στενός: Difference between revisions

|Definition=Ion. [[στεινός]], ή, όν, Aeol. [[στένος]] Alc.''Supp.''34 (dub. l.):—<br><span class="bld">A</span> [[narrow]], opp. [[εὐρύς]], [[πλατύς]], [[Herodotus|Hdt.]]2.8 (Sup.), 4.195, al.; [[ψαλίς]] S. ''Fr.''367; δίαυλος E.''Tr.''435; [[ἐσβολή]] [[Herodotus|Hdt.]]7.175 (Comp.); [[πόρος]] ib. 176; ἡ [[ἔσοδος]] Th.7.51; οὔτ' εὐρεῖα οὔτε στενὴ διαφυγή [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''737a; <b class="b3">ἐν στενῷ</b>, Ion. [[στεινῷ]], in [[a narrow space]], [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''413, [[Herodotus|Hdt.]]8.60β; . <b class="b3">ποιεῖν τὸν δῆμον εὐρὺν καὶ στενόν</b> [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''720; σ. ποδεών [[Herodotus|Hdt.]]8.31; ἔντερον Ar.''Nu.''161; [[πόροι]], [[φλέβες]], Ti.Locr.101a, Pl.''Ti.''66a; [[κεφαλή]], [[πόδες]], [[Xenophon|X.]]''[[Cynegeticus|Cyn.]]''5.30.<br><span class="bld">2</span> Subst., [[τὰ στενά]] = the [[narrow]]s, [[strait]]s, of a [[pass]], [[Herodotus|Hdt.]]7.223; of a sea, Th.2.86, etc.; of the [[straits]] of Gibraltar, Str.3.5.5; so [[τὸ στενόν]] the [[strait]] (Hellespont), Luc.''DMar.''9.1; ἐπὶ σ. τῆς ὁδοῦ X.''HG''7.1.29; also [[ἡ στενή]] a [[narrow strip]] of [[land]], Th.2.99; [[τὰ στενά]] = [[pass]]es, [[defile]]s, Phld.''Rh.''1.334 S.<br><span class="bld">II</span> metaph., [[close]], [[confined]], <b class="b3">ἀπειληθέντες ἐς στεινόν</b> [[drive]]n into a [[corner]], [[Herodotus|Hdt.]]9.34; σ. ζῶμεν χρόνον Men.410; εἰς στενὸν κομιδῇ τὰ τῆς τροφῆς τινι καταστήσεται D.1.22; εἰς σ. τοῦ καιροῦ [[φθείρεσθαι]] Alciphr.1.24.<br><span class="bld">2</span> [[scanty]], [[petty]], Pl.''Grg.''497c; ὑποθέσεις Plb.7.7.6; ἐλπίδες D.H.4.52; ἐρωτήσεις Philostr.''VS''2.30; [[small-minded]], [[narrow-minded]], in Adv. Comp., ''PGiss.''40 ii7 (iii A.D.).<br><span class="bld">3</span> of sound and style, [[thin]], [[meagre]], Arist.''Aud.''803b24, ''Rh.''1413b15; [[hard]] to [[pronounce]], συλλαβὴ σ. καὶ [[δύστομος]] Phld.''Po.''2.15.—Choerob. ''in Theod.''2.76 H., ''EM'' 275.50 say that [[στενός]], like [[κενός]], forms the Comp. and Sup. [[στενότερος]], [[στενότατος]], and these forms are explainable from <b class="b3">*στενϝότερος, *στενϝότατος</b>, which are implied by the Ionic forms <b class="b3">στεινότερος, στεινότατος</b> ([[στεινότερος]] occurs in [[Herodotus|Hdt.]]1.181, 7.175, στενότερος in ''IG''7.3073.109 (Lebad., ii B.C.), [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]''111d, [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''2.4.3 with v.l.); and [[στενοτάτου]] is required by the metre in Scymn.922; the form [[στενώτερος]] is however found in Hp.''VM''22, [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]''675a35, al.<br><span class="bld">III</span> Adv., [[στενῶς διακεῖσθαι]] to [[be in difficulties]], PCair.Zen.498 (iii B.C.), ''PTeb.'' 760.19 (iii B.C.), D.L.8.86, cf. [[LXX]] ''1 Ki.''13.6.

|btext=ή, όν :<br />étroit, resserré ; τὸ στενόν, [[τὰ στενά]] passage étroit, défilé ; <i>qqf</i> bras de mer, détroit ; ἡ [[στενή]] THC étroite langue de terre ; <i>p. anal., fig.</i> :<br /><b>1</b> [[resserré]], [[gêné]] : εἰς στενὸν καθίστασθαι DÉM être réduit aux extrémités, à la détresse ; εἰς στενὸν συνελαύνειν LUC réduire aux extrémités;<br /><b>2</b> [[chétif]], [[mesquin]], [[de peu d'importance]];<br /><b>3</b> <i>en parl. du style</i> maigre, sec, pauvre;<br /><i>Cp.</i> στενότερος (<i>pour</i> *στενϜότερος ; <i>cf.</i> [[κενός]]), <i>ion.</i> [[στεινότερος]].<br />'''Étymologie:''' R. Στεν, resserrer, cf. [[στένω]].

|elnltext=στενός -ή -όν Ion. στεινός nauw, smal:; οὔτ’ εὐρεῖα οὔτε στενὴ... διαφυγή (er is) noch een brede noch een smalle uitweg Plat. Lg. 737a; δύναμαι ποιεῖν τὸν δῆμον εὐρὺν καὶ στενόν ik kan het volk breed en smal maken (d.w.z. ik kan ze laten slikken wat ik wil) Aristoph. Eq. 720; subst. (τὸ) στενόν, (τὰ) στενά nauw gedeelte, nauwte: zeeëngte, (berg)pas:; πλῆθος ἐν στενῶι νεῶν ἤθροιστ (ο) de meerderheid van onze schepen was in de straat (van Salamis) verzameld Aeschl. Pers. 413; ἐπὶ στενὸν τῆς ὁδοῦ bij een versmalling van de weg Xen. Hell. 7.1.29; ἀπειληθέντες ἐς στεινόν in het nauw gedreven Hdt. 9.34.2; ook overdr..; εἰς στενὸν... τὰ τῆς τροφῆς... καταστήσεται de voedselsituatie zal in het gedrang komen Dem. 1.22; ook. (ἡ) στενή smalle strook land Thuc. 2.99.4. overdr. bekrompen, stijf, pietluttig. οἱ μὲν τῶν γραφέων λόγοι ἐν τοῖς ἀγῶσι στενοὶ φαίνονται de speeches van degenen die schrijven lijken zuinigjes in (mondelinge) debatten (d.w.z. als je ze hoort) Aristot. Rh. 1413b15.

|mltxt=-ή, -ό / [[στενός]], -ή, -όν, ΝΜΑ, και ιων. τ. [[στεινός]], -ή, -όν, Α<br /><b>1.</b> αυτός που έχει μικρό [[πλάτος]], που δεν [[είναι]] [[φαρδύς]] (α. «[[στενός]] [[δρόμος]]» β. «οὔτ' εὐρεῖα [[οὔτε]] στενὴ [[διαφυγή]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> (το ουδ. στον εν. και πληθ. ως ουσ.) <i>το στενό</i> και τα [[στενά]]<br />στενό [[πέρασμα]] [[μεταξύ]] δύο βουνών ή [[μεταξύ]] βουνού και θάλασσας, [[στενωπός]], ή στενή [[λωρίδα]] θάλασσας που ενώνει δύο πελάγη (α. «τα [[στενά]] τών Θερμοπυλών» β. «τα [[στενά]] τών Δαρδανελλίων» γ. «οἱ δὲ μὴ ἐσπλεῖν ἐς τὰ [[στενά]]», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει μικρές διαστάσεις, ο μη [[ευρύχωρος]] (α. «[[στενά]] παπούτσια» β. «στενό [[παντελόνι]]»)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> α) (<b>για πρόσ.</b>) [[κοντινός]], πλησιέστατος, [[αγαπητός]] (α. «[[στενός]] [[φίλος]]» β. «[[στενός]] [[συνεργάτης]]» γ. «στενοί συγγενείς»)<br />β) (για καταστάσεις) [[οικείος]], [[φιλικός]], [[εγκάρδιος]] (α. «έχουν αναπτύξει στενή [[φιλία]]» β. «έχουν στενές σχέσεις» γ. «υπάρχουν στενοί δεσμοί [[μεταξύ]] τους»)<br /><b>3.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> <b>μτφ.</b> <i>η στενή</i><br />η [[φυλακή]]<br /><b>4.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> στενή [[δίοδος]], στενή [[διάβαση]], [[στενός]] [[δρόμος]], [[σοκάκι]]<br /><b>5.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <b>διεθν. δίκ.</b> τα [[μεταξύ]] δύο ακτών [[φυσικά]] θαλάσσια περάσματα από και [[προς]] ευρύτερες θαλάσσιες μάζες, η [[διέλευση]] τών οποίων ρυθμίζεται με διεθνείς συμβάσεις<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «υπὸ στενή [[έννοια]]» — υπό την ακριβή και μη γενική και αόριστη [[έννοια]], [[κατά]] [[κυριολεξία]]<br />β) «τά βρήκε [[στενά]]» — συνάντησε δυσκολίες<br />γ) «[[είμαι]] στα [[στενά]]» — βρίσκομαι σε δύσκολη [[θέση]]<br />δ) «στενή [[αντίληψη]]» — περιορισμένη, [[δογματική]] [[αντίληψη]]<br />ε) «σε στενό κύκλο» — σε μικρό αριθμό προσώπων, σε μικρό αριθμό συνεργατών<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> κλεισμένος, [[κλειστός]]<br /><b>2.</b> [[λίγος]], [[λιγοστός]] («στεναὶ ἐλπίδες», Δίον. Αλ.)<br /><b>3.</b> (για ήχο) [[ασθενής]], [[αδύνατος]]<br /><b>4.</b> (για ύφος) [[λεπτός]]<br /><b>5.</b> <b>μτφ.</b> [[εγωιστής]], [[εγωκεντρικός]]<br /><b>6.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ στενόν</i><br />α) ο [[πορθμός]] του Γιβραλτάρ<br />β) ο [[Ελλήσποντος]]<br /><b>7.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> στενή [[λωρίδα]] γης<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «ἐν στενῷ» — σε στενή [[περιοχή]]<br />β) «στενὴ [[συλλαβή]]» — δύσκολα προφερόμενη [[συλλαβή]]<br />γ) «ἀπειληθέντες ἐς στεινόν» — σπρωγμένοι στη [[γωνία]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>στενώς</i> / <i>στενῶς</i> ΝΜΑ, και [[στενά]] Ν<br />με [[στενότητα]], με στενό τρόπο, με περιορισμένο τρόπο<br /><b>νεοελλ.</b><br />με περιορισμένη [[οπτική]] [[γωνία]], δογματικά («τά βλέπει πολύ [[στενά]] τα πράγματα»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ. Το επίθ. [[στενός]] έχει σχηματιστεί από αμάρτυρο τ. <i>στεν</i>-<i>F</i>-<i>ός</i> (<b>πρβλ.</b> ιων. [[στεινός]], με [[αντέκταση]]), όπως επιβεβαιώνουν τα παραθετικά του τ. <i>στενότερος</i>, -<i>ότατος</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>στενFότερος</i>) και το επίθ. <i>στενυ</i>-<i>γ</i>-<i>ρός</i>, στο θ. του οποίου εμφανίζεται το -<i>F</i>- με την φωνηεντική του [[μορφή]] (<b>πρβλ.</b> και το [[τοπωνύμιο]] <i>Στενύ</i>-<i>κληρος</i>). Παράλληλα με το επίθ. [[στενός]] μαρτυρείται το σιγμόληκτο ουδ. [[στένος]], το οποίο, [[μαζί]] με τους τ. <i>στενυ</i>-<i>γρός</i> και <i>Στενύ</i>-<i>κληρος</i>, θα μπορούσε να ενταχθεί στο μορφολογικό [[σύστημα]] του νόμου του Caland (<b>πρβλ.</b> [[αἶσχος]]: <i>Αἰσχύλος</i>). Το επίθ., [[τέλος]], εμφανίζεται ως α' συνθετικό με τη [[μορφή]] <i>στενο</i>- σε μια [[σειρά]] συνθ. προσδίδοντας στο β' συνθετικό τη σημ. του στενού, του μικρού, του περιορισμένου, του πνιγηρού ([[πρβλ]]. [[στενόχωρος]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[στενότητα]](-<i>ης</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[στενυγρός]], [[στενώδης]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br /><i>στενῶ</i><br /><b>νεοελλ.</b><br />[[στενεύω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[στενόμακρος]], [[στενόστομος]], [[στενόφυλλος]], [[στενόχωρος]], [[στενωπός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[στεναύχην]], [[στενόβουλος]], [[στενόβρογχος]], [[στένοδος]], [[στενοκοίλιος]], [[στενολέσχης]], [[στενοπαθώ]], [[στενόπορθμος]], [[στενόπορος]], [[στενόπους]], [[στενοπρόσωπος]], [[στενόσημος]], [[στενοτράχηλος]], [[στενοφυής]], [[στενόφωνος]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[στενόφλεβος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[στενοκομιδή]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[στενόρρινος]], [[στενόψυχος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[στενογράφος]], [[στενοκαρδία]], [[στενόκαρδος]], [[στενοκέφαλος]], [[στενόκωλος]], [[στενομέτωπος]], [[στενόμυαλος]], [[στενοσόκακο]], [[στενοσχιδής]], [[στενοτοπιά]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[διάστενος]], [[επίστενος]], [[μεσόστενος]], [[υπόστενος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κατάστενος]], [[μακρόστενος]], <i>μετάστενος</i>, [[ολόστενος]], <i>ψηλόστενος</i>].

|mdlsjtxt=[[στενός]], ''Ionic'' [[στεινός]], ή, όν [[στένω]]<br /><b class="num">I.</b> [[narrow]], [[strait]], Hdt., Eur., etc.; ἐν στενῷ, ionic στεινῷ, in a [[narrow]] [[compass]], Hdt., Aesch.<br /><b class="num">2.</b> as [[substantive]], τὰ στενά the straits, of a [[pass]], Hdt.; of a sea, Thuc.; also, ἡ [[στενή]] a [[narrow]] [[strip]] of [[land]], Thuc.<br /><b class="num">II.</b> metaph. [[narrow]], [[close]], confined, ἀπειληθῆναι ἐς στεινόν to be driven [[into]] a [[corner]], Hdt.; εἰς στ. καταστῆναι Dem.<br /><b class="num">2.</b> [[scanty]], [[little]], [[petty]], Plat.—From old ionic forms [[στεινότερος]], -ότατος, [[come]] irr. Attic στενότερος, -ότατος; but reg. στενώτερος also occurs.

|trtx====[[narrow]]===

Afrikaans: smal; Albanian: i ngushtë; Arabic: ضَيِّق‎; Egyptian Arabic: ضيق‎; Moroccan Arabic: مضيق‎, مضيقة‎; Armenian: նեղ; Aromanian: strãmtu, ngustu; Asturian: estrechu; Azerbaijani: dar; Bashkir: тар; Basque: estu; Belarusian: вузкі; Bikol Central: hayakpit; Bulgarian: тесен; Burmese: ကျဉ်း, ကျဉ်းကျပ်; Catalan: estret, estreta, angost; Chechen: готта; Cherokee: ᏯᏙᏟ; Chinese Cantonese: 窄; Mandarin: 窄; Crimean Tatar: tar; Czech: úzký; Danish: snæver, tæt, smal; Dutch: [[nauw]], [[smal]]; Eshtehardi: تینگ‎; Esperanto: streta, mallarĝa, malvasta; Estonian: kitsas; Farefare: mika; Faroese: smalur, trongur, trongligur, snævur; Finnish: kapea; French: [[étroit]]; Friulian: stret; Gagauz: dar, дар; Galician: estreito, angosto, apertado; Georgian: ვიწრო; German: [[eng]], [[begrenzt]], [[schmal]]; Gothic: 𐌰𐌲𐌲𐍅𐌿𐍃; Greek: [[στενός]]; Ancient Greek: [[ἀραιός]], [[λαγαρός]], [[ὀλίγος]], [[πυκνός]], [[στεινός]], [[στεῖνος]], [[στενός]], [[στένος]], [[στενόχωρος]], [[στενωπός]], [[ψυδνός]], [[ψύθιος]]; Guaraní: po'i; Haitian Creole: jennen, jis; Hebrew: צר‎; Higaonon: malig-ut; Hindi: तंग; Hungarian: szűk, keskeny; Icelandic: þröngur; Indonesian: sempit; Ingush: готта; Irish: cúng, caol; Old Irish: cumung, cáel; Istriot: strento; Italian: [[stretto]], [[angusto]]; Japanese: 狭い; Javanese: sesak; Kanakanabu: 'anuupica; Karachay-Balkar: тар; Karaim: tar; Kashubian: wąsczi; Kazakh: тар; Khakas: тар; Khmer: ចង្អៀត; Korean: 좁은, 좁다; Kurdish Central Kurdish: تەسک‎; Kumyk: тар; Kyrgyz: тар; Lao: ຄັບ; Latgalian: šaurs; Latin: [[angustus]], [[artus]]; Latvian: šaurs; Limburgish: nej, smaal; Lithuanian: siauras; Macedonian: тесен; Maguindanao: magaget; Malay: sempit; Maltese: dojoq; Middle English: narwe; Mizo: zím; Mongolian: нарийн; Ngazidja Comorian: -samivu; Nogai: тар; Norman: êtrait; Norwegian Bokmål: smal, trang; Nynorsk: smal, trong; Occitan: estreit, estrech; Old Church Slavonic Cyrillic: ѫзъкъ; Glagolitic: ⱘⰸⱏⰽⱏ; Old East Slavic: узъкъ; Oromo: dhiphoo; Ossetian: нарӕг; Persian: تنگ‎; Plautdietsch: schmaul, enj; Polish: wąski, cienki; Portuguese: [[estreito]], [[estreita]]; Quechua: kicki; Rapa Nui: rikiriki, vakavaka; Romanian: strâmt, îngust; Romansch: stretg; Russian: [[узкий]], [[тесный]]; Rusyn: узкый; Sanskrit: अंहु; Sardinian: istrintu, strintu; Scottish Gaelic: caol, cumhang; Serbo-Croatian Cyrillic: у̏зак, уски; Roman: ȕzak, uski; Sherpa: དོག་པུ; Shor: тар; Sicilian: strittu; Slovak: úzky; Slovene: ozek; Sorbian Lower Sorbian: wuski, huzki; Southern Altai: тар; Spanish: [[estrecho]], [[angosto]]; Swedish: trång, smal, långsmal; Tabasaran: дар; Tajik: танг; Tamil: குறுகிய; Tatar: тыгыз,тар; Telugu: ఇరుకైన, సన్నని; Tetum: kloot; Thai: แคบ; Tibetan: དོག་པོ; Tofa: тар; Turkish: dar; Turkmen: dar; Tuvan: тар; Ukrainian: вузький, вузький; Urdu: تنگ‎; Uyghur: تار‎; Uzbek: tor; Venetian: streto, stret, strento, strent; Vietnamese: hẹp, chật hẹp, eo hẹp, chật; Walloon: stroet, stroete; Welsh: cul; West Frisian: smel; Western Bukidnon Manobo: meliɣet; Westrobothnian: snjev; Yakut: кыараҕас, синньигэс; Yiddish: ענג‎, שמאָל‎; Zazaki: teng; Zealandic: smal