κράτιστος: Difference between revisions

|Definition=η, ον, Ep. [[κάρτιστος]] (as always in Hom.), isolated Superl. from [[κρατύς]],<br><span class="bld">A</span> [[strongest]], [[mightiest]], Il.1.266, etc.; <b class="b3">θεῶν κ.</b>, i.e. Zeus. Pi.''O.''14.13; <b class="b3">κ. Ἑλλήνων</b>, i.e. Achilles, S.''Ph.''3: in Prose, εἰ τοὺς κ. ἐνικήσαμεν Th.7.67; <b class="b3">Λημνίων τὸ κ.</b> [[the best]] of their men, Id.5.8; <b class="b3">τὸ δυνάμεως κ.</b> [[the strength]] or [[flower]] of... [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''6.1.28, etc.; of things, <b class="b3">καρτίστην… μάχην</b> [[fiercest]] fight, Il.6.185; δεσμὸς κ. Ti.Locr.99a.<br><span class="bld">2</span> generally, [[best]], [[most excellent]], as Sup. of [[ἀγαθός]], Pi.''I.''1.17, [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]'' 1050, etc.: colloquially, "ἄνδρα κ. εἰπών [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Characters|Char.]]''5.2; <b class="b3">οἱ κράτιστοι</b> [[the aristocracy]], X.''HG''7.1.42, v. [[ἀγαθός]] ''1''; <b class="b3">τὰ κ. τῆς χώρας</b> ib.3.4.20.<br><span class="bld">b</span> as a title or mode of address, κράτιστε Θεόφιλε ''Ev.Luc.'' 1.3; esp. = Lat. [[egregius]], ὁ κ. ἡγεμών ''PFay.''p.33 (i A.D.); ὁ κ. ἐπίτροπος ''BGU''891 (ii A.D.); <b class="b3">ἡ κ.</b>, of a woman of the [[equester ordo]], IG14. 1346; also, = Lat. [[clarissimus]], of Senators, <b class="b3">ὁ κ. ἀνθὐπατος</b> ib.9(1).61; ὁ κ. συγκλητικός ''IGRom.''3.581, etc.; ἡ κ. βουλή ''[[Oxyrhynchus Papyri|POxy.]]''2108.6 (iii A. D.).<br><span class="bld">c</span> with modal words added, κ. τὴν ψυχήν Th.2.40; <b class="b3">πάντων πάντα κ.</b> [[best]] of all in... X.''An.''1.9.2; ἔν τινι Id.''Mem.''3.4.5; εἴς τι Pl. ''Phlb.''67b; περί τι Id.''Plt.''257a; πρός τι X.''HG''3.4.16: c. inf., [[best at]] doing, Th.2.81, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''267d, [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''1.4.1, etc.: c. part., τῶν ἡλίκων κ. εἶναι ἀκοντίζων καὶ τοξεύων Id.''Cyr.''1.3.15.<br><span class="bld">3</span> neut. followed by inf., <b class="b3">φυγέειν κάρτιστον</b> to flee were [[best]], Od.12.120, cf. E.''El.'' 379, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''80, etc.: in plural, κράτιστα… ἑλεῖν E.''Med.''384: abs., <b class="b3">ὅπερ κ.</b> the [[main point]], Th.1.143.<br><span class="bld">4</span> Adv. usages, <b class="b3">ἀπὸ τοῦ κρατίστου</b> [[in all good faith]], Plb.8.17.4; κατὰ τὸ κ. D.H.2.22: neut. pl. [[κράτιστα]] as adverb, X.''HG''3.4.16, ''Ages.''1.25.—The Comp. in use is [[κρείσσων]] ([[quod vide|q.v.]]).

|btext=<i>épq.</i> [[κάρτιστος]];<br />η, ον :<br />très fort <i>ou</i> le plus fort :<br /><b>1</b> [[très fort]], [[très solide]], [[très résistant]] : [[κάρτιστος]] καὶ [[ὤκιστος]] πετεηνῶν IL (l'aigle) le plus fort et le plus rapide des oiseaux ; κρατίστη [[μάχη]] IL combat violent;<br /><b>2</b> [[très puissant]];<br /><b>3</b> [[excellent]], [[le meilleur]] : τι, πρός τι pour qch, en vue de qch ; ποιεῖν τι THC pour faire qch ; τῶν [[ἡλίκων]] [[κράτιστος]] ἀκοντίζων καὶ τοξεύων XÉN l'emporter sur ses camarades pour lancer le javelot et les flèches ; κράτιστόν (ἐστι) OD avec l'inf. le mieux, le plus sage <i>ou</i> le plus avantageux est de… ; <i>adv.</i> • τὰ κράτιστα THC, • κράτιστα XÉN très bien, supérieurement, le mieux possible;<br />[[NT]]: « son [[excellence]] » (formule de politesse, équiv. au lat. [[optimus]]).<br />'''Étymologie:''' [[κράτος]].

|elnltext=κράτιστος -η -ον, ep. κάρτιστος [κρατερός] superl. sterkst:. ἅμα κάρτιστός τε καὶ ὤκιστος πετεηνῶν (de adelaar) zowel de sterkste als de snelste onder de vogels Il. 21.253; καρτίστη μάχη de zwaarste strijd Il. 6.185. best, voortreffelijkst, met εἰς + acc., of πρός + acc., of ἔν + dat. in een bepaald opzicht; met acc.:; κράτιστοι τὴν ψυχήν met de grootste geestkracht Thuc. 2.40.3; met inf.:; κράτιστοι εἶναι τοῦτο ποιεῖν de beste te zijn om dat te doen Thuc. 2.81.8; met pred. ptc.:; τῶν ἡλίκων κράτιστος ἀκοντίζων καὶ τοξεύων de beste van zijn leeftijgenoten met speer en boog Xen. Cyr. 1.3.15; κράτιστόν ἐστι het is het beste Od. 12.120; later aanspreektitel hoogedele:; κράτιστε Φῆλιξ hoogedele Felix NT Act. Ap. 24.3; subst..; οἱ κράτιστοι de aristocratie Xen. Hell, 7.1.42; n. plur. adv. κράτιστα op de beste wijze.

|ptext=ep. [[κάρτιστος]], superl. von [[κρατύς]], eigtl. <i>der [[stärkste]], der [[gewaltigste]], Il</i>. 1.266; καρτίστη [[μάχη]], <i>die [[gewaltigste]], [[heftigste]] [[Schlacht]]</i>, 6.185; [[θεῶν]] [[κράτιστος]] ist Zeus Pind. <i>Ol</i>. 14.14; ὦ κρατίστου πατρὸς Ἑλλήνων τραφεὶς Ἀχιλλέως παῖ Νεοπτόλεμε Soph. <i>Phil</i>. 3; ὦ κράτιστον Οἰδίπου [[κάρα]] <i>O.R</i>. 40; auch in [[Prosa]], τὸ κρατίστους [[εἶναι]], εἰ τοὺς κρατίστους ἐνικήσαμεν Thuc. 7.67; wie es aber in [[dieser]] Bdtg der superl. zu [[ἀγαθός]] ist, so geht es auch in die anderen Bdtgn des Positivs über, <i>der [[tüchtigste]] zu [[Etwas]], der [[beste]]</i>, [[φυγέειν]] κάρτιστον ἀπ' αὐτῆς, das [[Beste]] ist zu [[fliehen]], <i>Od</i>. 12.120; Aesch. <i>Prom</i>. 216; ὅσῳ κράτιστον κτημάτων [[εὐβουλία]] Soph. <i>Ant</i>. 1037; ὑπηρέται Xen. <i>An</i>. 1.9.18; κριταί <i>Cyr</i>. 8.2.27; c. inf., κράτιστοι τοῦτο ποιεῖν, am tüchtigsten, geeignetsten, dies zu tun, Thuc. 2.81; διαβάλλειν Plat. <i>Phaedr</i>. 267d; vgl. Xen. <i>Mem</i>. 1.4.1; auch περί τι, Plat. <i>Polit</i>. 257a; τὴν ψυχήν Thuc. 2.40; κράτιστον οὖν [[νῷν]] ἀποθανεῖν Ar. <i>Eq</i>. 80; so auch in [[Prosa]], es ist <i>das [[Beste]], [[Nützlichste]]</i>; – ἀπὸ τοῦ κρατίστου, <span class="ggns">Adverbial</span>, Pol. 8.19.4 und [[öfter]], <i>auf die [[beste]] [[Weise]]</i>.

|elrutext='''κράτιστος:''' (ᾰ), эп. [[κάρτιστος]] 3 [superl. и elativ. к [[κράτος]]<br /><b class="num">1</b> [[чрезвычайно сильный]], [[сильнейший]]: κ. πετεηνῶν Hom. (орел), сильнейшее из пернатых; κ. Ἑλλήνων Soph. = [[Ἀχιλλεύς]]; κ. [[θεῶν]] Pind. = [[Ζεύς]]; καρτίστη [[μάχη]] Hom. жесточайшая битва; δεσμὸς κ. Plat. крепчайшая связь;<br /><b class="num">2</b> (наи)лучший: κ. τὴν ψυχήν Thuc. лучший по душевным качествам; κ. ἔν τινι и πρός τι Xen., εἴς и περί τι Plat. лучший в чем-л., в каком-л. отношении; οἱ κράτιστοι Xen. знатнейшие из граждан; τὰ [[κράτιστα]] τῆς χώρας Xen. лучшая часть страны; δυνάμεως τὸ κράτιστον Xen. лучшая часть, цвет армии; διαβάλλειν τε καὶ ἀπολύσασθαι διαβολὰς κ. Plat. весьма искусный как в клевете, так и в опровержении клеветы; [[φυγέειν]] κάρτιστον ἀπ᾽ αὐτῆς Hom. от нее (Скиллы) лучше всего бежать; ἀπὸ τοῦ κρατίστου Polyb. самым серьезным образом - см. тж. [[κράτιστα]].

|lstext='''κράτιστος''': ᾰ, η, ον, Ἐπικ. κάρτ- (ὡς ἀείποτε παρ’ Ὁμ.), μεμονωμένον ὑπερθ. ἐκ τοῦ [[κρατύς]]· ([[κράτος]])· ― ὁ ἰσχυρότατος, ὁ δυνατώτατος, ὁ ἄριστος, Ἰλ. Α. 266, κτλ.· κρ. θεῶν, δηλ. ὁ Ζεύς, Πινδ. Ο. 14. 20· κρ. Ἑλλήνων, ὅ ἐστιν ὁ [[Ἀχιλλεύς]], Σοφ. Φ. 3· [[ὡσαύτως]] ἐν τῷ πεζῷ λόγῳ, εἰ τοὺς κρ. νικήσαιμεν Θουκ. 7. 67· Λημνίων τὸ κρ., οἱ ἄριστοι ἐκ τῶν Λημνίων, Θουκ. 5. 8· δυνάμεως τὸ κρ., τὸ [[ἄνθος]], τὸ ἄριστον [[μέρος]] τῆς δυνάμεως..., Ξεν. Κύρ. 6. 1, 28, κτλ.· ― ἐπὶ πραγμάτων, καρτίστην... μάχην, ἡ ἀγριωτάτη [[μάχη]], Ἰλ. Ζ. 185· δεσμὸς κρ. Τίμ. Λοκρ. 99Α. 2) [[καθόλου]], ἄριστος, [[ἔξοχος]], ἐξοχώτατος, ὡς ὑπερθ. τοῦ [[ἀγαθός]], Πινδ. Π. 1. 25, Σοφ. Ἀντ. 1050, κτλ.· ― οἱ κράτιστοι, ὡς οἱ βέλτιστοι, περὶ τῶν εἰς τὴν ἀριστοκρατίαν ἀνηκόντων, Ξεν. Ἑλλ. 7. 1, 42, ἴδε ἀγαθὸς Ι· ― τὰ κρ. τῆς χώρας [[αὐτόθι]] 3. 4, 20. β) ὁριζόμενον διὰ λέξεων τροπικῶν ἢ τοῦ κατά τι, κρ. τὴν ψυχὴν Θουκ. 2. 40· πάντων πάντα κρ., ὁ ἄριστος πάντων εἰς ὅλα, Ξεν. Ἀν. 1. 9, 2· ἔν τινι ὁ αὐτ. εἰς Ἀπομν. 3. 4, 5· εἴς τι Πλάτ. Φίληβ. 67Β· [[περί]] τι ὁ αὐτ. ἐν Πολιτ. 257Α· [[πρός]] τι Ξεν. Ἑλλ. 3. 4, 16· οὕτω μετ’ ἀπαρ., ἱκανώτατος εἰς τὸ πράττειν, Θουκ. 2. 81, πρβλ. Πλάτ. Φαῖδρ. 267D, Ξεν. Ἀπομν. 1. 4, 1, κτλ.· καὶ μετὰ μετοχῆς, τῶν ἡλίκων κρ. [[εἶναι]] ἀκοντίζων καὶ τοξεύων Ξεν. Κύρ. 1. 3, 15. 3) οὐδ. ἑπομένου ἀπαρεμφ., φυγέειν κάρτιστον (δηλ. ἦν), «τὸ καλλίτερον» ἦτο ἡ [[φυγή]], Ὀδ. Μ. 120, πρβλ. Εὐρ. Ἡλ. 370, Ἀριστοφ. Ἱππ. 80, κτλ.· καὶ ἐν τῷ πληθ., κράτιστα... [[ἑλεῖν]] Εὐρ. Μήδ. 384. 4) ἐπιρρηματ. χρήσεις, ἀπὸ τοῦ κρατίστου, σπουδαίως, σοβαρῶς, Πολύβ. 8. 19, 4· κατὰ τὸ κρ. Διον. Ἁλ. 2. 22· ― [[ὡσαύτως]] οὐδ. πληθ., κράτιστα, ὡς ἐπίρρ., Ξεν. Ἑλλ. 3. 4, 16, Ἀγησ. 1, 25. ― Τὸ ἐν χρήσει συγκρ. [[εἶναι]] [[κρείσσων]], ὃ ἴδε.

|sltr=<b>κρᾰτιστος</b> greatest, [[best]] τὸ δὲ φυᾷ κράτιστον [[ἅπαν]] pr. (O. 9.100) γλυκυτάτᾳ γενεᾷ εὐώνυμον κτεάνων κρατίσταν [[χάριν]] πορών (P. 11.58) ([[Αἴας]]) ὃν κράτιστον Ἀχιλέος [[ἄτερ]] μάχᾳ πόρευσαν (N. 7.27) κεῖνοι γὰρ ἡρώων διφρηλάται Λακεδαίμονι καὶ Θήβαις ἐτέκνωθεν κράτιστοι Kastor and Iolaos (I. 1.17) [[epithet]] of [[Zeus]], [[θεῶν]] κρατίστου παῖδες (κρατιστόπαιδες Σ.) (O. 14.14) ὁ [[κράτιστος]] ([[κάρτιστος]] [[varia lectio|v.l.]]) Πα. 7B. 50. βροτεᾶν φρένα κράτιστον φρενῶν (''[[sc.]]'' χρυσόν; [[κέντρον]], multa alia conicias” nott. Snell) fr. 222. 3.

|txtha=κρατίστη, κράτιστον, [[superlative]] of the adjective [[κρατύς]] ([[κράτος]]) (from ([[Homer]]) [[Pindar]] down), mightiest, strongest, noblest, [[most]] [[illustrious]], [[best]], [[most]] [[excellent]]: vocative κράτιστε used in addressing men of [[conspicuous]] [[rank]] or [[office]], Theophrastus, [[char]]. 5; [[Dionysius]] [[Halicarnassus]], de oratt. 1; Josephus, Antiquities 4,6, 8), [[because]] in Acts 1:1 it is omitted in addressing the [[same]] [[person]]. Cf. Grimm in Jahrbb. f. deutsche Theol. for 1871, p. 50f.

|mltxt=-η -ο (AM [[κράτιστος]], -ίστη, -ον, Α επικ. τ. [[κάρτιστος]], -ίστη, -ον)<br /><b>1.</b> ο ισχυρότατος, ο δυνατότατος («θεῶν κρατίστου παῖδες», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κορυφαίος]], [[κάλλιστος]], [[άριστος]] («τοῦ περὶ λογισμοὺς καὺ τὰ γεωμετρικὰ κρατίστους», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (η κλητ. ως [[τίτλος]] προσφωνήσεως) <i>κράτιστε</i><br />εξοχότατε, ενδοξότατε<br /><b>2.</b> (το αρσ. και το ουδ. πληθ. ως ουσ.) <i>οἱ κράτιστοι</i> και <i>τὰ κράτιστα</i><br />η [[αριστοκρατία]], οι άριστοι, οι ευγενείς («τὰ κράτιστα τῆς χώρας», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>3.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> <i>ή κρατίστη</i><br />(στη [[Ρώμη]]) [[γυναίκα]] από την [[τάξη]] τών ιππέων<br /><b>4.</b> (το ουδ. πληθ. ως επίρρ.) <i>κράτιστα</i><br />άριστα<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «ἀπὸ τοῦ κρατίστου» και «κατὰ τὸ κράτιστον» — με άριστο τρόπο, τέλεια («ἀπὸ τοῦ κρατίστου γίγνεται ἡ [[επιβολή]]», <b>Πολ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. [[κρείσσων]].