πνεῦμα: Difference between revisions

|Definition=-ατος, τό, ([[πνέω]])<br><span class="bld">A</span> [[blast]], [[wind]], first in Anaximen.2, <b class="b3">ὅλον τὸν κόσμον πνεῦμα καὶ ἀὴρ περιέχει</b>: freq. in Trag., etc., ἀνέμων πνεύματα πάντων A.''Pr.''1086 (anap.), cf. 1047 (anap.); θαλάσσας… πνεύματι λάβρῳ Id.''Pers.''110(lyr.); πνευμάτων ἐπομβρίᾳ Id.''Fr.''300.3; τέως δὲ κούφοις πνεύμασιν βόσκου [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''558; πνεύμασιν θαλασσίοις ἐξωσθέντες E.''Cyc.'' 278 (but [[πνοή]] is commoner in Poets; Hom. uses [[πνοιή]]); πνεύματα ἀνέμων [[Herodotus|Hdt.]]7.16.ά; τὸ πνεῦμα κατῄει Th.2.84; <b class="b3">κατὰ πρύμναν ἵσταται τὸ π.</b> ib.97; τὸ πνεῦμα λεῖον καὶ καθεστηκὸς λαβεῖν Ar.''Ra.''1003; τὸ πνεῦμα ἔλαττον γίγνεται Id.''Eq.''441; εἰ φορὸν πνεῦμα εἴη X.''HG''6.2.27; <b class="b3">κατὰ πνεῦμα στῆναι τοῦ ἄρρενος</b> to [[leeward]] of him, Arist.''HA''560b14; but <b class="b3">κατὰ πνεῦμα προσιόντες</b> down [[wind]], ib.535a19; <b class="b3">πνεύματος ἀνείλησις, ἐκπύρωσις</b>, Epicur. ''Ep.''2pp.44,45 U.; as an element, [[air]], Corp.Herm.1.9, 16; τὸ πνεῦμα τὸ περὶ τὴν ψυχήν Plot.2.2.2, cf. Porph.''Sent.''29.<br><span class="bld">2</span> metaph., <b class="b3">θαλερωτέρῳ π.</b> with more genial [[breeze]] or [[influence]], A.''Th.''708(lyr.); λύσσης πνεῦμα μάργῳ Id.''Pr.''884(anap.); <b class="b3">αἰδοίῳ πνεῦμα χώρας</b> with [[air]] or [[spirit]] of respect on the part of the country, Id.''Supp.''29(anap.); <b class="b3">πνεῦμα ταὐτὸν οὔποτ'… ἐν ἀνδράσιν φίλοις βέβηκεν</b> the [[wind]] is constantly changing even among friends, S.''OC''612; πνεῦμα συμφορᾶς E.''IT''1317; ὅταν θεοῦ σοι πνεῦμα μεταβαλὸν τύχῃ Id.''HF''216.<br><span class="bld">II</span> [[breathed air]], [[breath]], σάλπιγξ βροτείου πνεύματος πληρουμένη A.''Eu.''568; <b class="b3">αὐλῶν, λωτοῦ π.</b>, E.''Ba.''128(lyr.), ''Ph.''787 (lyr., pl.); <b class="b3">πνεῦμα ἀπέρρηξεν βίου</b> the [[breath]] of [[life]], A.''Pers.''507; πνεῦμα ἀπώλεσεν Id.''Th.''984 (lyr.); <b class="b3">πνεῦμα ἄθροισον</b> collect [[breath]], E.''Ph.''851; <b class="b3">πνεῦμα ἀφεῖναι, ἀνεῖναι, μεθεῖναι</b>, to give up [[the ghost]], Id.''Hec.''571, ''Or.''277, ''Tr.''785 (anap.); πνεῦμα δειμαίνων λιπεῖν Id.''Supp.''554; πνεῦμα… δυσῶδες ἠφίει Th.2.49; <b class="b3">πνεύματος διαρροαί</b> the wind-pipe, E.''Hec.''567; τὰς τοῦ π. διεξόδους ἀποφράττον Pl.''Ti.''91c (v. [[πνεύμων]]); πνεύματος ῥώμη Plu.2.804b: [[proverb|prov.]], [[ἄνθρωπός ἐστι πνεῦμα καὶ σκιὰ μόνον]] = [[human being is only a breath and a shadow]] S.''Fr.''13.<br><span class="bld">2</span> [[breathing]], [[respiration]], freq. in Hp., <b class="b3">πνεῦμα πυκνόν, πνεῦμα ἀραιόν, πνεῦμα ἐκτεῖνον, πνεῦμα κατεπεῖγον</b>, ''Epid.''2.3.7; πνεῦμα πυκνότερον ''Acut.''16; <b class="b3">πνεῦμα προσκόπτον</b> checked, difficult [[breathing]], [[Aph]].4.68; <b class="b3">πνεῦμα ἄσημον</b> indistinct, feeble [[breathing]], Epid.6.7.8; πνεῦμα βηχῶδες ''Coac.''622; <b class="b3">πνεῦμα μετέωρον</b> [[shallow]] [[breathing]], [[Epid]].2.3.1; <b class="b3">τὸ πνεῦμα ἔχειν ἄνω</b> to be out of [[breath]], Men.23, cf. Sosicr.1; <b class="b3">τὸ πνεῦμα ἀνήνεγκαν</b> recovered their [[breath]], Hp.''Prorrh.''2.12 (so without τὸ πνεῦμα ''Aph.''2.43); but <b class="b3">ἀναφέρουσιν… κλαίοντά τε καὶ ἐς τὰς ῥῖνας ἀνέλκοντα τὸ π.</b> they [[sob]]…, Id.''Hebd.''51.<br><span class="bld">b</span> pl., of the air imagined as filling the veins, <b class="b3">πνευμάτων ἀπολήψιες ἀνὰ φλέβας</b> Id.Acut.(Sp.)7,al.<br><span class="bld">3</span> [[flatulence]], in plural, Eub.107.9, Arist.''Pr.'' 948b25, Dsc.2.112, D.L.6.94.<br><span class="bld">4</span> [[breath of life]], πνεῦμα ζωῆς [[LXX]] ''Ge.''6.17, 7.15, cf. Plu.''Per.''13,etc.; <b class="b3">πνεῦμα ἔχειν</b> retain [[life]], Plb.31.10.4; [[living being]], ἐγὼ Νίνος πάλαι ποτ' ἐγενόμην πνεῦμα Phoen.1.16; <b class="b3">οὐ πνεῦμα πάντα βρότεια σοὶ</b> (''[[sc.]]'' [[Πλούτωνι]]) νέμεται; ''IG''14.769 (Naples).<br><span class="bld">5</span> that which is [[breathe]]d [[forth]] or [[exhale]]d, [[odour]], ὦ θεῖον ὀδμῆς πνεῦμα E.''Hipp.''1391; <b class="b3">πνεῦμα βαρὺ ἀφιεῖσα</b>, of a tree, Plu.2.647b.<br><span class="bld">6</span> Gramm., [[breathing]] with which a [[vowel]] is [[pronounce]]d, ib. 1009e (pl.), A.D.''Adv.''147.18; <b class="b3">πνεῦμα δασύ, πνεῦμα ψιλόν</b>, Id.''Pron.'' 78.6, ''Adv.''148.9.<br><span class="bld">III</span> [[divine]] [[inspiration]], ἄγρια… πνεύματα θευφορίης ''AP''6.220.4 (Diosc.); εἰ μή τι θεῖον… ἐνῆν πνεῦμα τῇ ψυχῇ Pl.''Ax.''370c; τὸ ἱερὸν καὶ δαιμόνιον ἐν μούσαις πνεῦμα Plu.2.605a; καθαρὸν δίκαιον… πνεῦμα θεοῦ σωτῆρος ''BMus.Inscr.''1062(Cyrene, ii A. D.).<br><span class="bld">IV</span> the [[spirit]] of God, πνεῦμα θεοῦ [[LXX]] ''Ge.''1.2, etc.: freq. in [[NT]], τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ''Ev.Marc.''3.29,al.<br><span class="bld">2</span> [[spirit]] of [[man]], εἴτ' ἐστὶ τοῦτο πνεῦμα θεῖον εἴτε νοῦς Men.482.3: in [[NT]], opp. [[ψυχή]], ''1 Ep.Thess.''5.23, cf. ''Ep.Rom.''8.2; <b class="b3">τῷ π.</b>, opp. <b class="b3">τῷ σώματι</b>, ''1 Ep.Cor.''5.3; also, opp. [[γράμμα]], ''Ep.Rom.''2.29.<br><span class="bld">V</span> [[spiritual]] or [[immaterial]] [[being]], [[angel]], Ep.Hebr.1.14, ''Apoc.''1.4; <b class="b3">τὰ ἄχραντα πνεῦματα, τὰ</b> <b class="b3">κακὰ πνεῦματα</b>, Iamb.''Myst.''3.31; <b class="b3">πνεῦμα πονηρόν, ψευδές</b>, [[LXX]] ''Jd.''9.23, ''3 Ki.''22.21, cf. ''Act.Ap.''19.12, 15, ''Apoc.''16.14, Porph. ap. Eus.''PE''4.23, etc.; <b class="b3">ἀλάλου καὶ κακοῦ πνεῦματος οὖσα πλήρης</b> (''[[sc.]]'' <b class="b3">ἡ Πυθία</b>) Plu.2.438b.<br><span class="bld">VI</span> Rhet., [[sentence]] [[declaim]]ed in one [[breath]], Hermog.''Inv.''3.10,4.4,al.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0640.png Seite 640]] τό, [[Hauch]], [[Wind]], Luft; zuerst bei Her., ἀνέμων, 7, 61; das Schnauben der Rosse, Aesch. Spt. 446; λύσσης πνεύματι μάργῳ, Prom. 886; auch [[σάλπιγξ]] βροτείου πνεύματος πληρουμένη, Eum. 538; u. vom Hauche des Windes, Prom. 1049 Pers. 110; der Lebensathem, σωθεὶς δὲ πνεῦμ' ἀπώλεσεν, Spt. 966; auch, wie aura, Gunst, δέξαιθ' ἱκέτην τὸν θηλυγενῆ στόλον αἰδοίῳ πνεύματι χώρας, Suppl. 29; vgl. Soph. O. C. 618; ὀξυτόνου διὰ πνεύματος, Soph. Phil. 1082, u. öfter vom Winde, ἐπεὶ ἀφῆκε πνεῦμα, Eur. Hec. 571; πνεῦμ' ἀνεὶς ἐκ πνευμόνων, Or. 277, u. öfter; [[πνεῦμα]] λεῖον καὶ καθεστηκός, Ar. Ran. 1001; u. in Prosa, Athem. πνεῦμα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει, Thuc. 2, 49; τὰς τοῦ πνεύματος διεξόδους ἀποφράττον, Plat. Tim. 91 c; πότερον τὸ [[πνεῦμα]] ψυχρὸν φήσομεν, Theaet. 152 b, u. öfter; auch = Wind, κονιορτοῦ ὑπὸ πνεύματος φερομένου, Rep. VI, 496 d; ἡ βία τοῦ πνεύματος, [[πνεῦμα]] ἆντίον, Pol. 1, 44, 4. 60, 6; τὸ [[πνεῦμα]] ἔχειν διά τινα, d. i. Einem sein Leben verdanken, 31, 18, 4 u. Sp., wie Plut. u. Luc.; ἀφῆκε τὸ [[πνεῦμα]], N. T., er gab seinen Geist auf; – τὸ [[πνεῦμα]] ἄνω ἔχειν, außer Athem sein, auch τὸ [[πνεῦμα]] γίγνεται ἄνω, Mein. Men. p. 12; Epicrat. bei Poll. 9, 57; eben so μετέωρον [[πνεῦμα]], Hippocr., Athemlosigkeit, wobei der Athem oben am Ende der Luftröhre zu sitzen scheint. Auch belebtes Wesen, ἐγὼ Νίνος [[πάλαι]] ποτ' ἐγενόμην [[πνεῦμα]], νῦν δ' οὐκέτ' [[οὐδέν]], ἀλλὰ γῆ πεποίημαι, Phoenix Coloph. bei Ath. XII, 530 f. – Im plur., Athemzüge, Medic. – In der Jägersprache, die Witterung des Wildes. – Bei den Gramm. das Hauchzeichen, spiritus.

|btext=ατος (τό) :<br />souffle :<br /><b>I.</b> [[souffle du vent]], [[vent]] ; <i>fig.</i> vent de la fortune, souffle de la prospérité, <i>etc.</i> ; souffle de la faveur (<i>cf. lat.</i> aura);<br /><b>II.</b> [[souffle]] :<br /><b>1</b> [[expiration de l'air aspiré]], [[haleine]];<br /><b>2</b> [[respiration]], [[souffle de vie]] : πνεύματος ῥωμή PLUT force de la respiration, <i>càd</i> de la poitrine;<br /><b>III.</b> [[exhalaison]], [[odeur]];<br /><b>IV.</b> <i>fig.</i> <b>1</b> [[souffle]], [[comme signe de force]], [[de passion]];<br /><b>2</b> <i>t. de gramm.</i> aspiration, esprit (rude <i>ou</i> doux);<br /><b>[[NT]]</b>: esprit, [[puissance]] de Dieu.<br />'''Étymologie:''' [[πνέω]].

|elnltext=πνεῦμα -ατος, τό [πνέω] wind, windvlaag:; ἀνέμων πνεύματα windvlagen Aeschl. PV 1086; overdr. vlaag, stemming:. λύσσης πνεύματι door een vlaag van waanzin Aeschl. PV 884; πνεῦμα ταὐτὸν οὔποτ’ οὔτ’ ἐν ἀνδράσιν φίλοις βέβηκεν zelfs tussen bevriende mensen heerst niet altijd dezelfde stemming Soph. OC 612; πνεῦμα συμφορᾶς windvlaag van het lot Eur. IT 1317. geademde lucht adem, ademhaling:; πνεῦμα ἀθροῖσαι op adem komen Eur. Phoen. 851; πνεῦμα ἀφιέναι de laatste adem uitblazen Eur. Hec. 571; ademhaling. Hp. het blazen:; λωτοῦ κατὰ πνεύματα bij het blazen op de fluit Eur. Phoen. 787; vleug, luchtje. θεῖον ὀσμῆς πνεῦμα een goddelijke vleug parfum Eur. Hipp. 1391. overdr. levenskracht, leven:; πνεῦμ’ ἀπολέσαι het leven verliezen Aeschl. Sept. 981; ἀειθαλὲς πνεῦμα καὶ ψυχὴν ἀγήρω een eeuwige adem en een leeftijdloze ziel Plut. Per. 13.5; passie:. πνεύματος μεστὸς καὶ θυμοῦ vol passie en hartstocht Plut. Pyrrh. 16.13. NT geest geest, spec.. πνεῦμα ἅγιον Heilige Geest. hemelse geest:; τῷ πατρὶ τῶν πνευμάτων aan de vader van de hemelse geesten NT Hebr. 12.9; kwade geest:. ἐξέβαλεν τὰ πνεύματα λόγῳ met het woord dreef hij de geesten uit NT Mt. 8.16. geest van de mens:. ἀπὼν τῷ σώματι, παρὼν δὲ τῷ πνεύματι lichamelijk afwezig, maar aanwezig in de geest NT 1 Cor. 5.3.

|mltxt=-ατος, το / πνεῦμα, ΝΜΑ, και [[πνέμα]] Ν<br /><b>1.</b> η [[ψυχή]] και οι λειτουργίες της, ο [[ψυχικός]] [[κόσμος]], σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] τη [[σάρκα]], την ύλη και τον υλικό κόσμο<br /><b>2.</b> ο [[νους]] και οι ικανότητές του, η [[ευφυΐα]], ο [[λόγος]]<br /><b>3.</b> [[καθετί]] το άυλο, το ασύλληπτο με τις αισθήσεις, [[καθετί]] που βρίσκεται [[εκτός]] του αισθητού κόσμου, [[εκτός]] της ύλης («πνεῦμα ὁ θεὸς καὶ τοὺς προσκυνούντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν», ΚΔ)<br /><b>4.</b> η [[πνοή]] της ζωής, η [[ζωοποιός]] [[αρχή]]<br /><b>5.</b> η [[βούληση]], η [[θέληση]], η ψυχική [[διάθεση]] (α. «στις διαπραγματεύσεις επικράτησε [[πνεύμα]] αμοιβαίας εμπιστοσύνης» β. «τὸ μὲν πνεῦμα πρόθυμον, ἡ δὲ [[σάρξ]] [[ἀσθενής]]», ΚΔ)<br /><b>7.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>τα πνεύματα</i><br />[[σημεία]] του γραπτού λόγου που [[είναι]] γνωστά ως [[δασεία]] και ως [[ψιλή]] και τών οποίων η [[παρουσία]] σήμαινε ότι στη συγκεκριμένη [[συλλαβή]], [[εκτός]] από την [[προφορά]] του κύριου φθόγγου, εκπέμπονταν από το [[στόμα]] του ομιλητή και μια [[ποσότητα]] αέρα, η οποία στην πρώτη [[περίπτωση]], της δασείας, ήταν [[εμφανής]] και στη δεύτερη [[περίπτωση]], της [[ψιλής]], ήταν ανεπαίσθητη<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «Άγιο(ν) Πνεύμα» — το τρίτο [[πρόσωπο]] της Αγίας Τριάδας το οποίο αποτελεί με τον Πατέρα και τον Υιό τον [[τριαδικό]] θεό του χριστιανισμού και [[είναι]] ομοούσιο και ομότιμο [[προς]] τα δύο άλλα πρόσωπα, διακρινόμενο από αυτά [[κατά]] την [[υπόσταση]] («καὶ εἰς τὸ πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ Κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς εκπορευόμενον», Μηναί.)<br />β) «[[πνεύμα]] Θεού» και «[[πνεύμα]] Κυρίου» — η [[θεία]] [[δύναμη]], η [[θεία]] [[βούληση]]<br />γ) «άχραντα πνεύματα» — οι άγγελοι<br />δ) «[[κακό]](ν) [[πνεύμα]]» — ο [[δαίμονας]], ο [[διάβολος]], ο [[σατανάς]]<br />ε) «οι πτωχοί τῳ πνεύματι» — οι ταπεινόφρονες, οι ταπεινοί, οι καταφρονεμένοι («μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτοὶ κληρονομήσωσι τὴν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν, ΚΔ)<br />στ) «δασύ [[πνεύμα]]» — η [[δασεία]]<br />ζ) «ψιλό(ν) [[πνεύμα]]» — η [[ψιλή]].<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>(φιλοσ.)</b> όρος που χρησιμοποιείται αφ' ενός για να χαρακτηρίσει την [[αρχή]] της ζωής, την [[ψυχή]] και τα ψυχικά φαινόμενα, σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] το [[σώμα]] και την ύλη, και, αφ' ετέρου για να δηλώσει τον νου, τον λόγο, το αντίθετο της ύλης, την νοούσα [[πραγματικότητα]] και το νοούν [[υποκείμενο]], σε [[αντιδιαστολή]] και σε [[αντίθεση]] με το [[νοούμενο]] [[αντικείμενο]]<br /><b>2.</b> ([[κατά]] τη μαρξιστική [[αντίληψη]]) υπαρξιακή ανακλαστική [[οντότητα]], παράγωγο του υλικού Είναι και [[προϊόν]] της ιστορικο-κοινωνικής εξέλιξης και ανάπτυξής του, συνώνυμο της συνείδησης, της νόησης, της νοημοσύνης, της σκέψης, του λογικού<br /><b>3.</b> το αληθινό [[περιεχόμενο]], το βαθύτερο [[νόημα]], η [[ουσία]] μιας έννοιας, ενός πράγματος ή ενός φαινομένου, σε [[αντιδιαστολή]] με τον εξωτερικό τύπο, το [[σχήμα]], την [[εμφάνιση]], το [[γράμμα]] (α. «το [[πνεύμα]] του νόμου» β. «το [[πνεύμα]] του συγγραφέα»)<br /><b>4.</b> (στους πνευματιστές) η [[ψυχή]] νεκρού η οποία, υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί να επικοινωνήσει με τους νεκρούς<br /><b>5.</b> [[χιούμορ]], εύθυμη [[διάθεση]]<br /><b>6.</b> <b>χημ.</b> ([[παλαιός]] όρος) η [[αλκοόλη]]<br /><b>7.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>τα πνεύματα</i><br />οι ψυχές τών [[νεκρών]] («στη [[θύρα]] την ολόχρυση της Παντοδυναμίας, πνεύματα μύρια παλαιά», <b>Σολωμ.</b>)<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «πνεύματα της φύσεως»<br />([[κατά]] τους αποκρυφιστές) οι οντότητες, οι υπάρξεις που δεν [[είναι]] ορατές στη [[φύση]]<br />β) «παρέδωσε το [[πνεύμα]]» — πέθανε<br />γ) «[[κάνω]] [[πνεύμα]]» — λέω ευφυολογήματα<br />δ) «πουλάω [[πνεύμα]]» — λέω εξυπνάδες<br />ε) «έχει [[πνεύμα]]» ή «[[είναι]] [[πνεύμα]]» — [[είναι]] [[ευφυής]], έχει ανώτερη [[νοημοσύνη]]<br />στ) «επιχειρηματικό [[πνεύμα]]»<br />i) το [[σύνολο]] τών δεξιοτήτων που οδηγούν σε [[επιτυχία]] στον τομέα τών επιχειρήσεων<br />ii) το [[άτομο]] που έχει αυτές τις δεξιότητες<br />ζ) «εφευρετικό [[πνεύμα]]»<br />i) το [[σύνολο]] τών πνευματικών ικανοτήτων που οδηγούν στην [[εύρεση]] νέων πραγμάτων<br />ii) το [[άτομο]] που έχει τις ικανότητες αυτές<br />η) «ανήσυχο [[πνεύμα]]» — [[άτομο]] που δεν επαναπαύεται [[αλλά]] αναζητεί [[συνεχώς]] [[νέες]] κατευθύνσεις<br />θ) «το [[πνεύμα]] της εποχής» — οι αντιλήψεις, οι ιδέες, το ύφος μιας εποχής<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> σύμβολα της εκφωνητικής σημειογραφίας<br /><b>2.</b> (βυζ. μουσ.) [[κατηγορία]] τών χαρακτήρων ποσότητας της βυζαντινής σημειογραφίας<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[πνοή]], [[φύσημα]], [[κίνηση]] του αέρα («ὅλον τὸν κόσμον πνεῦμα καὶ ἀὴρ περιέχει», Αναξιμ.)<br /><b>2.</b> [[ήπιος]] [[άνεμος]] («κατὰ πρύμναν [[ἵσταται]] τὸ πνεῦμα», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>3.</b> ο [[αέρας]] ως [[στοιχείο]] της φύσης<br /><b>4.</b> [[αναπνοή]], [[ανάσα]]<br /><b>5.</b> η ύπαρξη του ανθρώπου, η ζωή («πᾶσαν σάρκαν ἐν ᾖ ἐστὶ πνεῦμα ζωῆς [[ὑποκάτω]] τοῦ οὐρανοῦ», ΠΔ)<br /><b>6.</b> [[έμπνευση]] («τὸ ἱερὸν καὶ [[δαιμόνιον]] ἐν μούσαις πνεῦμα», Πλουτ.)<br /><b>7.</b> [[αέρας]] που βγαίνει από το [[στομάχι]]<br /><b>8.</b> [[κάθε]] τι που αποπνέεται, [[οσμή]], [[αναθυμίαση]]<br /><b>9.</b> <b>πληθ.</b> <i>τὰ πνεύματα</i><br />[[αέρας]] με τον οποίο νόμιζαν ότι [[είναι]] γεμάτες οι φλέβες («πνευμάτων ἀπολήψεις ἀνὰ φλέβας», Ιπποκρ.)<br /><b>10.</b> ευνοϊκή [[διάθεση]], [[καλοσύνη]] («[[ἴσως]] ἄν ἔλθοι θελεμωτέρῳ πνεύματι», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> α) «κατὰ πνεῦμα [[προσέρχομαι]]» — [[βαδίζω]] σύμφωνα με την [[κατεύθυνση]] του αέρα<br />β) «[[ἀπορρήγνυμι]] τὸ πνεῦμα» — [[πεθαίνω]]<br />γ) «πνεῦμα [[ἀφίημι]]» — [[εκπνέω]], [[πεθαίνω]]<br />δ) «τὸ πνεῦμα ἔχω ἄνω» — [[πάσχω]] από [[δύσπνοια]], δυσκολεύομαι να ανασάνω<br />ε) «γίγνεται τὸ πνεῦμα ἄνω» — κόβεται η [[αναπνοή]] μου<br />στ) «πνεῦμα [[λείπω]]» — [[πεθαίνω]]<br />ζ) «τὸ πνεῦμα [[ἀναφέρω]]» — [[αναπνέω]] [[βαριά]]<br />η) «[[ἀνέλκω]] τὸ πνεῦμα εἰς τὰς ῥίνας» — [[ολολύζω]], [[θρηνώ]] [[γοερά]]<br />θ) «πνεύματος διαρροαί» και «πνεύματος διέξοδοι» — ο [[λαιμός]], η [[δίοδος]] του φάρυγγα<br />ι) «πνεῦμα διὰ πολλοῦ χρόνου» — η διακοπτόμενη [[αναπνοή]]<br />ια) «πνεῦμα πρόσκοπτον» — διακοπτόμενη [[αναπνοή]], [[δύσπνοια]]<br />ιβ) «πνεῦμα ἄσημον» — [[ασθενής]], αδύνατη [[αναπνοή]]<br />ιγ) «πνεῦμα μετέωρον» — [[αναπνοή]] που σβήνει<br />ιδ) «αἰδοῑον πνεῦμα» — διαθέση σεβασμού<br />ιε) «πνεῦμα [[πυκνόν]]» και «πνεῦμα ἀλιζόμενον» — γρήγορη, πυκνή [[αναπνοή]]<br /><b>12.</b> <b>παροιμ. φρ.</b> «[[ἄνθρωπος]] ἐστὶ πνεῦμα καὶ σκιὰ μόνον», <b>Σοφ.</b><br />ο [[άνθρωπος]] [[είναι]] [[φθαρτός]], μόνο το [[πνεύμα]] του επιζεί.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. έχει σχηματιστεί από την απαθή [[βαθμίδα]] <i>πνευ</i>- του [[πνέω]] <span style="color: red;">+</span> κατάλ. -<i>μα</i>. Η σημ. της λ. [[πνεύμα]] αναφορικά [[προς]] τη σημ. του ρ. [[πνέω]] «[[φυσώ]], [[φουσκώνω]], [[αναπνέω]]» έχει εξελιχθεί [[σημαντικά]] και χρησιμοποιήθηκε ήδη από την Αρχαία Ελληνική για να δηλώσει τις ψυχικές λειτουργίες και τις διανοητικές ικανότητες του ανθρώπου, την [[γνώμη]], την [[βούληση]], την [[έμπνευση]], με φιλοσοφικές και μεταφυσικές προεκτάσεις.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πνευματικός]], [[πνευματώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πνευμάτιος]], [[πνευματίτης]], [[πνευματώ]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[πνευματίας]], [[πνευματίζω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[πνευματοκλήτωρ]], [[πνευματομάχος]], <i>πνευματοτόκος</i><br /><b>αρχ.</b><br />[[πνευματοδώτης]], <i>πνευματόεργος</i>, [[πνευματόμφαλος]], <i>πνευματόφρους</i>, [[πνευματόφως]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[πνευματογράφος]], [[πνευματοδόχος]], [[πνευματοκίνητος]], [[πνευματοποιός]], [[πνευματοφόρος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[πνευματέμφορος]], [[πνευματοειδής]], [[πνευματορήτωρ]]<br />(<b>μσν. νεοελλ.</b>) [[πνευματοκιθάρα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πνευματογραφία]], <i>πνευματοθεραπεία</i>, [[πνευματοκρατία]], [[πνευματοκτόνος]], [[πνευματοκύστη]], <i>πνευματολατρ</i>(<i>ε</i>)<i>ία</i>, [[πνευματολογία]], [[πνευματολόγος]], [[πνευματόλυση]], [[πνευματόμετρο]], [[πνευματουρία]], [[πνευματούχος]], <i>πνευμοδυναμόμετρο</i>, <i>πνευμοεγκεφαλογραφία</i>, [[πνευμοεντερίτιδα]], [[πνευμοθώρακας]], <i>πνευμοκύστη</i>. (Β συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[ανάπνευμα]], [[διάπνευμα]], [[πρόσπνευμα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ξυλόπνευμα]], [[οινόπνευμα]], [[στεμφυλόπνευμα]]].