3,276,901
edits
τομή: Difference between revisions
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
m (Text replacement - "<b class="b2">([\w]+)<\/b>" to "$1") |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
| (39 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=tomi | |Transliteration C=tomi | ||
|Beta Code=tomh/ | |Beta Code=tomh/ | ||
|Definition= ἡ, | |Definition= ἡ, ([[τέμνω]])<br><span class="bld">A</span> [[end left after cutting]], [[stump of a tree]], ἐπεὶ δὴ πρῶτα τομὴν ἐν ὄρεσσι λέλοιπεν [τὸ σκῆπτρον] Il.1.235; [[ῥιζῶν τομαί]] = the [[end]]s of the [[root]]s ([[left by cutting away]] the [[tree]]), [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''534.5 (anap.); ὀπὸν.. στάζοντα τομῆς ib.2; [[δοκοῦ τομή]] = [[end]] of a [[beam]], Th.2.76; ἡ τοῦ καλάμου τομή [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 4.11.7, cf. Theoc.10.46; [[λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι]] = [[stone]]s [[cut]] [[square]], Th.1.93 (sed leg. [[ἐντομῇ]]) ; σκέψαι τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχος|βόστρυχον]] = having fitted the lock to the place from which it was [[cut]], A.''Ch.''229 (σκέψαιτο μὴ cod. M, distinxit Turnebus); πρὸς τὴν τομὴν [[μεταστρέφειν]] to the [[cut]], [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 190e, cf. [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''532a4.<br><span class="bld">b</span> Ταύροιο τ. prob. = [[προτομή]] ''1'', Arat. 322.<br><span class="bld">2</span> Math., [[section]], as a [[circle]] is the [[section]] of a [[sphere]], a [[conic]] [[section]] of the [[cone]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''375b32, ''Pr.''912a13, cf. ''App.Anth.''4.74 (Synesius); with or without [[κοινή]], the [[line in which two planes cut]] each other, [[Aristotle|Arist.]]''[[Metaphysics|Metaph.]]''1060b14, Euc.11.16, Archim. ''Con.Sph.''11, al., Apollon.Perg.''Con.''1.4, etc.; [[point of intersection]] of two lines, Archim.''Spir.''20, al., Ptol.''Alm.''3.3, etc.: abstract use, [[περὶ διωρισμένης τομῆς]] = [[On determinate section]], name of lost treatise of Apollon.Perg.; [[τὰ περὶ τὴν τομήν]] the theorems about the [[section]] (''[[sc.]]'' in extreme and mean ratio), Procl.''in Euc.''p.67 F.:—in conic sections, [[τομαὶ ἀντικείμεναι]] = [[opposite]] [[section]]s, i.e. [[branch]]es of [[hyperbola]], Apollon.Perg.''Con.''2.15; [[συζυγεῖς τομαί]] = [[conjugate]] [[section]]s of [[hyperbola]]s, ib.17.<br><span class="bld">3</span> [[incision]] or [[insection]] between parts of an [[insect]]'s body (whence their name of [[ἔντομον|ἔντομα]]), [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]''682b25.<br><span class="bld">4</span> [[ἡ εἰς ἄπειρον τομή]] = [[infinite]] [[divisibility]], Epicur.''Ep.''1p.16U.<br><span class="bld">II</span> [[cutting]], [[cleaving]], [[ἐν τομᾷ σιδάρου]] = by [[stroke]] of [[iron]], S.''Tr.''887 (lyr.); πελέκεως τομή E.''El.''160 (lyr.); φασγάνου τομαί Id.''Or.''1101; [[cutting off]] or [[cutting down]], ξύλου S.''Tr.''700; [[vine]]-[[cutting]], PCair.Zen. 736.29 (iii B.C.); [[cutting up]], εἰς τομὴν καὶ προσαγωγὴν χάλικος ''PPetr.''3p.290 (iii B.C.); [[hewing]], λίθων ''IG''12.336.7, 11, ''SIG''244 ii 58 (Delph., iv B.C.), ''IG''42(1).106i19, al. (Epid., iv B.C.).<br><span class="bld">2</span> [[use of the knife]] in surgery, Hp.''VC''13; ἢ καύσει ἢ τομῇ χρησάμενος [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 406d; οὔτε τομὴ οὔτε [[καῦσις]] Hp.''Art.''62; σιδήρου τομή Sor.1.80: pl., Pi.''P.''3.53, E.''Fr.''403.6; τὰς θεραπείας.. διὰ καύσεών τε καὶ τομῶν [[Plato|Pl.]]''[[Protagoras|Prt.]]'' 354a, cf. ''Ti.''65b.<br><span class="bld">3</span> [[castration]], Luc. ''Philops.''2.<br><span class="bld">4</span> [[τομὴ φαρμάκων]] = [[shred]]ding of [[drug]]s, Conon 23.2.<br><span class="bld">5</span> [[pruning]], ἀμπέλων [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[De Causis Plantarum|CP]]'' 3.14.2, Paus.2.38.3.<br><span class="bld">6</span> [[σκυτῶν τομή]] = [[cutting]] or [[shaping]] of [[leather]], Pl.''Chrm.''173d.<br><span class="bld">7</span> [[αἱ τομαὶ τῆς γῆς]], i.e. [[canal]]s, Lib. ''Or.''18.232.<br><span class="bld">III</span> [[severance]], [[separation]], τομὴ καὶ [[διάκρισις]] Pl.''Ti.''61d, cf. 80e; of [[number]], [[division]], Id.''Lg.''738a; [[τομὴν ἔχειν ἔν τινι]] to [[admit]] a [[distinction]] in... ib.944b; [[χρονικαὶ τομαί]] = [[distinction]]s of [[tense]]s, A.D.''Synt.''10.18; [[process of division]] (''[[sc.]]'' [[μεγέθους]]), Nicom. ''Ar.''1.2.<br><span class="bld">2</span> [[logical division]], [[Plato|Pl.]]''[[Politicus|Plt.]]'' 261a, Arist.''APo.''95b30, ''Metaph.'' 1038a28, Gal.10.899.<br><span class="bld">3</span> metaph., [[conciseness]] or [[precision]] in expression, Eun.''VS''p.461B.<br><span class="bld">4</span> [[τομὴ πράγματος]] = [[decisio]], ''Glossaria''<br><span class="bld">IV</span> a [[cut]], [[wound]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''632a18, Aen.Tact.11.14: metaph., [[wound]], [[πόλις]] δεδεγμένη τ. Plu.''Cor.''16, cf. ''Per.''11.<br><span class="bld">2</span> [[caesura]] in [[verse]], Aristid.Quint.1.24; more generally, [[break between successive words]], Hermog.''Id.''2.10, Heph.15.2, al., Eust.740.1.<br><span class="bld">V</span> [[edge]], [[cutting power]], σιδήρου Arr.''Tact.''12.2. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1127.png Seite 1127]] ἡ, 1) das Abgeschnittene, Abgehauene, der abgeschnittene, abgehauene | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1127.png Seite 1127]] ἡ, 1) das [[Abgeschnittene]], [[Abgehauene]], der abgeschnittene, abgehauene Teil, Stumpf eines Baumes, Il. 1, 235; σκέψαι τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]] τριχός, Aesch. Ch. 228; ἐν τομῇ ξύλου, Soph. Trach. 697. – 2) der [[Schnitt]], der [[Hieb]], die [[Wunde]], στονόεντος ἐν τομᾷ σιδάρου, Soph. Trach. 883; ἀνάμεινον φασγάνου [[τομάς]], Eur. Or. 1101; u. in Prosa, Thuc. 2, 76. – 3) das [[Schneiden]], [[Abschneiden]], ἢ καύσει ἢ τομῇ χρησάμενος, Plat. Rep. III, 406, d, wie der Wundarzt; s. [[τέμνω]], u. vgl. Tim. 65 b. – 4) [[Unterschied]], [[Absonderung]], καὶ [[διάκρισις]], Plat. Tim. 61 d. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ῆς (ἡ) :<br /><b>I.</b> [[coupure]], <i>particul. :</i>;<br /><b>1</b> [[coupure par ablation]] <i>avec le gén. de la chose coupée ou de l'instrument</i> : τομὴ σιδάρου SOPH coupure faire par le fer;<br /><b>2</b> [[coupure par incision]] ; [[blessure]];<br /><b>3</b> [[endroit d'une coupure]], [[trou béant]], [[ouverture]];<br /><b>4</b> <i>fig.</i> précision du style;<br /><b>5</b> <i>t. de gramm.</i> [[césure dans un vers]];<br /><b>II.</b> [[tronc d'un corps mutilé]], [[d'un arbre coupé]] : τομὴν [[ἐν]] [[ὄρεσφι]] λέλοιπε IL il a laissé sur les montagnes le tronc d'où il fut coupé <i>en parl. d'un rameau</i>.<br />'''Étymologie:''' [[τέμνω]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''τομή:''' дор. [[τομά]] (ᾱ) ἡ [[τέμνω]]<br /><b class="num">1</b> [[отрезок]], [[пень]] Hom., Soph.;<br /><b class="num">2</b> ([[отрезанный]]) [[конец]], [[край]]: δοκοὺς ἀρτήσαντες ἁλύσεσι ἀπὸ τῆς τομῆς [[ἑκατέρωθεν]] Thuc. подвесив балки цепями, (укрепленными) на обоих концах;<br /><b class="num">3</b> [[место отреза]] Plat., Arst.: τομῇ προσθεῖναί τι Aesch. [[приложить что]]-л. к [[месту отреза]];<br /><b class="num">4</b> [[разрез]]([[ание]]), [[рассечение]], [[отсечение]], [[отрубание]], тж. мед. [[операция]]: καύσει ἢ τομῇ [[χρῆσθαι]] Plat. [[прибегать]] к [[прижиганию или]] к [[хирургической операции]]; τ. ξύλου Soph. [[распиливание дерева]]; σκυτῶν τ. Plat. [[кройка кож]], т. е. [[сапожное дело]]; λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι Thuc. пригнанные друг к другу под (прямым) [[углом камни]];<br /><b class="num">5</b> [[удар]] или [[рана]] (σιδάρου Soph.; πελέκεως Eur.);<br /><b class="num">6</b> [[кастрация]] Luc.;<br /><b class="num">7</b> мат. [[сечение]]; (''[[sc.]]'' κώνου) [[коническое сечение]] Arst.;<br /><b class="num">8</b> ([[на теле насекомого]]) [[втяжка]], [[перетяжка]] Arst.;<br /><b class="num">9</b> [[разделение]], [[раскол]]: δεδεγμένη τομὴν [[πόλις]] Plut. [[подвергшееся распадению государство]]; βαθυτάτην τομὴν τέμνειν Plut. [[вносить глубочайший раскол]];<br /><b class="num">10</b> мат. [[деление]] (ἀριθμοῦ Plat.);<br /><b class="num">11</b> лог. [[деление]], ([[рас]])[[членение]] Arst.: τομὴν ἔχειν ἔν τινι Plat. [[проводить разграничение в чем-л.]];<br /><b class="num">12</b> [[хирургический нож]], [[скальпель]] ([[σιδηρόχαλκος]] τ. Luc.);<br /><b class="num">13</b> стих. [[цезура]];<br /><b class="num">14</b> [[прорытие]] (''[[sc.]]'' τοῦ Ἰσθμοῦ Luc.). | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''τομή''': ἡ, ([[τέμνω]]) [[κορμός]], [[στέλεχος]] δένδρου, τὸ ἀπομεῖναν [[μέρος]] κατὰ τὴν ἀποτομὴν κλάδου, [[ἐπειδὴ]] πρῶτα τομὴν ἐν ὄρεσσι λέλοιπεν [τὸ [[σκῆπτρον]]] Ἰλ. Α. 235, πρβλ. Θεόκρ. 10. 46· ῥιζῶν τομαί, τὰ ἀπομείναντα μέρη τῶν ῥιζῶν | |lstext='''τομή''': ἡ, ([[τέμνω]]) [[κορμός]], [[στέλεχος]] δένδρου, τὸ ἀπομεῖναν [[μέρος]] κατὰ τὴν ἀποτομὴν κλάδου, [[ἐπειδὴ]] πρῶτα τομὴν ἐν ὄρεσσι λέλοιπεν [τὸ [[σκῆπτρον]]] Ἰλ. Α. 235, πρβλ. Θεόκρ. 10. 46· ῥιζῶν τομαί, τὰ ἀπομείναντα μέρη τῶν ῥιζῶν μετὰ τὴν ἀποκοπὴν τοῦ δένδρου, Σοφ. Ἀποσπάσ. 479. 4· ὀπόν... τομῆς στάζοντα [[αὐτόθι]] 2· δοκοῦ τ., τὸ [[ἄκρον]] δοκοῦ, Θουκ. 2. 76· ἡ τοῦ καλάμου τ. Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 4. 11, 7· λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι, κεκομμένοι τετράγωνοι, Θουκ. 1. 93· οὕτω, τομῇ προσθεῖσα βόστρυχον, προσαρμόσασα τὸν βόστρυχον εἰς τὸ [[μέρος]] ἐκ τοῦ ὁποίου ἀπεκόπη, Αἰσχύλ. Χο. 230· πρὸς τὴν τ. μεταστρέφειν, πρὸς τὸ [[μέρος]] τὸ ἀποτμηθέν, Πλάτ. Συμπ. 190Ε, πρβλ. Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 4. 7, 4. 2) παρὰ τοῖς Μαθηματικοῖς ὁ [[κύκλος]] [[εἶναι]] τομὴ τῆς σφαίρας, ἡ κωνικὴ τομὴ [[εἶναι]] τομὴ τοῦ κώνου, ὁ αὐτ. ἐν Μετεωρ. 3. 5, 3, Προβλ. 15. 7, 3· ἡ [[γραμμή]], καθ’ ἣν δύο ἐπίπεδα τέμνουσιν ἄλληλα, Ἐκκλ., κλπ.· πρβλ. Ἄρατ. 322, Ἀνθ. Π. παράρτ. 92. 3) ἡ τομὴ ἢ [[διαίρεσις]] ἡ μεταξὺ τοῦ σώματος καὶ τῆς κεφαλῆς τῶν ἐντόμων ([[ὅθεν]] καὶ τὸ [[ὄνομα]] ἔντομα, insecta), Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 4. 6, 6. ΙΙ. τὸ κόπτειν, κόψιμον, ἐν τομᾷ σιδήρου, διὰ τοῦ κτυπήματος τοῦ σιδήρου, Σοφ. Τρ. 887· πελέκεως τ. Εὐριπ. Ἠλ. 160 φασγάνου τομαὶ ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 1101· ἡ [[ἀποκοπή]], τὸ ἀποκόπτειν ἢ κατακόπτειν, ξύλου Σοφ. Τρ. 700. 2) [[μάλιστα]] ἐπὶ χειρουργικῆς ἐγχειρήσεως, Ἱππ. Κεφ. Τρωμ. 904, Πλάτ., κλπ.· τομῇ χρῆσθαι ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 406D· [[καῦσις]] καὶ τ. Ἱππ. π. Ἄρθρ. 828· ― ἐν τῷ πληθ. [[ὡσαύτως]], Πινδ. Π. 3. 95, Εὐριπ. Ἀποσπ. 407. 6· τὰς θεραπείας... διὰ καύσεών τε καὶ τομῶν Πλάτ. Πρωτ. 354Α, πρβλ. Τίμ. 65Β. 3) [[ἐκτομή]], [[εὐνουχισμός]], Λουκ. Φιλοψευδ. 2 (πρβλ. [[τέμνω]] Ι. 4). 4) τ. φαρμάκων, τὸ κατακόπτειν τὰ φάρμακα, κοπάνισμα αὐτῶν (πρβλ. [[τομαῖος]]), Κόνων ἐν Φωτ. Βιβλ. 134. 12. 5) κλάδευμα, κλάδευσις, [[ἀμπέλων]] Θεοφρ. π. Φυτ. Αἰτ. 3. 14, 2. 6) σκυτῶν τ., τὸ κόπτειν εἰς ὡρισμένον [[σχῆμα]] τὸ δέρμα, Πλάτ. Χαρμ. 173D. ΙΙΙ. [[ἀποκοπή]], ἀποχωρισμός, τ. καὶ [[διάκρισις]] ὁ αὐτ. ἐν Τιμ. 61D, πρβλ. 80Ε· τ. ἀριθμοῦ, [[διαίρεσις]], ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 738Α· τομὴν ἔχειν ἔν τινι, ἐπιδέχεσθαι διαφοράν..., [[αὐτόθι]] 944Β, πρβλ. Πολιτικ. 261Α. 2) λογικὴ [[διαίρεσις]], Ἀριστ. Ἀναλυτ. Ὕστ. 2. 12, 9, Μετὰ τὰ Φυσ. 6. 12, 11. 3) μεταφ., [[συντομία]] ἢ [[ἀκρίβεια]] περὶ τὴν ἔκφρασιν, Εὐνάπ. 19. 3. IV. [[ἐγκοπή]], [[ἐντομή]], Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 50, 6· ― μεταφορ., [[τραῦμα]], [[πόλις]] δέχεται τ. Πλουτ. Κοριολ. 16, πρβλ. Περικλ. 11. 2) ἡ ἐν τῇ στιχουργίᾳ τομῆ, caesura, Εὐστ. 740. 2· «τομαὶ δὲ στίχων [[εἶναι]] [[πέντε]] πενθημερής, ἐφθημερής, τρίτη τροχαϊκή, τετάρτη τροχαϊκή, καὶ βουκολική» Δράκων σελ. 126, Ἑρμογ. Ρητ. 379, 21, Ἀριστείδ. Κόϊντ. 53, 54, 51, 52, κλπ. V. [[ἄκρα]], [[ἄκρον]], Ἀρρ. Τακτ. 15. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=η, ΝΜΑ, και δωρ. τ. τομά Α<br /><b>1.</b> η [[ενέργεια]] και το [[αποτέλεσμα]] του [[τέμνω]], [[τμήση]], [[αποκοπή]], [[κόψιμο]], [[εγκοπή]], [[εντομή]]<br /><b>2.</b> <b>(μετρ.)</b> η [[κατά]] την [[απαγγελία]] [[διαίρεση]] στίχου σε δύο ή [[τρία]] [[συνήθως]], μέρη, με σκοπό τη [[διευκόλυνση]] της αναπνοής του αφηγητή, [[καθώς]] και το [[σημείο]] στο οποίο γίνεται η [[διαίρεση]] αυτή (α. «[[τομή]] [[κατά]] [[τρίτον]] τροχαίον» — η [[μετά]] την πρώτη βραχεία [[συλλαβή]] του τρίτου δακτύλου [[τομή]]<br />β. «[[πενθημιμερής]] [[τομή]]» — η [[μετά]] την πρώτη [[συλλαβή]] του τρίτου ποδός [[τομή]], [[δηλαδή]] [[μετά]] από [[πέντε]] μισούς πόδες<br />γ. «[[εφθημιμερής]] [[τομή]]» — η [[μετά]] τη [[θέση]] του τέταρτου ποδός [[τομή]], [[δηλαδή]] η [[μετά]] από [[επτά]] μισούς πόδες<br />δ. «βουκολική [[τομή]]» — η στο [[τέλος]] του τέταρτου ποδός [[τομή]])<br /><b>3.</b> <b>ιατρ.</b> (στη [[χειρουργική]]) [[διαίρεση]] τών ιστών του σώματος με τα [[κατάλληλα]] εργαλεία (α. «καισαρική [[τομή]]» β. «τὰς θεραπείας... διὰ καύσεών τε καὶ τομῶν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> κεκλιμένη ή κατακόρυφη [[επιφάνεια]] που αποκαλύπτεται [[είτε]] [[φυσικά]] [[είτε]] τεχνητά διά μέσου ενός τμήματος του στερεού φλοιού της Γης<br /><b>2.</b> <b>μαθημ.</b> α) [[τόπος]] όπου συναντώνται γραμμές, επιφάνειες ή [[στερεά]]<br />β) [[μέθοδος]] ορισμού ενός πραγματικού αριθμού<br />γ) κοινό [[μέρος]] δύο συνόλων Α και Β η οποία συμβολίζεται Α∩Β<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «γεωλογική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> νοητή κατακόρυφη [[τομή]] στην [[επιφάνεια]] της Γης, στην οποία απεικονίζεται η [[κατά]] [[βάθος]] [[διάταξη]] τών διαφόρων γεωλογικών σχηματισμών<br />β) «[[βαθιά]] [[τομή]]»<br /><b>μτφ.</b> i) επισταμένη και πρωτοποριακή [[ανάλυση]] ενός φαινομένου ή μιας κατάστασης<br />ii) αποφασιστική [[παρέμβαση]] σε έναν τομέα με παραμερισμό ή [[απάλειψη]] τών πεπαλαιωμένων ή αρνητικών στοιχείων και [[προώθηση]] τών νέων και θετικών<br />γ) «λεπτή [[τομή]]»<br />(ορυκτ.-πετρογρ.) τεμαχίδιο ορυκτού ή πετρώματος, το οποίο, [[αφού]] υποστεί ειδική [[κατεργασία]], χρησιμοποιείται για τη [[μελέτη]] τών οπτικών ιδιοτήτων του δείγματος στο πετρογραφικό [[μικροσκόπιο]]<br />δ) «σεισμική [[τομή]]»<br /><b>(γεωφ.)</b> ο [[συνδυασμός]] τών στοιχείων που λαμβάνονται από όργανα αναγραφής σεισμικών κυμάτων, τα οποία [[είναι]] διατεταγμένα σε [[ευθεία]] [[σχεδόν]] [[γραμμή]] [[μακριά]] από μια [[πηγή]] ενέργειας<br />ε) «στρωματογραφική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> <b>βλ.</b> [[στρωματογραφικός]]<br />στ) «[[συνεχής]] [[τομή]]»<br /><b>(γεωφ.)</b> σεισμική [[μέθοδος]] χαρτογράφησης που χρησιμοποιεί μια [[σειρά]] θέσεων υπόγειων εκρήξεων και τις μετρήσεις τών ωστικών κυμάτων από αυτές για τη [[σχεδίαση]], σε έναν συνεχή [[χάρτη]], μιας [[σειράς]] τομών τών επιφανειακών ή υποεπιφανειακών γεωλογικών στρωμάτων μιας [[μεγάλης]] περιοχής<br />ζ) «τυπική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> η [[ακολουθία]] τών ιζηματογενών στρωμάτων που λειτουργεί ως [[πρότυπο]] για πετρώματα δεδομένης ηλικίας<br />η) «[[χρυσή]] [[τομή]]»<br />i) <b>μαθημ.</b> η [[διαίρεση]] ευθύγραμμου τμήματος σε [[μέσο]] και [[άκρο]] λόγο, η οποία θεωρήθηκε ως η πιο αρμονική [[διαίρεση]] ενός τμήματος σε δύο άνισα μέρη<br />ii) <b>μτφ.</b> η σωστή [[αντιμετώπιση]] ενός θέματος που συνίσταται στην [[εύρεση]] [[μέσης]] λύσης<br /><b>μσν.</b><br />[[οξύτητα]], [[αιχμηρότητα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> το [[σημείο]] από το οποίο έχει αποκοπεί [[κάτι]], [[καθώς]] και το [[τμήμα]] που έχει αποκοπεί<br /><b>2.</b> [[κορμός]] δένδρου [[μετά]] το [[κόψιμο]] τών κλαδιών του<br /><b>3.</b> η [[μεταξύ]] του σώματος και της κεφαλής [[εντομή]] ή [[εγκοπή]] τών εντόμων<br /><b>4.</b> [[κλάδευμα]]<br /><b>5.</b> [[ευνουχισμός]], [[εκτομή]]<br /><b>6.</b> [[διαχωρισμός]] («τὴν διάκρισιν καὶ τομὴν | |mltxt=η, ΝΜΑ, και δωρ. τ. τομά Α<br /><b>1.</b> η [[ενέργεια]] και το [[αποτέλεσμα]] του [[τέμνω]], [[τμήση]], [[αποκοπή]], [[κόψιμο]], [[εγκοπή]], [[εντομή]]<br /><b>2.</b> <b>(μετρ.)</b> η [[κατά]] την [[απαγγελία]] [[διαίρεση]] στίχου σε δύο ή [[τρία]] [[συνήθως]], μέρη, με σκοπό τη [[διευκόλυνση]] της αναπνοής του αφηγητή, [[καθώς]] και το [[σημείο]] στο οποίο γίνεται η [[διαίρεση]] αυτή (α. «[[τομή]] [[κατά]] [[τρίτον]] τροχαίον» — η [[μετά]] την πρώτη βραχεία [[συλλαβή]] του τρίτου δακτύλου [[τομή]]<br />β. «[[πενθημιμερής]] [[τομή]]» — η [[μετά]] την πρώτη [[συλλαβή]] του τρίτου ποδός [[τομή]], [[δηλαδή]] [[μετά]] από [[πέντε]] μισούς πόδες<br />γ. «[[εφθημιμερής]] [[τομή]]» — η [[μετά]] τη [[θέση]] του τέταρτου ποδός [[τομή]], [[δηλαδή]] η [[μετά]] από [[επτά]] μισούς πόδες<br />δ. «βουκολική [[τομή]]» — η στο [[τέλος]] του τέταρτου ποδός [[τομή]])<br /><b>3.</b> <b>ιατρ.</b> (στη [[χειρουργική]]) [[διαίρεση]] τών ιστών του σώματος με τα [[κατάλληλα]] εργαλεία (α. «καισαρική [[τομή]]» β. «τὰς θεραπείας... διὰ καύσεών τε καὶ τομῶν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> κεκλιμένη ή κατακόρυφη [[επιφάνεια]] που αποκαλύπτεται [[είτε]] [[φυσικά]] [[είτε]] τεχνητά διά μέσου ενός τμήματος του στερεού φλοιού της Γης<br /><b>2.</b> <b>μαθημ.</b> α) [[τόπος]] όπου συναντώνται γραμμές, επιφάνειες ή [[στερεά]]<br />β) [[μέθοδος]] ορισμού ενός πραγματικού αριθμού<br />γ) κοινό [[μέρος]] δύο συνόλων Α και Β η οποία συμβολίζεται Α∩Β<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «γεωλογική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> νοητή κατακόρυφη [[τομή]] στην [[επιφάνεια]] της Γης, στην οποία απεικονίζεται η [[κατά]] [[βάθος]] [[διάταξη]] τών διαφόρων γεωλογικών σχηματισμών<br />β) «[[βαθιά]] [[τομή]]»<br /><b>μτφ.</b> i) επισταμένη και πρωτοποριακή [[ανάλυση]] ενός φαινομένου ή μιας κατάστασης<br />ii) αποφασιστική [[παρέμβαση]] σε έναν τομέα με παραμερισμό ή [[απάλειψη]] τών πεπαλαιωμένων ή αρνητικών στοιχείων και [[προώθηση]] τών νέων και θετικών<br />γ) «λεπτή [[τομή]]»<br />(ορυκτ.-πετρογρ.) τεμαχίδιο ορυκτού ή πετρώματος, το οποίο, [[αφού]] υποστεί ειδική [[κατεργασία]], χρησιμοποιείται για τη [[μελέτη]] τών οπτικών ιδιοτήτων του δείγματος στο πετρογραφικό [[μικροσκόπιο]]<br />δ) «σεισμική [[τομή]]»<br /><b>(γεωφ.)</b> ο [[συνδυασμός]] τών στοιχείων που λαμβάνονται από όργανα αναγραφής σεισμικών κυμάτων, τα οποία [[είναι]] διατεταγμένα σε [[ευθεία]] [[σχεδόν]] [[γραμμή]] [[μακριά]] από μια [[πηγή]] ενέργειας<br />ε) «στρωματογραφική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> <b>βλ.</b> [[στρωματογραφικός]]<br />στ) «[[συνεχής]] [[τομή]]»<br /><b>(γεωφ.)</b> σεισμική [[μέθοδος]] χαρτογράφησης που χρησιμοποιεί μια [[σειρά]] θέσεων υπόγειων εκρήξεων και τις μετρήσεις τών ωστικών κυμάτων από αυτές για τη [[σχεδίαση]], σε έναν συνεχή [[χάρτη]], μιας [[σειράς]] τομών τών επιφανειακών ή υποεπιφανειακών γεωλογικών στρωμάτων μιας [[μεγάλης]] περιοχής<br />ζ) «τυπική [[τομή]]»<br /><b>γεωλ.</b> η [[ακολουθία]] τών ιζηματογενών στρωμάτων που λειτουργεί ως [[πρότυπο]] για πετρώματα δεδομένης ηλικίας<br />η) «[[χρυσή]] [[τομή]]»<br />i) <b>μαθημ.</b> η [[διαίρεση]] ευθύγραμμου τμήματος σε [[μέσο]] και [[άκρο]] λόγο, η οποία θεωρήθηκε ως η πιο αρμονική [[διαίρεση]] ενός τμήματος σε δύο άνισα μέρη<br />ii) <b>μτφ.</b> η σωστή [[αντιμετώπιση]] ενός θέματος που συνίσταται στην [[εύρεση]] [[μέσης]] λύσης<br /><b>μσν.</b><br />[[οξύτητα]], [[αιχμηρότητα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> το [[σημείο]] από το οποίο έχει αποκοπεί [[κάτι]], [[καθώς]] και το [[τμήμα]] που έχει αποκοπεί<br /><b>2.</b> [[κορμός]] δένδρου [[μετά]] το [[κόψιμο]] τών κλαδιών του<br /><b>3.</b> η [[μεταξύ]] του σώματος και της κεφαλής [[εντομή]] ή [[εγκοπή]] τών εντόμων<br /><b>4.</b> [[κλάδευμα]]<br /><b>5.</b> [[ευνουχισμός]], [[εκτομή]]<br /><b>6.</b> [[διαχωρισμός]] («τὴν διάκρισιν καὶ τομὴν αυτοῦ περὶ τὸ [[σῶμα]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>7.</b> (για αριθμό) [[διαίρεση]]<br /><b>8.</b> [[λογική]] [[διαίρεση]] («εἴ τινα τομὴν ἔτι ἔχομεν ὑπείκουσαν ἐν τούτῳ», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>9.</b> [[αιχμή]], κοφτερό [[άκρο]] («τομὴ σιδήρου», Αρρ.)<br /><b>10.</b> <b>μτφ.</b> α) [[χωρισμός]] («τῆς πόλεως δεδεγμένης τομήν», <b>Πλούτ.</b>)<br />β) (για [[έκφραση]]) [[συντομία]], [[ακρίβεια]], [[περιεκτικότητα]]<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> α) «τομὴ δοκοῦ [ή καλάμου]» — το [[άκρο]] δοκού [ή καλάμου] (<b>Θουκ.</b>)<br />β) «ταύρου [[τομή]]»<br /><b>πιθ.</b> [[προτομή]] ταύρου <b>(Άρατ.)</b><br />γ) «χρονικαὶ τομαί» — χρονικές διακρίσεις, χρονικές υποδιαιρέσεις (Απόλλ. Δύσκ.)<br />δ) «αἱ τομαὶ τῆς γῆς» — οι διώρυγες <b>(Λιβάν.)</b><br />ε) «σκυτῶν [[τομή]]» — η [[κοπή]] δέρματος [[κατά]] ορισμένο [[σχήμα]] (<b>Πλάτ.</b>)<br />στ) «ἡ εἰς ἄπειρον [[τομή]]» — η στο [[άπειρο]] [[διαιρετότητα]] <b>(Επίκ.)</b><br />ζ) «τὰ περὶ τὴν τομὴν» — τα θεωρήματα του άκρου και μέσου λόγου <b>(Πρόκλ.)</b><br />η) «τομαὶ ἀντικείμεναι»<br />(για κώνο) οι [[απέναντι]] τομές (Απολλ. Περγ.)<br />θ) «[[τομή]] πράγματος» — [[απόφαση]]<br />ι) «Περὶ διωρισμένης τομῆς» — [[τίτλος]] διατριβής του Απολλωνίου του Περγαίου, η οποία έχει χαθεί.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>τομ</i>- της ρίζας του ρ. [[τέμνω]] (<b>βλ. λ.</b> [[τέμνω]])]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''τομή:''' ἡ ([[τέμνω]])·<br /><b class="num">I.</b> το [[τμήμα]] που απομένει [[μετά]] το [[κόψιμο]], [[κούτσουρο]] δέντρου, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>δοκοῦτομή</i>, [[άκρη]] δοκαριού, σε Θουκ.· <i>λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι</i>, πέτρες κομμένες τετράγωνες, στον ίδ.· ομοίως, τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]], έχοντας προσαρμόσει τη [[μπούκλα]] στο [[μέρος]] από το οποίο κόπηκε, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> [[κόψιμο]], [[πελέκημα]], [[σχίσιμο]], <i>ἐν τομᾷ σιδήρου</i>, δια του χτυπήματος του σιδήρου, σε Σοφ.· <i>φασγάνου τομαί</i>, σε Ευρ.· ως [[χειρουργική]] [[εγχείρηση]], τομῇ [[χρῆσθαι]], σε Πλάτ.· διὰ καύσεών τε καὶ [[τομῶν]], δια καυτηριασμού και εντομών, στον ίδ. | |lsmtext='''τομή:''' ἡ ([[τέμνω]])·<br /><b class="num">I.</b> το [[τμήμα]] που απομένει [[μετά]] το [[κόψιμο]], [[κούτσουρο]] δέντρου, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>δοκοῦτομή</i>, [[άκρη]] δοκαριού, σε Θουκ.· <i>λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι</i>, πέτρες κομμένες τετράγωνες, στον ίδ.· ομοίως, τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]], έχοντας προσαρμόσει τη [[μπούκλα]] στο [[μέρος]] από το οποίο κόπηκε, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> [[κόψιμο]], [[πελέκημα]], [[σχίσιμο]], <i>ἐν τομᾷ σιδήρου</i>, δια του χτυπήματος του σιδήρου, σε Σοφ.· <i>φασγάνου τομαί</i>, σε Ευρ.· ως [[χειρουργική]] [[εγχείρηση]], τομῇ [[χρῆσθαι]], σε Πλάτ.· διὰ καύσεών τε καὶ [[τομῶν]], δια καυτηριασμού και εντομών, στον ίδ. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=[[τομή]], ἡ, [[τέμνω]]<br /><b class="num">I.</b> the end [[left]] [[after]] [[cutting]], the [[stump]] of a [[tree]], Il.; δοκοῦ τ. the end of a [[beam]], Thuc.; λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι stones cut [[square]], Thuc.; so, τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]] having fitted the [[lock]] to the [[place]] from [[which]] it was cut, Aesch.<br /><b class="num">II.</b> a [[cutting]], hewing, cleaving, ἐν τομᾷ σιδήρου by [[stroke]] of [[iron]], Soph.; φασγάνου τομαί Eur.:—as a surgical [[operation]], τομῇ [[χρῆσθαι]] Plat.; διὰ καύσεών τε καὶ [[τομῶν]] by [[cautery]] and the [[knife]], Plat. | |mdlsjtxt=[[τομή]], ἡ, [[τέμνω]]<br /><b class="num">I.</b> the end [[left]] [[after]] [[cutting]], the [[stump]] of a [[tree]], Il.; δοκοῦ τ. the end of a [[beam]], Thuc.; λίθοι ἐν τομῇ ἐγγώνιοι stones cut [[square]], Thuc.; so, τομῇ προσθεῖσα [[βόστρυχον]] having fitted the [[lock]] to the [[place]] from [[which]] it was cut, Aesch.<br /><b class="num">II.</b> a [[cutting]], hewing, cleaving, ἐν τομᾷ σιδήρου by [[stroke]] of [[iron]], Soph.; φασγάνου τομαί Eur.:—as a surgical [[operation]], τομῇ [[χρῆσθαι]] Plat.; διὰ καύσεών τε καὶ [[τομῶν]] by [[cautery]] and the [[knife]], Plat. | ||
}} | |||
{{WoodhouseReversedUncategorized | |||
|woodrun=[[blow]], [[cut]], [[cutting]], [[act of cutting]], [[cutting of limbs]], [[end from which something has been cut]], [[end left when something is cut off]], [[end of anything that has been cut]], [[stump left in cutting]], [[surgical operation]] | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[κορμός]] δένδρου, κόψιμο). Ἀπό τό [[τέμνω]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα. | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[sectio]], [[extrema pars trabis]]'', [[cut]], [[end of a beam]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.76.4/ 2.76.4], [<i>praeterea vulgo</i> <i>moreover in the common texts</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.93.5/ 1.93.5], <i>ubi nunc</i> <i>where now</i> ἐντομῇ.] | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[stump]]=== | |||
Arabic: جُذْمُور, كُنَّاشَة; Armenian: կոճղ; Assamese: মুঢ়া; Azerbaijani: kötük; Belarusian: пень; Breton: penngef, souch; Bulgarian: пън; Catalan: soca, monyó; Cherokee: ᎤᏂᏡᎬᎢ; Chinese Mandarin: 樹樁／树桩, 樹墩／树墩; Czech: pařez, pahýl; Dutch: [[stomp]]; Esperanto: stumpo; Estonian: könt, känd; Fakkanci: ɘ̄r-kìŋg; Finnish: tynkä, kanto; French: [[souche]], [[moignon]]; Galician: cepa, toco, cozo, couce, raigoto, cachopo; German: [[Stumpf]], [[Stubben]]; Ancient Greek: [[στύπος]], [[τομή]], [[πρέμνον]]; Hebrew: גֶּדֶם; Ingrian: kanto; Interlingua: stirpe; Irish: stoc; Italian: [[moncherino]], [[ceppo]]; Japanese: 切り株; Korean: 그루터기; Latgalian: calms; Latvian: celms; Lezgi: пун; Lithuanian: kelmas; Macedonian: пенушка, чкунка; Maori: tumu, mutumutu, niho more, tumu, kōtumu; Mongolian Cyrillic: хожуул; Mongolian: ᠬᠣᠵᠤᠤᠯᠠ; Norwegian Bokmål: stump; Old English: stubb; Piedmontese: sep; Polish: kikut, karpina, karpowina, pieniek, pniak, pień; Portuguese: [[toco]], [[cotoco]]; Romanian: ciot; Russian: [[пень]], [[пенёк]], [[обрубок]], [[культя]], [[огрызок]], [[обломок]], [[огарок]]; Scottish Gaelic: stob; Serbo-Croatian Cyrillic: пањ; Roman: panj; Slovak: peň, pahýľ, kýpeť; Slovene: štor; Spanish: [[tocón]], [[tueco]], [[muñón]], [[raíz]], [[punta final]], [[cabo]]; Swahili: kisiki; Swedish: stump, stubbe; Tagalog: tuod; Tarifit: tiyyart); Tausug: tunggul; Turkish: kütük; Udmurt: лӥял; Ukrainian: пень; Venetian: talpón; Welsh: boncyff, wystn; Yiddish: פּניאַק | |||
===[[castration]]=== | |||
Arabic: إِخْصَاء; Bulgarian: кастрация, скопяване; Catalan: castració; Chinese Mandarin: 去勢／去势, 閹割／阉割, 腐刑, 宮刑／宫刑; Czech: kastrace; Danish: kastrering, kastration; Dutch: [[castratie]]; Finnish: kastraatio, kastrointi, kuohinta, kuohiminen; French: [[castration]]; German: [[Kastrierung]], [[Hodenentfernung]]; Greek: [[ευνουχισμός]]; Ancient Greek: [[ἀποτομή]], [[ἀποφθορά]], [[ἔκτμησις]], [[ἐκτομή]], [[εὐνουχία]], [[εὐνουχισμός]], [[θλῖψις]], [[καρύδωσις]], [[ὀρχοτομία]], [[σπαδωνισμός]], [[τὸ ἀπόκοπον]], [[τομά]], [[τομή]]; Hebrew: סירוס; Indonesian: pengebirian; Italian: [[castrazione]]; Japanese: 去勢, 宮刑, 腐刑; Kazakh: піштіру, тарттыру; Korean: 거세(去勢), 궁형(宮刑); Latvian: kastrācija, kastrēšana; Malay: pengasian, pengembirian; Malayalam: ഷണ്ഡീകരണം, വരി ഉടയ്ക്കൽ; Norwegian Bokmål: kastrasjon, kastrering; Nynorsk: kastrasjon, kastrering; Polish: kastracja; Portuguese: [[castração]]; Russian: [[кастрация]]; Scottish Gaelic: spothadh; Spanish: [[castración]]; Swedish: kastrering; Turkish: burma, eneme, kastrasyon, iğdiş etme; Vietnamese: sự thiến | |||
===[[orchiectomy]]=== | |||
Bulgarian: кастрация; Dutch: [[orchidectomie]]; English: [[orchiectomy]], [[orchidectomy]], [[orchi]], [[orchie]], [[testectomy]]; Esperanto: orkidektomio; Finnish: orkidektomia; French: [[orchiectomie]]; German: [[Hodenabschneiden]], [[Hodenentfernung]], [[Hodenexzision]], [[Orchiektomie]]; Greek: [[ορχεκτομία]], [[ορχιεκτομία]]; Ancient Greek: [[ὀρχοτομία]]; Russian: [[орхиэктомия]]; Spanish: [[orquiectomía]]; Turkish: orşiektomi | |||
ar: استئصال الخصية; ca: orquiectomia; ckb: ئۆرکئاکتمی; fa: ارکیدکتومی; fi: orkiektomia; it: [[orchiectomia]]; pl: orchidektomia; pt: [[orquiectomia]]; sv: orkidektomi; tr: orşiektomi; uk: орхіектомія; zh_yue: 閹膥; zh: 睾丸切除术 | |||
}} | }} | ||