τέλος: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1088.png Seite 1088]] εος, τό, 1) Ende, Ziel, Vollendung; γάμοιο, die Vollziehung der Heirath, Od. 20, 74; [[τέλος]] ἐπιτιθέναι τινί, z. B. μύθῳ, Il. 19, 107. 20, 369, das Wort in Erfüllung gehen lassen; [[τέλος]] ἐπιγίγνεταί τινι, Einem kommt die Erfüllung seines Wunsches, Od. 17, 496; [[τέλος]] ἔχειν, das Ziel oder die Vollendung erreicht haben, vollendet oder fertig sein, Il. 18, 378; [[εἵως]] κε [[τέλος]] πολέμοιο κιχείω, 3, 291, bis ich das Ziel des Kriegs erreicht habe; ἐν γὰρ χερσὶ [[τέλος]] πολέμου, ἐπέων δ' ἐνὶ βουλῇ, 16, 630, die entscheidende Kraft des Kriegs, die den Kampf vollendet, beruht in den Fäusten; vgl. εἰ δὲ [[θεός]] περ [[ἶσον]] τείνειεν πολέμου [[τέλος]], 20, 101; Hes. Th. 638. Aehnlich sagt Pind. ἐν θεῷ [[τέλος]], Ol. 13, 105, Gott hat die Entscheidung; u. so ἐν τὶν [[πᾶν]] [[τέλος]] ἔργων, N. 10, 29. So ist auch θανάτου [[τέλος]] eigtl. des Todes entscheidende Gewalt, vgl. Nitzsch zu Od. 9, 5; ὁπποτέρῳ θανάτοιο [[τέλος]] πεπρωμένον ἐστίν, Il. 3, 309; [[οὐδέ]] κέ μ' ὦκα [[τέλος]] θανάτοιο κιχείη, 9, 416; φθῆ σε [[τέλος]] θανάτοιο κιχήμενον, 11, 451; πυγμᾶς [[τέλος]], des Faustkampfs entscheidender Erfolg, Sieg, Pind. Ol. 11, 67; μάχης, Aesch. Ch. 874; [[ἀναμένω]] [[τέλος]] δίκης, Eum. 234. 699; vgl. noch τὸ τούτου [[τέλος]] ἐν θεῷ ἦν, οὐκ ἐν [[ἐμοί]], Dem. 18, 193; – die Gränze, das Aeußerste, [[τέλος]] ἀγαθῶν τε κακῶν τε, Hes. O. 671, die Gränzscheide; auch festgesetzte Zeit, [[τέλος]] μισθοῖο, die gesetzte Zeit, der Termin der Auszahlung des Lohnes, Il. 21, 450. – Hauptzweck, Hauptsache, μύθου, μύθων, Il. 9, 56. 16, 83. – Der Zustand der Vollendung oder Vollkommenheit, überh. das Ende; ποῖ δ' ἔτι [[τέλος]] ἐπάγει [[θεός]]; Aesch. Spt. 142; ὡς [[ἰδεῖν]] [[τέλος]] πάρεστιν οἷον ἤνυσεν κακόν, Pers. 712; ὴβης [[τέλος]] μολόντες, Eur. Med. 920; – [[τέλος]] εἶναι ὰπασῶν τῶν πράξεων τὸ ἀγαθόν, Plat. Gorg. 499 e; [[τέλος]] ἐπιθεῖναι τῷ λόγῳ, vollenden, Conv. 186 a, u. sonst. – Οἱ τὸ [[τέλος]] ἔχοντες, die Vollendeten, Gestorbenen, Legg. IV, 717 e; ἐπεὶ [[τέλος]] εἶχεν ἡ [[θυσία]], Xen. Cyr. 3, 3, 34; ἐπὶ [[τέλος]] ἄγειν, zu Ende führen, Pol. 3, 5, 7, u. oft; τὰ τέλη συνεξακολουθεῖ ταῖς Ῥωμαίων προ-, θέσεσιν, 18, 15, 12; μηδὲν ἔστω [[τέλος]] πλὴν ἐπὶ κήρυκι καὶ γραμματεῖ, 3, 22, 8, Nichts soll gültig sein. – Adverbial findet sich am häufigsten [[τέλος]] gebraucht, Aesch. Prom. 664 Pers. 454, Soph. Ai. 294. 998 u. öfter, Eur. I. T. 1343; auch τὸ [[τέλος]], endlich, am Ende, zuletzt, Her. u. Folgde, wie Plat. Tim. 81 d; Xen. An. 1, 10, 3 u. öfter; – ἐς τὸ [[τέλος]], Her. 3, 40; vgl. Soph. Phil. 407; – διὰ τέλους, bis an's Ende, ὡς μάθητε διὰ τέλους τὸ [[πᾶν]], Aesch. Prom. 273; Eum. 64; διὰ τέλους εὐχου τελεῖσθαι τοὐμὸν ὧν ἐρᾷ [[κέαρ]], Soph. Ai. 670; οὐ δύνανται διὰ τέλους εἶναι σοφοί, Eur. Hec. 1193, vgl. Suppl. 270; immerfort, Isocr. 3, 25; ἀρχόμενος καὶ διὰ τέλους, Plat. Soph. 237 a; διὰ τέλους ἀεί, Phil. 36 e, u. oft; Xen. u. Folgde; – εἰς [[τέλος]] = ganz und gar, Pol. sehr häufig, u. a. Sp. – 2) eine Schaar Krieger, wahrscheinlich von bestinimier Anzahl; [[δόρπον]] ἔπειθ' εἵλοντο κατὰ στρατὸν ἐν τελέεσσιν, Il. 11, 730. 10, 470. 18, 298; u. so heißt die Schaar der Wächter φυλάκων ἱερὸν [[τέλος]], 10, 56; so Her. 7, 81. 223; eine Reiterschaar, 7, 87; κατὰ τέλεα, turmatim, 1, 103. 7, 211. 9, 20. 22 u. sonst; auch Eur. Rhes. 311; ἱππέων, Thuc. 2, 22; [[τρία]] τέλη ποιήσαντες τῶν νεῶν, Thuc. 1, 48, vgl. 6, 42; Pol. u. A. – Im römischen Heere die Legion, Plut. Ant. 18. – Auch übertr. auf andere Dinge; bei Her. 2, 64 schwankt die Lesart zwischen ὀρνίθων τέλεα, Vögelschwärme, u. γένεα. – 3) der höchste Stand im bürgerlichen Leben, oder das höchste Ziel der bürgerlichen Ehre, dah. obrigkeitliches Amt u. Würde; [[τέλος]] δωδεκάμηνον περάσαι, Pind. N. 11, 9; τοιαῦτ' ἔδοξε τῷδε Καδμείων τέλει, Aesch. Spt. 1016; meist im plur. τὰ τέλη, Λακεδαιμονίων τὰ τέλη, Thuc. 4, 86; οἱ ἐν τέλει, Soph. Ai. 1331; Phil. 383. 913; τοῖς ἐν τέλει βεβῶσι, Ant. 67; οἱ ἐν τέλεϊ ἐόντες, die die Ausführung der Beschlüsse haben, die ein Staatsamt Verwaltenden, die in Amt und Würden, Her. 3, 18. 9, 106; ἔξω τῶν βασιλέων καὶ τῶν [[μάλιστα]] ἐν τέλει, Thuc. 1, 10, u. oft; auch οἱ τὰ τέλη ἔχοντες, 5, 47 (aber [[τέλος]] ἔχοντες, die Entscheidung habend, 4, 118, erkl. der Schol. αὐτοκράτορες ὄντες); Xen. An. 2, 6, 4. 7, 1, 34; δικαστῶν τοῦτ' ἐπέσταλται [[τέλος]], Aesch. Eum. 713; [[μάντις]] μ' [[Ἀπόλλων]] τῷδ' ἐπέστησεν τέλει, Ag. 1175; ἐν τέλει [[γενέσθαι]], Xen. Cyr. 1, 6, 15; εἰς [[τέλος]] καταστῆναι, 1, 5, 7. – Auch der Befehl eines Beamten, [[τέλος]] ἐξέφερε, er sandte den Befehl, Plut. Them. 12; vgl. D. Hal. 7, 45. 8, 54. – 4) der [[Zoll]], Abgabe, Steuer, auch Tribut; χαρίτων, Pind. I. 1, 6; Ar. Vesp. 658; überh. Ausgaben, Aufwand, s. Valck. diatr. p. 202; Ruhnk. Tim. 251; vgl. Thuc. 6, 16, ὃς ἂν τοῖς ἰδίοις τέλεσι καὶ ἑαυτὸν μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν ὠφελῇ; Plat. [[τέλος]] ἐν τῇ πόλει μηδένα μηδὲν τελεῖν [[μήτε]] ἐξαγομένων [[μήτε]] εἰσαγομένων χρημάτων, Legg. VIII, 847 b; [[τέλος]] πράττειν τινά, Pol. 4, 47, 1; ἰδίοις τέλεσιν, auf eigene Kosten, Plut. Timol. 23 Phoc. 38. – In Athen das Vermögen des Bürgers, nach welchem seine Abgaben bestimmt wurden, und weil er danach auch zu einer gewissen Klasse der Bürger gehörte, übh. Bürgerklasse, Stand, Rang, dem römischen Census entsprechend; κατὰ τὸ [[τέλος]] ζημιοῦσθαι, Isae. 4, 11, wie κατὰ [[τέλος]] ἐπιβάλλειν, lmm. 43, 75, im Gesetz; ἔξω τοῦ τέλους εἰσὶ τούτου, 20, 19; Sp.; – daher τέλη λύειν = λυσιτελεῖν, Soph. O. R. 316. – 5) die heilige Weihe, bes. die Einweihung in die eleusinischen Mysterien, wahrscheinlich, weil sie als das höchste Ziel oder die Vollendung des Lebens betrachtet wurde; auch die Mysterien selbst hießen τέλη, οὗ [[πότνια]] σεμνὰ τιθηνοῦνται τέλη θνατοῖσιν, Soph. O. C. 1052; Eur. Med. 1382; τοῦ τελουμένου μεγάλοισι τέλεσι, Plat. Rep. VIII, 560 e; – Anacr. 55, 4 nennt den Dionysus τελέων θεόν. – Uebh. religiöse Feierlichkeit oder Ceremonie. – Τέλος γάμου, Einweidung u. Aufnahme in den Ehestand, der Ehestand selbst; so sagt Aesch. Eum. 799 θ ύη πρὸ παίδων καὶ γαμηλίου τέλους; Soph. τὰ νυμφικὰ τέλη λαχὼν [[δείλαιος]] εἰς Ἅιδου δόμους, Ant. 1226; Poll. 3, 38 bemerkt [[τέλος]], ὁ [[γάμος]]. – Soph. Ant. 143 ἔλιπον Ζηνὶ τροπαίῳ πάγχαλκα τέλη scheint die Waffenbeute zu bedeuten, welche als Weihgeschenk im Tempel aufgehängt wird.

|btext=<i>ion.</i> -εος, <i>att.</i> -ους (τό) :<br /><b>I.</b> [[achèvement]], [[accomplissement]], [[réalisation]] : [[εἰ]] γὰρ ἐπ’ [[ἀρῇσιν]] [[τέλος]] ἡμετέρῃσι γένοιτο OD si nos prières se réalisaient ; <i>par périphr.</i> θανάτοιο [[τέλος]] IL <i>c.</i> [[θάνατος]] ; νόστοιο [[τέλος]] OD <i>c.</i> [[νόστος]] ; μύθου [[τέλος]] IL <i>c.</i> [[μῦθος]] ; [[τέλος]] γάμοιο OD <i>c.</i> [[γάμος]];<br /><b>II.</b> [[résultat]], [[suite]], [[conséquence]] : [[τέλος]] δ’ [[οὔπω]] τι [[πέφανται]] IL il ne s'est encore produit aucun résultat ; τί μὰν ἀφήσει [[τέλος]] ; SOPH quel événement cela présage-t-il ? τί [[ἔσται]] τὸ [[τέλος]] τῶν γινομένων τούτων [[ἐμοί]] ; HDT quelles suites cela aura-t-il pour moi ? [[τέλος]] διδόναι XÉN accorder une heureuse issue ; [[τῷ]] τέλει πίστιν φέρων SOPH mettant sa confiance dans l'issue ; ἶσον τεῖναι πολέμου [[τέλος]] IL égaliser le dénouement, <i>càd</i> accorder une fortune égale dans le combat ; [[εἵως]] [[κε]] [[τέλος]] πολέμοιο [[κιχείω]] IL jusqu’à ce que je sois arrivé au terme de la guerre ; [[ἐν]] δ’ ἐμοὶ [[τέλος]] αὐτοῖν γένοιτο τῆσδε τῆς μάχης [[πέρι]] SOPH puisse dépendre de moi l'issue de ce combat engagé entre eux deux;<br /><b>III.</b> fin, terme : τοῦ βίου τὸ [[τέλος]] XÉN fin de la vie, mort ; [[τέλος]] τοῦ [[ζῆν]] SOPH <i>ou abs.</i> [[τέλος]] <i>m. sign.</i> ; [[τέλος]] ἔχειν être au bout, être fini, terminé, achevé, être en pleine vigueur, avoir force de loi ; [[τέλος]] [[λαβεῖν]] prendre fin, arriver au terme ; <i>au pf.</i> être passé ISOCR, se terminer, s'accomplir ; [[τέλος]] γίγνεταί τινος HDT, [[τέλος]] γίγνεται XÉN qch se termine ; [[τέλος]] ποιεῖσθαι XÉN achever qch ; [[ἐς]] [[τέλος]] τινὸς [[ἐλθεῖν]] EUR, [[τέλος]] τινὸς [[ἱκέσθαι]] IL être parvenu à la fin de qch ; [[τέλος]] ἐπιθεῖναί τινι mettre fin à qch, exécuter, réaliser qch ; <i>rar. en ce sens plur.</i> τέλη les dernières déclarations <i>ou</i> manifestations ; [[εὖ]] μὲν ἀρχὰς εἶπας, [[εὖ]] δὲ καὶ τέλη EUR tu as excellemment parlé au début comme à la fin ; <i>adv.</i> • [[τέλος]] à la fin, enfin, en dernier lieu ; [[τέλος]] [[Δαρεῖος]] [[ἐν]] ἀπορίῃσι εἴχετο HDT Darius vint enfin à être dans l'embarras ; • [[τέλος]] [[δέ]] enfin ; • [[τέλος]] μέντοι <i>m. sign.</i> ; • καὶ [[τέλος]] et à la fin ; • [[ἐς]] [[τέλος]] à la fin ; • διὰ τέλους jusqu’à la fin, continuellement, sans relâche, complètement;<br /><b>IV.</b> [[achèvement]], [[formation complète]], [[plein développement]] : [[γήρως]] [[τέλος]] EUR la pleine vieillesse ; ἥβης [[τέλος]] EUR éclat, vigueur de la jeunesse;<br /><b>V.</b> [[la plus haute puissance]], [[plénitude de puissance]], [[juridiction souveraine]] : [[τέλος]] [[ἔχω]] THC j'ai plein droit, j'ai plein pouvoir ; ὅσοις δικαστῶν τοῦτ' ἐπέσταλται [[τέλος]] ESCHL tous ceux des juges à qui cette charge souveraine est conférée ; [[τέλος]] δίκης ESCHL droit de décider en justice, droit de juger ; πρὶν [[τέλος]] τι τούτων ἔχειν THC avant qu'une de ces conditions ait force de loi ; οἱ [[ἐν]] τέλει ceux qui détiennent un plein pouvoir, les hautes autorités, la magistrature, les personnages haut placés ; οἱ [[ἐν]] τέλει ὄντες HDT <i>m. sign.</i> ; οἱ [[ἐν]] τέλει βεβῶτες SOPH, οἱ τὰ τέλη ἔχοντες THC, τὰ τέλη THC <i>m. sign.</i><br /><b>VI.</b> ce qui doit être accompli, <i>d'où</i> :<br /><b>1</b> [[but]] : [[τυχεῖν]] τοῦ τέλους LUC atteindre le but ; πρὸς οὐδὲν [[τέλος]] PLUT vers aucun but ; résolution;<br /><b>2</b> [[acquittement]], [[paiement]] : μισθοῖο [[τέλος]] IL paiement du salaire ; <i>particul.</i> taxe, droit de douane ; <i>en gén.</i> coût, dépense, frais : τοῖς οἰκείοις τέλεσι THC, ἰδίοις τέλεσι THC à ses propres frais ; δημοσίοις τέλεσι PLUT aux frais du public ; τέλη [[λύω]] payer les frais ; <i>fig.</i> profit, rapport ; <i>particul.</i> acquittement envers une divinité ; offrande, don ; cérémonie, fête, fête sacrée, mystère ; γαμήλιον [[τέλος]] ESCHL, τὰ νυμφικὰ τέλη SOPH cérémonie de mariage;<br /><b>VII.</b> [[ce qui est complet en soi]] ; troupe, corps, compagnie.<br />'''Étymologie:''' DELG pê apparenté à [[τλάω]], [[τελαμών]].

|elrutext='''τέλος:'''<br><b class="num">I</b><br><b class="num">1</b> [[свершение]], [[завершение]], [[исполнение]]: τ. γάμοιο Hom. вступление в брак, бракосочетание; τ. μύθοις ἐπιθεῖναι Hom. привести в исполнение (свои) слова; εἰ γὰρ ἐπ᾽ [[ἀρῇσιν]] τ. γένοιτο Hom. если бы сбывались желания; οὐ μακύνειν τ. Pind. действовать быстро (досл. не откладывать исполнения); πρὶν τ. τι ἔχειν Thuc. прежде, чем что-л. будет приведено в исполнение;<br /><b class="num">2</b> [[развязка]], [[результат]], [[последствия]], [[исход]] (τῆς μάχης Soph.): [[ἶσον]] τεῖναι πολέμου τ. Hom. дать одинаковый (для обеих сторон) исход битве, т. е. никому не дать перевеса; τὸ [[τούτου]] τ. οὐκ ἐν ἐμοὶ ἦν Dem. исход этого зависел не от меня;<br /><b class="num">3</b> [[благополучный исход]], [[успешная развязка]], [[успех]]: τῷ τέλει πίστιν φέρων Soph. веря в счастливый исход;<br /><b class="num">4</b> [[окончание]], [[конец]] (τοῦ βίου Soph., Xen.): τί [[ἔσται]] τῶν γιγνομένων τούτων [[ἐμοί]]; Her. чем все это для меня кончится?; θανάτοιο τ. Hom. смертный конец, смерть; νόστοιο τ. Hom. конец обратного пути, т. е. возвращение, прибытие (домой); τ. ἔχειν Hom., Aesch. быть завершенным, готовым, оконченным; [[ἐπεὶ]] τ. εἶχεν ἡ [[θυσία]] Xen. когда жертвоприношение было окончено; ὁπόσοι τ. ἔχοιεν τοῦ βίου Plat. (те), которые окончили жизнь, умершие; τ. ποιεῖσθαί τινος Xen. закончить (прекратить) что-л.; τ. [[λαβεῖν]] τινος Eur. освободиться от чего-л.; ἐπὶ и ἐς τ. τινὸς [[ἐλθεῖν]] Plat., Eur. подойти к концу чего-л.; εὖ τέλη [[εἰπεῖν]] Eur. хорошо закончить (свою) речь; ἐς τ. HH, Hes. до конца, вполне; μηδὲν [[δίκαιον]] ἐς τ. Soph. решительно ничего справедливого; μετὰ σιγῆς διὰ τέλους Plat. в полном молчании; διὰ τέλους τὸ [[πᾶν]] Aesch. все до конца;<br /><b class="num">5</b> [[кончина]], [[смерть]] Eur.: ἐν τέλεϊ [[τούτῳ]] ἔσχοντο Her. вот какой смертью они умерли; τὸ κάλλιστον τ. ἔχειν Xen. умереть славной смертью;<br /><b class="num">6</b> [[высшая точка]], [[предел]]: ἐπὶ τῷ τέλει τινὸς [[γενέσθαι]] Plat. дойти до пределов чего-л.; ἅπτεσθαι τοῦ τέλους Plat. достичь предела; πρεσβύτου τ. Plat. глубокая старость; ἥβης τ. [[μολεῖν]] Eur. дойти до полного развития юношеских сил; ὁ τ. ἔχων Plat. достигший полного развития, взрослый;<br /><b class="num">7</b> [[окончательное решение]]: τ. δίκης Aesch. приговор; [[εἰδώς]] γ᾽ εὖ τόδ᾽ [[ἐξεῖπον]] τ. Aesch. я совершенно сознательно высказал это решение;<br /><b class="num">8</b> [[награда]], [[приз]] (πυγμᾶς Pind.);<br /><b class="num">9</b> [[власть]], [[право]], [[законная сила]], [[полномочия]]: [[τέλος]] ἔχοντες Thuc. облеченные полномочиями; οἱ [[μάλιστα]] ἐν τέλει Thuc. облеченные высшей властью; εἰς τὸ τ. καταστῆσαι Xen. занять должность; οἱ ἐν τέλει ὄντες Her., Thuc. или βεβῶτες Soph., τὰ τέλη ἔχοντες Thuc. и τὰ τέλη Thuc., Xen. должностные лица, власти; ὅσοις τοῦτ᾽ ἐπέσταλται τ. Aesch. (те), которые облечены этой властью;<br /><b class="num">10</b> [[цель]]: πρὸς τ. [[ἐλθεῖν]] Plat. и [[τυχεῖν]] τοῦ τέλους Luc. достичь цели; πρὸς οὐδὲν τ., ἀλλὰ διάγοντες [[ἄλλως]] τὸν χρόνον Plut. с единственной целью выиграть время;<br /><b class="num">11</b> [[срок]] (μισθοῖο τ. Hom.);<br /><b class="num">12</b> [[платеж]], [[подать]], [[налог]], [[пошлина]] (τέλη λαμβάνειν [[ἀπό]] τινος NT): τ. τελεῖν ἐξαγομένων χρημάτων Plat. платить пошлину за вывозимые товары; [[ἔξω]] τοῦ τέλους εἶναι Dem. быть свободным от обложения; τέλη ὠνεῖσθαι или [[πρίασθαι]] Xen. брать налоги на откуп;<br /><b class="num">13</b> [[расход]]: τοῖς οἰκείοις или ἰδίοις τέλεσι Thuc. на собственный счет; δημοσίοις τέλεσι Plat. на общественный счет;<br /><b class="num">14</b> [[выгода]], [[польза]]: τέλη λύειν τινί Soph. приносить выгоды кому-л.;<br /><b class="num">15</b> культ. [[подношение]], [[дар]] (Ζηνὶ Τροπαίῳ Soph.): τὰ τέλεα τῶν προβάτων Her. приношения (состоящие) из мелкого скота;<br /><b class="num">16</b> [[священный обряд]], [[церемония]] (σεμνὰ τέλη Soph.): γαμήλιον τ. Aesch. и τὰ νυμφικὰ τέλη Soph. брачный обряд;<br /><b class="num">17</b> [[отряд]], [[колонна]] (Θρῃκῶν [[ἀνδρῶν]] Hom.; ἱππέων Thuc.): ἐν τελέεσσιν Hom. и κατὰ τέλεα Her. отрядами, по отрядам; (у римлян) легион Plut.;<br /><b class="num">18</b> [[вереница]], [[сонм]], [[толпа]] (ἀθανάτων Aesch.): δίρρυμά τε καὶ τρίρυμμα τέλη Aesch. вереницы колесниц, запряженных четверкой или шестеркой лошадей;<br /><b class="num">19</b> [[имущественный ценз]] или [[имущественный сословие]] Dem.: κατὰ (τὸ) τ. Isae., Dem. в соответствии с имущественным цензом, по сословной принадлежности.<br><b class="num">II</b> (τό) adv. [[в конце концов]], [[наконец]]: τ. ἐν ἀπορίῃσι εἴχετο Her. он оказался, наконец, в затруднительном положении; τ. δὲ ξυνέβησαν τοῖς Πλαταιεῦσι [[παραδοῦναι]] [[σφᾶς]] αὐτούς Thuc. в конце концов они сдались платейцам на капитуляцию; τ. γε [[μέντοι]] δεῦρ᾽ ἐνίκησεν [[μολεῖν]] Soph. в конце концов победило (решение) прибыть сюда.<br />εος τό тж. pl.<br />

|mltxt=το, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> η [[ολοκλήρωση]], η [[τελείωση]] ενός πράγματος, το έσχατο όριο του στον χώρο και στον χρόνο, [[αποπεράτωση]], [[πέρας]] (α. «το [[τέλος]] του δρόμου» β. «το [[τέλος]] της προσπάθειας» γ. «[[τέλος]] της εβδομάδας» δ. «μὴ πρότερόν τι πάθῇς, πρὶν [[τέλος]] ἐπιθεῖναι τοῖς πραττομένοις;», Iσοκρ.)<br /><b>2.</b> [[παύση]], [[λήξη]] (α. «το [[τέλος]] της παράστασης» β. «ὡς δὲ πρὸς [[τέλος]] γόων ἀφίκοντο», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>3.</b> [[έκβαση]], [[αποτέλεσμα]] (α. «[[θέλω]] να δω τί [[τέλος]] θα έχει» β. «[[τέλος]] τοιόνδε ἐγένετο τῆς μάχης», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>4.</b> το [[τέρμα]] της ζωής, ο [[θάνατος]] (α. «το [[τέλος]] μου έχει να [[γενή]] στην [[φυλακή]] ετούτη», <b>Ερωτόκρ.</b><br />β. «τῶν ἤδη [[τέλος]] ἐχόντων» — τών [[νεκρών]], <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>5.</b> χρηματική [[παροχή]] που επιβάλλεται από το [[κράτος]], [[φόρος]], [[δασμός]] (α. «ταχυδρομικό [[τέλος]]» β. «τὸ ὡρισμένον τῆς αἰτήσεως [[τέλος]]», πάπ.)<br /><b>6.</b> ο [[τελικός]], ο [[αντικειμενικός]] [[σκοπός]]<br /><b>7.</b> (στην αρχ. φιλοσ.) α) το ύψιστο [[σημείο]], το ιδανικό<br />β) (στον <b>Αριστοτ.</b>) i) τελικό [[αίτιο]]<br />ii) το κύριο και πρώτιστο [[αγαθό]]<br /><b>8.</b> (<b>ως επίρρ.</b>) τελικά (α. «[[τέλος]] έφυγε» β. «[[τέλος]] οὐδέτεροι νικήσαντες διέστησαν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α) «στο [[τέλος]]» και «εἰς [ὴ ἐς] [[τέλος]]» — τελικά<br />β) «[[παίρνω]] [[τέλος]]» και «[[τέλος]] [[λαμβάνω]]» — ολοκληρώνομαι, συμπληρώνομαι<br />γ) «μηδένα προ του τέλους μακάριζε» — μη θεωρείς κανέναν ευτυχισμένο [[προτού]] [[δεις]] το [[τέλος]] του<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> α) «εν τέλει»<br />i) τελικά<br />ii) για να τελειώνουμε<br />β) «[[τέλος]] πάντων» και «τελοσπάντων» — ας τελειώνουμε, τελικά<br />γ) «από [[αρχή]] [[μέχρι]] τέλους» — σε όλη την [[έκταση]], σε όλα τα μέρη, [[παντού]]<br />δ) καλά [[τέλη]]»<br />i) καλά αποτελέσματα<br />ii) καλά [[γηρατειά]]<br />ε) «[[δίνω]] [[τέλος]] σε [[κάτι]]» — [[τερματίζω]] [[κάτι]], δεν [[αφήνω]] να υπάρξει [[συνέχεια]]<br />στ) «[[τέλος]] καλό, όλα καλά» — το αίσιο [[τέλος]] απαλύνει τις οποιεσδήποτε δυσάρεστες εμπειρίες από μια δύσκολη [[κατάσταση]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[δαπάνη]], έξοδα<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «εἰς [ἤ ἐς] [[τέλος]]» — εξ ολοκλήρου, εντελώς<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η [[ουσία]], ο [[κύριος]] [[σκοπός]] ενός πράγματος<br /><b>2.</b> η τέλεια [[ηλικία]] («εἰς ἀνδρὸς [[τέλος]]» — στην ανδρική [[ηλικία]], <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> η τελική [[απόφαση]]<br /><b>4.</b> (σχετικά με αγώνα) [[βραβείο]] («ἔφερε πυγμᾱς [[τέλος]]», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>5.</b> η υπέρτατη [[εξουσία]]<br /><b>6.</b> η ύψιστη [[θέση]] στον πολιτικό βίο<br /><b>7.</b> η [[κυβέρνηση]] («τοιαῦτ' ἔδοξε τῷδε Καδμείων τέλει», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>8.</b> [[διάταγμα]]<br /><b>9.</b> [[υπούργημα]] («ἔξω τοῦ τέλους εἰσὶ τούτου», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>10.</b> θρησκευτική [[εορτή]] και, [[ιδίως]], η [[τελετή]] του γάμου («[[τέλος]] ὁ [[γάμος]] ἐκαλεῖτο», <b>Πολυδ.</b>)<br /><b>11.</b> [[συμβάν]], [[περιστατικό]] («οὐ γὰρ ἔγωγέ τι φημι [[τέλος]] χαριέστερον [[εἶναι]] ἤ ὅτε...», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>12.</b> [[δύναμη]], [[δραστικότητα]], αποτελεσματικότητα («καὶ τοῑσ' ουδὲν ἔπεστι [[τέλος]]», Σόλ.)<br /><b>13.</b> (στην Αθήνα) η [[περιουσία]] του πολίτη, σύμφωνα με την οποία καθορίζονταν και οι εισφορές του<br /><b>14.</b> κτηματική [[διαίρεση]] και [[διανομή]] («Κορωνείων τὸ [[τέλος]]», <b>επιγρ.</b>)<br /><b>15.</b> <b>στρ.</b> α) [[τάγμα]], [[άγημα]] («πολλὰ πελταστῶν [[τέλη]]», <b>Ευρ.</b>)<br />β) (στους Ρωμαίους) η [[λεγεώνα]]<br />γ) στρατιωτική [[δύναμη]] από 2.048 πεζούς, η αρχαία [[μεραρχία]]<br />δ) στρατιωτική [[δύναμη]] από 2.048 ιππείς, η [[ταξιαρχία]]<br />ε) (σε [[συνεκφορά]] με τη λ. <i>δίρρυμα</i>) [[τάγμα]] αρμάτων<br /><b>16.</b> (γενικά) [[πλήθος]] («[[τέλη]] ἀθανάτων», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>17.</b> (σχετικά με πουλιά) [[σμήνος]] («ὀρνίθων τέλεα ὀχευόμενα ἔν τε τοῖσι νηοῖσι τῶν θεῶν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>18.</b> (στη δοτ. ως επίρρ.) <i>τέλει</i><br />γενικά<br /><b>19.</b> <b>στον πληθ.</b> τὰ [[τέλη]]<br />α) οι άρχοντες<br />β) τα καθήκοντα<br />γ) ιερές τελετές και θυσίες [[προς]] τιμήν θεών («θεοῖσι μικρὰ θύοντες [[τέλη]]», <b>Ευρ.</b>)<br />δ) τα [[Ελευσίνια]] μυστήρια, τα οποία ονομάστηκαν [[έτσι]] [[επειδή]] τά θεωρούσαν ως [[ολοκλήρωση]] του βίου<br />ε) [[λάφυρα]], τα οποία αφιέρωναν σε ναό<br /><b>20.</b> <b>φρ.</b> α) «[[τέλος]] ἔχω»<br />i) [[είμαι]] [[έτοιμος]], τελειωμένος<br />ii) (<b>για πρόσ.</b>) έχω τη [[δύναμη]] να επικυρώσω ή να καθιερώσω [[κάτι]]<br />β) «[[τέλος]] θανάτου» — η [[δύναμη]] που επιφέρει τον θάνατο<br />γ) «[[τέλος]] νόστου» — ο [[νόστος]], η [[επιστροφή]] (<b>Ομ. Οδ.</b>)<br />δ) «[[τέλος]] γάμου» — ο [[γάμος]] (<b>Ομ. Οδ.</b>)<br />ε) «οἱ ἐν τέλει» ή «οἱ τὰ [[τέλη]] ἔχοντες» — αυτοί που βρίσκονται στην [[εξουσία]], οι άρχοντες<br />στ) «διὰ τέλους» — για [[πάντα]], [[πάντοτε]]<br />ζ) «ἐπὶ [[τέλος]]» — τελικά, στο [[τέλος]]<br />η) «[[τέλος]] ἐπιτίθημί τινι» — [[κάνω]] [[κάτι]] αποτελεσματικό (<b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />θ) «[[τέλος]] γίγνεταί τινος» — έρχεται το [[τέλος]] ή το [[αποτέλεσμα]] ενός πράγματος (<b>Ηρόδ.</b>, <b>Ξεν.</b>)<br />ι) «[[κατά]] το [[τέλος]] ζημιοῦμαι» — τιμωρούμαι ανάλογα με την [[περιουσία]] και την [[τάξη]] μου <b>(Ισαί.)</b>.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Πρόκειται για ακατάληκτο σιγμόληκτο ουδ. (<b>πρβλ.</b> [[βέλος]], [[πένθος]]), που εμφανίζει [[μεγάλη]] [[ποικιλία]] σημασιών. Η σημ. της λ. «όριο, [[τέρμα]], [[σημάδι]]» θα μπορούσε να οδηγήσει στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>k</i>^w<i>el</i>- «[[στρέφω]], [[γυρίζω]], κινούμαι [[ολόγυρα]]» (<b>πρβλ.</b> [[πέλω]], [[τέλομαι]]). Με τη σημ. της ρίζας <i>k</i>^w<i>el</i>- (στην Ελληνική ο χειλοϋπερωικός [[φθόγγος]] [[πριν]] από [[φωνήεν]] -<i>ε</i>- αντιπροσωπεύεται με οδοντικό [[σύμφωνο]] <i>τ</i>-, [[εκτός]] της αιολ. διαλ., που εμφανίζει <i>π</i>-, <b>πρβλ.</b> [[πέλω]]) θα μπορούσε να συνδυαστεί και η βασική σημ. της λ. «[[αποπεράτωση]], [[έκβαση]]», όπως [[επίσης]] και η σημ. του ρ. [[τέλλω]] «[[εκτελώ]], [[ορίζω]]» (<b>πρβλ.</b> [[εντολή]]). Παρ' όλα αυτά, ο μυκην. τ. <i>tereta</i>, που αντιπροσωπεύει το παράγωγο [[τελεστής]], δεν εμφανίζει το αναμενόμενο σύμφωνα με την προηγούμενη [[υπόθεση]] αρκτικό χειλοϋπερωικό [[σύμφωνο]], [[γεγονός]] που γεννά αμφιβολίες για την ύπαρξη αμάρτυρου αρχικού τ. <i>k</i>^w<i>el</i>-<i>os</i> και την [[αναγωγή]] της λ. στη [[ρίζα]] <i>k</i>^w<i>el</i>-. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], η λ. ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>tel</i>- «[[σηκώνω]], [[αίρω]], [[υψώνω]], [[ζυγίζω]], [[μεταφέρω]]» (<b>πρβλ.</b> [[τάλας]], [[τελαμών]]), [[γεγονός]] που θα μπορούσε να συνδυαστεί με τη σημ. «[[φόρος]], [[πληρωμή]]» και «[[κυβέρνηση]], [[εξουσία]]» της λ., όπως και με τη σημ. του ρ. [[τέλλω]] «[[ανεβαίνω]], [[προχωρώ]], [[υψώνω]]» (<b>πρβλ.</b> [[ανατολή]]). Η τελευταία [[άποψη]], [[ωστόσο]], δεν θα μπορούσε εύκολα να δικαιολογήσει τη βασική σημ. της λ. [[τέλος]] «[[αποπεράτωση]], [[έκβαση]], [[ολοκλήρωση]]». Η [[μεγάλη]] [[ποικιλία]] τών σημασιών που περιλαμβάνει η λ. και ειδικότερα η [[απόσταση]] [[ανάμεσα]] στις σημ. της αποπεράτωσης, της εξουσίας και του φόρου οδήγησε ορισμένους στην [[υπόθεση]] ότι πρόκειται για δύο αρχικούς τ. διαφορετικής ετυμολογικής προέλευσης [[αλλά]] παρόμοιας μορφής που συγχωνεύθηκαν σε έναν. Βασική παρ' όλα αυτά σημ. [[πρέπει]] να θεωρηθεί η «[[αποπεράτωση]], [[έκβαση]], [[πραγματοποίηση]]», από όπου η σημ. «[[ουσία]], [[τελικός]], [[αντικειμενικός]] [[σκοπός]]», η σημ. «της τελικής απόφασης και της υπέρτατης εξουσίας που λαμβάνει τις αποφάσεις», όπως και η σημ. του «τυπικού βάσει του οποίου εκτελούνται οι αποφάσεις, [[διάταγμα]], [[υπούργημα]], θρησκευτική [[γιορτή]]» (<b>πρβλ.</b> [[τελετή]], [[τελετουργία]]). Με τις προηγούμενες σημ. συνδέονται τόσο η [[κοινή]] σημ. με την οποία η λ. χρησιμοποιείται κατ' εξοχήν στη Νέα Ελληνική: «το έσχατο [[σημείο]] ενός πράγματος, το έσχατο όριο, [[τέρμα]], [[παύση]], [[λήξη]], [[θάνατος]]» (<b>πρβλ.</b> [[τελευτή]], [[τελευταίος]]) όσο και η αρχ. σημ. «[[τάγμα]], στρατιωτικό [[απόσπασμα]], [[άγημα]]» με την [[έννοια]] του οργανωμένου, ολοκληρωμένου συνόλου. Σημαντική, [[τέλος]], [[είναι]] και η σημ. της λ. «αυτό που οφείλει [[κάποιος]], [[φόρος]], [[δασμός]]», από όπου η αρχ.-μσν. σημ. «[[δαπάνη]], έξοδα». Την [[ίδια]] [[ποικιλία]] σημ. με τη λ. [[τέλος]] εμφανίζει το παράγωγο ρ. <i>τελῶ</i> και τα σύνθ. σε -<i>τελής</i> (σχηματισμένα από το σιγμόληκτο θ. <i>τελ</i>-<i>εσ</i>- της λ.). Η λ. [[τέλος]] εμφανίζεται και ως α' συνθετικό με τη [[μορφή]] <i>τελεσσι</i>-, πιθ. από τον τ. της δοτ. πληθ. <i>τέλεσι</i> (<b>πρβλ.</b> <i>ὀρεσί</i>-<i>κοιτος</i>, <i>ὀρεσι</i>-<i>δίαιτος</i>, <b>βλ.</b> και λ. <i>όρος</i>), με διπλασιασμό του -<i>σ</i>- [[προς]] [[διευθέτηση]] μετρικών αναγκών.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <i>τέλ</i>(<i>ε</i>)<i>ιος</i>, [[τελικός]], [[τελώ]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[τελήεις]], [[τελίσκω]], [[τέλοσδε]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[τελεσφόρος]], [[τελώνης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[τελάρχης]], [[τελεσίδρομος]], [[τελεσίερος]], [[τελεσίκαρπος]], [[τελεσιουργός]], [[τελεσιφάντης]], [[τελεσσιδώτειρα]], [[τελεσσίνους]], [[τελεσσίφρων]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[τελεσσίγαμος]], [[τελεσσίγονος]], [[τελεσσίμορος]], [[τελεσσίτοκος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[τελεσίγραφο]], [[τελεσίδικος]], [[τελολογία]], [[τελόφαση]]. (Β' συνθετικό σε -<i>τελής</i>) [[ατελής]], [[αυτοτελής]], [[δημοτελής]], [[εντελής]], [[επιτελής]], [[ευτελής]], [[ημιτελής]], [[ισοτελής]], [[λυσιτελής]], [[ολοτελής]], [[παντελής]], [[πολυτελής]], [[υποτελής]], [[φοροτελής]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αγχιτελής</i>, [[αειτελής]], [[ακροτελής]], [[αρτιτελής]], [[βαρυτελής]], [[βιοτελής]], [[βραχυτελής]], [[διατελής]], [[εκτελής]], [[καρποτελής]], [[κοινοτελής]], [[νεοτελής]], [[ομοτελής]], [[οξυτελής]], [[προτελής]], [[συντελής]], [[υπερτελής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ανιδιοτελής]], [[ιδιοτελής]], <i>υπερπολυτελής</i>, [[φιλοτελής]]].