸς μητρὸς [[θεῖος]] Is. 5, 10; vgl. Eur. I. T. 930; Plat. Charm. 154 b Gorg. 471 b; Xen. Cyr. 1, 4, 9. α, ον, göttlich; – al göttliches Geschlechts, Ursprungs, von einer Gottheit abstammend, [[θεῖον]] [[γένος]], Il. 6, 180; übh. von einem Gotte kommend, herrührend, [[ὀμφή]] 2, 41; θείᾳ μοίρᾳ, durch göttliche Fügung; θείαις ἐπιπνόαις Aesch. Suppl. 572, der sogar θείας Ἥρας sagt, 559; [[νόσος]], von den Göttern verhängt, Soph. Ai. 185, wie [[μανία]] 605; παθήματα Phil. 192; σὺ γὰρ νοσεῖς τόδ' [[ἄλγος]] ἐκ θείας τύχης 1326; θείᾳ κἀπδνῳ τύχῃ O. C. 1581. So auch τὸ [[θεῖον]] Διὸς [[σκῆπτρον]] Phil. 139; ἔμαθε, ὡς [[θεῖον]] εἴη τὸ [[πρῆγμα]], daß es von den Göttern herrühre, Her. 6, 69; ἔκ τινος θείας ἐπιπνοίας Plat. Rep. VI, 499 a. S. unten τὸ [[θεῖον]]. – bl unter göttlichem Schutze stehend, wie die Könige u. Sänger u. Herolde, Od. 4, 691 u. oft bei Hom.; auch ἅλς, [[πύργος]], Il. 9, 214. 21, 526; einer Gottheit geweiht, [[heilig]], [[ἀγών]], [[χορός]], 7, 298 Od. 8, 264; μοῦσα Soph. Tr. 639; [[ἅγνευμα]] Eur. El. 256. – c) bes. alles über die gewöhnlichen Kräfte des Menschen Hinausgehende, übermenschlich, übernatürlich, göttlich groß, stark, schön, übh. von jedem in seiner Art Vortrefflichen; von verschiedenen Helden; Hom. auch [[θεῖος]] [[ὑφορβός]], Od. 16, 1; selbst von leblosen Dingen, [[θεῖον]] [[ποτόν]], ein göttlicher Trank, Od.; [[ἀνήρ]] Pind. P. 6, 38, wie Aesch. Ag. 1527 u. A.; vgl. Plat. Men. 99 d καὶ αἵ γε γυναῖκες τοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας θείους καλοῦσι, καὶ οἱ Λάκωνες, [[ὅταν]] τινὰ ἐγκωμιά ζωσιν ἀγαθὸν ἄνδρα, [[θεῖος]] [[ἀνήρ]], φασίν, [[οὗτος]]; Legg. I, 626 c II, 666 d; [[θεῖος]] [[μάντις]] Soph. O. R. 298; τέθνηκε [[θεῖον]] Ἰοκάστης [[κάρα]] 1235; | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1192.png Seite 1192]] ὁ, Oheim, Vater-, u. gew. Mutterbruder, wie Antiph. 1, 117; ὁ πρὸς μητρὸς [[θεῖος]] Is. 5, 10; vgl. Eur. I. T. 930; Plat. Charm. 154 b Gorg. 471 b; Xen. Cyr. 1, 4, 9. α, ον, göttlich; – al göttliches Geschlechts, Ursprungs, von einer Gottheit abstammend, [[θεῖον]] [[γένος]], Il. 6, 180; übh. von einem Gotte kommend, herrührend, [[ὀμφή]] 2, 41; θείᾳ μοίρᾳ, durch göttliche Fügung; θείαις ἐπιπνόαις Aesch. Suppl. 572, der sogar θείας Ἥρας sagt, 559; [[νόσος]], von den Göttern verhängt, Soph. Ai. 185, wie [[μανία]] 605; παθήματα Phil. 192; σὺ γὰρ νοσεῖς τόδ' [[ἄλγος]] ἐκ θείας τύχης 1326; θείᾳ κἀπδνῳ τύχῃ O. C. 1581. So auch τὸ [[θεῖον]] Διὸς [[σκῆπτρον]] Phil. 139; ἔμαθε, ὡς [[θεῖον]] εἴη τὸ [[πρῆγμα]], daß es von den Göttern herrühre, Her. 6, 69; ἔκ τινος θείας ἐπιπνοίας Plat. Rep. VI, 499 a. S. unten τὸ [[θεῖον]]. – bl unter göttlichem Schutze stehend, wie die Könige u. Sänger u. Herolde, Od. 4, 691 u. oft bei Hom.; auch ἅλς, [[πύργος]], Il. 9, 214. 21, 526; einer Gottheit geweiht, [[heilig]], [[ἀγών]], [[χορός]], 7, 298 Od. 8, 264; μοῦσα Soph. Tr. 639; [[ἅγνευμα]] Eur. El. 256. – c) bes. alles über die gewöhnlichen Kräfte des Menschen Hinausgehende, übermenschlich, übernatürlich, göttlich groß, stark, schön, übh. von jedem in seiner Art Vortrefflichen; von verschiedenen Helden; Hom. auch [[θεῖος]] [[ὑφορβός]], Od. 16, 1; selbst von leblosen Dingen, [[θεῖον]] [[ποτόν]], ein göttlicher Trank, Od.; [[ἀνήρ]] Pind. P. 6, 38, wie Aesch. Ag. 1527 u. A.; vgl. Plat. Men. 99 d καὶ αἵ γε γυναῖκες τοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας θείους καλοῦσι, καὶ οἱ Λάκωνες, [[ὅταν]] τινὰ ἐγκωμιά ζωσιν ἀγαθὸν ἄνδρα, [[θεῖος]] [[ἀνήρ]], φασίν, [[οὗτος]]; Legg. I, 626 c II, 666 d; [[θεῖος]] [[μάντις]] Soph. O. R. 298; τέθνηκε [[θεῖον]] Ἰοκάστης [[κάρα]] 1235; <span class="ggns">Gegensatz</span> τοῖς ἀνθρωπείοις καὶ τοῖς θείοις Plat. Conv. 187 e; λόγους θείους τε καὶ ἀνθρωπίνους Phaedr. 259 d. – Bes. τὸ [[θεῖον]], das göttliche Wesen, die göttliche Vorsehung, wenn man von der Wirkung, der Macht der Götter spricht, ohne einen bestimmten Gott nennen zu können od. zu wollen, τὸ [[θεῖον]] [[πᾶν]] φθονερόν Her. 1, 32, τοῦ θείου ἡ προνοίη 3, 108; τοῦ θείου [[χάριν]], des Gottesdienstes halber, Thuc. 5, 70; ὥς τι ἡμαρτηκότα εἰς τὸ [[θεῖον]] Plat. Phaedr. 242 c; vgl. noch Xen. Cyr. 4, 2, 15 Hell. 7, 5, 13 u. κατὰ τὸ [[θεῖον]] unter [[κατά]]; Plat. vrbdt auch τὸ [[δαιμόνιον]] καὶ τὸ [[θεῖον]], Rep. II, 382 e; – τὰ θεῖα, göttliche, heilige, überirdische Dinge, τὰ θεῖα ζητεῖν, sich mit der Erforschung des Überirdischen beschäftigen, Xen. Cyr. 8, 8, 2; περὶ τῶν θείων ὅσ' ἀφανῆ τοῖς πολλοῖς Plat. Soph. 232 b. – Bei D. Cass. u. ε. Sp. ist [[θεῖος]] das röm. divus. – Comparat. θει ότερος, öfter Plat., z. B. [[δύναμις]] Crat. 397 c;Superl., εἰ πάντων τῶν βίων ἐστὶ θειότατος Phi. 33 c, öfter. – Adv. θείως, göttlich, εὖ γε καὶ θείως Plat. Theaet. 154 d; ἵνα θειοτέρως δοκιῃ τοῖσι Πέρσῃσι περιεῖναι, mehr durch eine göttliche Bestimmung, Her. 1, 122; durch eine göttliche Fügung, zufällig, θείως πως ἀφικνοῦνται Xen. Cyr. 4, 2, 1; Hell. 7, 5, 10. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<span class="bld">1</span>α, ον :<br />divin :<br /><b>I.</b> [[qui concerne les dieux]], [[de nature divine]] : [[θεία]] [[ὀμφή]] IL voix divine ; [[θεῖον]] [[γένος]] IL race divine ; <i>subst.</i><br /><b>1</b> τὸ [[θεῖον]] la divinité ; <i>au sens abstrait</i> nature, volonté <i>ou</i> puissance divine;<br /><b>2</b> τὰ [[θεῖα]] les choses divines, <i>càd</i> les actions divines, le culte des dieux, la religion;<br /><b>II.</b> d'origine divine : [[θεῖος]] [[ὄνειρος]] IL songe envoyé par les dieux ; [[μανία]] SOPH, [[νόσος]] SOPH folie, maladie envoyée par les dieux ; [[θεία]] [[μοῖρα]] XÉN intervention divine ; [[θεῖον]] [[πρῆγμα]] HDT événement où se marque l'intervention divine ; <i>particul.</i> assigné par les dieux : [[θεία]] [[τύχη]] HDT sort divin ; [[θεῖος]] [[νόμος]] THC loi divine;<br /><b>III.</b> [[consacré aux dieux]] : [[ἀγών]] IL, [[χορός]] OD jeu, danse en l'honneur des dieux ; <i>particul.</i> placé sous la protection des dieux;<br /><b>IV.</b> <i>p. ext.</i> divin, extraordinaire, merveilleux, supérieur, excellent : θεῖοι βασιλῆες OD rois semblables aux dieux ; <i>t. de respect</i> excellent : [[θεία]] [[κεφαλή]] PLAT homme excellent ; [[θεῖος]] (<i>lac.</i> [[σεῖος]]) [[ἀνήρ]] PLAT <i>à Sparte</i> homme considérable;<br /><i>Cp.</i> θειότερος, <i>Sp.</i> θειότατος.<br />'''Étymologie:''' [[θεός]].<br /><span class="bld">2</span>ου (ὁ) :<br />oncle paternel <i>ou</i> maternel.<br />'''Étymologie:''' R. Θε, nourrir ; cf. [[τήθη]], [[τηθίς]], etc. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''θεῖος:'''<br /><b class="num">I</b> ὁ [[дядя]] Eur., Xen., Plat.: ὁ πρὸς μητρὸς θ. Isae. дядя по матери.<br /><b class="num">II</b> лак. [[σεῖος]] 3 [[θεός]]<br /><b class="num">1</b> [[божественный]] ([[γένος]], [[ὀμφή]] Hom.; αἰτίαι, [[νοῦς]] Arst.);<br /><b class="num">2</b> [[ниспосланный богом]] ([[ὄνειρος]] Hom.; [[νόσος]], [[μανία]] Soph.);<br /><b class="num">3</b> [[врученный богом]] ([[σκῆπτρον]] Soph.);<br /><b class="num">4</b> [[определенный богами]] ([[τύχη]] Her., Plut.; [[νόμος]] Thuc.; [[μοῖρα]] Xen.);<br /><b class="num">5</b> [[отмеченный вмешательством богов]] ([[πρῆγμα]] Her.);<br /><b class="num">6</b> [[охраняемый богами]] или [[построенный богами]], [[священный]] ([[πύργος]], ''[[sc.]]'' Ἰλίου Hom.);<br /><b class="num">7</b> [[посвященный богам]], [[совершаемый в честь богов]] ([[ἀγών]], [[χορός]] Hom.);<br /><b class="num">8</b> [[достойный богов]], [[великолепный]] ([[δόμος]], ''[[sc.]]'' Μενελάου Hom.);<br /><b class="num">9</b> [[боговдохновенный]] ([[ἀοιδός]] Hom.);<br /><b class="num">10</b> [[богоподобный]] (βασιλῆες Hom.; οἱ θειώτατοι τῶν [[ἀνδρῶν]] Arst.): «[[σεῖος]] [[ἀνήρ]]», φασι, … [[ὅταν]] ἀγασθῶσι [[σφόδρα]] του Arst. «[[богоподобный муж]]», [[говорят]] (лаконцы), … когда очень уважают кого-л.;<br /><b class="num">11</b> [[хранимый богами]] или [[чтящий богов]], т. е. [[благочестивый]], [[честный]] ([[ὑφορβός]] Hom.): τέθνηκε [[θεῖον]] Ἰοκάστης [[κάρα]] Soph. скончалась благородная Иокаста;<br /><b class="num">12</b> [[прекрасный]], [[превосходный]], [[замечательный]] (ἅλς, [[ποτόν]] Hom.);<br /><b class="num">13</b> (в обращении) [[дорогой]], (мой) [[чудесный]] (ὦ θεῖε! Plat.): μετὰ σοῦ, τῆς θείας κεφαλῆς Plat. вслед за тобой, мой бесценный. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''θεῖος''': -α, -ον, Ἐπ. θέειος, Πρόκλ. Ὕμν. εἰς Ἄφρ. 2. 17· [[θεήϊος]], Βίων 6. 9· Λακων. [[σεῖος]], ἴδε κατωτ. Ι. 3· συγκρ. καὶ ὑπερθ. θειότερος, -ότατος, συχνὸν παρὰ Πλάτ. ([[θεός]]). 1) ἀνήκων εἰς τοὺς θεούς, ἐκ μέρους αὐτῶν, ἐσταλμένος ὑπὸ τῶν θεῶν, ἐξ αὐτῶν προερχόμενος, [[θεῖον]] γένος Ἰλ. Ζ. 180· ὀμφὴ Β. 41· [[ὄνειρος]] [[αὐτόθι]] 22· θείαις ἐπιπνοίαις Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 576, πρβλ. Πλάτ. Πολ. 499Β· θ. [[μάστιξ]] Αἰσχύλ. Πρ. 682· [[μανία]] Σοφ. Αἴ. 611· [[νόσος]] [[αὐτόθι]] 186 (ἀλλὰ θ. [[νόσος]] ἐπὶ καταιγίδος, ὁ αὐτ. Ἀντ. 421)· [[κίνδυνος]] Ἀνδοκ. 18. 15· θείᾳ τινὶ μοίρᾳ, σχεδὸν συνώνυμον τῷ θείως, Ξεν. Κύρ. 4. 2, 1, Ἑλλ. 7. 5, 10· οὕτω, θείῃ τύχῃ γεγονὼς Ἡρόδ. 1. 126· θείῃ τύχῃ χρεόμενος ὁ αὐτ. 3. 139· θείᾳ κἀπόνῳ τύχῃ, ἡσύχῳ θανάτῳ, Σοφ. Ο. Κ. 1585· ἐκ θ. τύχης ὁ αὐτ. Φ. 1326· ἔμαθε ὡς [[θεῖον]] εἴη τὸ [[πρῆγμα]] Ἡρόδ. 6. 69· ὁ θ. [[νόμος]] Θουκ. 3. 82· ― ἐκ τοῦ Θεοῦ ὡρισμένος, βασιλῆες Ὀδ. Δ. 691· [[σκῆπτρον]] δεδομένον ὑπὸ τῶν θεῶν, Σοφ. Φ. 139· [[θεῖος]] προφάτας Βακχυλ. 8. 3 (ἔκδ. Blass)· ἴδε κατωτ. 2. 2) ἀνήκων ἢ ἀφιερωμένος εἰς θεόν, εἰς τιμὴν θεοῦ τινος γενόμενος, [[ἅγιος]], [[ἱερός]], [[ἀγών]], χορὸς Ἰλ. Η. 298, Ὀδ. Θ. 264· διατελῶν ὑπὸ τὴν θείαν προστασίαν, [[πύργος]], [[δόμος]] Ἰλ. Φ. 526, Ὀδ. Δ. 43· [[συχνάκις]] ἐπὶ κηρύκων καὶ ἀοιδῶν, Δ. 691, κτλ.· καὶ [[οὕτως]] [[ἴσως]] ἐπὶ βασιλέων, ἴδε ἀνωτ. 3) ὡς τὸ [[θεσπέσιος]], [[ἱερός]], Λατ. divinus, πᾶν τὸ ὑπεράνθρωπον, [[ἔκτακτος]], [[θαυμαστός]], [[ὅθεν]] ἐπὶ ἡρώων, [[οἷον]] τοῦ Ἡρακλέους, Ὀδυσσέως, κτλ., ὑπερανθρώπως [[ἰσχυρός]], [[μέγας]], [[ὡραῖος]] κτλ., Ὅμ.· καὶ ὡς ἁπλοῦν [[σημεῖον]] σεβασμοῦ, [[ἔξοχος]], [[θεῖος]] ὑφορβὸς Ὀδ. Π. 1, κτλ.· [[οὕτως]] ἐπὶ οἴνου, [[θεῖον]] [[ποτὸν]] Β. 341· ἐπὶ ἅλατος (οὐχὶ ὡς ὄντος ἐν χρήσει κατὰ τὰς θυσίας, [[διότι]] ἡ τοιαύτη [[χρῆσις]] δὲν εἶνε Ὁμηρική), Ἰλ. Ι. 214· οὕτω παρ’ Ἡροδ., θ. πρήγματα, θαυμάσια πράγματα, 2. 66· ἐν τοῖσι θειότατον, ἓν ἐκ τῶν θαυμαστοτάτων πραγμάτων (ἴδε ὁ, ἡ, τὸ Α. VIII. 7), 7. 137· - οὕτω παρ’ Ἀττ. ἔτι καὶ ἐν τῷ συνήθει λόγῳ, μετὰ σοῦ, τῆς θείας κεφαλῆς Πλάτ. Φαίδρ. 234D· ὦ [[θεία]] κεφαλὴ Λιβάν. 1. 652, κτλ.· καὶ ἐν Σπάρτῃ, [[θεῖος]] (ἢ [[μᾶλλον]] [[σεῖος]]) ἀνὴρ ἦτο [[τίτλος]] διακρίσεως, Πλάτ. Μένωνι 99D. Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 7. 1, 3· [[οὕτως]], ὦ θεῖε, ἐν χρήσει ἐκ μέρους τοῦ Σπαρτιάτου ἐν Πλάτ. Νόμ. 626C· πρβλ. [[ἠθεῖος]]. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ., [[θεῖον]], τό, τὸ [[θεῖον]] [[πρόσωπον]], ἡ [[θεότης]], ὁ Θεός, πρῶτον παρ’ Ἡροδ. 1. 32., 3. 108, κ. ἀλλ., Αἰσχύλ. Χο. 958 (πρβλ. [[δῖος]])· [[ὥσπερ]] κατὰ [[θεῖον]] Ἀριστοφ. Ἱππ. 147. 2) ἐπὶ ἀφηρημένης ἐννοίας, ἡ [[θεότης]], ἡ [[θεία]] [[φύσις]], κεκοινώνηκε... τοῦ θείου Πλάτ. Φαίδρ. 246D· ἢ μόνον μετέχει τοῦ θείου…, ἢ [[μάλιστα]] ὁ [[ἄνθρωπος]] Ἀριστ. Ζ. Μορ. 2. 10, 4, κτλ. 3) θεῖα, τά, θεῖα πράγματα, ἐνέργειαι καὶ ἰδιότητες τῶν θεῶν, ἡ [[πορεία]] τῆς θείας προνοίας, Σοφ. Φ. 452, Ἀποσπ. 521, Ἀριστοφ. Ὄρν. 961, Πλάτ. Σοφ. 232C, κτλ.· τὰ ὑπέργεια, τὰ [[ἱερά]], τὰ θρησκευτικὰ πράγματα, Ξεν. Κύρ. 8. 8, 2· ἔρρει τὰ θεῖα, ἡ [[θρησκεία]] ἔχει χάσει τὴν δύναμίν της, Σοφ. Ο. Τ. 910, πρβλ. Ο. Κ. 1537· τὰ ἀΐδια καὶ θεῖα Ἀριστ. Γεν. Ζ. 2. 1, 2, κτλ. ΙΙΙ. Ἐπίρρ. θείως, κατὰ [[θεῖον]] τρόπον, κατὰ θείαν πρόνοιαν, ὡς τὸ θείᾳ μοίρᾳ (ἀνωτ. Ι. 1). Ξεν. Κύρ. 4. 2, 1, κτλ.· θειοτέρως Ἡρόδ. 1. 122· [[ὡσαύτως]], μᾶλλόν τι καὶ θειότερον ὁ αὐτ. 1. 174. 2) θείως, ἐξόχως, λαμπρῶς, εὖ γε καὶ θ. Πλάτ. Θεαιτ. 154D· θείως εἰρῆσθαι, Ἀριστ. Μεταφ. 11. 8, 21. IV. περὶ τοῦ συγκρ. Θεώτερος, ἴδε θεὸς ΙΙΙ. | |lstext='''θεῖος''': -α, -ον, Ἐπ. θέειος, Πρόκλ. Ὕμν. εἰς Ἄφρ. 2. 17· [[θεήϊος]], Βίων 6. 9· Λακων. [[σεῖος]], ἴδε κατωτ. Ι. 3· συγκρ. καὶ ὑπερθ. θειότερος, -ότατος, συχνὸν παρὰ Πλάτ. ([[θεός]]). 1) ἀνήκων εἰς τοὺς θεούς, ἐκ μέρους αὐτῶν, ἐσταλμένος ὑπὸ τῶν θεῶν, ἐξ αὐτῶν προερχόμενος, [[θεῖον]] γένος Ἰλ. Ζ. 180· ὀμφὴ Β. 41· [[ὄνειρος]] [[αὐτόθι]] 22· θείαις ἐπιπνοίαις Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 576, πρβλ. Πλάτ. Πολ. 499Β· θ. [[μάστιξ]] Αἰσχύλ. Πρ. 682· [[μανία]] Σοφ. Αἴ. 611· [[νόσος]] [[αὐτόθι]] 186 (ἀλλὰ θ. [[νόσος]] ἐπὶ καταιγίδος, ὁ αὐτ. Ἀντ. 421)· [[κίνδυνος]] Ἀνδοκ. 18. 15· θείᾳ τινὶ μοίρᾳ, σχεδὸν συνώνυμον τῷ θείως, Ξεν. Κύρ. 4. 2, 1, Ἑλλ. 7. 5, 10· οὕτω, θείῃ τύχῃ γεγονὼς Ἡρόδ. 1. 126· θείῃ τύχῃ χρεόμενος ὁ αὐτ. 3. 139· θείᾳ κἀπόνῳ τύχῃ, ἡσύχῳ θανάτῳ, Σοφ. Ο. Κ. 1585· ἐκ θ. τύχης ὁ αὐτ. Φ. 1326· ἔμαθε ὡς [[θεῖον]] εἴη τὸ [[πρῆγμα]] Ἡρόδ. 6. 69· ὁ θ. [[νόμος]] Θουκ. 3. 82· ― ἐκ τοῦ Θεοῦ ὡρισμένος, βασιλῆες Ὀδ. Δ. 691· [[σκῆπτρον]] δεδομένον ὑπὸ τῶν θεῶν, Σοφ. Φ. 139· [[θεῖος]] προφάτας Βακχυλ. 8. 3 (ἔκδ. Blass)· ἴδε κατωτ. 2. 2) ἀνήκων ἢ ἀφιερωμένος εἰς θεόν, εἰς τιμὴν θεοῦ τινος γενόμενος, [[ἅγιος]], [[ἱερός]], [[ἀγών]], χορὸς Ἰλ. Η. 298, Ὀδ. Θ. 264· διατελῶν ὑπὸ τὴν θείαν προστασίαν, [[πύργος]], [[δόμος]] Ἰλ. Φ. 526, Ὀδ. Δ. 43· [[συχνάκις]] ἐπὶ κηρύκων καὶ ἀοιδῶν, Δ. 691, κτλ.· καὶ [[οὕτως]] [[ἴσως]] ἐπὶ βασιλέων, ἴδε ἀνωτ. 3) ὡς τὸ [[θεσπέσιος]], [[ἱερός]], Λατ. divinus, πᾶν τὸ ὑπεράνθρωπον, [[ἔκτακτος]], [[θαυμαστός]], [[ὅθεν]] ἐπὶ ἡρώων, [[οἷον]] τοῦ Ἡρακλέους, Ὀδυσσέως, κτλ., ὑπερανθρώπως [[ἰσχυρός]], [[μέγας]], [[ὡραῖος]] κτλ., Ὅμ.· καὶ ὡς ἁπλοῦν [[σημεῖον]] σεβασμοῦ, [[ἔξοχος]], [[θεῖος]] ὑφορβὸς Ὀδ. Π. 1, κτλ.· [[οὕτως]] ἐπὶ οἴνου, [[θεῖον]] [[ποτὸν]] Β. 341· ἐπὶ ἅλατος (οὐχὶ ὡς ὄντος ἐν χρήσει κατὰ τὰς θυσίας, [[διότι]] ἡ τοιαύτη [[χρῆσις]] δὲν εἶνε Ὁμηρική), Ἰλ. Ι. 214· οὕτω παρ’ Ἡροδ., θ. πρήγματα, θαυμάσια πράγματα, 2. 66· ἐν τοῖσι θειότατον, ἓν ἐκ τῶν θαυμαστοτάτων πραγμάτων (ἴδε ὁ, ἡ, τὸ Α. VIII. 7), 7. 137· - οὕτω παρ’ Ἀττ. ἔτι καὶ ἐν τῷ συνήθει λόγῳ, μετὰ σοῦ, τῆς θείας κεφαλῆς Πλάτ. Φαίδρ. 234D· ὦ [[θεία]] κεφαλὴ Λιβάν. 1. 652, κτλ.· καὶ ἐν Σπάρτῃ, [[θεῖος]] (ἢ [[μᾶλλον]] [[σεῖος]]) ἀνὴρ ἦτο [[τίτλος]] διακρίσεως, Πλάτ. Μένωνι 99D. Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 7. 1, 3· [[οὕτως]], ὦ θεῖε, ἐν χρήσει ἐκ μέρους τοῦ Σπαρτιάτου ἐν Πλάτ. Νόμ. 626C· πρβλ. [[ἠθεῖος]]. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ., [[θεῖον]], τό, τὸ [[θεῖον]] [[πρόσωπον]], ἡ [[θεότης]], ὁ Θεός, πρῶτον παρ’ Ἡροδ. 1. 32., 3. 108, κ. ἀλλ., Αἰσχύλ. Χο. 958 (πρβλ. [[δῖος]])· [[ὥσπερ]] κατὰ [[θεῖον]] Ἀριστοφ. Ἱππ. 147. 2) ἐπὶ ἀφηρημένης ἐννοίας, ἡ [[θεότης]], ἡ [[θεία]] [[φύσις]], κεκοινώνηκε... τοῦ θείου Πλάτ. Φαίδρ. 246D· ἢ μόνον μετέχει τοῦ θείου…, ἢ [[μάλιστα]] ὁ [[ἄνθρωπος]] Ἀριστ. Ζ. Μορ. 2. 10, 4, κτλ. 3) θεῖα, τά, θεῖα πράγματα, ἐνέργειαι καὶ ἰδιότητες τῶν θεῶν, ἡ [[πορεία]] τῆς θείας προνοίας, Σοφ. Φ. 452, Ἀποσπ. 521, Ἀριστοφ. Ὄρν. 961, Πλάτ. Σοφ. 232C, κτλ.· τὰ ὑπέργεια, τὰ [[ἱερά]], τὰ θρησκευτικὰ πράγματα, Ξεν. Κύρ. 8. 8, 2· ἔρρει τὰ θεῖα, ἡ [[θρησκεία]] ἔχει χάσει τὴν δύναμίν της, Σοφ. Ο. Τ. 910, πρβλ. Ο. Κ. 1537· τὰ ἀΐδια καὶ θεῖα Ἀριστ. Γεν. Ζ. 2. 1, 2, κτλ. ΙΙΙ. Ἐπίρρ. θείως, κατὰ [[θεῖον]] τρόπον, κατὰ θείαν πρόνοιαν, ὡς τὸ θείᾳ μοίρᾳ (ἀνωτ. Ι. 1). Ξεν. Κύρ. 4. 2, 1, κτλ.· θειοτέρως Ἡρόδ. 1. 122· [[ὡσαύτως]], μᾶλλόν τι καὶ θειότερον ὁ αὐτ. 1. 174. 2) θείως, ἐξόχως, λαμπρῶς, εὖ γε καὶ θ. Πλάτ. Θεαιτ. 154D· θείως εἰρῆσθαι, Ἀριστ. Μεταφ. 11. 8, 21. IV. περὶ τοῦ συγκρ. Θεώτερος, ἴδε θεὸς ΙΙΙ. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=<b> | |sltr=<b>θεῖος</b> <br /> <b>a</b> [[divine]] Διὸς πρὸς ὄρνιχα [[θεῖον]] [[eagle]] (O. 2.88) “φὴρ [[θεῖος]]” [[Cheiron]] (P. 4.119) [[ἄστυ]] χρυσοθρόνου διανέμειν [[θεῖον]] Κυράνας (P. 4.261) <br /> <b>b</b> [[god]] [[like]] ὁ [[θεῖος]] ἀνὴρ Antilochos (P. 6.38) | ||
}} | }} | ||
{{eles | {{eles | ||
| Line 35: | Line 38: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=<b>(I)</b><br />-α, -ο (AM | |mltxt=<b>(I)</b><br />-α, -ο (AM θεῖος, α-, -ον, Α επικ. τ. [[θέειος]] και [[θεήιος]], αιολ. τ. [[θήιος]], λακων. τ. [[σείος]])<br /><b>1.</b> αυτός που κατάγεται ή προέρχεται από τον θεό (ή τους θεούς) ή ο σταλμένος από θεό («θεῖον [[γένος]]», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> αυτός που ανήκει ή [[είναι]] αφιερωμένος σε θεό, [[ιερός]] («[[θεία]] [[λειτουργία]]»)<br /><b>3.</b> αυτός που έχει την [[προστασία]] του θεού ή τών θεών (α. «θείοι πατέρες» β. «θείων βασιλήων», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>4.</b> αυτός που υπερβαίνει τις ανθρώπινες δυνάμεις, [[υπερφυσικός]], [[τέλειος]], [[έξοχος]] («θεῖος [[ἀνήρ]]», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> το [[θείο]](<i>ν</i>)<br />α) η [[θεότητα]], ο [[θεός]]<br />β) η [[θεία]] [[φύση]]<br /><b>6.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) τα [[θεία]]<br />α) τα υπέργεια, τα μη εγκόσμια, τα ιερά και [[άγια]]<br />β) η [[θρησκεία]] («[[είναι]] αφοσιωμένος στα [[θεία]]»)<br />(μσν) <b>φρ.</b> «[[θεία]] ζωή» — η αιώνια ζωή<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (παπ. και <b>επιγρ.</b>) [[αυτοκρατορικός]] («θεῖος [[ὅρκος]]» — ο όρκος που δινόταν από τον αυτοκράτορα)<br /><b>2.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ θεῖα</i><br />α) οι ενέργειες και ιδιότητες τών θεών<br />β) τα θρησκευτικά θέματα. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[θείως]] και [[θεία]] (AM [[θείως]])<br /><b>1.</b> με θεϊκό τρόπο, με [[θεία]] [[πρόνοια]]<br /><b>2.</b> [[έξοχα]], [[λαμπρά]] (α. «μίλησε [[θεία]]» β. «[[θείως]] εἰρῆσθαι», <b>Αριστοτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>θε</i>- (<b>βλ.</b> <i>θεο</i>-) <span style="color: red;">+</span> καταλ. -<i>ιος</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[θειότης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[θειάζω]], [[θειόθεν]], [[θειώ]] (Ι) [[θειώδης]] (Ι).<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> Βλ. <i>θειο</i>-].<br /><b>(II)</b><br />και θειος, θηλ. [[θεία]] και θεια (AM θεῖος, θηλ. [[θεία]])<br />ο [[αδελφός]] ή η [[αδελφή]] του [[πατέρα]] ή της μητέρας, [[καθώς]] και οι σύζυγοι τους, αντίστοιχα<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> ο [[εξάδελφος]] ή η εξαδέλφη του [[πατέρα]] ή της μητέρας, [[καθώς]] και οι σύζυγοι τους, αντίστοιχα<br /><b>2.</b> (συν. σε [[συνεκφορά]] με γυναικείο όνομα ή [[επίθετο]]) [[προσφώνηση]] σε ηλικιωμένο άνθρωπο σε [[ένδειξη]] σεβασμού ή οικειότητας.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Κατά την επικρατέστερη [[άποψη]] <span style="color: red;"><</span> θ. <i>θη</i>- <span style="color: red;">+</span> κατάλ. -<i>ειος</i>. Συγγενές ως [[προς]] το θ. με τους αναδιπλασιασμένους τ. [[τήθη]] «[[γιαγιά]]» και [[τηθίς]] «[[θεία]]». Κατά το λατ. <i>pro</i>-<i>avus</i> «[[προπάππος]]» δημιουργήθηκε μτγν. αρχ. ελλ. τ. <i>πρό</i>-<i>θειος</i> «[[θείος]] του [[πατέρα]] ή της μητέρας». Ο όρος [[θείος]] [[είναι]] γενικότερος από τους [[πάτρως]] «[[αδελφός]] του [[πατέρα]]» και [[μήτρως]] «[[αδελφός]] της μητέρας», που δηλώνουν επί [[πλέον]] και τον γονέα του οποίου ο [[θείος]] [[είναι]] [[αδελφός]]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''θεῖος:''' -α, -ον, Επικ. [[θέειος]], [[θεήϊος]], Λακων. [[σεῖος]], συγκρ. και υπερθ. <i>θειότερος</i>, <i>-ότατος</i>, [[θεώτερος]], ως συγκρ. του <i>θεὸς</i> ([[θεός]])·<br /><b class="num">I. 1.</b> αυτός που αναφέρεται ή προέρχεται από τους θεούς, [[θεόσταλτος]], αυτός που εκπορεύεται από αυτούς, [[θεϊκός]], σε Όμηρ., Ηρόδ., Αττ.· [[θεία]] [[νόσος]], λέγεται για το σίφουνα, σε Σοφ.· <i>θείᾳ τινὶ μοίρᾳ</i>, μέσω θεϊκής παρέμβασης, σε Ξεν.· ομοίως, [[θείῃ]] τύχῃ, σε Ηρόδ.· διορισμένος από το [[θέο]], [[εντεταλμένος]] του θεού, <i>βασιλῆες</i>, σε Ομήρ. Οδ.·<br /><b class="num">2.</b> αυτός που ανήκει ή είναι αφιερωμένος στο θεό, που υπάρχει ή προσφέρεται προς τιμήν του, [[ιερός]], σε Όμηρ.· αυτός που βρίσκεται υπό θεϊκή [[προστασία]], [[δόμος]], στον ίδ.· λέγεται για κήρυκες και αοιδούς, στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> όπως το [[θεσπέσιος]], [[ἱερός]], Λατ. [[divinus]], χρησιμοποιείται για οτιδήποτε υπεράνθρωπο, εξωπραγματικό, εξωκοσμικό· λέγεται για ήρωες, υπεράνθρωπα [[δυνατός]], [[μεγάλος]], όμορφος, [[μεγαλοπρεπής]], [[ισχυρός]], κ.λπ., σε Όμηρ.· και ως απλή [[ένδειξη]] σεβασμού, [[εξαιρετικός]], <i>θεῖοςὑφορβός</i>, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[θεῖα]] πρήγματα, υπέροχα πράγματα, σε Ηρόδ.· <i>ἐν τοῖσι θειότατον</i>, ένα από τα [[πλέον]] θεσπέσια πράγματα, στον ίδ.· ομοίως, [[θεῖος]] (ή καλύτερα [[σεῖος]]) [[ἀνήρ]], στη [[Σπάρτη]], ήταν [[τίτλος]] διάκρισης, σε Πλάτ., Αριστ.<br /><b class="num">II.</b> ως ουσ., [[θεῖον]], <i>τό</i>, το Υπέρτατο Ον, το [[θείο]] [[πρόσωπο]], ο [[θεός]], σε Ηρόδ., Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> [[θεῖα]], <i>τά</i>, θεϊκές ενέργειες, πράξεις και ιδιότητες των θεών, η [[πορεία]] της θείας πρόνοιας, σε Σοφ., Αριστοφ., κ.λπ.· θρησκευτικό [[τυπικό]], σε Ξεν.· [[ἔρρει]] τὰ [[θεῖα]], η [[θρησκεία]] έχει χάσει τη δύναμή της, έχει ξεπεραστεί, σε Σοφ.<br /><b class="num">III.</b> επίρρ., [[θείως]], μέσω θεϊκής πρόνοιας, σε Ξεν.· <i>θειοτέρως</i>, μέσω ειδικής θεϊκής πρόνοιας, μέσω της θείας Οικονομίας, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">• [[θεῖος]]:</b> ὁ, ο αδερφός της μητέρας ή του [[πατέρα]] κάποιου, [[θείος]], Λατ. [[patruus]] και [[avunculus]], σε Ευρ., κ.λπ. | |lsmtext='''θεῖος:''' -α, -ον, Επικ. [[θέειος]], [[θεήϊος]], Λακων. [[σεῖος]], συγκρ. και υπερθ. <i>θειότερος</i>, <i>-ότατος</i>, [[θεώτερος]], ως συγκρ. του <i>θεὸς</i> ([[θεός]])·<br /><b class="num">I. 1.</b> αυτός που αναφέρεται ή προέρχεται από τους θεούς, [[θεόσταλτος]], αυτός που εκπορεύεται από αυτούς, [[θεϊκός]], σε Όμηρ., Ηρόδ., Αττ.· [[θεία]] [[νόσος]], λέγεται για το σίφουνα, σε Σοφ.· <i>θείᾳ τινὶ μοίρᾳ</i>, μέσω θεϊκής παρέμβασης, σε Ξεν.· ομοίως, [[θείῃ]] τύχῃ, σε Ηρόδ.· διορισμένος από το [[θέο]], [[εντεταλμένος]] του θεού, <i>βασιλῆες</i>, σε Ομήρ. Οδ.·<br /><b class="num">2.</b> αυτός που ανήκει ή είναι αφιερωμένος στο θεό, που υπάρχει ή προσφέρεται προς τιμήν του, [[ιερός]], σε Όμηρ.· αυτός που βρίσκεται υπό θεϊκή [[προστασία]], [[δόμος]], στον ίδ.· λέγεται για κήρυκες και αοιδούς, στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> όπως το [[θεσπέσιος]], [[ἱερός]], Λατ. [[divinus]], χρησιμοποιείται για οτιδήποτε υπεράνθρωπο, εξωπραγματικό, εξωκοσμικό· λέγεται για ήρωες, υπεράνθρωπα [[δυνατός]], [[μεγάλος]], όμορφος, [[μεγαλοπρεπής]], [[ισχυρός]], κ.λπ., σε Όμηρ.· και ως απλή [[ένδειξη]] σεβασμού, [[εξαιρετικός]], <i>θεῖοςὑφορβός</i>, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[θεῖα]] πρήγματα, υπέροχα πράγματα, σε Ηρόδ.· <i>ἐν τοῖσι θειότατον</i>, ένα από τα [[πλέον]] θεσπέσια πράγματα, στον ίδ.· ομοίως, [[θεῖος]] (ή καλύτερα [[σεῖος]]) [[ἀνήρ]], στη [[Σπάρτη]], ήταν [[τίτλος]] διάκρισης, σε Πλάτ., Αριστ.<br /><b class="num">II.</b> ως ουσ., [[θεῖον]], <i>τό</i>, το Υπέρτατο Ον, το [[θείο]] [[πρόσωπο]], ο [[θεός]], σε Ηρόδ., Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> [[θεῖα]], <i>τά</i>, θεϊκές ενέργειες, πράξεις και ιδιότητες των θεών, η [[πορεία]] της θείας πρόνοιας, σε Σοφ., Αριστοφ., κ.λπ.· θρησκευτικό [[τυπικό]], σε Ξεν.· [[ἔρρει]] τὰ [[θεῖα]], η [[θρησκεία]] έχει χάσει τη δύναμή της, έχει ξεπεραστεί, σε Σοφ.<br /><b class="num">III.</b> επίρρ., [[θείως]], μέσω θεϊκής πρόνοιας, σε Ξεν.· <i>θειοτέρως</i>, μέσω ειδικής θεϊκής πρόνοιας, μέσω της θείας Οικονομίας, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">• [[θεῖος]]:</b> ὁ, ο αδερφός της μητέρας ή του [[πατέρα]] κάποιου, [[θείος]], Λατ. [[patruus]] και [[avunculus]], σε Ευρ., κ.λπ. | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
| Line 47: | Line 47: | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=[[θεῖος]], ὁ,<br />one's [[father]]'s or [[mother]]'s [[brother]], [[uncle]], Lat. [[patruus]] and [[avunculus]], Eur., etc. <br />[[θεῖος]], η, ον [comp. and Sup. θειότερος, -ότατος, [[θεώτερος]] [[being]] comp. of [[θεός]] [[θεός]]<br /><b class="num">1.</b> of or from the gods, sent by the gods, issuing from them, [[divine]], Hom., Hdt., | |mdlsjtxt=[[θεῖος]], ὁ,<br />one's [[father]]'s or [[mother]]'s [[brother]], [[uncle]], Lat. [[patruus]] and [[avunculus]], Eur., etc. <br />[[θεῖος]], η, ον [comp. and Sup. θειότερος, -ότατος, [[θεώτερος]] [[being]] comp. of [[θεός]] [[θεός]]<br /><b class="num">1.</b> of or from the gods, sent by the gods, issuing from them, [[divine]], Hom., Hdt., Attic; θ. [[νόσος]] of a [[whirlwind]], Soph.; θείᾳ τινὶ μοίρᾳ by [[divine]] [[intervention]], Xen.; so, [[θείῃ]] τύχῃ Hdt.:— appointed of God, βασιλῆες Od.<br /><b class="num">2.</b> belonging or [[sacred]] to a god, in [[honour]] of a god, [[holy]], Hom.: under [[divine]] [[protection]], [[δόμος]] Hom.; of heralds and minstrels, Hom.<br /><b class="num">3.</b> like [[θεσπέσιος]], [[ἱερός]], Lat. [[divinus]], of [[anything]] [[more]] [[than]] [[human]], [[wondrous]]: of heroes, [[divinely]] [[strong]], [[great]], [[beautiful]], etc., Hom.; and as a [[mere]] [[mark]] of [[respect]], [[excellent]], [[θεῖος]] [[ὑφορβός]] Od.; so, θ. πρήγματα [[marvellous]] things, Hdt.; ἐν τοῖσι θειότατον one of the [[most]] [[marvellous]] things, Hdt.; so, at [[Sparta]], [[θεῖος]] (or [[rather]] σεῖοσ) [[ἀνήρ]] was a [[title]] of [[distinction]], Plat., Arist.<br /><b class="num">II.</b> as [[substantive]], [[θεῖον]], ου, τό, the Divine Being, the Divinity, Deity, Hdt., Aesch.<br /><b class="num">2.</b> [[θεῖα]], τά, [[divine]] things, the acts and attributes of the gods, the [[course]] of [[providence]], Soph., Ar., etc.: [[religious]] observances, Xen.; [[ἔρρει]] τὰ [[θεῖα]] [[religion]] is out of [[date]], Soph.<br /><b class="num">III.</b> adv. [[θείως]], by [[divine]] [[providence]], Xen.; θειοτέρως by [[special]] [[providence]], Hdt. | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
| Line 57: | Line 57: | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[divine]], [[supernatural]], [[concerning the gods]] | |woodrun=[[divine]], [[supernatural]], [[concerning the gods]] | ||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=-ον 1 [[divino]] a) de dioses σὲ κλῄζω, πύρινον Διὸς ἄγγελον, θεῖον Ἰάω <b class="b3">a ti te invoco, ángel de fuego de Zeus, divino Iao</b> P III 211 μοιρῶν προγνώστης σὺ λέγῃ καὶ θεῖος Ὄνειρος <b class="b3">se te llama conocedor con antelación del destino y divino Sueño (ref. a Hermes) </b> P V 411 P VII 675 P XVIIb 10 πρόσεχε ... ῥῆμα τοῦ σοφοῦ θείας Ἀνάγκης <b class="b3">atiende a la palabra de un sabio en la divina Necesidad</b> P IV 1175 b) del espíritu del dios δεῦρό μοι ... θεῶν θεέ, κοίρανε παντὸς, διαστήσας τὸν κόσμον τῷ σεαυτοῦ πνεύματι θείῳ <b class="b3">ven junto a mí, dios de dioses, señor de todo, que has dividido el cosmos con tu espíritu divino</b> P III 552 καὶ εὐθέως εἰσέρχεται τὸ θεῖον πνεῦμα <b class="b3">y al punto se acercará el divino espíritu</b> P I 284 P I 313 εἴσελθε ἐν τῷ πυρὶ τούτῳ καὶ ἐμπνευμάτωσον αὐτὸν θείου πνεύματος <b class="b3">entra en este fuego y llénalo de espíritu divino</b> P IV 966 c) de nombres ὁρκίζω τὰ ἅγια καὶ θεῖα ὀνόματα ταῦτα <b class="b3">conjuro a estos sagrados y divinos nombres</b> P I 312 θεῖον ὄνομά σοι τὸ κατὰ τῶν ζʹ <b class="b3">divino es tu nombre, según las siete (vocales) </b> P XII 119 d) de la energía mágica δαίμονες φυλ<άσσονται χαρ>ακτήρων τὴν θείαν ἐνέργειαν, ἥνπερ μέλλεις ἔχειν <b class="b3">los démones se ponen en guardia ante la divina energía de los signos que vas a poseer</b> P I 274 ἐπιδεικνύμενος τὴν δύναμιν τῆς θείας αὑτοῦ μαγείας <b class="b3">mostrando la fuerza de su magia divina</b> P IV 2449 P XII 302 P XII 317 ἐφ' ὅσον κεῖται παρά σοι τὸ θεῖον μυστήριον <b class="b3">mientras permanezca junto a ti el divino misterio</b> P XIXa 52 e) de un amuleto πρωΐας δὲ σταθεὶς κατέναντι τοῦ ἡλίου, κρατῶν τὸν λίθον τὸν εὔμετρον, ... τὸν θεῖον <b class="b3">colocado por la mañana temprano frente al sol, sujeta la piedra bien proporcionada, divina</b> P XII 283 ἴασαι τὴν φοροῦσαν τοῦτο τὸ θεῖον φυλακτήριον <b class="b3">cura a la que lleva este divino amuleto</b> C 18 13 f) de la posición del cielo ὄψῃ γὰρ ἐκείνης τῆς ἡμέρας καὶ τῆς ὥρας θείαν θέσιν <b class="b3">pues verás el divino orden (del cielo) de aquel día y hora</b> P IV 545 g) del amor φιλείτω με ἡ δεῖνα, τὸν δεῖνα, θεῖον ἔρωτα <b class="b3">que me ame fulana a mí, fulano, con un amor divino</b> P X 7 P XV 3 SM 45 48 SM 48J 13 SM 48J 25 SM 48J 38 2 subst. τὸ θ. [[la divinidad]] καὶ ἐλεύσεταί σοι τὸ θεῖον πρὸ αὐτοῦ σείων ὅλον τὸν οἶκον καὶ τὸν τρίποδα <b class="b3">y vendrá a ti la divinidad sacudiendo ante sí misma toda la casa y el trípode</b> P III 192 ἕλκε ἀπὸ τοῦ θείου ἀτενίζων εἰς σεαυτὸν τὸ πνεῦμα <b class="b3">atrae hacia ti el espíritu de la divinidad mirando fijamente</b> P IV 629 αὐτῷ γὰρ ἥδεται τὸ θεῖον καὶ τὴν δύναμιν παρέσχετο <b class="b3">pues con él se complace la divinidad y le ha proporcionado su fuerza</b> P XIII 102 P XIII 657 | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[divinus]]'', [[divine]], [[sacred]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.82.6/ 3.82.6], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.30.3/ 5.30.3],<br><i>Neutr.</i> <i>neuter</i> ''[[numen]]'', [[divine will]], [[deity]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.70.1/ 5.70.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.104.1/ 5.104.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.105.1/ 5.105.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%205.105.1/ 5.105.1][https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.2.1/ 5.2.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%205.2.3/ 5.2.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.112.2/ 5.112.2]. | |||
}} | }} | ||
{{trml | {{trml | ||
|trtx====divine=== | |trtx====[[divine]]=== | ||
Arabic: إِلٰهِيّ; Albanian: hyjnor; Belarusian: боскі, божы; Bengali: এলাহী; Bulgarian: божествен, божи; Catalan: diví; Chinese Mandarin: 神的; Czech: božský, boží; Danish: guddommelig; Dutch: [[goddelijk]]; Finnish: taivaallinen, jumalallinen, taivainen; French: [[divin]], [[divine]]; Galician: divino; German: [[göttlich]]; Gothic: 𐌲𐌿𐌳𐌹𐍃𐌺𐍃; Greek: [[θεϊκός]], [[θείος]]; Ancient Greek: [[θεῖος]], [[θεῖος]], [[σεῖος]], [[θέειος]], [[θεήϊος]], [[θήϊος]], [[θῇος]], [[δῖος]]; Hebrew: אֱלֹהִי; Hindi: दैवीय; Hungarian: isteni; Icelandic: guðdómlegur; Indonesian: ilahi; Italian: [[divino]], [[divina]]; Kazakh: иләһи; Latin: [[divinus]], [[divus]]; Lithuanian: dieviškas; Macedonian: божествен, божји; Malay: tuhan, ketuhanan, ilahi, ilahiah; Manx: jeeoil, niauoil, flaunyssagh; Norwegian Bokmål: guddommelig; Nynorsk: guddommeleg, guddomleg; Occitan: divin; Old English: godcund; Polish: boski, boży; Portuguese: [[divino]]; Russian: [[божественный]], [[божий]]; Sanskrit: दिव्य; Serbo-Croatian Cyrillic: божа̀нскӣ, бо̏жјӣ; Roman: božànskī, bȍžjī; Slovak: boží, božský; Slovene: božánski, božji; Sorbian Lower Sorbian: bóžy, bogojski; Spanish: [[divino]]; Swahili: -a kimungu; Swedish: andlig, gudomlig, helig, himmelsk; Tagalog: binathala, dibino, mabathala; Telugu: దైవ; Turkish: ilahi; Ukrainian: божественний, божий | Arabic: إِلٰهِيّ; Albanian: hyjnor; Belarusian: боскі, божы; Bengali: এলাহী; Bulgarian: божествен, божи; Catalan: diví; Chinese Mandarin: 神的; Czech: božský, boží; Danish: guddommelig; Dutch: [[goddelijk]]; Finnish: taivaallinen, jumalallinen, taivainen; French: [[divin]], [[divine]]; Galician: divino; German: [[göttlich]]; Gothic: 𐌲𐌿𐌳𐌹𐍃𐌺𐍃; Greek: [[θεϊκός]], [[θείος]]; Ancient Greek: [[θεῖος]], [[θεῖος]], [[σεῖος]], [[θέειος]], [[θεήϊος]], [[θήϊος]], [[θῇος]], [[δῖος]]; Hebrew: אֱלֹהִי; Hindi: दैवीय; Hungarian: isteni; Icelandic: guðdómlegur; Indonesian: ilahi; Italian: [[divino]], [[divina]]; Kazakh: иләһи; Latin: [[divinus]], [[divus]]; Lithuanian: dieviškas; Macedonian: божествен, божји; Malay: tuhan, ketuhanan, ilahi, ilahiah; Manx: jeeoil, niauoil, flaunyssagh; Norwegian Bokmål: guddommelig; Nynorsk: guddommeleg, guddomleg; Occitan: divin; Old English: godcund; Polish: boski, boży; Portuguese: [[divino]]; Russian: [[божественный]], [[божий]]; Sanskrit: दिव्य; Serbo-Croatian Cyrillic: божа̀нскӣ, бо̏жјӣ; Roman: božànskī, bȍžjī; Slovak: boží, božský; Slovene: božánski, božji; Sorbian Lower Sorbian: bóžy, bogojski; Spanish: [[divino]]; Swahili: -a kimungu; Swedish: andlig, gudomlig, helig, himmelsk; Tagalog: binathala, dibino, mabathala; Telugu: దైవ; Turkish: ilahi; Ukrainian: божественний, божий | ||
===uncle=== | ===[[uncle]]=== | ||
Albanian: ungji, xhaxha, dajë; Amharic: ኣጎት; Arabic: عَمّ, خَال, زَوْجُ العَمّة, زَوْجُ الخالة; Armenian: հորեղբայր, քեռի; Assamese: খুৰা, বৰদেউতা, মোমাই; Asturian: tíu; Azerbaijani: əmi, dayı; Bakhtiari: کاکا; Baluchi: ناکو, ماما, کاکہ; Basque: osaba; Belarusian: дзядзька, дзядзя; Bengali: মামা, চাচা, ফুফা, খালু; Breton: eontr; Bulgarian: чичо, стрико, вуйчо, калеко, свако; Burmese: ဘကြီး, ဘထွေး; Catalan: oncle, tio, tiet; Central Dusun: mamai; Chechen: ваша; Cherokee: ᎡᏚᏥ; Chinese Cantonese: 伯伯, 叔叔, 姑丈, 舅父, 姨丈; Hakka: 阿伯, 阿叔, 阿舅, 母舅, 姑丈, 姨丈; Mandarin: 伯父, 伯伯, 叔父, 叔叔, 姑父, 姑丈, 舅父, 舅舅, 姨父, 姨丈, 姨夫; Min Dong: 依伯; Min Nan: 阿伯, 阿叔, 阿舅, 母舅, 阿丈, 姑丈, 姨丈; Teochew: 阿伯, 阿叔, 阿舅, 阿丈; Chinook Jargon: tot; Crimean Tatar: dayı; Czech: strýc; Dalmatian: naul; Danish: onkel, farbror, morbror; Dutch: [[oom]], [[nonkel]]; Esperanto: onklo; Estonian: onu; Ewe: tɔgã, tɔɖe, wɔfa; Finnish: setä, setäpuoli, eno, enopuoli; French: [[oncle]], [[tonton]]; Friulian: barbe; Galician: tío; Georgian: ბიძა, ძია, ბიძია; German: [[Onkel]], [[Oheim]]; Gooniyandi: ngaboo; Greek: [[θείος]]; Ancient Greek: [[θεῖος]], [[πάτρως]], [[μήτρως]]; Gunwinggu: ngabba, ngadjadj; Haitian Creole: tonton, monnonk; Hawaiian: makua kāne, ʻanakala; Hebrew: דּוֹד; Hindi: चाचा, ताया, काका, मामा, अंकल; Hungarian: nagybácsi; Icelandic: föðurbróðir, móðurbróðir; Ido: onklulo; Indonesian: paman, om; Interlingua: oncle; Irish: uncail; Italian: [[zio]]; Japanese: 伯父; 伯父貴; 叔父, 叔父貴; Kabyle: zizi; Kashmiri: پیٔتٕر, پۄپھُو, مام, ماسُو; Kapampangan: bapa; Kazakh: немере аға, ağa, nağaşı; Khoekhoe: ǁnaosab; Korean: 아저씨, 삼촌; Krisa: tani baʼ, tani pung, wini; Kumyk: атасыны агъасы, анасыны агъасы, атасыны иниси, анасыны инеси; Kurdish Central Kurdish: مام, خاڵ; Northern Kurdish: mam, ap, xal; Lao: ລຸງ; Latgalian: dzedzeits; Latin: [[patruus]], [[avunculus]]; Latvian: tēvocis, tēva brālis, mātes brālis; Lithuanian: dėdė; Macedonian: тетин, чичко, вујко, стрико; Malay: pakcik, bapa saudara; Malayalam: അമ്മാവന്, മാമന്, വല്യച്ചന്, ചെറിയച്ചന്; Maori: matua kēkē; Marathi: मामा, काका; Maricopa: nkwii; Melpa: apa; Meriam: bab; Middle English: uncle, em; Minangkabau: mamak; Mongolian: авга ах, нагац ах, авга эрэгтэй дүү, нагац эрэгтэй дүү; Montana Salish: smamáʔ; Mòcheno: barba; Nanai: эчэкэ, гусин; Navajo: adáʼí, ayáázh, abízhí, azhéʼéyázhí; Norman: aonclle, oncl'ye; North Frisian: Oom; Northern Ohlone: 'et̄e; Northern Sami: čeahci, eahki, eanu, máhka; Norwegian Bokmål: onkel, farbror, morbror; Occitan: oncle, quenque; Old English: fædera, ēam; Old French: oncle; Oromo: eessuma, wasiila; Pashto: تره, ماما; Pennsylvania German: Onkel; Persian: عمو, دائی, خالو, افدر, اودر, کاکا, کاکو; Pitjantjatjara: mama maḻatja, mama puḻka; Plautdietsch: Onkel; Polish: stryj pers, stryjek pers, wuj pers, wujek pers; Portuguese: [[tio]]; Quechua: qaka, kaka, kaku, yaya; Romani: kak; Romanian: unchi; Romansch: aug, barba; Russian: [[дядя]], [[дядька]], [[дядюшка]]; Rusyn: уйко; Sanskrit: मातुल, पितृव्य; Sardinian: tiu, ciu, tziu; Saterland Frisian: Oom; Scots: uncle, eme, mither-brither; Scottish Gaelic: bràthair-athar, bràthair-màthar, uncail; Serbo-Croatian Cyrillic: стриц, чичa, амиџа, тетак, течa, течо, ујак, даиџа; Roman: stric, čiča, amidža, tetak, teča, tečo, ujak, daidža; Seri: aaitz; Sicilian: ziu, zu; Sidamo: wosiila; Sinhalese: මාමා; Slovak: strýko; Slovene: stric; Sorbian Lower Sorbian: wujk; Southern Sierra Miwok: ka·ka·; Spanish: [[tío]]; Sundanese: amang, mamang; Swedish: onkel, farbror, fars svåger, ingift farbror, morbror, mors svåger, ingift morbror; Tagalog: tito, tiyo, tiyuhin; Talysh: عمو; Tamil:, பெரியப்ப, சிதப்ப; Thai: ลุง, อา, น้า; Tibetan: ཨ་ཞང, ཨ་ཁུ; Torres Strait Creole: ankel; Turkish: amca, dayı, enişte; Turkmen: aga, daýy; Tuvan: аккызы, даайы; Ukrainian: дядько; Urdu: چچا; Venetian: sio, zhio, barba; Vietnamese: bác, chú, cậu; Volapük: hiter, ziom; Welsh: ewythr, ewythredd; West Frisian: omme, omke; Yiddish: פֿעטער; Yámana: tanowa | Albanian: ungji, xhaxha, dajë; Amharic: ኣጎት; Arabic: عَمّ, خَال, زَوْجُ العَمّة, زَوْجُ الخالة; Armenian: հորեղբայր, քեռի; Assamese: খুৰা, বৰদেউতা, মোমাই; Asturian: tíu; Azerbaijani: əmi, dayı; Bakhtiari: کاکا; Baluchi: ناکو, ماما, کاکہ; Basque: osaba; Belarusian: дзядзька, дзядзя; Bengali: মামা, চাচা, ফুফা, খালু; Breton: eontr; Bulgarian: чичо, стрико, вуйчо, калеко, свако; Burmese: ဘကြီး, ဘထွေး; Catalan: oncle, tio, tiet; Central Dusun: mamai; Chechen: ваша; Cherokee: ᎡᏚᏥ; Chinese Cantonese: 伯伯, 叔叔, 姑丈, 舅父, 姨丈; Hakka: 阿伯, 阿叔, 阿舅, 母舅, 姑丈, 姨丈; Mandarin: 伯父, 伯伯, 叔父, 叔叔, 姑父, 姑丈, 舅父, 舅舅, 姨父, 姨丈, 姨夫; Min Dong: 依伯; Min Nan: 阿伯, 阿叔, 阿舅, 母舅, 阿丈, 姑丈, 姨丈; Teochew: 阿伯, 阿叔, 阿舅, 阿丈; Chinook Jargon: tot; Crimean Tatar: dayı; Czech: strýc; Dalmatian: naul; Danish: onkel, farbror, morbror; Dutch: [[oom]], [[nonkel]]; Esperanto: onklo; Estonian: onu; Ewe: tɔgã, tɔɖe, wɔfa; Finnish: setä, setäpuoli, eno, enopuoli; French: [[oncle]], [[tonton]]; Friulian: barbe; Galician: tío; Georgian: ბიძა, ძია, ბიძია; German: [[Onkel]], [[Oheim]]; Gooniyandi: ngaboo; Greek: [[θείος]]; Ancient Greek: [[θεῖος]], [[πάτρως]], [[μήτρως]]; Gunwinggu: ngabba, ngadjadj; Haitian Creole: tonton, monnonk; Hawaiian: makua kāne, ʻanakala; Hebrew: דּוֹד; Hindi: चाचा, ताया, काका, मामा, अंकल; Hungarian: nagybácsi; Icelandic: föðurbróðir, móðurbróðir; Ido: onklulo; Indonesian: paman, om; Interlingua: oncle; Irish: uncail; Italian: [[zio]]; Japanese: 伯父; 伯父貴; 叔父, 叔父貴; Kabyle: zizi; Kashmiri: پیٔتٕر, پۄپھُو, مام, ماسُو; Kapampangan: bapa; Kazakh: немере аға, ağa, nağaşı; Khoekhoe: ǁnaosab; Korean: 아저씨, 삼촌; Krisa: tani baʼ, tani pung, wini; Kumyk: атасыны агъасы, анасыны агъасы, атасыны иниси, анасыны инеси; Kurdish Central Kurdish: مام, خاڵ; Northern Kurdish: mam, ap, xal; Lao: ລຸງ; Latgalian: dzedzeits; Latin: [[patruus]], [[avunculus]]; Latvian: tēvocis, tēva brālis, mātes brālis; Lithuanian: dėdė; Macedonian: тетин, чичко, вујко, стрико; Malay: pakcik, bapa saudara; Malayalam: അമ്മാവന്, മാമന്, വല്യച്ചന്, ചെറിയച്ചന്; Maori: matua kēkē; Marathi: मामा, काका; Maricopa: nkwii; Melpa: apa; Meriam: bab; Middle English: uncle, em; Minangkabau: mamak; Mongolian: авга ах, нагац ах, авга эрэгтэй дүү, нагац эрэгтэй дүү; Montana Salish: smamáʔ; Mòcheno: barba; Nanai: эчэкэ, гусин; Navajo: adáʼí, ayáázh, abízhí, azhéʼéyázhí; Norman: aonclle, oncl'ye; North Frisian: Oom; Northern Ohlone: 'et̄e; Northern Sami: čeahci, eahki, eanu, máhka; Norwegian Bokmål: onkel, farbror, morbror; Occitan: oncle, quenque; Old English: fædera, ēam; Old French: oncle; Oromo: eessuma, wasiila; Pashto: تره, ماما; Pennsylvania German: Onkel; Persian: عمو, دائی, خالو, افدر, اودر, کاکا, کاکو; Pitjantjatjara: mama maḻatja, mama puḻka; Plautdietsch: Onkel; Polish: stryj pers, stryjek pers, wuj pers, wujek pers; Portuguese: [[tio]]; Quechua: qaka, kaka, kaku, yaya; Romani: kak; Romanian: unchi; Romansch: aug, barba; Russian: [[дядя]], [[дядька]], [[дядюшка]]; Rusyn: уйко; Sanskrit: मातुल, पितृव्य; Sardinian: tiu, ciu, tziu; Saterland Frisian: Oom; Scots: uncle, eme, mither-brither; Scottish Gaelic: bràthair-athar, bràthair-màthar, uncail; Serbo-Croatian Cyrillic: стриц, чичa, амиџа, тетак, течa, течо, ујак, даиџа; Roman: stric, čiča, amidža, tetak, teča, tečo, ujak, daidža; Seri: aaitz; Sicilian: ziu, zu; Sidamo: wosiila; Sinhalese: මාමා; Slovak: strýko; Slovene: stric; Sorbian Lower Sorbian: wujk; Southern Sierra Miwok: ka·ka·; Spanish: [[tío]]; Sundanese: amang, mamang; Swedish: onkel, farbror, fars svåger, ingift farbror, morbror, mors svåger, ingift morbror; Tagalog: tito, tiyo, tiyuhin; Talysh: عمو; Tamil:, பெரியப்ப, சிதப்ப; Thai: ลุง, อา, น้า; Tibetan: ཨ་ཞང, ཨ་ཁུ; Torres Strait Creole: ankel; Turkish: amca, dayı, enişte; Turkmen: aga, daýy; Tuvan: аккызы, даайы; Ukrainian: дядько; Urdu: چچا; Venetian: sio, zhio, barba; Vietnamese: bác, chú, cậu; Volapük: hiter, ziom; Welsh: ewythr, ewythredd; West Frisian: omme, omke; Yiddish: פֿעטער; Yámana: tanowa | ||
}} | }} | ||