πλοῦτος: Difference between revisions

|Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[wealth]], [[riches]], ἄφενος καὶ πλοῦτον ἀφύξειν Il.1.171; ὄλβῳ τε πλούτῳ τε 16.596; πλοῦτος ἀρεταῖς δεδαιδαλμένος Pi.''O.''2.53; opp. [[πενία]], Pl.''R.''421d; ἀνατετροφέναι πλοῦτον And.1.131: pl., τῶν γὰρ π. ὁδ' ἄριστος [[treasure]]s, E.''Fr.''137 (anap.); πλούτοις καὶ πενίαις Pl.''R.''618b; γένη καὶ πλοῦτοι Id.''Grg.''523c, cf. ''Prt.''354b, etc.: c. gen. rei, <b class="b3">πλοῦτος ἀργύρου, πλοῦτος χρυσοῦ</b>, [[treasure]] of [[silver]] or [[gold]], [[Herodotus|Hdt.]]2.121.ά, ''Anacreont.''34.1; οὔτε ἀργυροῦς πλοῦτος οὔτε χρυσοῦς [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''801b; <b class="b3">ἀφανὴς πλοῦτος</b>, opp. [[γῆ]], Ar.''Ec.''602.<br><span class="bld">2</span> metaph., πραπίδων πλοῦτος Emp.129.2; πλοῦτος τῆς σοφίας Pl.''Euthphr.''12a; <b class="b3">γᾶς πλοῦτος ἄβυσσος</b>, of the [[whole]] [[earth]], A.''Th.''948 (lyr.); πλοῦτον εἵματος κακόν Id.''Ag.''1383; ὁ ἐν τῇ ἐμῇ ψυχῇ π. X.''Smp.''4.43, cf. 34, etc.<br><span class="bld">II</span> masc. pr. n. [[Plutus]], god of riches, Hes.''Th.''969; represented as blind, Timocr.8; ὁ δὲ Π. ἡμᾶς… τυφλοὺς ποιεῖ Antiph.259:—[[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] [[sub verbo|s.v.]] [[εὔπλουτον]] says that [[πλοῦτος]] originally meant [[wealth]] in [[corn]]. (Prob. from [[πλέω]] in an early sense '*[[flow]]', '*[[abound]]', as [[φόρτος]] from [[φέρω]].)εος, τό, = πλοῦτος, ὁ, ''2 Ep.Cor.''8.2, [[varia lectio|v.l.]] in ''Ep.Rom.''9.23, ''Ep.Col.''1.27,2.2.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0638.png Seite 638]] ὁ, [[Reichtum]], [[Vermögen]], [[Überfluß]]; Hom. u. Hes. u. Folgde; [[ἄφενος]] καὶ πλοῦτον ἀφύξειν, Il. 1, 171; ὄλβῳ τε πλούτῳ τε μετέπρεπε Μυρμιδόνεσσι, 16, 596, u. öfter, wie Pind. u. Tragg.; in Prosa: [[οὔτε]] τιμαί, [[οὔτε]] πλοῦτος, Plat. Conv. 178 d; <span class="ggns">Gegensatz</span> [[πενία]], Rep. IV, 451 d u. öfter; im plur., [[Schätze]], Prot. 354 b Gorg. 523 c; Schäf. Dion. comp. p. 365; – c. gen. der Sache, χρυσοῦ, ἀργύρου u. dgl., Her. 2, 121, 1; vgl. Pors. Eur. Med. 542. – S. auch nom. pr. – Die Ableitung der Alten von [[πλέον]] od. π ολὺ [[ἔτος]], gleichsam πλόετος, ein volles, gesegnetes Jahr, ist unrichtig.

|sltr=<b>πλοῦτος</b> (-ος, -ου, -ῳ, -ον.) [[wealth]] μεγάνορος [[ἔξοχα]] πλούτου (O. 1.2) αἰὼν δ' πλοῦτόν τε καὶ [[χάριν]] [[ἄγων]] (O. 2.10) ὁ μὰν [[πλοῦτος]] ἀρεταῖς δεδαιδαλμένος φέρει τῶν τε καὶ τῶν καιρόν (O. 2.53) [[πλοῦτος]] ὁ λαχὼν ποιμένα ἐπακτὸν ἀλλότριον, θνᾴσκοντι στυγερώτατος (O. 10.88) Δίκα καὶ [[ὁμότροφος]] Εἰρήνα, τάμἰ [[ἀνδράσι]] πλούτου (O. 13.7) πλούτου στεφάνωμ' ἀγέρωχον (P. 1.50) εἰ δέ μοι πλοῦτον θεὸς ἁβρὸν ὀρέξαι (P. 3.110) “πλοῦτον πιαίνων” (P. 4.150) ὁ [[πλοῦτος]] [[εὐρυσθενής]] (P. 5.1) νόῳ δὲ πλοῦτον [[ἄγει]] (P. 6.47) πέταται ὑποπτέροις ἀνορέαις, ἔχων κρέσσονα πλούτου μέριμναν (P. 8.92) ἕποιτο [[μοῖρα]] καὶ ὑστέραισιν ἐν ἁμέραις ἀγάνορα πλοῦτον ἀνθεῖν [[σφίσιν]] (P. 10.18) [[οὐκ]] [[ἔραμαι]] πολὺν ἐν μεγάρῳ πλοῦτον κατακρύψαις ἔχειν (N. 1.31) Κινύραν ἔβρισε πλούτῳ (N. 8.18) δένδρεά τ' [[οὐκ]] ἐθέλει πάσαις ἐτέων περόδοις [[ἄνθος]] εὐῶδες φέρειν πλούτῳ [[ἴσον]] (N. 11.41) εἰ δέ [[τις]] [[ἔνδον]] νέμει πλοῦτον κρυφαῖον (I. 1.67) εὐτυχήσαις ἢ σὺν εὐδόξοις ἀέθλοις ἢ σθένει πλούτου (I. 3.2) καὶ ματρόθε Λαβδακίδαισιν σύννομοι πλούτου διέστειχον τετραοριᾶν πόνοις (v. [[διαστείχω]]) (I. 3.17) “πλούτου πειρῶν (Pae. 4.46) ἕσπετο δ' αἰενάου πλούτου [[νέφος]] fr. 119. 4. πελάγει δ' ἐν πολυχρύσοιο πλούτου πάντες ἴσᾳ νέομεν fr. 124. 6.

|txtha=πλούτου, ὁ, and (according to L T Tr WH in Tdf. Proleg., p. 118; WH s Appendix, p. 158); Winer's Grammar, 65 (64); Buttmann, 22 f (20)) τό [[πλοῦτος]] ([[apparently]] equivalent to πλεοτος, from [[πλέος]] [[full]] (cf. [[πίμπλημι]])), from Homer down, the Sept. for עֹשֶׁר, and [[also]] for הָמון, a [[multitude]], חַיִל, הול; [[riches]], [[wealth]];<br /><b class="num">a.</b> [[properly]], and [[absolutely]], [[abundance]] of [[external]] possessions: fullness, [[abundance]], [[plenitude]]: [[with]] a genitive of the [[excellence]] in [[which]] [[one]] abounds, as τῆς χρηστότητος, [[πλοῦτος]] of God is extolled, i. e. the fullness of his perfections — of [[which]] [[two]] are mentioned, viz. [[σοφία]] and [[γνῶσις]], σοφίας καί γνώσεως [[here]] [[depend]] on [[βάθος]], [[not]] on πλούτου (cf. B. 155 (135); Winer's Grammar, § 30,3 N. 1)); the fullness of [[all]] things in [[store]] for God's uses, [[πλοῦτος]] is attributed to Christ, [[exalted]] at the [[right]] [[hand]] of God, [[πλοῦτος]] τοῦ Χριστοῦ is used of the fullness of the things pertaining to [[salvation]] [[with]] [[which]] Christ is [[able]] to [[enrich]] others, a [[good]] (to [[point]] an [[antithesis]])): [[that]] [[with]] [[which]] [[one]] is enriched, [[with]] a genitive of the [[person]] enriched, used of Christian [[salvation]], Romans 11:12.

|mltxt=<b>(I)</b><br />ο / πλοῦτος, και [[πλούτος]], το / πλοῦτος, -εος, ΝΜΑ, πληθ. ουδ. και πλούτια Ν, πληθ. αρσ. οἱ πλοῦτοι Α<br /><b>1.</b> [[αφθονία]] αγαθών, [[κυρίως]] εκείνων που [[είναι]] αναγκαία για να ζήσει [[κανείς]]<br /><b>2.</b> [[αφθονία]] οποιουδήποτε πράγματος, [[πληθώρα]], [[πλησμονή]] (α. «[[πλούτος]] γνώσεων» β. «το [[πλούτος]] της αντρείας», <b>Ερωτόκρ.</b> γ. «πλοῦτος τῆς σοφίας» <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[πολυτέλεια]] («[[πλούτος]] διακοσμήσεως»)<br /><b>2.</b> η [[τάξη]] τών πλουσίων, οι πλούσιοι<br /><b>3.</b> αρετές και προτερήματα ενός ανθρώπου («[[γεις]] [[καβαλάρης]] [[δυνατός]] και με μεγάλο [[πλούτος]]» <b>Ερωτόκρ.</b>)<br /><b>4.</b> [[ωφέλεια]] («[[ανάθεμα]] το [[διάφορο]] τών τραγουδιών το [[πλούτος]]» <b>Ερωτόκρ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «[[εθνικός]] [[πλούτος]]» — το [[σύνολο]] τών πλουτοπαραγωγικών πηγών και υλικών αγαθών μιας χώρας<br />β) «[[ιδιωτικός]] [[πλούτος]]»<br />i) ο [[πλούτος]] που ανήκει σε ένα [[άτομο]]<br />ii) το [[σύνολο]] τών ιδιωτικών περιουσιών<br />γ) «[[ορυκτός]] [[πλούτος]]» — ο εκμεταλλεύσιμος [[πλούτος]] του υπεδάφους μιας χώρας<br />δ) «[[λεκτικός]] [[πλούτος]]» — ο [[πλούτος]] τών λέξεων που χρησιμοποιεί ένα [[πρόσωπο]] ή που υπάρχουν σε ένα [[κείμενο]]<br /><b>6.</b> <b>παροιμ.</b> «έχεις πλούτη; έχεις [[γνώση]]» — λέγεται για να δηλώσει ότι [[εκείνος]] που έχει πλούτη έχει και τη [[δύναμη]] να επιβάλλει τη [[γνώμη]] του, [[έστω]] κι αν δεν έχει [[γνώση]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[θησαυρός]] («εὐαγγελίσασθαι τὸν ἀνεξιχνίαστον πλοῦτον τοῦ Χριστοῦ», ΚΔ)<br /><b>2.</b> (ως κύριο ὁν.) <i>Πλοῦτος</i><br />ο [[θεός]] τών αγαθών της γης, [[γιος]] της Δήμητρος και του Ιασίου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. <i>πλοῦτος</i> ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>plou</i>- της ΙΕ ρίζας <i>pleu</i>- «ρέω» του ρ. [[πλέω]] με [[επίθημα]] -<i>to</i>- ([[πρβλ]]. [[νόστος]], [[φόρτος]]). Στη λ. [[πλούτος]] η [[ρίζα]] χρησιμοποιείται με τη σημ. «διασκορπίζομαι, [[πλημμυρίζω]], [[γεμίζω]]» για άφθονες ποσότητες. Ο τ. [[πλούτος]] (<i>το</i>) [[είναι]] μεταπλασμένος τ. του [[πλοῦτος]] (<i>ο</i>) με [[αλλαγή]] γένους. Η λ. [[πλοῦτος]], [[τέλος]], εμφανίζεται στα ανθρωπωνύμια [[Πλούταρχος]], <i>Πλουτοκλής</i>, <i>Πλουτᾶς</i>, <i>Πλουτῖνος</i>, <i>Πλουτίων</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πλούσιος]], [[πλουτίζω]], [[πλουτώ]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πλούταξ]], [[πλουτηρός]], [[πλουτιαίος]], [[πλουτίνδα]], [[πλουτίνδην]], [[πλουτίς]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πλουταίνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[πλουτοδότης]], [[πλουτοφόρος]], [[πλουτόχθων]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πλουθυγίεια]], [[πλούταρχος]], [[πλουτογαθής]], [[πλουτοδοτήρ]], [[πλουτοκρατούμαι]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[πλουτοποιός]], [[πλουτοτραφής]]<br /><b>μσν.</b><br />[[πλουτοβρύτης]], [[πλουτοκράτωρ]], [[πλουτολεκτώ]], [[πλουτοπράτης]], <i>πλουτοταπείνωσις</i>, [[πλουτοφανής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πλουτοκράτης]], [[πλουτοκτησία]], [[πλουτολογία]], <i>πλουτοπαραγωγικός</i>. (Β' συνθετικό) [[βαθύπλουτος]], [[ζάπλουτος]], [[νεόπλουτος]], [[πάμπλουτος]], [[υπέρπλουτος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αδρόπλουτος</i>, <i>ανδρόπλουτος</i>, [[άπλουτος]], [[αρτίπλουτος]], [[αρχαιόπλουτος]], [[αρχέπλουτος]], [[βαρύπλουτος]], [[διάπλουτος]], <i>εύπλουτος</i>, [[καλλίπλουτος]], [[μεγαλόπλουτος]], [[μεσόπλουτος]], [[ολβιόπλουτος]], <i>παλαι</i>(<i>ο</i>)<i>πλουτος</i>, [[υπόπλουτος]], [[φιλόπλουτος]], [[ψευδόπλουτος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[οψίπλουτος]]].<br /> <b>(II)</b><br />-εος, το, ΝΜΑ<br /><b>βλ.</b> [[πλούτος]], <i>ο</i>.

{{ls

|lstext='''πλοῦτος''': ὁ, (ἴδε πίμπλημι), ὡς καὶ νῦν, Ὅμ., κλπ.· [[ἄφενος]] καὶ πλοῦτον ἀφύξειν Ἰλ. Α. 171· ὄλβῳ τε πλούτῳ τε Π. 596 (ἴδε ἐν λέξ. ὅλβος) ἀντίθετον τῷ [[πενία]], Πλάτ. Πολ. 421D· πλοῦτον ἀνατρέπειν Ἀνδοκ. 17. 130· ἐν τῷ πληθ., τῶν γὰρ πλούτων ὅδ’ ἄριστος γενναῖον [[λέχος]] εὑρεῖν Εὐρ. παρὰ Στοβ. 65, 411, πρβλ. Πλάτ. Πρωτ. 354Β, Γοργ. 523C, κτλ.· ― μετὰ γεν. πράγμ., [[πλοῦτος]] χρυσοῦ, ἀργύρου, συνιστάμενος ἐκ χρυσοῦ ἢ ἀργύρου, Ἡρόδ. 2. 121, 1, πρβλ. Πόρσ. εἰς Εὐρ. Μήδ. 542· ἀργυροῦς καὶ [[χρυσοῦς]] πλ. Πλάτ. Νόμ. 801Β· [[ἀργύριον]] καὶ Δαρεικούς, ἀφανῆ πλοῦτον, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ γῆ, Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 602· ― πληθ., πλούτοις καὶ πενίαις Πλάτ. Πολ. 618Β· γένη καὶ πλούτους ὁ αὐτ. ἐν Γοργ. 523C. 2) μεταφορ., πλ. πραπίδων Ἐμπεδ. 387· γᾶς πλ. [[ἄβυσσος]], ἐπὶ τῆς γῆς ὅλης, Αἰσχύλ. Θήβ. 950· πλοῦτον εἵματος κακὸν ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 1383· ὁ ἐν τῇ ψυχῇ πλ. Ξεν. Συμπ. 4. 43, πρβλ. 34, κτλ. ΙΙ. ὡς ἀρσ. κύριον [[ὄνομα]], ὁ Πλοῦτος, υἱὸς τῆς Δήμητρος καὶ τοῦ Ἰασίου, [[Δημήτηρ]] μὲν Πλοῦτον ἐγείνατο, δῖα Θεάων Ἰασίῳ ἥρωϊ μιγεῖσ’ ἐρατῇ φιλότητι Ἡσ. Θ. 969· ὁ μεταγενέστερος [[μῦθος]] παριστάνει αὐτὸν ὡς τυφλόν, Τιμοκρ. 8 Bgk., Ἀριστοφ. Ἀχ. 299, κ. ἀλλ.· καὶ ὁ Ἀντιφάν. λέγει: ὁ δὲ πλ. ἡμᾶς... τυφλοὺς ποιεῖ ἐν Ἀδήλ. 61· πρβλ. [[Πλούτων]].

|ftr='''πλοῦτος''': {ploũtos}<br />'''Grammar''': m. (sp. auch n.; Schwyzer 512)<br />'''Meaning''': [[Reichtum]], [[Vermögen]] (seit Il.), auch personifiziert (Hes. u.a.; vgl. [[Πλούτων]] unten).<br />'''Composita''': Kompp., z.B. [[πλουτοδότης]] m. [[Reichtumspender]] (Hes. u.a.), [[καλλίπλουτος]] [[mit schönen Reichtümern]] (Pi.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[πλούσιος]], lak. πλούτιος (''EM'') [[reich]], [[begütert]] (seit Hes., ''h''. ''Merc''.; Zumbach Neuerungen 13) mit -ιακός [[dem Reichen gehörig]] (Alex. Kom. u.a.), -ιάω = [[πλουτέω]] (Alex. Aphr.). 2. [[πλουτηρός]] [[Reichtümer bringend]] (X.); -αξ, -ακος m. [[ein reicher Kauz]] (Kom.). 3. -ίνδην Adv. [[nach dem Vermögen]] (Arist. u.a.). 4. [[πλουτέω]] [[reich sein]] (seit Hes.); -ίζω [[reich machen]], [[bereichern]] (Trag., X. u.a.; κατα- ~ Hdt. u.a.) mit -ιστής, -ιστήριος, ισμός (sp.). 5. [[Πλούτων]], -ωνος m. Gott des Reichtums, d.h. des in die Erde vergrabenen Getreidevorrats (Trag. usw.); zum Benennungsmotiv s. Nilsson Gr. Rel. I 471 ff.; vgl. H. s. [[εὔπλουτον]] [[κανοῦν]]: "πλοῦτον γὰρ ἔλεγον τὴν ἐκ τῶν κριθῶν καὶ τῶν πυρῶν περιουσίαν". 6. [[Πλουτεύς]] ib. (Mosch., ''AP'' u.a.), wohl nach [[Ζεύς]]; anders Bosshardt 126.<br />'''Etymology''': Bildung mit το-Suffix wie die z.T. sinnverwandten [[νόστος]], [[βίοτος]], [[ἄροτος]], [[φόρτος]]; von [[πλέω]] in der Bed. [[fließen]], mithin eig. "Fluß, Flut", zunächst übertr. von einem reichen Getreideertrag (vgl. oben). Anders Porzig Satzinhalte 261: eig. "Schwemme", von der Überflutung der Felder durch den Regen. — Vgl. die Lit. zu [[πένομαι]].<br />'''Page''' 2,563-564