τετράγωνος: Difference between revisions

|Full diacritics=τετρᾰ́γωνος

|Definition=[ᾰ], ον,<br><span class="bld">A</span> [[with four angles]], but usually [[square]], [[Herodotus|Hdt.]]1.178, 181, 2.124, Hp.''Fract.''13; <b class="b3">δοκοὶ τ.</b> [[squared]], Th.4.112; <b class="b3">ξύλα τετράγωνα</b> ''IG''12.313.101, 42(1).108.162, al. (Epid., iv/iii B.C.); <b class="b3">τετράγωνος ἐργασία</b>, of the Hermes-statues, Th.6.27; πρόσωπον τετραγωνότερον Arist.''Phgn.''809b16; <b class="b3">κύκλος τετράγωνος ταῖς ἐπιφανείαις</b> a [[ring]] [[with four surfaces]], the [[breadth]] of the [[outer]] and [[inner]] [[equal]] to the depth of the two sides, Ptol.''Alm.''5.1 (with the commentary of Procl.''Hyp.''6.3).<br><span class="bld">2</span> τὸ [[τετράγωνον]] a [[square]], [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 510d, and freq. in Geom., but sometimes of any [[quadrilateral]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Metaphysics|Metaph.]]''1054b2, cf. Hero *Deff.100, Procl. ''in Euc.''p.166 F.<br><span class="bld">b</span> in Tactics, [[a body of men drawn up in square]], X.''Lac.''12.1; τ. τάξις Th.4.125.<br><span class="bld">3</span> <b class="b3">τετράγωνος ἀριθμός</b> a [[square]] [[number]], i.e. a [[number]] [[made up of two equal factors]], [[Plato|Pl.]]''[[Theaetetus|Tht.]]''147e, Phld.''Sign.''1,15.<br><span class="bld">4</span> [[in quartile aspect]], Gem.2.16, Max.446, Procl.''Hyp.''1.16.<br><span class="bld">II</span> metaph., [[square]], i.e. [[perfect as a square]], χερσί τε καὶ ποσὶ καὶ νόῳ τετράγωνος τετυγμένος Simon.5.2; τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα φάναι τετράγωνον Arist.''Rh.''1411b27, cf. ''EN''1100b21.<br><span class="bld">III</span> <b class="b3">ἱμάτιον τετράγωνον</b>, of the [[χλαῖνα]] which hung [[square]], while the [[χλαμύς]] took a [[circular]] [[form]], Id.''Fr.''500; contrasted with the [[ἡμικύκλιον]] formed by the Roman [[toga]], Posidon.36 J., App.''BC'' 5.11.<br><span class="bld">2</span> <b class="b3">οἱ ἔμποροι καὶ οἱ τὴν τ. ἐργαζόμενοι</b> perhaps those who [[trade]] in the <b class="b3">ἀγορὰ τετράγωνος</b>, Durrbach ''Choix d'Inscrr. de Délos'' 138.<br><span class="bld">IV</span> Adv. [[τετραγώνως]] Philostr.''VA''7.42.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1097.png Seite 1097]] 1) viereckig, mit vier Ecken od. Winkeln; [[πυραμίς]], Her. 2, 124; [[τάξις]], Thuc. 4, 125; τὸ τετράγωνον, das Viereck, Plat. Theaet. 147 e und öfter; Sp., bes. Mathem. – Auch die Quadratzahl, Plut. Thes. 35. – Ἱμάτιον u. [[σχῆμα]] τετράγωνον, die griechische Manteltracht, im <span class="ggns">Gegensatz</span> der röm. toga, die ein [[ἡμικύκλιον]] bildete, vgl. Appian. Civ. 5, 11; Ath. V, 213 b. – 2) vierschrötig; zunächst von dickem, gedrungenem Wuchse, so breit wie lang, homo quadratus; auch übertr., von fester, kräftiger, unerschütterlicher Gemüthsart, Simonds. bei Plat. Prot. 344 a; [[ἄνευ]] ψόγου, Arist. eth. Nicom. 1, 10, 11, vgl. rhet. 3, 11.

|elrutext='''τετράγωνος:''' (ᾰ)<br /><b class="num">1</b> [[четырехугольный]], [[квадратный]] ([[πόλις]], [[ἱρόν]] Her.): τ. [[τάξις]] Thuc. четырехугольный строй, каре;<br /><b class="num">2</b> [[четырехгранный]] ([[πυραμίς]] Her.; δοκοί Thuc.);<br /><b class="num">3</b> мат. [[возведенный во вторую степень]], [[квадратный]] ([[ἀριθμός]] Plat.);<br /><b class="num">4</b> [[солидный]], [[крепкий]] ([[ἀνήρ]] Plat., Arst.).

|lstext='''τετράγωνος''': [ᾰ], -ον, ὁ ἔχων τὰς τέσσαρας γωνίας ἴσας, ὀρθογώνιον, ἢ [[μᾶλλον]] τὸ ἰδίως τετράγωνον, τὸ ἔχον καὶ τὰς πλευρὰς ἴσας, Λατ. quadratus, Ἡρόδ. 1. 178, 181., 2. 124, Ἱππ. Ἀγμ. 761· δοκοὺς τετραγώνους Θουκ. 4. 112, κλπ.· τ. [[ἐργασία]], οἱ Ἑρμαῖ, ὁ αὐτ. 6. 27· - τὸ τετράγωνον Πλάτ. Πολ. 510D, κλπ.· ἰδίως [[σῶμα]] στρατιωτῶν παρατεταγμένον ἐν σχήματι τετραγώνῳ, Λατ. agmen quadratum, Ξεν. Λακ. 12, 1· τ. [[τάξις]] παρὰ Θουκ. 4. 125. 2) τ. ἀριθμός, δηλ. [[ἀριθμός|ἀριθμὸς]] πολλαπλασιασθεὶς ἐφ’ ἑαυτόν, Πλάτ. Θεαίτ. 147Ε, κλπ. ΙΙ. μεταφ., [[τέλειος]], ὡς τὸ τετράγωνον, χερσί τε καὶ ποσὶ καὶ νόῳ [[τετράγωνος]] τετυγμένος Σιμων. παρὰ Πλάτ. Πρωτ. 344Α· τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα [[φάναι]] τετράγωνον Ἀριστ. Ρητορ. 3. 11, 2, πρβλ. Ἠθικ. Νικ. 1. 10, 11. ΙΙΙ. [[ἱμάτιον]] τ., ἡ [[χλαῖνα]] ἥτις ἐκρέματο [[τετράγωνος]], ἐν ᾧ ἡ χλαμὺς εἶχε κυκλοτερὲς [[σχῆμα]], ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 458· οὕτω καὶ κατ’ ἀντιδιαστολὴν πρὸς τὸ ἡμικύκλιον, [[ὅπερ]] ἐσχημάτιζεν ἡ τῶν Ρωμαίων toga, Ποσειδών. παρ’ Ἀθην. 213Β, Ἀππ. Ἐμφυλ. 5. 11. IV. Ἐπίρρ. -νως, Φιλόστρ. 331.

|mltxt=-η, -ο / [[τετράγωνος]], -ον, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> αυτός που έχει [[σχήμα]] τετραγώνου, δηλ. αυτός που έχει [[τέσσερεις]] γωνίες ορθές και [[τέσσερεις]] πλευρές ίσες (α. «τετράγωνα [[ιστία]]» β. «δοκοὺς τετραγώνους», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[τέλειος]] όπως το [[τετράγωνο]], [[σταθερός]], [[θετικός]], [[σοβαρός]] (α. «τετράγωνη [[λογική]]» β. «[[τετράγωνο]] [[κεφάλι]]» — [[θετικός]] [[νους]], πρακτικό [[μυαλό]]<br />γ. «χερσί τε καὶ ποσὶ καὶ νόῳ [[τετράγωνος]] τετυγμένος», <b>Σιμων.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ονομασία]] που δόθηκε σε πολλούς μυς του σώματος λόγω του σχήματός τους (α. «[[τετράγωνος]] [[μηριαίος]]» β. «[[τετράγωνος]] [[οσφυϊκός]]» γ. «[[τετράγωνος]] του άνω χείλους»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>αστρολ.</b> αυτός που αποτελεί [[τετράγωνο]] με κάποιον [[άλλο]]<br /><b>2.</b> (<b>το αρσ. ως κύριο όν.</b>) <i>ὁ Τετράγωνος</i><br />[[προσωνυμία]] του Ερμού<br /><b>3.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <b>βλ.</b> [[τετράγωνο]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ἱμάτιον]] τετράγωνον» — η [[χλαίνη]] η οποία κρεμόταν τετράγωνη, ενώ η [[χλαμύδα]] είχε κυκλοτερές [[σχήμα]]<br />β) «[[τετράγωνος]] [[ἀριθμός]]» — [[αριθμός]] που προέρχεται από δύο ίσους παράγοντες<br />γ) «[[κύκλος]] [[τετράγωνος]] ταῖς ἐπιφανείαις» — [[κρίκος]] που έχει [[τέσσερεις]] επιφάνειες τών οποίων το [[πλάτος]] της εσωτερικής και της εξωτερικής [[είναι]] ίσο με το [[πλάτος]] τών δύο άλλων επιφανειών <b>(Πτολ.)</b>. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[τετραγώνως]] ΜΑ<br />σε [[σχήμα]] τετραγώνου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>τετρ</i>(<i>α</i>)- <span style="color: red;">+</span> -<i>γωνος</i> (<span style="color: red;"><</span> [[γωνία]]), [[πρβλ]]. [[πεντάγωνος]]].