κρείσσων: Difference between revisions

|Definition=κρείσσον, gen. κρείσσονος, as always in Ep. and old Att.; later Att. [[κρείττων]]; Ion. [[κρέσσων]] Hp.Fract.3, al., [[varia lectio|v.l.]] in Dionys.Trag. (v. infr. ''ΙΙ''); Dor. [[κάρρων]] ([[quod vide|q.v.]]); Cret. [[κάρτων]] Leg.Gort.1.15:—Comp. of [[κρατύς]] (v. [[κράτιστος]]),<br><span class="bld">A</span> [[stronger]], [[mightier]], κ. βασιλεύς, ὅτε χώσεται ἀνδρὶ χέρηϊ Il.1.80; especially in battle, κρείσσοσιν ἶφι μάχεσθαι 21.486; Διὸς κ. νόος ἠέ περ ἀνδρῶν 16.688; κεραυνοῦ κρέσσον… βέλος Pi.I.8(7).36, cf. [[Herodotus|Hdt.]]7.172, Hp.l.c., etc.; κρείσσων χεῖρας Antipho 4.4.7; τὸ τοῦ κ. [[συμφέρον]] Pl.R.338c, cf. Democr.267: hence, [[having the upper hand]], [[superior]], [[ὁππότερος]] δέ κε νικήσῃ κ. τε γένηται Il.3.71; κ. ἀρετῇ τε βίῃ τε 23.578: as Law-term, of [[witness]]es, κάρτονανς ἦμεν [[prevail]], Leg.Gort.l.c.<br><span class="bld">2</span> freq. as Comp. of [[ἀγαθός]], [[better]], [[κρέσσονες]] one's [[better]]s, especially in [[point]] of [[rank]], Pi.O.10(11).39, N.10.72 (but also, the [[stronger]], [[more]] [[powerful]], E.Or.710, Th.1.8, etc.); ἐς τοὺς τοκέας καὶ ἐς τοὺς κρέσσονας τεθυμῶσθαι [[Herodotus|Hdt.]]3.52, cf. SIG685.134 (Magn. Mae., ii B. C.); [[οἱ κρέσσονες]] = [[corps of guards at Thebes]], Plu.2.598e; [[κρείσσονες θεοί]], of the [[greater]] [[god]]s, as opp. to [[Oceanus]], A.Pr.902 (lyr.); ὁ κ. Ζεύς Id.Ag.60 (anap.); [[οἱ κρείσσονες]] = [[the higher powers]], Id.Fr.10, Pl.Sph.216b, Euthd.291a, etc.; [[τὰ κρείσσω]], = [[τὰ θεῖα]], E.Ion973; [[τὸ κρεῖσσον]] the [[Almighty]], [[Providence]], Corp.Herm.18.11, Jul.Ep.204, Agath.1.16, Procop.Gaz. Pan.p.492; [[τὰ κρείσσονα]] one's [[advantage]]s, τὰ ὑπάρχοντα ἡμῖν κρείσσω [[καταπροδίδωμι|καταπροδοῦναι]] Th.4.10.<br><span class="bld">3</span> c. inf., οὔ τις ἐμεῖο κρείσσων… δόμεναι = no one has a [[better]] [[right]] to... Od.21.345; οὐκ ἄλλος κ. παραμυθεῖσθαι Pl. Plt.268b; [[κρεῖσσόν ἐστι]] c. inf., 'tis [[better]] to... κρεῖσσόν γάρ ἐστιν [[εἰσάπαξ]] [[θανεῖν]] ἢ… [[πάσχειν]] [[κακῶς]] A.Pr.750, cf. 624, [[Herodotus|Hdt.]]3.52, etc.; [[τὸ μὴ εἶναι κρεῖσσον ἢ τὸ ζῆν κακῶς]] = it is [[better]] not to [[exist]] than to [[live]] in [[misery]] S.Fr.488, cf. Apollod.Com.6; also [[κρείσσων]] [[εἰμί]] c. part., [[κρείσσων]] γὰρ ἦσθα μηκέτ' ὢν ἢ [[ζῶν]] [[τυφλός]] = [[thou]] [[wert]] [[better]] [[not]] [[alive]], [[than]] [[living]] [[blin]]d, S.OT1368, cf. Aj.635 (lyr.); κ. ἦν ὁ ἀγὼν μὴ γεγενημένος Aeschin.1.192, cf. D.H.6.9.<br><span class="bld">II</span> c. gen. or [[ἤ]], [[too great for]], [[surpassing]], [[beyond]], ὕψος κ. ἐκπηδήματος A.Ag.1376; of evil deeds, [[κρείσσον' ἀγχόνης]] = [[too bad]] for [[hanging]], S.OT1374; [[κρεῖσσον δεργμάτων]] [[too bad]] to [[look]] on, E.Hipp.1217; θαυμάτων Id.Ba.667; [[λέγετι σιγῆς κρεῖσσον]] (κρέσσον PSI9.1093) ἢ σιγὴν ἔχε Dionys.Trag. 6; κρείσσον' ἢ λέξαι λόγῳ τολμήματα E.Supp.844; [[κρεῖσσον ἢ λόγοισιν]] (''[[sc.]]'' [[εἰπεῖν]]) Id.IT837; ἀναρχία κ. πυρός Id.Hec.608; [[πρᾶγμα ἐλπίδος κρεῖσσον γεγενημένον]] [[worse]] than one [[expect]]ed, Th.2.64; κ. λόγου τὸ κάλλος X.Mem.3.11.1; κ. τῆς ἡμετέρας δυνάμεως Id.Cyr.7.5.9.<br><span class="bld">III</span> having [[control]] [[over]], [[master]] of, especially of [[desire]]s and [[passion]]s, τῶν ἡδονῶν Democr.214; τοῦ ἔρωτος X.Cyr.6.1.34; γαστρὸς καὶ κερδέων ib.4.2.45; [[αὑτῶν]] [[over]] themselves, Pl.Phdr.232a, al.; [[κρεῖσσον χρημάτων]] = [[superior]] to the [[influence]] of [[money]], Th.2.60, Isoc.1.19; τῶν συμμάχων κ. X. Ath.2.1; also, [[putting oneself above]], κ. τοῦ δικαίου Th.3.84; κρείσσους ὄντες… τῷ λογισμῷ ἐς τὸ ἀνέλπιστον τοῦ βεβαίου = having [[reason]]ed themselves into an [[absolute]] [[belief]] of the [[hopelessness]] of [[certainty]], ib.83; φαύλους καὶ κρείττους τῆς [[παιδεία]]ς = οὓς παιδευθῆναι [[ἀδύνατον]] (just below), Arist.Pol.1316a9.<br><span class="bld">IV</span> [[better]], [[more]] [[excellent]], ἁρμονίη ἀφανὴς φανερῆς κ. Heraclit.54; κ. ἐπ' ἀρετήν Democr.181; ὁ κρείττων [[λόγος]] (opp. ὁ [[ἥσσων]]) Ar.Nu.113; [[κατὰ τὸ κρεῖσσον]] = in a [[higher]] sense, opp. [[κατὰ τὸ χεῖρον]], Dam.Pr.7.<br><span class="bld">V</span> Adv. [[κρεισσόνως]] = [[in a stronger way]], [[more effectively]] Antipho 4.4.6, Iamb.Myst.7.4; also [[κρεῖσσον]] S.OT176 (lyr.), OGI90.31 (Rosetta, ii B. C.). ([[κρέσσων]] from κρέτ-yων, cf. [[κρέτος]]; [[κάρτων]] and [[κάρρων]] from κάρτ-yων, cf. [[κάρτος]]; [[κρείσσων]] (like [[μείζων]]) prob. took ει from [[ὀλείζων]].)

|btext=κρείσσων, κρείσσον ; <i>gén.</i> κρείσσονος;<br /><b>I.</b> [[plus fort]] :<br /><b>1</b> <i>en parl. de force physique</i> [[κρείσσων]] ἀρετῇ [[τε]] βίῃ [[τε]] IL supérieur par le courage et la force;<br /><b>2</b> <i>en gén.</i> plus fort : κρείσσονες θεοί ESCHL les grands dieux ; οἱ κρείττονες, les grands, les puissants ; <i>adv.</i> • κρεῖσσον SOPH plus fortement;<br /><b>3</b> [[qui est maître de]] : γαστρός XÉN qui sait maîtriser son appétit ; χρημάτων THC qui est au-dessus de l'argent, incorruptible ; avec un inf. : [[οὔτις]] [[ἐμεῖο]] [[κρείσσων]] [[δόμεναι]] OD nul n'a plus de droit que moi pour donner;<br /><b>4</b> qui est au-dessus de, trop grand pour, qui surpasse : [[ὕψος]] κρεῖσσον ἐκπηδήματος ESCHL hauteur trop grande pour être franchie d'un saut ; κρεῖττον λόγου [[κάλλος]] XÉN beauté qui surpasse toute description ; κρείσσον' ἀγχόνης SOPH crimes que le lacet même ne saurait faire expier ; [[πρᾶγμα]] ἐλπίδος κρεῖσσον γεγενήμενον THC événement fâcheux qui dépasse ce qu'on pouvait craindre;<br /><b>II.</b> <i>en b. part</i> plus avantageux, meilleur, préférable : κρεῖσσόν ἐστι avec l'inf. ATT il est préférable, il vaut mieux ; ou un part. : [[κρείσσων]] [[ἦσθα]] μηκέτ' ὢν ἢ [[ζῶν]] [[τυφλός]] SOPH il aurait mieux valu pour toi n'être plus que vivre aveugle.<br />'''Étymologie:''' [[κράτος]].

|ptext=κρείσσον, att. [[κρείττων]], neu ion. [[κρέσσων]], auch Pind.; dor. [[κάρρων]]:Kompar. zu [[κρατύς]], vgl. superl. [[κράτιστος]]); eigtl. = <i>von größerer [[Körperkraft]], [[stärker]], dem [[Gegner]] an Kräften [[überlegen]]</i>; [[ὁππότερος]] δέ κε νικήσῃ [[κρείσσων]] τε γένηται <i>Il</i>. 3.71; [[κρείσσων]] ἀρετῇ τε βίῃ τε 23.578; [[κρείσσων]] [[εἶς]] [[ἐμέθεν]] καὶ [[φέρτερος]] οὐκ [[ὀλίγον]] περ ἔγχει 9.217; auch ἀλλ' [[αἰεί]] τε Διὸς [[κρείσσων]] [[νόος]] [[ἠέπερ]] ἀνδρῶν, 16.688; κεραυνοῦ κρέσσον [[ἄλλο]] [[βέλος]] Pind. <i>I</i>. 7.34; [[νεῖκος]], [[ἔρις]] κρεσσόνων, der Mächtigeren, <i>Ol</i>. 11.41, <i>N</i>. 10.72; Tragg. bes. von den Göttern, Aesch. frg. 7; vgl. Plat. <i>Soph</i>. 216b; Plut. <i>Pyrrh</i>. 24; κρεισσόνων [[θεῶν]] [[ἔρως]] Aesch. <i>Prom</i>. 902; ἀλλ' ἔστι [[φήμη]] τοὺς λύκους κρείσσους κυνῶν [[εἶναι]] <i>Suppl</i>. 741; φύγοι τἂν χὠ κακὸς τὸν κρείσσονα Soph. <i>Aj</i>. 451; μὴ βίᾳ τῶν κρεισσόνων Eur. <i>Or</i>. 709. – <span class="ggns">Gegensatz</span> von [[ἥττων]], τὸν κρείττω τοῦ ἥττονος ἄρχειν καὶ [[πλέον]] ἔχειν Plat. <i>Gorg</i>. 483d; bes. [[λόγος]], Ar. <i>Nub</i>. 113; τὸν ἥττω λόγον κρείττω ποιεῖν Plat. <i>Apol</i>. 18b, die schwächere, schlechtere [[Sache]] zur siegenden [[machen]]. – Sehr gew. in [[Prosa]] c. gen., [[κρείττων]] γαστρός, den [[Bauch]] <i>[[beherrschend]]</i>, Xen. <i>Cyr</i>. 4.2.45; [[κρείττων]] χρημάτων, [[unbestechlich]], Sp. – Aber auch in weiterer Bdtg als Kompar. zu [[ἀγαθός]] [[betrachtet]], <i>[[tüchtiger]], [[geeigneter]] wozu</i>, οὐκ [[ἄλλος]] [[κρείττων]] παραμυθεῖσθαι Plat. <i>Polit</i>. 268b, Sp. – Übh. = <i>[[besser]], [[zuträglicher]]</i>, auch in sittlicher [[Beziehung]], <i>vorzüglicher</i>, κρεῖσσον γὰρ εἰς [[ἅπαξ]] [[θανεῖν]] ἢ τὰς ἁπάσας ἡμέρας πάσχειν [[κακῶς]] Aesch. <i>Prom</i>. 752; παντὸς γένοιτ' ἂν χρήματος [[κρείσσων]] [[φίλος]] Soph. <i>Phil</i>. 669; mit der den [[Griechen]] geläufigen [[Attraktion]], [[κρείσσων]] γὰρ ᾍδᾳ κεύθων ὁ νοσῶν [[μάταν]] <i>Aj</i>. 622, wie [[κρείσσων]] ἦν ὁ ἀγὼν μὴ γεγενημένος Aesch. 1.192, es wäre [[besser]] [[gewesen]], daß der [[Prozeß]] nicht [[angestellt]] wäre.

|elrutext='''κρείσσων:''' атт. [[κρείττων]], дор.-ион. [[κρέσσων]] 2, gen. κρείσσονος [compar. к [[κρατύς]] и [[ἀγαθός]]<br /><b class="num">1</b> [[более сильный]] (κρείσσοσιν μάχεσθαι, κ. ἀρετῇ τε βίῃ τε Hom.): κρείσσονες θεοί Aesch. более могущественные, (чем мы), боги; τὰ κρείσσω Eur. высшие силы; τὰ ὑπάρχοντα [[ἡμῖν]] κρείσσω Thuc. присущие нам преимущества; κρεῖττον τὸ [[πλεῖον]] Arst. сила на стороне большинства;<br /><b class="num">2</b> [[лучший]]: φθονέεσθαι κρέσσον ἐστὶ ἢ οἰκτείρεσθαι Her. лучше быть предметом зависти, чем сострадания;<br /><b class="num">3</b> [[превосходящий]] (в чем-л.), больший: [[ὕψος]] κρεῖσσον ἐκπηδήματος Aesch. высота большая, чем прыжок, т. е. непреодолимое препятствие; κρείσσονα ἀγχόνης εἰργασμένα Soph. деяния, за которые удавить мало; [[πρᾶγμα]] ἐλπίδος κρεῖσσον γεγενημένον Thuc. вещь, превзошедшая (всякое) ожидание; κρεῖττον λόγου [[κάλλος]] Xen. неизреченная красота; κ. τῆς ἡμετέρας δυνάμεως Xen. свыше наших сил; κ. [[πυρός]] Eur. страшнее огня; κ. χρημάτων Xen., Plut.; презирающий деньги;<br /><b class="num">4</b> [[господствующий]], [[управляющий]], [[властвующий]]: κρείττους αὑτῶν Plat. господствующие над собой; κ. γαστρὸς καὶ κερδῶν Xen. чуждый чревоугодия и корыстолюбия.

|lstext='''κρείσσων''': κρείσσον, γεν. κρείσσονος, ὡς ἀείποτε παρ’ Ἐπικ. καὶ Ἀρχαίοις Ἀττ.· παρὰ μεταγεν. Ἀττ. κρείττων· παρὰ μεταγεν. Ἴωσι [[κρέσσων]], ὡς καὶ παρὰ Πινδ.· Δωρ. [[κάρρων]]· ― συγκρ. τοῦ κρατὺς (ἴδε [[κράτιστος]]), ἰσχυρότερος, δυνατώτερος, [[μάλιστα]] ἐν μάχῃ, κρ. [[βασιλεύς]], ὅτε χώσεται ἀνδρὶ χέρηι Ἰλ. Α. 80· κρείσσοσιν ἶφι μάχεσθαι Φ. 486· Διὸς κρ. [[νόος]] [[ἠέπερ]] ἀνδρῶν Π. 688· κεραυνοῦ κρέσσον... [[βέλος]] Πινδ. Ι. 8 (7), 72, πρβλ. Ἡρόδ. 7. 172, κτλ.· [[κρείσσων]] χεῖρας Ἀντιφῶν 128. 39, κτλ.· [[ἐντεῦθεν]] ὑπερισχύων, νικῶν, [[ὑπέρτερος]], [[ἀνώτερος]], [[ὁππότερος]] δέ κε νικήσῃ κρ. τε γένηται Ἰλ. Γ. 71· κρ. ἀρετῇ τε βίῃ τε Ψ. 578. 2) ὡς πρὸς τὴν σημασίαν συχνὰ ὡς συγκριτικ. τοῦ [[ἀγαθός]], καλλίτερος, οἱ κρέσσονες, οἱ ἀνώτεροί τινος, [[κυρίως]] κατὰ τὴν θέσιν ἢ τὸ [[ἀξίωμα]], Πινδ. Ο. 10 (11). 47, Ν. 10. 136 (ἀλλ’ [[ὡσαύτως]], οἱ ἰσχυρότεροι, δυνατώτεροι, Εὐρ. Ὀρ. 710, Θουκ. 1. 8, κτλ.)· κρείσσονες θεοί, ἐπὶ τῶν ὑπερτέρων θεῶν κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸν Ὠκεανόν, Αἰσχύλ. Πρ. 902, πρβλ. Ἀποσπ. 7· ὁ κρ. [[Ζεύς|Ζεὺς]] ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 60· οὕτω, τὰ κρείσσω Εὐρ. Ἴων 973· τὸ κρ. Πλάτ. Σοφιστ. 216Β, Ἀνών. παρὰ Σουΐδ.· ― τὰ κρείσσονα, τὰ πλεονεκτήματα, τὰ ὑπάρχοντα ἡμῖν κρείσσονα καταπροδοῦναι Θουκ. 4. 10. 3) μετ’ ἀπαρ., [[οὔτις]] ἐμεῖο [[κρείσσων]] ᾧ κ’ [[ἐθέλω]] δόμεναί τε καὶ ἀρνήσασθαι ([[τόξον]]), οὐδεὶς ἔχει μεγαλείτερον [[δικαίωμα]] ἐμοῦ νά..., Ὀδ. Φ. 345· οὐκ [[ἄλλος]] κρ. παραμυθεῖσθαι Πλάτ. Πολιτ. 268Β· ― κρεῖσσόν ἐστι, μετ’ ἀπαρ., [[εἶναι]] καλλίτερον νά..., κρ. γάρ ἐστιν [[εἰσάπαξ]] θανεῖν ἤ... πάσχειν κακῶς Αἰσχύλ. εἰς Ἀγ. 750, πρβλ. Πρ. 624, Ἡρόδ. 3. 52, κτλ.· τὸ μὴ [[εἶναι]] κρ. ἢ τὸ ζῆν κακῶς Σοφ. Ἀποσπ. 436· ἀλλ’ [[ὡσαύτως]], [[κρείσσων]] εἰμί, μετὰ μετοχ., ὡς, κρ. γὰρ [[ἦσθα]] μηκέτ’ ὢν ἢ ζῶν τυφλὸς Σοφ. Ο. Τ. 1368, πρβλ. Λοβ. Αἴ. 622 (635)· κρ. ἦν ὁ ἀγὼν μὴ γεγενημένος Αἰσχίν. 27. 16. ΙΙ. [[ἀνώτερος]], ὑπερτερῶν, ὑπερβάλλων, [[ὕψος]] κρεῖσσον ἐκπηδήματος Αἰσχύλ. εἰς Ἀγ. 1376· ἐπὶ κακῶν πράξεων, κρείσσον’ ἀγχόνης, ἄξια μεγαλειτέρας τιμωρίας ἢ τοῦ δι’ ἀγχόνης θανάτου, Σοφ. Ο. Τ. 1374· κρεῖσσον [[θέαμα]] δεργμάτων ἢ [[ὥστε]] προσδέρκεσθαι Εὐρ. Ἱππ. 1217· θαύματος Βάκχ. 667· κρείσσον’ ἢ λέξαι τολμήματα Ἱκέτ. 844· κρ. ἢ λόγοισιν (ἐνν. εἰπεῖν) Ι. Τ. 837· [[ἀναρχία]] κρ. πυρὸς Ἑκ. 608· [[πρᾶγμα]] ἐλπίδος κρ. γεγενημένον, χειρότερον παρ’ ὅσον ἠδύνατό τις νὰ περιμένῃ, Θουκ. 2. 64· κρεῖττον λόγου τὸ [[κάλλος]] Ξεν. Ἀπομν. 3. 11, 1· κρ. τῆς ἡμετέρας δυνάμεως ὁ αὐτ. ἐν Κύρ. 7. 5, 9. ΙΙΙ. ἔχων δύναμιν, ἰσχὺν ὑπερτέραν τινός, κύριός τινος, μὴ κυριευόμενος ὑπ’ [[αὐτοῦ]], ἰδίως ἐπὶ ἐπιθυμιῶν καὶ παθῶν, τοῦ ἔρωτος [[αὐτόθι]] 6. 1, 34· γαστρὸς καὶ κερδῶν [[αὐτόθι]] 4. 2, 45· τοὺς δὲ μὴ ἐρῶντας κρείττους αὐτῶν ὄντας, δηλ. νικῶντας τὴν ἑαυτῶν φυσικὴν ὁρμὴν εἰς ἔρωτα, Πλάτ. Φαῖδρ. 232Α, κ. ἀλλ.· κρ. χρημάτων, [[ἀνώτερος]] τῆς ἐπιδράσεως τῶν χρημάτων, Θουκ. 2. 60, Ἰσοκρ. 5Ε· οὕτω, τῶν συμμάχων κρ. Ξεν. Ἀθ. 2, 1· ― [[ὡσαύτως]], ὁ θέτων ἑαυτὸν [[ὑπεράνω]] τινός, κρ. τοῦ δικαίου Θουκ. 3. 84· κρείσσους ὄντες... τῷ λογισμῷ ἐς τὸ ἀνέλπιστον τοῦ βεβαίου, καταντήσαντες διὰ σκέψεως εἰς ἀπόλυτον πεποίθησιν ὅτι οὐδεμία ὑπάρχει ἐλπὶς περὶ βεβαίου τινὸς πράγματος, [[αὐτόθι]] 83· φαύλους καὶ κρείττους τῆς παιδείας = οὓς παιδευθῆναι ἀδύνατον (ὀλίγῳ κατωτέρῳ) Ἀριστ. Πολιτικ. 5. 12, 8. IV. ἐν τῷ Ἀττικῷ πεζῷ λόγῳ ἐπὶ ἠθικῆς ἐννοίας, καλλίτερος, ἐξοχώτερος, ὁ κρείττων [[λόγος]] Ἀριστοφ. Νεφ. 113 κἑξ.· ἴδε ἐν λ. [[ἥσσων]]. V. Ἐπίρρ. κρεισσόνως, Ἀντιφῶν 128. 34 Bekk.· [[ὡσαύτως]] κρεῖσσον, Σοφ. Ο. Τ. 176. (τὸ [[κρείσσων]] χρησιμεύει ὡς ἓν τῶν συγκριτικῶν τοῦ [[ἀγαθός]]· ἀλλὰ τὸ ἀληθὲς θετικὸν [[εἶναι]] κρατὺς ([[κράτος]]) καὶ ὁ ἀρχικὸς [[τύπος]] θὰ ἦτο κρατίων ἢ κρατyων· πρβλ. [[ἥσσων]], [[ἐλάσσων]]).

|mltxt=[[κρείσσων]] και [[κρείττων]], -ον (AM, Α ιων. τ. [[κρέσσων]], -ον, δωρ. τ. [[κάρρων]], -ον, κρητ. τ [[κάρτων]], -ον)<br /><b>1.</b> [[καλύτερος]], [[ανώτερος]] ως [[προς]] τη [[θέση]], την [[αξία]] κ.λπ. («νεῖκος δὲ κρεσσόνων ἀποθέσθ' ἄπορον», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>2.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ κρείσσονα</i> ή <i>κρείττονα</i> ή <i>κρείσσω</i><br />τα υψηλότερα πράγματα, οι υψηλότερες ιδέες («[[ἀλλά]] καὶ διὰ γυναικός πηγάζει τὰ κρείττονα»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> δυνατότερος ως [[προς]] τη μυϊκή [[δύναμη]] («ἀλλ' ἔστι [[φήμη]] κρείσσονας λύκους κυνῶν [[εἶναι]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> ([[κυρίως]] σε [[μάχη]]) αυτός που έχει μεγαλύτερη ισχύ, ισχυρότερος («[[κρείσσων]] γὰρ βασιλεὺς ὅτε χώσεται ἀνδρὶ χέρηι», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>3.</b> αυτός που νικά, που υπερισχύει<br /><b>4.</b> [[εκείνος]] που υπερέχει, [[υπέρτερος]] (α. «κρεῖσσον [[θέαμα]] δεργμάτων ἐφαίνετο», <b>Ευρ.</b><br />β. «κρεῖσσον λόγου τὸ [[κάλλος]]», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>5.</b> αυτός που του αξίζει μεγαλύτερη [[τιμωρία]] («οἷν ἐμοὶ δυοῑν ἔργ' ἐστὶ κρείσσον' ἀγχόνης εἰργασμένα», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>6.</b> (σχετικά με πράγματα και αφηρημένες έννοιες, όπως επιθυμίες, [[πάθη]] <b>κ.λπ.</b>) [[εγκρατής]] («[[κρείσσων]] ἡδονῶν», Δημόκρ.)<br /><b>7.</b> (με απρμφ.) καταλληλότερος να κάνει [[κάτι]] («[[τόξον]] μὲν Ἀχαιῶν οὔ τις ἐμοῖο [[κρείσσων]], ᾧ κ' [[ἐθέλω]], δόμεναί τε καὶ ἀρνήσασθαι», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>8.</b> (<b>το αρσ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>οἱ κρείσσονες</i><br />α) [[σώμα]] φρουράς τών Θηβών<br />β) οι ανώτερες δυνάμεις, οι θεϊκές δυνάμεις<br /><b>9.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ κρεῖσσον</i><br />η [[θεία]] [[πρόνοια]]<br /><b>10.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) τα πλεονεκτήματα<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> α) «οί κρείσσονες θεοί» — οι θεοί του Ολύμπου<br />β) «κρεῖσσόν ἐστι» — [[είναι]] προτιμότερο<br />γ) «[[κρείσσων]] [[λόγος]]» — ο ηθικώς [[ανώτερος]] [[λόγος]]<br />δ) «κατὰ τὸ κρεῖττον» — σύμφωνα με την [[ηθική]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[κρεισσόνως]] και <i>κρειττόνως</i> (AM) με καλύτερο τρόπο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο αττ. τ. [[κρέσσων]] [[αντί]] του αρχικού ιωνικού τ. [[κρέσσων]] προήλθε πιθ. αναλογικά [[προς]] το [[ἀμείνων]]. Ο ιων. τ. [[κρέσσων]] (με -<i>σσ</i>- απὸ -<i>τy</i>- εμφανίζει απαθή [[βαθμίδα]] <i>κρε</i>-<i>τ</i>- (<i>κρε</i>-<i>τ</i>-<i>yων</i> > [[κρέσσων]], <b>βλ. λ.</b> [[κράτος]]), ενώ ο δωρ. τ. [[κάρρων]] συνεσταλμένη <i>καρ</i>-<i>τ</i> (<i>κάρσων</i> <span style="color: red;"><</span> <i>καρ</i>-<i>τ</i>-<i>yων</i>). Ο κρητ. τ. [[κάρτων]] [[είναι]] αναλογικός [[σχηματισμός]] [[κατά]] το <i>καρτ</i>-<i>ερός</i>. Η αρχική σημ. τών συγκριτικών αυτών [[είναι]] «δυνατότερος», λειτούργησαν όμως «συμπληρωματικώς» (completivismus) ως [[συγκριτικός]] [[βαθμός]] του [[αγαθός]] με υπερθετικό το [[κράτιστος]], πού εμφανίζει [[επίσης]] τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>κρα</i>-<i>τ</i>-.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κρειττούμαι]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[κρεισσονεύω]], [[κρεισσώ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κρεισσότεκνος]].

|mdlsjtxt=[comp. of [[κρατύς]] [v. [[κράτιστος]]<br /><b class="num">I.</b> stronger, mightier, [[more]] [[powerful]], Il., etc.<br /><b class="num">2.</b> in [[sense]] often as comp. of [[ἀγαθός]], [[better]], οἱ κρέσσονες one's [[betters]], Pind.; so, τὰ κρείσσω Eur.: —τὰ κρείσσονα one's advantages, Thuc.<br /><b class="num">3.</b> c. inf., [[οὔτις]] [[κρείσσων]] [[δόμεναι]] no one has a [[better]] [[right]] to [[give]], Od.: —κρεῖσσόν ἐστι, c. inf., 'tis [[better]] to…, κρεῖσσόν ἐστι [[θανεῖν]] ἢ πάσχειν [[κακῶς]] Aesch.:—also [[κρείσσων]] [[εἰμί]], c. [[part]]., [[κρείσσων]] [[ἦσθα]] μηκέτ' ὢν ἢ ζῶν [[τυφλός]] thou wert [[better]] not [[alive]], [[than]] [[living]] [[blind]], Soph.<br /><b class="num">II.</b> too [[great]] for, [[ὕψος]] κρεῖσσον ἐκπηδήματος too [[great]] for leaping out of, Aesch.; κρείσσον' ἀγχόνης too bad for [[hanging]], Soph.; ἐλπίδος κρ. [[worse]] [[than]] one [[expected]], Thuc.<br /><b class="num">III.</b> having [[power]] [[over]], [[master]] of, γαστρός Xen.; κρ. χρημάτων [[superior]] to bribes, Thuc.<br /><b class="num">IV.</b> in Attic Prose in [[moral]] [[sense]], [[better]], [[more]] [[excellent]], Ar.