καρδία: Difference between revisions

|Definition=ἡ, Ion. [[καρδίη]], Ep. [[κραδίη]] ([[καρδίη]] in Hom. only in<br><span class="bld">A</span> καρδίῃ ἄλληκτον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι Il.2.452, al., [[καρδία]] always in Trag., exc. in some dact. and anap. verses, A.Pr.881, Th.781, E.Med.99, Hipp.1274); Aeol. [[κάρζα]] EM407.21 (but [[καρδία]] Sapph.2.6); Cypr. [[κορζία]] (Paph.), [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] (fort. [[κόρζα]]):—[[heart]], ἐν δέ τέ οἱ κραδίη μεγάλα στέρνοισι πατάσσει Il.13.282; [[κραδίη]] δέ μοι ἔξω στηθέων ἐκθρῴσκει, of one [[panic-stricken]], 10.94; πηδᾷ ἡ καρδία Pl.Smp.215e, cf. Ar.Nu.1391 (lyr.): esp. as the seat of feeling and passion, as rage or anger, οἰδάνεται κραδίη Χόλῳ Il.9.646; τέτλαθι δή, κραδίη Od.20.18, cf. E.Alc. 837; [[καρδίης πλέως]] full of [[heart]], Archil.58.4; of [[fear]] or [[courage]], κυνὸς ὄμματ' ἔχων, κραδίην δ' ἐλάφοιο Il.1.225; [σφηκῶν] κραδίην καὶ θυμὸν ἔχοντες 16.266; ἐν μέν οἱ κραδίῃ θάρσος βάλε 21.547, etc.; ὀρχεῖται καρδία φόβῳ A.Ch.166; θερμὴν ἐπὶ ψυχροῖσι κ. ἔχεις S.Ant. 88; τὸν νέον τίνα οἴει κ. ἴσχειν; = what do you think are his [[feeling]]s? Pl.R.492c; of sorrow or joy, ἐν κραδίῃ μέγα πένθος ἄεξε Od.17.489; κ. καὶ θυμὸς ἰάνθη 4.548; ἄχος κραδίην καὶ θυμὸν ἵκανεν Il.2.171, cf. 10.10, B.10.85, etc.; καρδίην ἰαίνεται Archil.36; κελαινόχρως… πάλλεταί μου κ. A.Supp.785; ὦ τάλαινα κ. ψυχή τ' ἐμή E.Or.466; of love, Sapph.l.c., etc.; ἐκ τῆς καρδίας [[φιλεῖν]] Ar.Nu.86; [[φιλέειν]] ἀπὸ καρδίας Theoc.29.4 (but [[ἐρεῖν]] τἀπὸ καρδίας = to [[speak]] [[freely]], E.IA475); [[λαλῆσαι]] ἐπὶ καρδίαν τινός = [[speak]] [[kindly]] to... LXXJd.19.3.<br><span class="bld">2</span> [[inclination]], [[desire]], [[purpose]], ἔμ' ὀτρύνει κραδίη καὶ θυμός Il.10.220; [[πρόφρων]] κ. ἐν πάντεσσι πόνοισι ib.244; καρδίας δ' [[ἐξίσταμαι]] S.Ant.1105.<br><span class="bld">3</span> [[mind]], ὡς ἄνοον κραδίην ἔχες Il.21.441; κραδίη πόρφυρε Od.4.572; κραδίη προτιόσσετ' ὄλεθρον 5.389; εἰ θεάσῃ τοῖς τῆς καρδίας ὀφθαλμοῖς Corp.Herm. 4.11, cf. 7.2; διαλογισμοὶ ἀναβαίνουσι ἐν τῇ καρδίᾳ Ev.Luc.24.38.<br><span class="bld">II</span> [[cardiac]] [[orifice]] of the [[stomach]], Th.2.49, Hp.Prorrh.1.72, Gal.8.338, al.<br><span class="bld">III</span> [[heart in wood]], [[pith]], Thphr.HP3.14.1; = [[ἐντεριώνη]], ib. 1.2.6; ἀρτεμισίας μονοκλώνου καρδίας ζ PMag.Berol.1.245, cf. PMag. Leid.V.13.24; λαβὼν βάϊν Χλωρὰν καὶ τῆς καρδίας κρατήσας σχίσον εἰς δύο PMag.Leid.W.6.51.<br><span class="bld">IV</span> metaph., [[καρδία θαλάσσης]] = [[depth]]s of the [[sea]], LXXEz.27.4.<br><span class="bld">V</span> [[Καρδία Λέοντος]], name of the [[star]] [[Regulus]], [[α Leonis]], [[Alpha Leonis]], [[Alpha Leo]], [[α Leo]], Gem.3.5. (I.-E. k̂ṛd-, cf. Lat. [[cor]], [[cord]], Lith. širdis '[[heart]]', etc.)

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1326.png Seite 1326]] ἡ, ion. καρδίη, poet. [[κραδία]] u. [[κραδίη]], so bei Hom., der die Form καρδίη nur im Anfang des Verses hat, Il. 2, 452. 11, 12. 14, 152; vgl. [[κέαρ]]; – 1) das [[Herz]]; ἐν δέ τέ οἱ [[κραδίη]] μεγάλα στέρνοισι πατάσσει, schlägt in der Brust, Il. 13, 282, wie πηδᾷ Plat. Conv. 215 d; Ar. Nubb. 1391; ἔξω στήθεος ἐκθρώσκει Il. 10, 94; [[δόρυ]] δ' ἐν κραδίῃ ἐπεπήγει 13, 442; ἀλέκτορος Aesch. Eum. 823; συός Luc. salt. 85. Häufig als Sitz der Gefühle und Leidenschaften, bes. der Furcht, ἔχων κραδίην ἐλάφοιο Il. 1, 225; ὀρχεῖται [[καρδία]] φόβῳ Aesch. Ch. 165, denn bei der Furcht schlägt der Puls schneller; Sitz des Muthes, θρασείᾳ πνέων καρδίᾳ Pind. P. 10, 44; ἐν μέν οἱ κραδίῃ [[θάρσος]] [[βάλε]] Il. 21, 547, ἐν δὲ [[σθένος]] ὦρσεν ἑκάστῳ καρδίῃ 2, 452; des Zornes, οἰδαίνεται [[κραδίη]] χόλῳ Il. 9, 546; [[ὁπόταν]] τις καρδίᾳ κότον ἐνελάσῃ Pind. P. 8, 9; πάροιθεν δὲ πρώρας δριμὺς ἧσται καρδίας [[θυμός]] Aesch. Ch. 386; καρδίᾳ θυμουμένῃ Soph. Ant. 1239; ἔπαυσε καρδίας χόλον Eur. Med. 245; τὸ θυμοειδὲς περὶ τὴν καρδίαν Tim. Locr. 100 a; der Freude, χαρᾷ θερμαινόμεσθα καρδίαν Eur. El. 402; der Trauer, ἵξετ' [[ἄχος]] κραδίην Il. 23, 47, ἀναστεναχίζειν ἐκ κραδίης 10, 10, ἐν κραδίῃ μέγα [[πένθος]] ἄεξε Od. 17, 489, [[ἄχος]] κραδίην καὶ θυμὸν ἵκανεν Il. 2, 171; auch ἐν δέ τέ οἱ κραδίῃ στένει [[ἦτορ]], 20, 169; ἐντὸς δὲ [[καρδία]] στένει Aesch. Spt. 951; der Liebe, καρδίαν κατέσχετο ἔρωτι δεινῷ Eur. Hipp. 27; ἐκ τῆς καρδίας με φιλεῖς, liebst mich von Herzen, Ar. Nubb. 86, wie ἀπὸ καρδίας Theocr. 29, 4 u. [[NT|N.T.]] ἐξ ὅλης καρδίας. Aber τὸ ἀπὸ καρδίας λέγειν ist = vom Herzen, von der Leber wegsprechen, Eur. I. A. 475, wie fr. bei Plut. de ad. et am. discr. 31. – Übh. Neigung, Begierde, oft verbunden [[κραδίη]] καὶ [[θυμός]] με ἐποτρύνει, z. B. Il. 10, 220, u. [[κραδίη]] [[θυμός]] τε κελεύει. Dah. [[κλῦθι]] μου πρόφρονι καρδίᾳ, mit wohlwollendem Herzen, Aesch. Suppl. 344; σιδηρέη Od. 4, 293, vgl. Il. 3, 60; [[τίνα]] οἴει καρδίαν ἔχειν, welche Gesinnung, Plat. Rep. VI, 492 c. – Aber auch der Sitz des Denkvermögens, διχθὰ δὲ [[κραδίη]] μέμονε φρεσίν Il. 16, 435, [[κραδίη]] πόρφυρε Od. 4, 572, πολλὰ δέ οἱ κρ. προτιόσσετ' ὄλεθρον 5, 389, ὡς ἄνοον κραδίην ἔχες Il. 21, 441; ἐν καρδίαις σοφίαν ἐμβάλλειν Pind. Ol. 13, 16; προφθάσασα καρδίαν [[γλῶσσα]] Aesch. Ag. 999. – 2) der obere Magenmund, Theocr. 2, 49. – 3) das Mark der Pflanzen, Theophr., auch der Kern des Holzes. – 4) LXX. vrbdt [[καρδία]] θαλάσσης, die Tiefe.

|btext=ας (ἡ) :<br /><b>I.</b> [[cœur]] :<br /><b>1</b> [[comme organe du corps]];<br /><b>2</b> [[comme siège des passions]] <i>ou</i> des facultés de l'âme : ἐκ καρδίας φιλεῖν AR aimer de tout cœur ; τὰ ἀπὸ καρδίας ἐρεῖν <i>ou</i> λέγειν EUR parler à cœur ouvert, franchement, librement ; ἐκπέσει φίλας καρδίας EUR tu seras précipité de tes chères espérances;<br /><b>3</b> [[comme siège de l'intelligence]];<br /><b>II.</b> <i>p. anal.</i> orifice supérieur de l'estomac ; estomac.<br />'''Étymologie:''' cf. [[κέαρ]], <i>lat.</i> cor, th. cord-.

|sltr=[[καρδία]] (cf. [[κραδία]]: καρδίᾳ, -ίαν; -ίαις.) [[heart]] ἐνέπεξαν [[ἕλκος]] ὀδυναρὸν ἑᾷ [[πρόσθε]] καρδίᾳ (P. 2.91) [[fig]]., of the feelings: καρδίᾳ γελανεῖ ἀκαμαντόποδός τ' ἀπήνας δέκευ Ψαύμιός τε δῶρα (O. 5.2) πολλὰ δ' ἐν καρδίαις [[ἀνδρῶν]] [[ἔβαλον]] ὧραι πολυάνθεμοι ἀρχαῖα σοφίσμαθ (O. 13.16) βιατὰς [[Ἄρης]] ἰαίνει καρδίαν κώματ (P. 1.11) ἔστασαν ὀρθὰν καρδίαν (P. 3.96) [[ὁπόταν]] [[τις]] ἀμείλιχον καρδίᾳ κότον ἐνελάσῃ (P. 8.9) θρασείᾳ δὲ πνέων καρδίᾳ μόλεν (P. 10.44) οὐδ' ἀμόχθῳ καρδίᾳ προσφέρων τόλμαν παραιτεῖται [[χάριν]] (N. 10.30) [[τις]] ταρβεῖ προσιόντα νιν καρδίᾳ [[περισσῶς]] fr. 110. ἢ σιδάρου κεχάλκευται μέλαιναν καρδίαν ψυχρᾷ φλογί fr. 123. 5. γλυκεῖά οἱ καρδίαν ἀτάλλοισα [[γηροτρόφος]] συναορεῖ Ἐλπίς fr. 214. 1. [[πάρος]] μέλαιναν καρδίαν ἐστυφέλιξεν (''[[sc.]]'' [[θεός]]) fr. 225.

|astxt=[[καρδία]], -ας, ἡ, [in [[LXX]] [[chiefly]] for לֵבָב,לֵב;] <br />the [[heart]],<br /><b class="num">1.</b>the [[bodily]] [[organ]] [[which]] is regarded as the [[seat]] of [[life]] (II Ki 18:14, IV Ki 9:24, al.). <br /><b class="num">2.</b>In a psychological [[sense]], the [[seat]] of [[man]]'s [[collective]] energies, the focus of [[personal]] [[life]], the [[seat]] of the [[rational]] as [[well]] as the [[emotional]] and volitional elements in [[human]] [[life]], [[hence]] [[that]] wherein lies the [[moral]] and [[religious]] [[condition]] of the [[man]] (DB, ii, 317f.; DGG, ii, 344a);<br /><b class="num">(a)</b>of the [[seat]] of [[physical]] [[life]] (Jg 19:5, Ps 101 (102):5 103 (104):15): Ac 14:17, Ja 5:5; <br /><b class="num">(b)</b>of the [[seat]] of [[spiritual]] [[life]]: Mt 5:8, Mk 7:19, Lk 1:51, Ac 5:3, Ro 10:9, 10 Eph 6:5, al.; pl., Mt 9:4, Mk 2:6, al.; opp. to [[στόμα]], χείλεα, [[πρόσωπον]], Mt 15:8, Mk 7:6, Ro 10:8, 9 II Co 5:12; περιτομὴ καρδίας, Ro 2:29; ἐκ κ., Ro 6:17, I Pe 1:22; ἀπὸ τῶν κ., Mt 18:35; ἐν ὅλῃ (ἐξ ὅλης), Mt 22:37, Mk 12:30 (LXX); γινώσκειν (ἐρευνᾶν, δοκιμάζειν) τὰς κ., Lk 16:15, Ro 8:27, I Th 2:4; to [[think]], etc., ἐν τ. κ., Mt 9:4, Mk 2:6, Lk 12:45, Ro 10:6; [[συνιέναι]] (νοεῖν) τῇ κ., Mt 13:15, Jo 12:40; ἐπαχύνθη ἡ κ.,Mt 13:15 (LXX); πωροῦν τὴν κ., Jo 12:40; κ. [[εὐθεῖα]], Ac 8:21; πονηρά, He 3:12; [[ἀμετανόητος]], Ro 2:5; [[εἶναι]] (ἔχειν) ἐν τῇ κ., II Co 7:3, Phl 1:7; [[ὀδύνη]] τῇ κ., Ro 9:2. <br /><b class="num">3.</b>Of the [[central]] or innermost [[part]] of [[anything]] (of the [[pith]] of [[wood]], Arist.): τ. γῆς, Mt 12:40 (Cremer, 343ff.).

|txtha=καρδίας, ἡ, poetic [[κραδία]] and καρδίη (in the [[latter]] [[form]] [[almost]] [[always]] in [[Homer]] ([[only]] at the [[beginning]] of a [[line]] in [[three]] places; [[everywhere]] [[else]] by metathesis κραδιη; Ebeling, Lex. [[Homer]], [[under]] the [[word]])) (from a [[root]] signifying to [[quiver]] or [[palpitate]]; cf. Cartius § 39; Vanicek, p. 1097 (Etym. Magn. 491,56 [[παρά]] τό [[κραδαίνω]], τό [[σείω]]. ἀεικινητος [[γάρ]] ἡ [[καρδία]]); [[allied]] [[with]] Latin cor; English [[heart]]); the Sept. for לֵב and לֵבָב; the [[heart]];<br /><b class="num">1.</b> [[properly]], [[that]] [[organ]] in the [[animal]] [[body]] [[which]] is the center of the [[circulation]] of the [[blood]], and [[hence]], [[was]] regarded as the [[seat]] of [[physical]] [[life]]: [[καρδία]] denotes the [[seat]] and center of [[all]] [[physical]] and [[spiritual]] [[life]]; and a. the vigor and [[sense]] of [[physical]] [[life]] (στήρισον [[τήν]] καρδίαν [[σου]] ψωμῷ ἄρτου, τρέφειν τάς καρδίας, ἐμπιπλῶν τάς καρδίας τροφῆς, βάρειν τῆς καρδίας κραιπάλῃ [[καί]] [[μέθη]], δ. [[below]]);<br /><b class="num">b.</b> the center and [[seat]] of [[spiritual]] [[life]], "the [[soul]] or [[mind]], as it is the [[fountain]] and [[seat]] of the thoughts, passions, desires, appetites, affections, purposes, endeavors" (so in English [[heart]], [[inner]] Prayer of Manasseh, etc.); α. [[universally]]: R L [[text]] Tr marginal [[reading]]); R G L marginal [[reading]]; L T Tr WH [[text]]); T WH marginal [[reading]] [[singular]]); ἡ [[καρδία]] is [[distinguished]] from τό [[στόμα]] or from τά χειλεα: τό [[πρόσωπον]]: [[περιτομή]] καρδίας, ἀπερίτμητοι τῇ [[καρδία]], L T Tr WH [[text]] καρδίαις, WH marginal [[reading]] genitive καρδίας, cf. Buttmann, 170 (148)). of things done from the [[heart]] i. e. [[cordially]] or [[sincerely]], [[truly]] ([[without]] simulation or [[pretence]]) the [[following]] phrases are used: ἐκ καρδίας ([[Aristophanes]] nub. 86), L T Tr WH in R G ἐκ καθαρᾶς καρδίας, as in [[ἀπό]] τῶν καρδιῶν, [[ἀπό]] καρδίας [[εὐχάριστος]] τοῖς θεοῖς, Antoninus 2,3); ἐν ὅλῃ τῇ [[καρδία]] and ἐξ ὅλης τῆς καρδίας, in μετ' ἀληθινῆς καρδίας, ἐρευναν τάς καρδίας, δοκιμάζειν, γινώσκειν, ἐτάζειν, διανοίγειν [[τήν]] καρδίαν ([[see]] [[διανοίγω]], 2), ἦν ἡ [[καρδία]] [[καί]] ἡ [[ψυχή]] [[μία]], [[there]] [[was]] [[perfect]] [[unanimity]], [[agreement]] of [[heart]] and [[soul]], τιθέναι τί ἐν τῇ [[καρδία]] (בְּלֵב and לֵב עַל שׂוּם, τιθέναι ἐν στηθεσσιν, ἐν φρεσίν, etc., in [[Homer]]), to [[lay]] a [[thing]] up in the [[heart]] to be considered [[more]] [[carefully]] and pondered, to [[fix]] in the [[heart]] i. e. to [[purpose]], [[plan]], to do [[something]], A. V. conceived in [[thy]] [[heart]]); [[also]] εἰς [[τήν]] καρδίαν (L T Tr WH ἐν [[τήν]] καρδίαν) followed by the infinitive, βάλλειν εἰς [[τήν]] καρδίαν τίνος, followed by [[ἵνα]], to [[put]] [[into]] [[one]]'s [[mind]] the [[design]] of doing a [[thing]], διδόναι followed by an infinitive, ἀναβαίνει [[ἐπί]] [[τήν]] καρδίαν τίνος, followed by an infinitive, the [[purpose]] to do a [[thing]] comes [[into]] the [[mind]], ἐν τῇ [[καρδία]] joined to verbs of [[thinking]], reflecting [[upon]], doubting, etc.: ἐνθυμεῖσθαι, διαλογίζεσθαι, λέγειν, [[εἰπεῖν]] (בְּלִבּו אָמַר), to [[think]], [[consider]] [[with]] [[oneself]], συμβάλλειν, to [[revolve]] in [[mind]], διακρίνεσθαι, to [[doubt]], διαλογισμοί ἀναβαινουσι, of persons in [[doubt]], R G L marginal [[reading]] plural); ἀναβαίνει τί [[ἐπί]] καρδίαν, the [[thought]] of a [[thing]] enters the [[mind]], β. [[specifically]], of the [[understanding]], the [[faculty]] and [[seat]] of [[intelligence]] ([[often]] so in [[Homer]] [[also]] (cf. Nägelsbach, [[Homer]]. Theol., p. 319f; Zezschwitz, Profangräcität as [[above]] [[with]], pp. 25f, 50); cor domicilium sapientiae, Lactantius, de opif. dei c. 10, cf. [[Cicero]], Tusc. 1,9; לֵב, διανοίας); [[συνιέναι]] τῇ [[καρδία]], νόειν τῇ [[καρδία]], ἐπαχύνθη ἡ [[καρδία]], πωρουν [[τήν]] καρδίαν, πεπωρωμένη [[καρδία]], ἡ [[πώρωσις]] τῆς καρδίας, [[βραδύς]] τῇ [[καρδία]], [[slow]] of [[heart]], [[κάλυμμα]] [[ἐπί]] [[τήν]] καρδίαν κεῖται, γ. of the [[will]] and [[character]]: ἁγνίζειν καρδίας, καθαρίζειν τάς καρδίας, ῥερραντίσμενοι τάς καρδίας, [[καρδία]] [[εὐθεῖα]] (cf. Winer's Grammar, 32), πονηρά, Winer's Grammar, 194 (183)); [[ἀμετανόητος]], γεγυμνασμενη πλεονεξίας, στηρίζειν τάς καρδίας, βεβαιουν, in [[passive]], σκληρύνειν, ἡ [[ἐπίνοια]] τῆς καρδίας, αἱ βουλαί τῶν καρδιῶν προαιρεῖσθαι τῇ [[καρδία]], κρίνειν (to [[determine]]) and [[ἑδραῖος]] ἐν τῇ [[καρδία]], δ. "of the [[soul]] so [[far]] [[forth]] as it is [[affected]] and stirred in a [[bad]] [[way]] or [[good]], or of the [[soul]] as the [[seat]] of the sensibilities, affections, emotions, desires, appetites, passions": ἡ [[καρδία]] καιομένη ἦν, of the [[soul]] as [[greatly]] and [[peculiarly]] moved, αἱ ἐπιθυμίαι τῶν καρδιῶν, στηρίζειν τάς καρδίας, of the [[cultivation]] of [[constancy]] and [[endurance]], ἐήξειν τινα ἐν τῇ [[καρδία]], to [[have]] [[one]] in [[one]]'s [[heart]], of [[constant]] [[remembrance]] and [[steadfast]] [[affection]], `te tamen in toto pectore semper habet' Ovid. trist. 5,4, 24); [[εἶναι]] ἐν τῇ [[καρδία]] τίνος, to be [[cherished]] in [[one]]'s [[heart]], to be [[loved]] by [[one]] [[perpetually]] and [[unalterably]], [[εὐδοκία]] τῆς καρδίας, ηὐφράνθη ἡ [[καρδία]], χαρήσεται ἡ [[καρδία]], [[ἀνήρ]] [[κατά]] [[τήν]] καρδίαν τοῦ Θεοῦ, i. e. in whom God delights, Winer's Grammar, 156 (148) [[note]]) [[see]] 2a. [[above]]). in [[reference]] to [[grief]], [[pain]], [[anguish]], etc.: ἡ [[λύπη]] πεπλήρωκε [[τήν]] καρδίαν, [[ὀδύνη]] τῇ [[καρδία]] μου, ἡ [[καρδία]] ταράσσεται, [[συνοχή]] καρδίας, βάρειν τῆς καρδίας μερίμναις βιωτικαῖς, διαπρίομαι τῇ [[καρδία]], συντετριμμένος [[τήν]] καρδίαν, R L brackets; κατενύγησαν τῇ [[καρδία]], L T Tr WH [[τήν]] καρδίαν); συνθρύπτειν [[τήν]] καρδίαν, ε. of a [[soul]] [[conscious]] of [[good]] or [[bad]] deeds ([[our]] [[conscience]]): לֵבָב, ἡ [[καρδία]] πατασσει τινα, of the [[middle]] or [[central]] or [[inmost]] [[part]] of [[anything]], [[even]] [[though]] [[inanimate]]: τῆς γῆς ([[which]] [[some]] [[understand]] of [[Hades]], others of the [[sepulchre]]), τῆς θαλάσσης, לֵב; and for the [[same]] ἐν μέσῳ θαλάσσης, Baruch 6: (Epistle Jer.) τῆς κλεψυδρας, [[Aristotle]], probl. 16,8 (others, κώδια)). Cf. Beck, Biblical Seelenlehre, [[chapter]] iii. § 20ff, p. 64ff; Delitzsch, Biblical Psychologie (Leipz. 1861) iv. § 12, p. 248ff ([[also]] in Herzog 2, vi. 57ff); Oehler in Herzog vi., p. 15ff ([[also]] in his O. T. Theol. (edited by Day) § 71); Wittichen in Schenkel iii. 71f.

|mltxt=και [[καρδία]], η (AM [[καρδία]], Α ιων. τ. καρδίη και [[κραδίη]], αιολ. τ. [[κάρζα]], κυπρ. τ. [[κορζία]], Μ και [[καρδιά]])<br /><b>1.</b> [[κοίλο]] μυϊκό όργανο που αποτελεί το κεντρικό κινητήριο [[στοιχείο]] της κυκλοφορίας του αίματος<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> η [[έδρα]] τών συναισθημάτων, τών επιθυμιών και τών παθών του ανθρώπου, η [[ψυχή]]<br /><b>3.</b> [[διάθεση]], [[θέληση]], όρεξη («δουλεύει [[χωρίς]] [[καρδιά]]»)<br /><b>4.</b> το εσώτερο [[μέρος]] του κορμού και τών κλάδων ενός φυτού, η [[εντεριώνη]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> <b>εκκλ.</b> «ἄνω σχῶμεν τὰς καρδίας» — ας ανατείνουμε [[προς]] τον θεό τις ψυχές μας<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>μτφ.</b> το [[μέσο]] μιας εποχής ή περιόδου ή κατάστασης, η [[ακμή]], το κεντρικότερο και κυριότερο [[σημείο]] («στην [[καρδιά]] του πολέμου»)<br /><b>2.</b> [[άλλη]] [[ονομασία]] στρειδιού, το [[κυδώνι]]<br /><b>3.</b> μικρό [[κόσμημα]] τών [[γυναικών]] με [[σχήμα]] καρδιάς<br /><b>4.</b> το εσώτερο και τρυφερότερο [[μέρος]] φυτού ή καρπού (α. «η [[καρδιά]] του καρπουζιού» β. «η [[καρδιά]] του μαρουλιού»)<br /><b>5.</b> ως [[προσφώνηση]] αγαπητού προσώπου<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «[[αγγίζω]] την [[καρδιά]] κάποιου»<br />i) [[συγκινώ]] κάποιον<br />ii) [[κάνω]] κάποιον να μέ συμπαθήσει<br />β) «[[αλαφρώνω]] την [[καρδιά]] κάποιου» — [[ανακουφίζω]] κάποιον<br />γ) «βγαίνει η [[καρδιά]] μου» ή «κόβεται η [[καρδιά]] μου» — [[πεθαίνω]]<br />δ) «[[καίω]] την [[καρδιά]] κάποιου»<br />i) [[κάνω]] κάποιον να υποφέρει<br />ii) [[κάνω]] κάποιον να μέ ερωτευθεί<br />ε) (ειρωνικά) (για μη ευνοϊκή [[είδηση]]) «μού 'κάνες την [[καρδιά]] [[περιβόλι]]» — μέ δυσαρέστησες<br />στ) «[[κάνω]] [[καρδιά]]» ή «[[κάνω]] την [[καρδιά]] μου [[πέτρα]]» — [[κάνω]] [[κουράγιο]], [[κάνω]] [[υπομονή]] ή [[αποκτώ]] [[θάρρος]]<br />ζ) «μαραίνει [[κάτι]] την [[καρδιά]] μου» — μέ λυπεί [[κάτι]] πολύ<br />η) «κλαίει η [[καρδιά]] μου» — [[λυπάμαι]]<br />θ) «πήγε η [[καρδιά]] μου στον [[τόπο]] της» — έπαυσα να [[ανησυχώ]], ησύχασα<br />ι) «πηδά η [[καρδιά]] μου» — [[χαίρομαι]], [[λαχταρώ]]<br />ια) «ρα(γ)ίζει η [[καρδιά]] μου» ή «ρα(γ)ίζεται η [[καρδιά]] μου» — θλίβομαι πολύ<br />ιβ) «τρέμει η [[καρδιά]] μου» — [[φοβάμαι]] πολύ, [[τρομάζω]]<br />ιγ) «το λέει η [[καρδιά]] μου» — έχω [[θάρρος]], [[είμαι]] [[γενναίος]]<br />ιδ) «[[μιλώ]] στην [[καρδιά]] κάποιου» — [[συγκινώ]] κάποιον<br />ιε) «[[χαλώ]] την [[καρδιά]] κάποιου» — [[δυσαρεστώ]], [[στενοχωρώ]] κάποιον<br />ιστ) «[[ανοίγω]] την [[καρδιά]] μου» — [[μιλώ]] με [[ειλικρίνεια]], [[εκμυστηρεύομαι]]<br />ιζ) «έχω (ή [[είμαι]]) ανοιχτή [[καρδιά]]» — [[είμαι]] [[προσηνής]], [[είμαι]] [[ευπροσήγορος]]<br />ιη) «έχω καλή [[καρδιά]]» — [[είμαι]] [[καλός]] [[άνθρωπος]], [[είμαι]] [[καλόψυχος]]<br />ιθ) «δεν το [[βαστά]] η [[καρδιά]] μου»<br />i) δεν το [[ανέχομαι]]<br />ii) δεν [[αντέχω]] σε [[μεγάλη]] [[συγκίνηση]]<br />κ) «βάστα, [[καρδιά]] μου, βάστα» — [[πρέπει]] να [[κάνω]] [[υπομονή]], [[πρέπει]] να αντέξω<br />κα) «έχω σκληρή (ή μαύρη) [[καρδιά]]» — [[είμαι]] [[άσπλαχνος]]<br />κβ) «[[καρδιά]] [[χρυσή]]» ή «[[καρδιά]] ευγενική» — [[άνθρωπος]] [[αγαθός]], [[ευγενικός]]<br />κγ) «μαύρη [[καρδιά]]» ή «κακή [[καρδιά]]» — [[άνθρωπος]] [[κακός]]<br />κδ) «[[καρδιά]] [[πέτρα]]» — [[άνθρωπος]] [[σκληρός]], [[ανηλεής]]<br />κε) «πονετική [[καρδιά]]» — [[άνθρωπος]] [[πονόψυχος]]<br />κστ) «[[λόγια]] της καρδιάς» — εγκάρδια, ειλικρινή [[λόγια]]<br />κζ) «από καρδιάς» ή «[[μέσα]] από την [[καρδιά]]» ή «με όλη την [[καρδιά]]» — [[ολόψυχα]], [[πρόθυμα]]<br />κη) «με ελαφριά [[καρδιά]]» ή «[[ελαφρά]] τῃ καρδίᾳ» — απερίσκεπτα<br />κθ) «το τραβάει η [[καρδιά]] μου» — το [[επιθυμώ]] πολύ<br />λ) «πήγε η [[καρδιά]] μου στον [[τόπο]] της» — αναθάρρησα, συνήλθα από τον φόβο μου<br />λα) «έχω [[καρδιά]] [[αγκινάρα]]» — [[είμαι]] [[ερωτύλος]]<br />λβ) «ανακατώνεται η [[καρδιά]] μου» — [[αηδιάζω]], έχω [[τάση]] για εμετό<br /><b>7.</b> <b>παροιμ.</b> α) «έχει [[καρδιά]] για πόλεμο, μα δεν βαστάν τα κότσια» — για κάποιον που κάνει τον γενναίο, ενώ στην [[πραγματικότητα]] [[είναι]] [[δειλός]]<br />β) «[[θεωρία]] επισκόπου και [[καρδία]] μυλωνά» — γι' αυτούς που φαίνονται τέλειοι ενώ στην [[πραγματικότητα]] δεν αξίζουν<br />γ) «[[κάλλιο]] κόμπο στο [[πουγγί]], [[παρά]] κόμπο στην [[καρδιά]]» — [[είναι]] προτιμότερο να μη δίνεις δανεικά, [[παρά]] να δανείζεις και να στενοχωριέσαι [[γιατί]] δεν σού τά επιστρέφουν<br />δ) «στον κάμπο δείχνετ' η [[καρδιά]], στο [[μετερίζι]] η [[μαστοριά]]» — η [[μάχη]] [[σώμα]] με [[σώμα]] [[είναι]] η μόνη που απαιτεί [[γενναιότητα]]<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> (για [[τόπο]]) το κεντρικό [[σημείο]] («στην [[καρδιά]] της Αθήνας»)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ανοίγω]] την [[καρδιά]] κάποιου» — [[χαροποιώ]] κάποιον<br />β) «[[βάζω]] (ή έχω) κάποιον στην [[καρδιά]] μου» — [[συμπαθώ]] πολύ κάποιον, [[αγαπώ]]<br />γ) «[[κλέβω]] την [[καρδιά]] κάποιου»<br />i) [[απατώ]], [[ξεγελώ]] κάποιον<br />ii) [[γοητεύω]] κάποιον δ) «τρώ(γ)ει [[κάτι]] την [[καρδιά]] μου» — μέ λυπεί [[κάτι]], λυπούμαι<br />ε) «από [[βάθος]] καρδιάς» ή «από βάθους καρδίας» ή «εκ μέσου καρδίας» — με βαθύ και ειλικρινές [[αίσθημα]]<br />στ) «[[δροσερεύω]] (ή [[δροσίζω]]) την [[καρδιά]] κάποιου» — [[ικανοποιώ]], [[ανακουφίζω]], [[παρηγορώ]]<br />ζ) «βράζει η [[καρδιά]] μου» — ταράζομαι, [[θυμώνω]]<br />η) «άπτει η [[καρδιά]] μου» — εξάπτομαι, εξοργίζομαι<br />θ) «πηδά η [[καρδιά]] μου» — [[χαίρομαι]], [[λαχταρώ]]<br />ι) «καθαρή [[καρδιά]]» ή «[[καθαρά]] [[καρδία]]» — [[άνθρωπος]] [[αγνός]]<br />ια) «με την καλή [[καρδιά]]» ή «με όλη την [[καρδιά]]»<br />i) [[ολόψυχα]], αφοσιωμένα<br />ii) (για [[παράκληση]]) θερμότατα<br />ιβ) «[[χάνω]] την [[καρδιά]] μου» — [[χάνω]] ό,τι πολυτιμότερο έχω<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[συναίσθημα]], [[αίσθημα]]<br /><b>2.</b> [[χαρακτήρας]], [[φύση]]<br /><b>3.</b> [[υπόσταση]], ύπαρξη<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «ἀνάβω τὴν καρδιὰ κάποιου» — [[συγκινώ]] κάποιον<br />β) «ἀναπαύεται ἡ [[καρδιά]] μου» — [[ησυχάζω]]<br />γ) «[[ἅπτω]] τὴν καρδιὰ κάποιου» — [[κάνω]] κάποιον να μέ ερωτευθεί<br />δ) «[[βάνω]] τὴν καρδιὰ μου εἰς...» ή «[[βάνω]] τὴν καρδιὰ μου [[πρός]]»<br />i) [[τηρώ]], [[διαφυλάσσω]] [[κάτι]]<br />ii) [[δίνω]] [[σημασία]] σε [[κάτι]]<br />ε) «[[δυναμώνω]] τὴν [[καρδιά]] κάποιου» — [[δίνω]] [[θάρρος]] σε κάποιον<br />στ) «εἶμαι δυνατῆς καρδιᾱς [[ἄνθρωπος]]» — [[είμαι]] [[άνθρωπος]] με σταθερό [[φρόνημα]]<br />ζ) «[[ζουρώνω]] τὴν καρδιὰν κάποιου» — [[προσβάλλω]] κάποιον<br />η) «κρατῶ τὴν καρδιὰν κάποιου» — [[συγκινώ]] κάποιον<br />θ) «νεύει ἡ καρδιὰ μου» — παρασύρομαι<br />ι) «[[στέκω]] εἰς μίαν καρδίαν» — [[ομονοώ]]<br />ια) «[[συντυχαίνω]] ἐπί τὴν καρδίαν κάποιου» — [[συγκινώ]] κάποιον ιβ) «[[χωρίζω]] τὴν [[καρδιά]] κάποιου» — [[απελπίζω]] κάποιον<br />ιγ) «ψηλαίνει ἡ [[καρδιά]] μου» — [[υπερηφανεύομαι]], επαίρομαι<br />ιδ) «ἀκάνθινη [[καρδιά]]» — [[άνθρωπος]] [[σκληρός]]<br />ιε) (σε [[μάχη]] ή σε πόλεμο) «ἀπὸ καρδίας» — με [[γενναιότητα]]<br />ιστ) «εἰς μίαν καρδίαν» — με [[ομοψυχία]]<br />ιζ) «ἐκ καρδίας» — σε μεγάλο βαθμό<br />ιη) «ἐκ στεναγμοῦ καρδίας» — με γοερό [[κλάμα]]<br />ιθ) «μὲ [[καρδιά]]» — [[πάρα]] πολύ<br />κ) «μετὰ καρδιᾱς ζεούσης» — προθυμότατα<br />κα) «στερεὰ [[καρδία]]» — [[σταθερότητα]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[θάρρος]]<br /><b>2.</b> [[φρόνημα]]<br /><b>3.</b> [[ονομασία]] αστερισμών<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> το άνω [[στόμιο]] του στομάχου<br /><b>2.</b> το [[στομάχι]]<br /><b>3.</b> (για σκεύη ή για τη [[θάλασσα]]) [[βυθός]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το όνομα <i>καρδ</i>-<i>ία</i>, σχηματισμένο [[κατά]] τα θηλ. σε -<i>ία</i>, όπως [[πολλά]] άλλα που δηλώνουν [[μέλος]] ή όργανο του σώματος ([[πρβλ]]. [[αρτηρία]], [[κοιλία]]), προέρχεται από μεταπλασμό ενός παλαιότατου ονόματος <i>κῆρ</i> <span style="color: red;"><</span> <i>κηρδ</i>, που προέρχεται απευθείας από την ΙΕ [[ρίζα]] <i>k</i><i>ē</i><i>rd</i>- «[[καρδιά]]». Στην [[κλίση]] του, [[καθώς]] και στην [[κλίση]] αντίστοιχων τ. άλλων ΙΕ γλωσσών, εμφανίζεται η συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>kŗd</i>- της ρίζας ([[πρβλ]]. λατ. <i>cord</i>-<i>is</i>, αρχ. ελλ. <i>καρδ</i>-<i>ία</i> και <i>κραδ</i>-<i>ίη</i>). Μια [[παρέκταση]] -<i>i</i>- που εμφανίζεται και σε ορισμένες άλλες γλώσσες ([[πρβλ]]. λιθουαν. <i>šird</i>-<i>is</i>, ορμ. όργ. <i>srt</i>- <i>iw</i>, χεττ. γεν. <i>kard</i>-<i>ias</i>) συνέβαλε πιθ. στον μεταπλασμό του <i>κῆρ</i> (και συγκεκριμένα από το συνεσταλμένης βαθμίδας θ. <i>καρδ</i>-) [[κατά]] τα θηλ. σε -<i>ία</i>, απ' όπου προέκυψε ο τ. <i>καρδ</i>-<i>ία</i>. Το νεοελλ. [[καρδιά]] με [[μετάθεση]] του τόνου και [[συνίζηση]] του άτονου [[πλέον]] -<i>i</i>-. Τέλος, ο αρχ. ποιητ. τ. [[κέαρ]] προέκυψε υποχωρητικά από τη δοτ. <i>κῆρι</i> του <i>κῆρ</i> [[κατά]] το [[σχήμα]] <i>ἦρι</i>: <i>ἔαρ</i> πιθ. και με την [[επίδραση]] του <i>ἦπαρ</i>. Η λ. [[καρδία]] απαντά σε πάμπολλα σύνθ. με τις μορφές <i>καρδι</i>(<i>ο</i>)- ως α' συνθετικό και -<i>κάρδιος</i> ή -<i>καρδος</i> ως β' συνθετικό.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[καρδιακός]], [[κάρδιον]], [[καρδιώνω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[καρδικός]]<br /><b>μσν.</b><br />[[καρδιόθεν]] <b>μσν.-νεοελλ.</b> [[καρδίτσα]], [[καρδούλα]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) Βλ. λ. <i>καρδι</i>(<i>ο</i>)-. (Β' συνθετικό) i) -<i>κάρδιος</i><br />[[εγκάρδιος]], [[περικάρδιος]], [[σκληροκάρδιος]], [[υποκάρδιος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ακάρδιος]], <i>αψικάρδιος</i>, [[βαθυκάρδιος]], [[βαρυκάρδιος]], [[βαρυμωροκάρδιος]], [[διακάρδιος]], [[δικάρδιος]], [[ερυθροκάρδιος]], [[ευκάρδιος]], [[θρασυκάρδιος]], [[ισχυροκάρδιος]], [[κατακάρδιος]], [[κλονοκάρδιος]], [[λιθοκάρδιος]], [[μελανοκάρδιος]], [[νωθροκάρδιος]], [[οξυκάρδιος]], [[παχυκάρδιος]], [[πονηροκάρδιος]], [[προσκάρδιος]], [[στερεοκάρδιος]], [[στρεβλοκάρδιος]], [[ταλακάρδιος]], [[ταραξικάρδιος]], [[ταχυκάρδιος]], [[τλησικάρδιος]], [[υψηλοκάρδιος]], [[χαλκεοκάρδιος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[θελξικάρδιος]], [[σπαραξικάρδιος]], [[τερψικάρδιος]]<br />ii) -<i>καρδος</i><br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αγριόκαρδος]], [[άκαρδος]], [[αλαφρόκαρδος]], [[ανοιχτόκαρδος]], <i>βαριόκαρδος</i>, [[βαρύκαρδος]], [[γενναιόκαρδος]], [[δειλόκαρδος]], [[ζεστόκαρδος]], [[κακόκαρδος]], [[καλόκαρδος]], [[λαγόκαρδος]], [[λεοντόκαρδος]], [[μεγαλόκαρδος]], <i>μικρόκαρδος</i>, [[ολιγόκαρδος]], [[πετρόκαρδος]], [[πικρόκαρδος]], [[πονόκαρδος]], [[σκληρόκαρδος]], [[στενόκαρδος]], [[τρυφερόκαρδος]], [[χρυσόκαρδος]]].

|elrutext='''καρδία:''' эп.-ион. [[κραδία]] и [[κραδίη]], тж. (в начале стиха) [[καρδίη]] ἡ<br /><b class="num">1</b> [[сердце]]: κ. [[ἔξω]] στήθεος ἐκθρώσκει Hom. сердце (так и) рвется из груди; πηδᾷ ἡ κ. Plat. сердце учащенно бьется;<br /><b class="num">2</b> (как средоточие чувств и страстей), [[сердце]], [[душа]], (οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ NT): οἰδάνεται κ. χόλῳ Hom. сердце наполняется гневом; ἐκ καρδίας φιλεῖν Arph. любить всем сердцем; θερμὴν ἐπὶ ψυχροῖσι καρδίαν ἔχεις Soph. у тебя пламенное сердце в делах, которые (других) бросают в холод; τὰ ἀπὸ καρδίας λέγειν Eur. говорить чистосердечно; ὡς ἄνοον κραδίην ἔχες! Hom. как ты забывчив!;<br /><b class="num">3</b> [[чувства]], [[настроение]]: τὸν [[νέον]] [[τίνα]] οἴει καρδίαν ἔχειν; Plat. каково будет настроение, по-твоему, у юноши?;<br /><b class="num">4</b> [[желание]], [[намерение]]: [[μόλις]] καρδίας ἐξίοταμαι Soph. я неохотно отказываюсь от своего намерения;<br /><b class="num">5</b> [[верхнее отверстии]] (вход) [[желудка]] Thuc.;<br /><b class="num">6</b> [[внутренность]], [[середина]], [[сердцевина]] (τοῦ φυτοῦ Arst.; τῆς γῆς NT).