3,272,958
edits
πύργος: Difference between revisions
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
(2b) |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") |
||
| (56 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=pyrgos | |Transliteration C=pyrgos | ||
|Beta Code=pu/rgos | |Beta Code=pu/rgos | ||
|Definition=ὁ, < | |Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[tower]], esp. such as were [[attach]]ed to the [[wall]]s of a [[city]], Il.7.219, al., Hes.Sc.242, [[Herodotus|Hdt.]]3.74, al., Th.2.17, al., Plb.5.99.9, etc.: in plural, [[city]] [[wall]]s or [[rampart]]s with their [[tower]]s, Il.7.338, 437; in sg., ἧντ' ἐπὶ πύργῳ 3.153, cf. 22.447; πόλιος ἣν πέρι πύργος ὑψηλός Od.6.262; πέριξ δὲ πύργος εἶχ' ἔτι πτόλιν E.Hec.1209; πύργους ἐπὶ τῶν γεφυρῶν ἐπιστῆσαι Pl.Criti.116a.<br><span class="bld">b</span> [[movable]] [[tower]] for [[storm]]ing [[town]]s, X.Cyr.6.1.53, 6.2.18; π. [[ὑπότροχος|ὑπότροχοι]] Onos. 42.3.<br><span class="bld">c</span> [[tower]] on the back of [[war]]-[[elephant]]s, Arr.Tact.2.4.<br><span class="bld">d</span> Ζανὸς πύργος, Pythagorean name for the [[central]] [[fire]] of the [[universe]], Arist. Fr.204.<br><span class="bld">2</span> metaph., [[tower of defence]], τοῖος . . σφιν π. ἀπώλεο, of [[Ajax]], Od.11.556; ἄνδρες πόλιος π. ἀρεύϊος Alc.Supp.1a.10; παῖς ἄρσην πατέρ' ἔχει π. μέγαν E.Alc.311, cf. Med.390; ἅπας μοι π. Ἑλλήνων πατρίς Trag.Adesp.392; θανάτων δ' ἐμᾷ χώρᾳ π. ἀνέστα a [[tower]] of [[defence]] [[from]] [[death]]s, S.OT1201 (lyr.).<br><span class="bld">3</span> the part of a [[house]] (prob. a [[separate]] [[building]]) in which the [[women]] [[live]]d and [[work]]ed, αἱ ἄλλαι θεράπαιναι ἐν τῷ π. ἦσαν, οὗπερ διαιτῶνται D.47.56; esp. if [[unmarried]], as Hero in her [[tower]], Musae.32,187, cf. Philostr.Jun.Im.1; of the [[workman]]'s [[hut]] of [[Timon]] the [[misanthrope]] (which also became his [[tomb]], cf. Luc.Tim.42), Paus.1.30.4, cf. AP 7.402 (Antip.); [[outbuilding]]s, esp. if used in [[industry]], [[LXX]] Is.5.2, Mi.4.8, PStrassb.110.6 (iii B.C.), BGU1194.9 (ii B.C.), 650.8 (i A.D.), POxy.243.15 (i A.D.), Ev.Marc.12.1, Ev.Luc.14.28, PGiss.67.16 (ii A.D.), IG22.2776.65 (ii A.D.); π. ἐν ᾧ [[βαφεῖον]] καὶ ἕτερα χρηστήρια PLond.2.371.3 (i A.D.).<br><span class="bld">II</span> [[part]] of an [[army]] [[draw]]n up in [[close]] [[order]], [[column]], Il.4.334,347.<br><span class="bld">2</span> at Teos, a [[division]] of the [[people]], CIG3064,3081, al.<br><span class="bld">III</span> [[dice-box]], AP9.482.24 (Agath.); cf. Lat. [[pyrgus]]. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0820.png Seite 820]] | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0820.png Seite 820]] [[ein]] Wort mit unsrer [[Burg]], Thurm; bes. die zur Vertheidigung auf der Stadtmauer angebrachten Mauerthürme, πόλιος, ἣν πέρι [[πύργος]] [[ὑψηλός]], Od. 6, 262, u. öfter in der Il., die Ringmauer mit ihren Thürmen, im plur. Il. 7, 338. 436; ἄστεος, Pind. P. 5, 52; übh. jedes hochragende, thurmähnliche Gebäude, Il. 21, 526. 22, 447, vgl. 440; übh. Befestigungswerk, Schutzwehr, Bollwerk, vgl. [[Αἴας]] φέρων [[σάκος]] ἠΰτε πύργον, 11, 485. 17, 128; so heißt Aias selbst [[πύργος]] Ἀχαιοῖς, Od. 11, 556; Achilleus π. ἀϋτῆς, Theocr. 22, 220. – Oft bei Tragg. für Thurm, Mauer, z. B. Aesch. Spt. 33. 198, öfter; πόλιν πύργων βαθείᾳ μηχανῇ κεκλειμένην, Suppl. 934; Soph. auch = Schutz, σμικροὶ μεγάλων χωρὶς σφαλερὸν πύργου ῥῦμα πέλονται, Ai. 159; [[παῖς]] [[ἄρσην]] πατέρ' ἔχει πύργον μέγαν, Eur. Alc. 312; πύργους καὶ πύλας ἐπὶ τῶν γεφυρῶν ἐπιστήσαντες, Plat. Critia. 116 a; [[ξύλινος]], Thuc. 4, 90, u. A.; auch von einzelnen auf Rädern beweglichen, als Belagerungsmaschinen gebrauchten Thürmen. – Bei Dem. 47, 56 ein Hintergebäude mit einem Thurm oder Altan, in welchem das weibliche Gesinde ist; auch nach Schol. Ap. Rh. 3, 238 sind πύργοι = ὑψηλότεραι οἰκοδομαί, Zimmer im oberen Stockwerke. – Eine in geschlossenen Gliedern vorrückende Heeresabtheilung, ein Viereck oder ein Zug, Il. 4, 334. 347. Vgl. [[πυργηδόν]]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{bailly | ||
| | |btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> [[tour]] ; <i>p. ext.</i> enceinte garnie de tours ; citadelle, rempart;<br /><b>2</b> <i>p. anal.</i> sorte de bataillon carré.<br />'''Étymologie:''' cf. [[Πέργαμον]]. | ||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=πύργος -ου, ὁ toren toren (als onderdeel van de stadsmuur), bolwerk. stadsmuur met torens. verplaatsbare belegeringstoren. post-klass. torenvormig gebouw, uitkijktoren. overdr. van pers. die bescherming biedt:. τοῖος γάρ σφιν πύργος ἀπώλεο jij, die zo’n ‘rots in de branding’ voor hen was, bent hun ontvallen Od. 11.556. dicht aaneengesloten deel van het leger colonne. | |||
}} | }} | ||
{{ | {{elru | ||
| | |elrutext='''πύργος:''' ὁ<br /><b class="num">1</b> [[городская башня]] Hom., Hes., Her., Eur., Plat. etc.;<br /><b class="num">2</b> [[осадная башня]] Xen., Polyb.;<br /><b class="num">3</b> [[башенка]], [[вышка]] (для женщин, род светлицы или терема) Her.;<br /><b class="num">4</b> (пирамидальный), [[футляр для игральных костей]] Anth.;<br /><b class="num">5</b> перен. [[твердыня]], [[оплот]] (π. Ἀχαιοῖς Hom. = [[Αἴας]]): τινὰ πύργον μέγαν ἔχειν Eur. иметь в ком-л. могучего защитника;<br /><b class="num">6</b> воен. «[[башня]]» (боевой порядок в форме четырехугольника) (Ἀχαιῶν Hom.). | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=[[πύργος]] | |sltr=[[πύργος]] [[tower]] δράκοντες, [[ἐπεὶ]] κτίσθη [[νέον]], πύργον ἐσαλλόμενοι [[τρεῖς]] (O. 8.38) met., ὁ Βάττου δ' ἕπεται παλαιὸς [[ὄλβος]], [[πύργος]] ἄστεος [[ὄμμα]] τε φαεννότατον ξένοισι (P. 5.56) τετείχισται δὲ [[πάλαι]] [[πύργος]] ὑψηλαῖς ἀρεταῖς ἀναβαίνειν (cf. Πα. 2. 38) (I. 5.45) | ||
}} | }} | ||
{{StrongGR | {{StrongGR | ||
| Line 29: | Line 32: | ||
}} | }} | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=πύργου, ὁ ([[akin]] to German Burg, [[anciently]] Purg; ([[yet]] cf. [[Curtius]], § 413)), as in Greek writings from | |txtha=πύργου, ὁ ([[akin]] to German Burg, [[anciently]] Purg; ([[yet]] cf. [[Curtius]], § 413)), as in Greek writings from Homer down, a [[tower]]; a [[fortified]] [[structure]] [[rising]] to a [[considerable]] [[height]], to [[repel]] a [[hostile]] [[attack]] or to [[enable]] a [[watchman]] to [[see]] in [[every]] [[direction]]. The [[πύργος]] ἐν τῷ [[Σιλωάμ]] ([[which]] [[see]])) seems to [[designate]] a [[tower]] in the walls of [[Jerusalem]] [[near]] the [[fountain]] of Siloam, Luke 14:28. | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ο, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> υψηλό και οχυρό [[οικοδόμημα]] ή [[παράρτημα]] οικοδομήματος αποτελούμενο από περισσότερους του ενός ορόφους, και χαρακτηριζόμενο από περιορισμένη οριζόντια [[επιφάνεια]] και από ύψος [[σαφώς]] μεγαλύτερο από το [[πλάτος]], το οποίο στο [[παρελθόν]] χρησίμευε [[κυρίως]] για [[άμυνα]], [[αλλά]] αργότερα και για ασφαλή [[διαμονή]] τών ιδιοκτητών του, κν. [[κάστρο]], [[καστέλο]] (α. «[[πρέπει]] να κρέμονται [[ψηλά]] σ' αραχνιασμένο πύργο», δημ. [[τραγούδι]]<br />β. «ἐν | |mltxt=ο, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> υψηλό και οχυρό [[οικοδόμημα]] ή [[παράρτημα]] οικοδομήματος αποτελούμενο από περισσότερους του ενός ορόφους, και χαρακτηριζόμενο από περιορισμένη οριζόντια [[επιφάνεια]] και από ύψος [[σαφώς]] μεγαλύτερο από το [[πλάτος]], το οποίο στο [[παρελθόν]] χρησίμευε [[κυρίως]] για [[άμυνα]], [[αλλά]] αργότερα και για ασφαλή [[διαμονή]] τών ιδιοκτητών του, κν. [[κάστρο]], [[καστέλο]] (α. «[[πρέπει]] να κρέμονται [[ψηλά]] σ' αραχνιασμένο πύργο», δημ. [[τραγούδι]]<br />β. «ἐν τοῖς πύργοις τῶν τειχῶν», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> ισχυρή [[υπεράσπιση]] ή [[δυνατός]] [[προστάτης]] (α. «τὸν πύργον τῆς Ἀνατολῆς, τῆς Δύσεως τὸ [[δόρυ]]», Πρόδρ.<br />β. «τοῑος... [[σφιν]] [[πύργος]] ἀπώλεο», δηλ. ο Αίαντας, <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>3.</b> (στον εν. και στον πληθ.) τείχη ή επάλξεις [[πόλεων]] («[[πέριξ]] δὲ [[πύργος]] εἶχ' ἔτι πτόλιν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>4.</b> (στη χριστιανική λατρευτική αρχιτ.) το [[κωδωνοστάσιο]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «ο Πύργος της Βαβέλ» — [[πύργος]] πιθανότατα κτισμένος σε ογκώδη τετράγωνη [[βάση]] πλευράς 90 μέτρων, [[πάνω]] από την οποία ανελισσόταν σπειροειδές [[ζιγκουράτ]] που κατέληγε σε ναό<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> πολύ υψηλό [[οικοδόμημα]] του οποίου η [[κορυφή]] υπερέχει όλων τών κτισμάτων που βρίσκονται [[γύρω]] από αυτό και [[είναι]] θεατή από [[μεγάλη]] [[απόσταση]] («ο [[πύργος]] της Πίζας»)<br /><b>2.</b> <b>ναυτ.</b> [[πυργωτό]] θωρακισμένο υπερκατασκεύασμα του πολεμικού πλοίου, [[μέσα]] στο οποίο [[είναι]] εγκατεστημένα τα κύρια πυροβόλα του, [[καθώς]] και το προσωπικό που διευθύνει τη [[βολή]]<br /><b>3.</b> <b>στρ.</b> αμυντικό οχυρό [[οικοδόμημα]] που [[είτε]] [[είναι]] ενσωματωμένο με [[σύστημα]] οχύρωσης, [[είτε]] [[είναι]] μεμονωμένο και το οποίο αποτέλεσε ουσιώδες συστατικό της οχυρωτικής [[μέχρι]] την [[ανακάλυψη]] της μεταλλικής σφαίρας τον 16ο αιώνα<br /><b>4.</b> το υψηλότερο [[διαμέρισμα]] οικίας με [[μορφή]] πυργίσκου<br /><b>5.</b> [[πυργοειδής]] και [[βασικός]] [[πεσσός]] του σκακιού<br /><b>6.</b> υπερπολυτελές πολυώροφο [[κτίσμα]] («ο [[πύργος]] της Αθήνας»)<br /><b>7.</b> (<b>κατ' επέκτ.</b>) α) μεμονωμένο και [[συνήθως]] πολυτελές και ψηλό εξοχικό [[μέγαρο]], [[έπαυλη]], [[βίλα]] («η νησιωτοπούλα κάθεται σε μαρμαρένιον πύργο», Κρυστ.)<br />β) [[ψηλός]] [[τοίχος]] («[[εκεί]] όπου στέκει ο [[πύργος]]», <b>Σολωμ.</b>)<br />γ) [[σωρός]] σε [[σχήμα]] πύργου<br /><b>8.</b> <b>(γεωμορφ.)</b> επιφανειακές βραχώδεις μάζες με διακλάσεις και κατακερματισμένα ρηξιτεμάχη που ξεπερνούν σε ύψος τα 15 [[μέτρα]] και υπέρκεινται ενός αναλλοίωτου υποβάθρου<br /><b>9.</b> <b>μτφ.</b> (<b>για πρόσ.</b>) [[ισχυρός]], [[ακλόνητος]] («σαν [[πύργος]] ήτο [[δυνατός]] εις το φαρίν [[απάνω]]», <b>Ερωτόκρ.</b>)<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> α) «[[πύργος]] ελέγχου»<br /><b>(αερον.)</b> ψηλό πυργοειδές [[οικοδόμημα]] που στεγάζει, σε [[κάθε]] [[αεροδρόμιο]], την επιφορτισμένη με τον τοπικό έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας [[υπηρεσία]], [[καθώς]] και τα σχετικά όργανα<br />β) «[[χάρτινος]] [[πύργος]]» — λέγεται για φαινόμενα και καταστάσεις τών οποίων κύριο χαρακτηριστικό [[είναι]] η [[αστάθεια]], ο [[εφήμερος]] [[βίος]] και η απότομη [[εξαφάνιση]] («κατέρρευσε σαν [[χάρτινος]] [[πύργος]]»)<br />γ) «κλείνομαι σε γυάλινο πύργο» — λέγεται [[συνήθως]] για να χαρακτηρίσει την εθελούσια [[απομόνωση]] από τον κοινωνικό [[περίγυρο]] ενός ατόμου, [[ιδίως]] διανοητή ή καλλιτέχνη, ο [[οποίος]] εθελοτυφλεί [[έναντι]] τών όσων συμβαίνουν [[γύρω]] του, [[μακάριος]] [[μέσα]] στην αυταρέσκειά του<br /> | ||
|(νεοελλ.-μσν.) πυργωτή [[κατοικία]] φεουδάρχη<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>εκκλ.</b> <b>μτφ.</b> [[χαρακτηρισμός]] της Εκκλησίας στο σύνολό της ως οχυρού της ανθρωπότητας, ως πύργου της οικουμένης<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> ψηλή [[τροχήλατος]] πολιορκητική [[μηχανή]] με την οποία ανέβαιναν στα τείχη πολιορκούμενης πόλης<br /><b>2.</b> μικρή ξύλινη υπερυψωμένη [[κατασκευή]] στη [[ράχη]] τών πολεμικών ελεφάντων<br /><b>3.</b> πολύ ψηλό [[διαμέρισμα]] οικίας, [[πιθανώς]] ιδιαίτερο [[οικοδόμημα]] στο οποίο διέμεναν και εργάζονταν οι γυναίκες, [[ιδίως]] οι ανύπαντρες («αἱ ἄλλαι θεράπαιναι ἐν τῷ πύργῳ [[ἦσαν]], [[οὗπερ]] διαιτῶνται», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>4.</b> η [[καλύβα]] του Τίμωνος του μισανθρώπου<br /><b>5.</b> [[τμήμα]] στρατιάς σε πυκνή [[παράταξη]] («[[πύργος]] Ἀχαιῶν [[ἄλλος]] ἐπελθὼν Τρώων ὁρμήσειε», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>6.</b> πυργοειδές [[οικοδόμημα]] σε ιδιωτικά αγροκτήματα για [[επιθεώρηση]] του κτήματος ή και για γεωργικές ή άλλες εργασίες («[[πύργος]] ἐν ᾧ βαφεῖον καὶ ἕτερα χρηστήρια», πάπ.)<br /><b>7.</b> [[θήκη]] κύβων<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> «Ζανὸς [[πύργος]]» — πυθαγόρεια [[ονομασία]] του κεντρικού [[πυρός]] του σύμπαντος.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Τεχνικός όρος, αβέβαιης ετυμολ., ο [[οποίος]], [[κατά]] μία [[άποψη]], εισήλθε στην Ελληνική από τη Γερμανική (<b>πρβλ.</b> γοτθ. <i>baurgs</i> «[[πύργος]], [[φρούριο]], [[πόλη]]», γερμ. <i>Burg</i> «[[πύργος]], [[φρούριο]]») πιθ. μέσω κάποιας βαλκανικής γλώσσας. Κατ' [[άλλη]], όμως, [[άποψη]], πρόκειται για λ. του προελληνικού πελασγικού υποστρώματος. Εξάλλου, έχει υποστηριχθεί ότι η λ. [[πύργος]] ανάγεται στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] (<i>bhrgh</i>-<i>o</i>-) της ΙΕ ρίζας <i>bhergh</i>- «[[ψηλά]]», στην οποία [[πρέπει]] να αναχθεί και το όν. [[Πέργαμος]] (<b>πρβλ.</b> γερμ. <i>Berg</i> «[[βουνό]]», ΙΕ <i>bherghos</i> «[[βουνό]]»), [[καθώς]] και οι τ. του <b>Ησύχ.</b> [[φύρκος]]<br />[[τεῖχος]] και <i>φ</i> <span style="color: red;"><</span> <i>ο</i>><i>ύρκορ</i><br />[[ὀχύρωμα]]. Κατά τους υποστηρικτές της άποψης οι τύποι αυτοί προέρχονται από κάποια ΙΕ [[γλώσσα]] της Μικράς Ασίας (<b>πρβλ.</b> χεττιτ. <i>parku</i>- «[[ψηλός]]», <i>parkeššar</i> «ύψος»).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πυργίδιο]](<i>ν</i>), <i>πυργί</i>(<i>ον</i>), [[πυργίσκος]], [[πυργίτης]], [[πυργώδης]], [[πυργώ]](<i>νω</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[πυργαλίδαι]], [[πύργειος]], [[πυργία]], [[πύργινος]], [[πυργίς]], [[πύργιτρον]], [[πυργούχος]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[πυργηδόν]], [[πυργήρης]]<br /><b>μσν.</b><br />[[πυργόεις]], [[πυργόθεν]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[πυργόβαρις]] (-<i>ις</i>), [[πυργοειδής]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πυργοδάϊκτος]], [[πυργοδώματα]], [[πυργοκέρατα]], [[πυργομαγδώλ]], [[πυργομάχος]], [[πυργομαχώ]], [[πυργοσείστης]], [[πυργοσκάφος]], [[πυργοφόρος]], <i>πύργοφύλαξ</i><br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[πυργοδόμος]], [[πυργοποιΐα]], [[πυργοποιός]]<br /><b>μσν.</b><br />[[πυργοδόμημα]], [[πυργοδρόμος]], [[πυργοκάστελλον]], [[πυργοκράτεια]], [[πυργοκτίστης]], [[πυργοφύλακτος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πυργοδέσποινα]], [[πυργοδεσπότης]], [[πυργοκεφαλία]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[αντίπυργος]], [[άπυργος]], [[επτάπυργος]], [[εύπυργος]], [[ισόπυργος]], [[καλλίπυργος]], [[πολύπυργος]], [[πρόπυργος]], [[τειχόπυργος]], [[τρίπυργος]], [[υψίπυργος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ακρόπυργος]], <i>καστρόπυργος</i>]. | |||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''πύργος:''' ὁ,<br /><b class="num">I.</b> [[πύργος]], σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ. <b>1. α)</b> στον πληθ., τα τείχη της πόλης με τους πύργους τους, σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, συνεκδοχικά, στον ενικ., σε Ομήρ. Οδ., Ευρ. <b>β)</b> [[κινητός]] [[πύργος]] με τον οποίο προσέβαλλαν πόλεις, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., [[πύργος]] ισχυρής υπεράσπισης, όπως ο [[Αίας]] καλείται [[πύργος]] Ἀχαιοῖς, σε Ομήρ. Οδ.· [[παῖς]] [[ἄρσην]] πατέρ' [[ἔχει]] πύργον μέγαν, σε Ευρ.· θανάτων [[πύργος]], [[πύργος]] υπεράσπισης από τον θάνατο, [[αμυντήριος]] [[πύργος]], σε Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> το ψηλότερο [[μέρος]] [[κάθε]] οικοδομήματος, πυργοειδές ανώγειο όπου κατοικούσαν οι γυναίκες, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II.</b> [[μέρος]] στρατού παρατεταγμένο σε κλειστό σχηματισμό, [[φάλαγγα]], στο ίδ.· πρβλ. [[πυργηδόν]]. | |lsmtext='''πύργος:''' ὁ,<br /><b class="num">I.</b> [[πύργος]], σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ. <b>1. α)</b> στον πληθ., τα τείχη της πόλης με τους πύργους τους, σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, συνεκδοχικά, στον ενικ., σε Ομήρ. Οδ., Ευρ. <b>β)</b> [[κινητός]] [[πύργος]] με τον οποίο προσέβαλλαν πόλεις, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., [[πύργος]] ισχυρής υπεράσπισης, όπως ο [[Αίας]] καλείται [[πύργος]] Ἀχαιοῖς, σε Ομήρ. Οδ.· [[παῖς]] [[ἄρσην]] πατέρ' [[ἔχει]] πύργον μέγαν, σε Ευρ.· θανάτων [[πύργος]], [[πύργος]] υπεράσπισης από τον θάνατο, [[αμυντήριος]] [[πύργος]], σε Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> το ψηλότερο [[μέρος]] [[κάθε]] οικοδομήματος, πυργοειδές ανώγειο όπου κατοικούσαν οι γυναίκες, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II.</b> [[μέρος]] στρατού παρατεταγμένο σε κλειστό σχηματισμό, [[φάλαγγα]], στο ίδ.· πρβλ. [[πυργηδόν]]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{ls | ||
| | |lstext='''πύργος''': ὁ, [[μάλιστα]] ὁ ἐπὶ τῶν τειχῶν πόλεως, συχν. ἐν τῇ Ἰλ., ἐν Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρακλ. 242, Ἡρόδ., κτλ.· - ἐν τῷ πληθ., τὰ τείχη τῆς πόλεως μετὰ τῶν πύργων αὐτῶν, Ἰλ. Η. 338, πρβλ. 437· [[οὕτως]] ἐν τῷ ἑνικῷ, πόλιος, ἥν πέρι [[πύργος]] ὑψηλὸς Ὀδ. Ζ. 262· [[πέριξ]] δὲ [[πύργος]] εἶχ’ ἔτι πτόλιν Εὐρ. Ἑκ. 1209· πύργους ἐπὶ τῶν γεφυρῶν ἐπιστῆσαι Πλάτ. Κριτί. 116Α. β) κινητὸς [[πύργος]] δι’ οὗ προσέβαλλον ἐχθρικὴν πόλιν, πρῶτον ἐν Ξεν. Κύρ. 6. 1, 53., 6. 2, 18, πρβλ. Πολύβ. 5. 99, 9· - ὁ ἐπὶ τῶν νώτων τῶν ἐλεφάντων [[πύργος]], πρβλ. [[πυργοφόρος]], [[πυργοῦχος]]. 2) μεταφ., ἰσχυρὰ [[ὑπεράσπισις]], ὡς ὁ [[Αἴας]] καλεῖται [[πύργος]] Ἀχαιοῖς, Ὀδ. Λ. 556· ἄνδρες πόλεως π. ἀρήϊος Ἀλκαῖ. 22, πρβλ. Dissen εἰς Πινδ. Ι. 4. 55· [[παῖς]] ἄρσην πατέρ’ ἔχει πύργον μέγαν Εὐρ. Ἄλκ. 311, πρβλ. Μήδ. 369· [[ἅπας]] μοι π. Ἑλλήνων πατρὶς Τραγ. παρὰ Πλουτ. 2. 600F· - θανάτων δ’ ἐμᾷ χώρᾳ π. ἀνέστας, [[ἀμυντήριος]] [[δύναμις]] [[ἐναντίον]] τῶν θανάτων, Σοφ. Ο. Τ. 1201 (ἴδε ἐν λ. ῥῦμα ΙΙ)· πρβλ. [[ἀκρόπολις]] ΙΙ.<br /> 3) τὸ ὕψιστον [[μέρος]] παντὸς οἰκοδομήματος, τὸ πυργοειδὲς ἀνώγειον, [[ὅπερ]] ἐχρησίμευεν ὡς [[οἴκημα]] τῶν γυναικῶν, κωκυτοῦ δ’ ἤκουσε... ἀπὸ πύργου (δηλ. ἡ Ἀνδρομάχη) Ἰλ. Χ. 447 (ἀνωτέρω ἐν στίχ. 440, παρίσταται ὡς ὑφαίνουσα μυχῷ δόμου ὑψηλοῖο), πρβλ. Φ. 526· ὁ [[πύργος]] τῆς Ἡροῦς, τὸ παρ’ Ὁρατίῳ turris ahenea, Μουσαῖ. 32, πρβλ. Ἀνθ. Π. 7. 402· αἱ ἄλλαι θεράπαιναι ἐν τῷ π. ἦσαν, [[οὗπερ]] διαιτῶνται Δημ. 1156. 10 κἑξ., πρβλ. Φιλόστρ. 863· ἡ [[καλύβη]] τοῦ Τίμωνος, Παυσ. 1. 30, 4. ΙΙ. [[μέρος]] στρατοῦ παρατεταγμένου κατὰ συμπεπυκνωμένην φάλαγγα, Ἰλ. Δ. 334, 347· [[ἐντεῦθεν]] [[πυργηδόν]], ὃ ἴδε. 2) παρὰ τοῖς Τηΐοις [[διαίρεσις]] τοῦ λαοῦ, ὡς τὸ [[δῆμος]], Συλλ. Ἐπιγρ. 3064.<br /> ΙΙΙ. ἐν τῇ Λατ. (πρβλ. Ἀνθ. Π. 9. 482), pyrgus ἦν = fritillum, [[θήκη]] τῶν κύβων, ἀφ’ ἧς ἐρριπτον αὐτούς, ἐκλήθη δὲ [[οὕτως]] ἐκ τοῦ σχήματος· πρβλ. [[πυργίσκος]]. (Συγγενὲς τῷ πέργαμος ὃ ἴδε, [[ὡσαύτως]] δὲ τῷ Γερμ. Burg, τῷ Ἄγγλ. burgh, [[ἅπερ]] [[πάλιν]] [[εἶναι]] πιθανῶς συγγενῆ τῷ Γερμ. Berg, ὅρος· ἴδε πλείονα παρὰ τῷ Pott Et. Florsch. 2. 118)· πρβλ. καὶ τὴν Τουρκικ. λ. Bourgaz. | ||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[tower]], [[wall-tower]], also the fortification wall itself (Il.), metaph. [[closed division of warriors]], [[column]] (Il.), [[siege-tower]] (X.), [[farm-building]], (LXX, pap., NT; lit. in Bauer Gr.-dt. Wb. s.v.).<br />Compounds: Compp., e.g. <b class="b3">πυργο-δάϊκτος</b> [[destroying towers]] (A. Pers. 105 [lyr.]; prop. [[with destroyed towers]]? Fraenkel Nom. ag. 1, 82; s. also E. Williger Sprachl. Unt. zu den Kompp. der gr. Dicht. des V.Jh.s [Göttingen 1928] 45 n. 1), <b class="b3">εὔ-πυργος</b> [[with fair towers]], [[well-towered]] (Η 71 a.o.).<br />Derivatives: 1. Dimin. <b class="b3">πυργ-ίον</b>, <b class="b3">-ίδιον</b>, <b class="b3">-ίς</b>, <b class="b3">-ίσκος</b>, <b class="b3">-ίσκιον</b>, <b class="b3">-ισκάριον</b> (mostly hell. a. late); 2. <b class="b3">-ωμα</b>, mostly pl. <b class="b3">-ώματα</b> n. [[tower structures]] (Orac. ap. Hdt., A., E.); 3. [[πυργιτρον]] n. form a. meaning unclear (pap.VIp); 4. <b class="b3">πυργ-ίτης</b> n. [[kind of sparrow]] (Gal. a.o.; s. Redard 84 and on [[σποργίλος]]); <b class="b3">-ῖτις βοτάνη</b> H. 5. Adj. <b class="b3">πύργ-ινος</b> [[consisting of towers]] (A. in lyr.), <b class="b3">-ειος</b> [[tower-like]] (Ion., trag.), <b class="b3">-ώδης</b> <b class="b2">id.</b> (S.), <b class="b3">-ῶτις</b> [[towered]] (A. in lyr.; f. on <b class="b3">*-ώτης</b>, Redard 8); <b class="b3">-ήρης</b> [[provided with towers]], [[enclosed within towers or walls]] (Orac. ap. Paus.) with <b class="b3">-ηρέομαι</b> [[to be enclosed within towers or walls]], [[to be besieged]] (A., E.). 6. Adv. <b class="b3">-ηδόν</b> [[columnwise]] (Il.), [[towerwise]] (Aret.). 7. Verb <b class="b3">πυργ-ῶσαι</b>, <b class="b3">-όω</b> [[to fence with towers]], [[to pile up]] (λ 264) with <b class="b3">-ωτός</b> [[piled up]] (Str. a.o.). 8. <b class="b3">Πυργ-αλίδαι</b> m. pl. n. of a guild in Kameiros (inscr.); after <b class="b3">Τανταλ-ίδαι</b>?<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Building technical expression; because of the striking similarity with NHG [[Burg]], Goth. [[baurgs]] [[town]], [[tower]] by Kretschmer Glotta 22, 100ff. taken as German. LW [loanword] through Northbalkan. (Macedon. ?) mediation. By others taken as Pre-Greek (Pelasgian as a form of Indo-European can now be forgotten. s. Furnée 40-55; s. Heubeck Praegraeca 63ff. w. further lit. In the same way is considered [[Πέργαμος]], <b class="b3">-ον</b>, <b class="b3">-α</b> <b class="b2">the citadel (of Troy)</b>, also PlN, to NHG [[Berg]], Hitt. [[parkuš]] [[high]] etc.), s. Heubeck [[l.c.]] (Pok. 140f.), where also on the H.-glosses <b class="b3">φύρκος τεῖχος</b> and [[φ]]<[[ο]]><b class="b3">ύρκορ ὀχύρωμα</b> (on this also Pisani Rev. int. ét. balk. 3, 22 n. 1); there is also a stronghold in Elis called [[Πύργος]] (Hdt. 4, 148, Str.) and a [[Φύρκος]] (Th. 5,49) -- On Lat. [[burgus]] (from Germ. or only influenced by it?) W.-Hofmann [[sub verbo|s.v.]] with Nachträgen. -- The forms with <b class="b3">φυρκ-</b> show well-known Pre-Greek alternations. To Asia Minor may point Urart. [[burgana]] [[palace]]. As to [[Περγαμον]], the suffix <b class="b3">-αμο-</b> is Pre-Greek (cf. [[κάρδαμον]]). (Its non-IE character is confirmed by the place names [[Περγασα]]/[[Παργασα]]/[[Βαργασα]], Furnée 64 n. 268, cf. on [[πάγασα]]) So the word is a normal Pre-Greek word. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=[[πύργος]], ὁ,<br /><b class="num">I.</b> a [[tower]], Il., Hdt., etc.:—in pl. the [[city]] walls with towers, Il.; so, [[collectively]], in sg., Od., Eur.<br />b. a movable [[tower]] for [[storming]] towns, Xen.<br /><b class="num">2.</b> metaph. a [[tower]] of [[defence]], as [[Ajax]] is called [[πύργος]] Ἀχαιοῖς, Od.; [[παῖς]] [[ἄρσην]] πατέρ' [[ἔχει]] πύργον μέγαν Eur.; θανάτων π. a [[tower]] of [[defence]] from deaths, Soph.<br /><b class="num">3.</b> the [[highest]] [[part]] of any [[building]], [[where]] the women lived, Il.<br /><b class="num">II.</b> [[troops]] [[drawn]] up in [[close]] [[order]], a [[column]], Il.; cf. [[πυργηδόν]]. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''πύργος''': {púrgos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Turm]], [[Mauerturm]], auch auf die Burgmauer selbst bezogen (seit Il.), übertr. [[geschlossene Kriegerabteilung]], [[Kolonne]] (Il.), [[Belagerungsturm]] (X.), [[Wirtschaftsgebäude]], (LXX, Pap., NT; Lit. bei Bauer Gr.-dt. Wb. s.v.).<br />'''Composita''': Kompp., z.B. [[πυργοδάϊκτος]] [[turmzerstörend]] (A. ''Pers''. 105 [lyr.]; eig. [[mit zerstörten Türmen]]? Fraenkel Nom. ag 1, 82; s. noch E. Williger Sprachl. Unt. zu den Kompp. der gr. Dicht. des V.Jh.s [Göttingen 1928] 45 A. 1), [[εὔπυργος]] [[mit schönen Türmen]], [[wohlumtürmt]] (Η 71 u.a.).<br />'''Derivative''': Davon 1. die Demin. [[πυργίον]], -ίδιον, -ίς, -ίσκος, -ίσκιον, -ισκάριον (vorw. hell. u.'' sp.); ''2. -ωμα, meist pl. -ώματα n. ‘Turmbau(ten)’ (Orac. ap. Hdt., A., E.); 3. πυργιτρον n. Form n. Bed. unklar (Pap.VI<sup>p</sup>); 4. [[πυργίτης]] n. [[Art Sperling]] (Gal. u.a.; s. Redard 84 und zu [[σποργίλος]]); -ῖτις· [[βοτάνη]] H. 5. Adj. [[πύργινος]] ‘aus Türmen be- stehend' (A. in lyr.), -ειος [[turmartig]] (Ion. Trag.), -ώδης ib. (S.), -ῶτις [[getürmt]] (A. in lyr.; f. zu *-ώτης, Redard 8); -[[ήρης]] ‘mit Türmen versehen, in Türmen od. Mauern eingeschlossen’ (Orac. ap. Paus.) mit -ηρέομαι ‘in Türmen od. Mauern eingeschlossen sein, belagert werden’ (A., E.). 6. Adv. -ηδόν [[kolonnenweise]] (Il.), [[turmweise]] (Aret.). 7. Verb πυργῶσαι, -όω ‘türmen, um-, auftürmen’ (seit λ 264) mit -ωτός [[getürmt]] (Str. u.a.). 8. Πυργαλίδαι m. pl. N. einer Gilde in Kameiros (Inschr.); nach Τανταλίδαι?<br />'''Etymology''': Bautechnischer Ausdruck; wegen der auffallenden Ähnlichkeit mit nhd. ''Burg'', got. ''baurgs'' [[Stadt]], [[Turm]] von Kretschmer Glotta 22, 100ff. als german. LW durch nordbalkan. (makedon. ?) Vermittlung betrachtet. Von anderen für pelasgisch bzw. vorgr.-idg. gehalten, s. Heubeck Praegraeca 63ff. m. weiterer Lit. Auf dieselbe Weise wird [[Πέργαμος]], -ον, -α ‘die Burg (von Troja)’, auch ON, beurteilt (zu nhd. ''Berg'', heth. ''parkuš'' [[hoch]] usw.), s. Heubeck a.O. (Pok. 140f.), wo auch über die H.-Glossen [[φύρκος]]· [[τεῖχος]] und φ<ο>ύρκορ· [[ὀχύρωμα]] (dazu noch Pisani Rev. int. ét. balk. 3, 22 A. 1). — Zu lat. ''burgus'' (aus dem Germ. oder nur davon beeinflußt?) W.-Hofmann [[sub verbo|s.v.]] mit Nachträgen.<br />'''Page''' 2,629-630 | |||
}} | |||
{{Chinese | |||
|sngr='''原文音譯'''：pÚrgoj 匹而哥士<br />'''詞類次數'''：名詞（4）<br />'''原文字根'''：高樓 相當於： （[[מִגְדָּל]]‎）<br />'''字義溯源'''：高樓*，樓，城堡，塔<br />'''同源字'''：1） （[[Πέργαμος]]）別迦摩，意加強 2） （[[πύργος]]）高樓<br />'''出現次數'''：總共（4）；太（1）；可（1）；路（2）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 一座樓（3） 太21:33； 可12:1； 路14:28；<br />2） 樓（1） 路13:4 | |||
}} | |||
{{WoodhouseReversedUncategorized | |||
|woodrun=[[tower]], [[keep of castle]], [[place of refuge]] | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=Ἀσιατική ἡ προέλευσή της. Συγγενεύει μέ τή λέξη [[Πέργαμος]].<br><b>Παράγωγα:</b> [[πυργηδόν]], [[πύργινος]], πυργομαχῶ, [[πυργόω]] -ῶ (=[[ὀχυρώνω]], [[ἀνυψώνω]]), [[πύργωμα]], [[πύργωσις]], [[πυργωτός]], [[ἀπύργωτος]]. | |||
}} | }} | ||
{{ | {{lxth | ||
| | |lthtxt=''[[turris]]'', [[tower]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.17.3/ 2.17.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.21.3/ 3.21.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%203.21.3/ 3.21.3][https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.4.1/ 3.4.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.22.3/ 3.22.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.22.4/ 3.22.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.23.1/ 3.23.1]. <i>Ibid. ter.</i> <i>in the same place a third time</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%203.3.1/ 3.3.1]. 51, [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%203.23.3/ 3.23.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.90.3/ 4.90.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.115.2/ 4.115.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.99.3/ 6.99.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.25.6/ 7.25.6], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.90.4/ 8.90.4]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{trml | ||
| | |trtx=Adyghe: щэчанэ; Afrikaans: toring; Albanian: kullë; Amharic: ግንብ; Arabic: بُرْج; Egyptian Arabic: برج; Hijazi Arabic: بُرْج; Aragonese: torraza, torre; Armenian: աշտարակ; Assamese: দুর্গ, মিনাৰ; Asturian: torre; Avar: си; Azerbaijani: qala, qüllə, bürc, vışka; Bashkir: манара, башня; Basque: dorre; Belarusian: вежа, вышка, церам; Bengali: মিনার, বুরুজ; Breton: tour; Bulgarian: кула; Burmese: ရဲတိုက်; Catalan: torre; Chechen: бӏов; Cherokee: ᎡᏆ; Chinese Cantonese: 塔; Dungan: та; Hakka: 塔; Mandarin: 塔樓, 塔楼, 塔, 樓閣, 楼阁, 樓臺, 楼台; Min Bei: 塔; Min Dong: 塔; Min Nan: 塔; Wu: 塔; Classical Syriac: ܡܓܕܠܐ; Czech: věž; Danish: tårn; Dutch: [[toren]]; Erzya: палманьгудо, сярдак; Esperanto: turo; Estonian: torn; Faroese: torn; Finnish: torni; French: [[tour]]; Middle French: tour; Old French: tor; Galician: torre, crochel, caramanchel; Georgian: კოშკი, გოდოლი; German: [[Turm]]; Alemannic German: Durm; Bavarian: Tuam; Greek: [[πύργος]]; Ancient Greek: [[πύργος]]; Gujarati: બુરજ; Hebrew: מִגְדָּל; Hindi: टावर, लाट, अटारी, बुर्ज; Hungarian: torony; Icelandic: turn; Ido: turmo; Igbo: ulọ aja, ugẹle; Ilocano: torre; Indonesian: menara; Irish: túr; Italian: [[torre]]; Japanese: 塔, タワー; Javanese: menara; Kalmyk: цамхаг; Kannada: ಮೇರುವೆ; Kazakh: мұнара; Khmer: ប៉ម, ប្រាង្គ; Korean: 탑(塔), 타워; Kurdish Northern Kurdish: birc; Kyrgyz: мунара, бурана; Lao: ຫໍ, ຫໍຄອຢ; Latin: [[turris]]; Latvian: tornis; Limburgish: toeare; Lithuanian: bokštas; Lombard: tór; Low German: Toorn; Luxembourgish: Tuerm; Macedonian: кула; Malagasy: tilikambo; Malay: menara; Malayalam: ഗോപുരം; Maltese: borġ, torri; Maori: pourewa, pūhara, pūwhara; Marathi: मनोरा; Mari Eastern Mari: башне; Mongolian Cyrillic: цамхаг; Moore: gãosgo; Nahuatl: tlapilkoyan; Nepali: स्तम्भ, टावर; Northern Sami: toardna; Norwegian Bokmål: tårn; Occitan: torre; Old Church Slavonic Cyrillic: нꙑръ; Old East Slavic: вѣжа, нꙑръ; Old English: stīepel; Old Occitan: torre; Old Portuguese: torre; Ossetian: мӕсыг, гӕнах; Pashto: برج; Persian: برج; Polish: wieża, baszta, stołp; Portuguese: [[torre]]; Punjabi: ਟਾਵਰ, ਬੁਰਜ; Quechua: turri; Romanian: turn; Romansch: tur; Russian: [[башня]], [[вышка]], [[вежа]], [[терем]]; Samoan: olo; Samogitian: buokšts; Scots: tour; Scottish Gaelic: tùr; Serbo-Croatian Cyrillic: торањ; Roman: tóranj; Sicilian: turri; Sinhalese: කුළුණ; Slovak: veža; Slovene: stolp; Sorbian Lower Sorbian: torm; Upper Sorbian: bašta, wěža; Spanish: [[torre]]; Swahili: mnara; Swedish: torn; Tagalog: tore; Tajik: бурҷ, манора; Tamil: கோபுரம்; Tatar: манара, каланча; Telugu: బురుజు, గోపురము; Thai: หอ, หอคอย; Tibetan: ཁང་ཀྲོང, ཁང་པ་མཐོ་པོ་ཀྲོང་ཀྲོང; Tigrinya: ጸብለለ, ግምቢ; Turkish: kule; Turkmen: minara, wyşka; Ugaritic: 𐎎𐎂𐎄𐎍; Ukrainian: башта, вежа, вишка, терем; Urdu: ٹاور, برج, مینار; Uyghur: مۇنار; Uzbek: minora, burj, bashnya, vishka; Vietnamese: tháp; Walloon: tour; Welsh: tŵr; West Frisian: toer; Western Panjabi: برج, مینار; Yiddish: טורעם; Zhuang: dap | ||
}} | }} | ||