φθείρω: Difference between revisions

4,078 bytes added ,  Saturday at 15:31
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
m (Text replacement - "(sc. " to "(''sc.'' ")
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1")
Tags: Mobile edit Mobile web edit
 
(23 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 8: Line 8:
|Transliteration C=ftheiro
|Transliteration C=ftheiro
|Beta Code=fqei/rw
|Beta Code=fqei/rw
|Definition=Aeol. [[φθέρρω]] Hdn.Gr.<span class="bibl">2.303</span>, al.; Arc. [[φθήρω]] <span class="title">IG</span>5(2).6.17 (Tegea, iv B. C.): Ion. impf. [[φθείρεσκε]] (δια-) <span class="bibl">Hdt.1.36</span>: fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[φθερῶ]] <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>7.2.11</span>, ([[διαφθείρω]]) <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1266</span>, etc.; Ion. [[φθερέω]] (δια-) <span class="bibl">Hdt. 5.51</span>; Ep. [[φθέρσω]] (δια-) <span class="bibl">Il.13.625</span>: aor. 1 ἔφθειρα <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>244</span> (troch.), <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>7.2.4</span>; poet. ἔφθερσα Lyc.1402; Arc. 3sg. opt. (?) φθέραι <span class="title">IG</span>5(2).6.8 (Tegea, iv B. C.): pf. ἔφθαρκα <span class="bibl">Din.1.64</span>, (δι-) <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span> 226</span>; Arc. part. ἐφθορκώς <span class="title">IG</span>5(2).6.10 (Tegea, iv B. C.): —Med., fut. [[φθεροῦμαι]] (in pass. sense) <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>272</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>708</span>, <span class="bibl">Th.7.48</span>; Ion. [[φθερέομαι]] (δια-) <span class="bibl">Hdt.8.108</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[διαφθαρέεται]]), <span class="bibl">9.42</span> ([[variae lectiones|vv.ll.]] <b class="b3">διαφθαρέονται, διαφθορεῦνται</b>); later [[φθαροῦμαι]] Archig. ap. <span class="bibl">Orib.8.23.5</span>:— Pass., fut. φθᾰρήσομαι <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>13</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1066b30</span>, <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Ep.</span> 1p.7U.</span>, (δια-) <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>802</span>, etc., Dor. -ησοῦμαι <span class="bibl">Ti.Locr.94d</span>: aor. <b class="b3">ἐφθάρην</b> [ᾰ] <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>1502</span>, <span class="bibl">Th.7.13</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>708c</span>; poet. 3pl. ἔφθαρεν <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span> 3.36</span>: also part. κατα-φθερείς <span class="bibl">Epich.35.13</span>: pf. ἔφθαρμαι <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>765</span>, 3pl. ἐφθάραται <span class="bibl">Th.3.13</span>; inf. ἐφθάρθαι <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1021b27</span>, (δι-) <span class="bibl">Is.9.37</span>, Aeol. ἔφθορθαι <span class="bibl">Eust.790.8</span>: plpf. 3pl. ἐφθάρατο <span class="bibl">App.<span class="title">BC</span>3.15</span>, (δι-) <span class="bibl">Hdt.8.90</span>. The compd. [[διαφθείρω]] is much more freq. than the simple Verb:—[[destroy]] things, μῆλα κακοὶ φθείρουσι νομῆες <span class="bibl">Od. 17.246</span>; <b class="b3">φ. τῶν Συρίων τοὺς κλήρους</b> [[waste]] them, <span class="bibl">Hdt.1.76</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span> 7.2.11</span>, <span class="bibl"><span class="title">An.</span>4.7.20</span>; τοὺς θεῶν νόμους <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1344</span>; <b class="b3">τὰς ναῦς</b> [[varia lectio|v.l.]] in <span class="bibl">Th. 2.91</span>; τὴν πόλιν καὶ νόμους <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>958c</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>1.5.3</span>; εὐδαιμονίαν Din. l. c.; ἔμβρυα Dsc.2.163; τὸ συλληφθέν <span class="bibl">Sor.1.60</span> (also abs., [[miscarry]], ib.<span class="bibl">59</span>); <b class="b3">τὸν κοινὸν οἶκον</b> Mitteis <span class="title">Chr.</span>284.11 (ii B. C.): —Pass., to [[be destroyed]], <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>25</span>, etc.; ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1103b8</span>; εἰς τὸ μὴ ὂν φ. [[pass away]], [[cease to be]], <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Ep.</span>1p.5U.</span>; δυὰς προσθέσει μονάδος εἰς τριάδα φθείρεται μηκέτι μένουσα δυάς <span class="bibl">Ph.2.509</span>; of animals, [[perish]], PStrassb.24.15 (ii A. D.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of persons, <b class="b3">μαψαῦραι… ναύτας φ</b>. [[destroy]] them, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>876</span> (but perhaps only Act. of signf. <span class="bibl">11.4</span>); στρατόν <span class="bibl">A. <span class="title">Pers.</span>244</span> (troch.), <span class="bibl"><span class="title">Ag.</span>652</span>:—Pass., <span class="bibl">Id.<span class="title">Pers.</span>272</span>, <span class="bibl">283</span>(lyr.); γειτόνων πολλοὶ ἁμᾷ . . ἔφθαρεν <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.36</span>; νόσῳ ἐφθάραται Ἀθηναῖοι <span class="bibl">Th.3.13</span>, cf. <span class="bibl">7.48</span>; πρόρριζον ἔφθαρται γένος <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>765</span>; [[ἔφθαρμαι]] = I am [[undone]]! <span class="bibl">Men. <span class="title">Her.</span>13</span>; μὴφθαρῶσιν <span class="bibl"><span class="title">PMich.Zen.</span>80.4</span> (iii B. C.). </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[corrupt]], [[bribe]], τινα <span class="bibl">D.S.4.73</span>; [[lure]], [[entice]], [[trap]], κημοῖσι πλεκτοῖς πορφύρας φθείρει γένος <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>504</span> ([[si vera lectio|s.v.l.]]); φθείρει γὰρ ἡ πρόνοια τὴν ἀβουλίαν [[entice]]s to its [[ruin]], [[entrap]]s, <span class="bibl">Trag.Adesp.484</span> ([[si vera lectio|s. v.l.]]); [[pervert]], φθείρουσιν ἤθη χρήσθ' ὁμιλίαι κακαί <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>1024</span>:—Pass., v. infr. <span class="bibl">11.3</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[seduce]] a woman, ὑπὸ τῆς θυγατρὸς ἀδικούμενον καὶ Διονυσίου τοῦ φθείραντος αὐτὴν κιναίδου <span class="bibl"><span class="title">PEnteux.</span>26.11</span> (iii B. C.):—Pass., <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>485</span>, <span class="bibl">D.Chr.11.153</span> (but not Att. acc. to Phryn.53, Moer.p.103 P.), <span class="bibl">Artem.5.17</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[ruin]], [[spoil]], <b class="b3">ποσὶν φθείροντα πλοῦτον ἀργυρωνήτους θ' ὑφάς</b>, of one who [[tread]]s on [[rich]] [[carpet]]s, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>949</span>; <b class="b3">βαφὰς φθείρουσα τοῦ ποικίλματος</b>, of blood, <span class="bibl">Id.<span class="title">Ch.</span>1013</span>; of a [[poison]], ὧνπερ ἂν θίγῃ, φθείρει τὰ πάντα <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>716</span>; φαρμάκων φθείρειν πεφυκότων τὰ σώματα Gal.15.541; [[δούλη]]ν ([[wet-nurse]]) μὴ φθείρουσαν τὸ γάλα <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>1058.29</span> (i B. C.), cf. <span class="bibl">Sor.1.88</span>; <b class="b3">τοῦ σώματος</b> (''[[sc.]]'' <b class="b3">τῶν νοσούντων</b>) <b class="b3"> φθείροντος τὸ θρέψαι δυνάμενον</b> ib.<span class="bibl">90</span>, cf. <span class="bibl">63</span>, al. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> τὰ μιγνύμενα τῶν χρωμάτων οἱ βαφεῖς φθείρεσθαι καὶ φθοράν τὴν μῖξιν ὀνομάζουσιν Plu.2.393c (where [[μιαίνω]] 1 is compared). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Pass. (cf. supr. 1.1, 2), </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> [[φθείρεσθε]] (as a [[curse]]) [[may you perish]]! [[ruin take you]]! <span class="bibl">Il.21.128</span>, <span class="bibl">Sannyr. 10</span>; [[φθείρου]] as an [[imprecation]], [[go to the devil]]! [[be off]]!<span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>460</span>, <span class="bibl"><span class="title">Pl.</span>598</span>,<span class="bibl">610</span>(anap.), <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>610</span>; ἐκποδὼν ἡμῖν φθείρεσθε <span class="bibl">Herod.6.16</span>:c. gen., <b class="b3">φθείρεσθε τῆσδε</b> [[off]] [[from]] [[her]]! unhand her, let her go, <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span> 715</span> (so in fut. indic., <b class="b3">εἰ μὴ φθερῇ τῆσδ' ὡς τάχιστ' ἀπὸ στέγης</b> if [[thou]] [[dost]] not [[depart]]… ib.<span class="bibl">708</span>). </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> with a Prep., <b class="b3">φθείρεσθαι πρὸς τοὺς πλουσίους</b>, of hangers-on and flatterers, <span class="bibl">D.21.139</span>, cf. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Phoc.</span>21</span>, <span class="bibl"><span class="title">Eum.</span> 14</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ant.</span>24</span>; εἰς ἡδονὰς ἀπὸ . . πόνων Anon. ap. Stob.4.31.84; ἀκούω σε λυρῳδοῦ γυναικὸς ἐρᾶν καὶ εἰς ἐκείνης φθειρόμενον πᾶσαν τὴν ἐφήμερον ἄγραν κατατίθεσθαι <span class="bibl">Alciphr.1.18</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> Medic., ἡ κοιλίη φθαρήσεται will [[be deranged]], [[be disordered]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>13</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> to [[be morally corrupted]], ἐφθάρη ἡ γῆ ἐναντίον τοῦ θεοῦ <span class="bibl">[[LXX]] <span class="title">Ge.</span>6.11</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ho.</span>9.9</span>, al.; ἔστι ἐν Ἀλεξανδρείᾳ σκηνῶν ἐν τοῖς Ἀριστοβούλου φθειρόμενος <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>37.7</span> (iii B. C.); <b class="b3">φθαρεὶς Εὔτυχος ὑπὸ τῆς Ἀρσινόης</b> ib.<span class="bibl">620.7</span> (iii B. C.); but <b class="b3">ἐν Σικυωνίαι ἐφθαρμένους</b> is [[falsa lectio|f.l.]] for ἐν Σικυῶνι διεφθαρμένους (cj. Sintenis) in <span class="bibl">Plu.<span class="title">Arat.</span>40</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> of [[seafarer]]s, [[wander]], [[drift]] (cf. supr. <span class="bibl">1.2</span>, [[πολύφθορος]] <span class="bibl">11.2</span>, [[φθορά]] <span class="bibl">8</span>), πόσον χρόνον πόντου 'πὶ νώτοις ἅλιον ἐφθείρου πλάνον; <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>774</span>; <b class="b3">ναυτίλους ἐφθαρμένους</b> [[sailor]]s [[drive]]n out of their [[course]], <span class="bibl">Id.<span class="title">IT</span>276</span>; ἱκέτας [[δέχεσθαι]] ποντίους ἐφθαρμένους <span class="bibl">Id.<span class="title">Cyc.</span>300</span>; of [[shipwreck]]ed persons, νεῶν (<b class="b3">ἐκ νεῶν</b> Elmsl.) φθαρέντες <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>451</span>; also of [[traveller]]s or [[wanderer]]s by [[land]], <b class="b3">οὐχ ἕνα νομίζων φθείρεται πόλεως νόμον</b> ([[varia lectio|v.l.]] [[τόπον]]) <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span>234</span>; ὁ Μενέλαος χρόνον πολὺν ἐφθείρετο πανταχόσε τῆς Ἐλλάδος <span class="bibl">D.Chr.7.95</span>; <b class="b3">οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιόντα</b>( = [[περιιόντα]]) τὴν ἀρχὴν ἅπασαν <span class="bibl">Aristid.<span class="title">Or.</span>26(14).33</span>; ἄνω κάτω διαθέοντας τὴν Ἑλλάδα καὶ φθειρομένους Id.1.420 J.; τῶν μετοίκων τῶν ἐξ Ἑρμιόνης οὐκ οἶδ' ὅπως εἰς Πειραιᾶ φθαρέντων <span class="bibl">Alciphr. 1.13</span>; <b class="b3">μὴ περιΐδῃς ἀγαθοὺς γείτονας εἰς στενὸν τοῦ καιροῦ φθειρομένους</b> ib.<span class="bibl">24</span>; [Ἀλέξανδρον] ὑπὲρ τὸν Ἰνδὸν κτλ. φθειρόμενον <span class="bibl">Arr.<span class="title">An.</span>7.4.2</span>; <b class="b3">φθαρῆναι εἰς βάρβαρα ἔθνη</b> (<b class="b3">ἐν βαρβάροις ἔθνεσι</b> or [[ἔθεσι]] codd.) <span class="bibl">Phalar. <span class="title">Ep.</span>49</span>; <b class="b3">φθαρέντων ἐς ἀλλήλους</b> [[fall]]ing [[foul]] of one another, <span class="bibl">App. <span class="title">Praef.</span>10</span> ([[si vera lectio|s.v.l.]]). </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> of women, <b class="b3">χέρσους φθαρῆναι</b> [[pine away]] in [[barrenness]], <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>1502</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">El.</span>1181</span> (unless [[wander]], cf. supr. <span class="bibl">11.4</span>). (Cf. Skt. ksárati '[[flow]]', later '[[wane]], [[perish]]', Avest. <b class="b3">γζαρ-</b> and <b class="b3">ζγαρ-</b> 'flow'.)</span>
|Definition=Aeol. [[φθέρρω]] Hdn.Gr.2.303, al.; Arc. [[φθήρω]] ''IG''5(2).6.17 (Tegea, iv B. C.): Ion. impf. [[φθείρεσκε]] (δια-) [[Herodotus|Hdt.]]1.36: <span class="bld">A</span> fut. φθερῶ X.''HG''7.2.11, ([[διαφθείρω]]) [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1266, etc.; Ion. [[φθερέω]] (δια-) [[Herodotus|Hdt.]] 5.51; Ep. [[φθέρσω]] (δια-) Il.13.625: aor. 1 ἔφθειρα [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''244 (troch.), X.''HG''7.2.4; ''poet.'' ἔφθερσα Lyc.1402; Arc. 3sg. opt. (?) φθέραι ''IG''5(2).6.8 (Tegea, iv B. C.): pf. ἔφθαρκα Din.1.64, (δι-) E.''Med.'' 226; Arc. part. ἐφθορκώς ''IG''5(2).6.10 (Tegea, iv B. C.): —Med., fut. φθεροῦμαι (in pass. sense) [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''272, [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]''708, Th.7.48; Ion. [[φθερέομαι]] (δια-) [[Herodotus|Hdt.]]8.108 ([[varia lectio|v.l.]] [[διαφθαρέεται]]), 9.42 ([[variae lectiones|vv.ll.]] <b class="b3">διαφθαρέονται, διαφθορεῦνται</b>); later [[φθαροῦμαι]] Archig. ap. Orib.8.23.5:—Pass., fut. φθᾰρήσομαι Hp.''VM''13, [[Aristotle|Arist.]]''[[Metaphysics|Metaph.]]''1066b30, Epicur.''Ep.'' 1p.7U., (δια-) [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''802, etc., Dor. -ησοῦμαι Ti.Locr.94d: aor. <b class="b3">ἐφθάρην</b> [ᾰ] [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1502, Th.7.13, [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''708c; ''poet.'' 3pl. ἔφθαρεν Pi.''P.'' 3.36: also part. κατα-φθερείς Epich.35.13: pf. ἔφθαρμαι S.''El.''765, 3pl. ἐφθάραται Th.3.13; inf. ἐφθάρθαι [[Aristotle|Arist.]]''[[Metaphysics|Metaph.]]''1021b27, (δι-) Is.9.37, Aeol. [[ἔφθορθαι]] Eust.790.8: plpf. 3pl. ἐφθάρατο App.''BC''3.15, (δι-) [[Herodotus|Hdt.]]8.90. The compd. [[διαφθείρω]] is much more freq. than the simple Verb:—[[destroy]] things, μῆλα κακοὶ φθείρουσι νομῆες Od. 17.246; <b class="b3">φ. τῶν Συρίων τοὺς κλήρους</b> [[waste]] them, [[Herodotus|Hdt.]]1.76, cf. X.''HG'' 7.2.11, ''An.''4.7.20; τοὺς θεῶν νόμους [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1344; <b class="b3">τὰς ναῦς</b> [[varia lectio|v.l.]] in Th. 2.91; τὴν πόλιν καὶ νόμους [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''958c, cf. [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''1.5.3; εὐδαιμονίαν Din. l. c.; ἔμβρυα Dsc.2.163; τὸ συλληφθέν Sor.1.60 (also abs., [[miscarry]], ib.59); <b class="b3">τὸν κοινὸν οἶκον</b> Mitteis ''Chr.''284.11 (ii B. C.): —Pass., to [[be destroyed]], [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''25, etc.; ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1103b8; εἰς τὸ μὴ ὂν φ. [[pass away]], [[cease to be]], Epicur.''Ep.''1p.5U.; δυὰς προσθέσει μονάδος εἰς τριάδα φθείρεται μηκέτι μένουσα δυάς Ph.2.509; of animals, [[perish]], PStrassb.24.15 (ii A. D.).<br><span class="bld">2</span> of persons, <b class="b3">μαψαῦραι… ναύτας φ.</b> [[destroy]] them, Hes.''Th.''876 (but perhaps only Act. of signf. 11.4); στρατόν A. ''Pers.''244 (troch.), ''Ag.''652:—Pass., Id.''Pers.''272, 283(lyr.); γειτόνων πολλοὶ ἁμᾷ.. ἔφθαρεν Pi.''P.''3.36; νόσῳ ἐφθάραται Ἀθηναῖοι Th.3.13, cf. 7.48; πρόρριζον ἔφθαρται γένος S.''El.''765; [[ἔφθαρμαι]] = I am [[undone]]! Men. ''Her.''13; μὴφθαρῶσιν ''PMich.Zen.''80.4 (iii B. C.).<br><span class="bld">3</span> [[corrupt]], [[bribe]], τινα [[Diodorus Siculus|D.S.]]4.73; [[lure]], [[entice]], [[trap]], κημοῖσι πλεκτοῖς πορφύρας φθείρει γένος [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''504 ([[si vera lectio|s.v.l.]]); φθείρει γὰρ ἡ πρόνοια τὴν ἀβουλίαν [[entice]]s to its [[ruin]], [[entrap]]s, Trag.Adesp.484 ([[si vera lectio|s. v.l.]]); [[pervert]], φθείρουσιν ἤθη χρήσθ' ὁμιλίαι κακαί E.''Fr.''1024:—Pass., v. infr. 11.3.<br><span class="bld">b</span> [[seduce]] a woman, ὑπὸ τῆς θυγατρὸς ἀδικούμενον καὶ Διονυσίου τοῦ φθείραντος αὐτὴν κιναίδου ''PEnteux.''26.11 (iii B. C.):—Pass., E.''Fr.''485, D.Chr.11.153 (but not Att. acc. to Phryn.53, Moer.p.103 P.), Artem.5.17.<br><span class="bld">4</span> [[ruin]], [[spoil]], <b class="b3">ποσὶν φθείροντα πλοῦτον ἀργυρωνήτους θ' ὑφάς</b>, of one who [[tread]]s on [[rich]] [[carpet]]s, [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''949; <b class="b3">βαφὰς φθείρουσα τοῦ ποικίλματος</b>, of blood, Id.''Ch.''1013; of a [[poison]], ὧνπερ ἂν θίγῃ, φθείρει τὰ πάντα S.''Tr.''716; φαρμάκων φθείρειν πεφυκότων τὰ σώματα Gal.15.541; [[δούλη]]ν ([[wet nurse]]) μὴ φθείρουσαν τὸ γάλα ''BGU''1058.29 (i B. C.), cf. Sor.1.88; <b class="b3">τοῦ σώματος</b> (''[[sc.]]'' <b class="b3">τῶν νοσούντων</b>) <b class="b3"> φθείροντος τὸ θρέψαι δυνάμενον</b> ib.90, cf. 63, al.<br><span class="bld">5</span> τὰ μιγνύμενα τῶν χρωμάτων οἱ βαφεῖς φθείρεσθαι καὶ φθοράν τὴν μῖξιν ὀνομάζουσιν Plu.2.393c (where [[μιαίνω]] 1 is compared).<br><span class="bld">II</span> Pass. (cf. supr. 1.1, 2),<br><span class="bld">1</span> [[φθείρεσθε]] (as a [[curse]]) [[may you perish]]! [[ruin take you]]! Il.21.128, Sannyr. 10; [[φθείρου]] as an [[imprecation]], [[go to the devil]]! [[be off]]![[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''460, ''Pl.''598,610(anap.), E.''Fr.''610; ἐκποδὼν ἡμῖν φθείρεσθε Herod.6.16:c. gen., <b class="b3">φθείρεσθε τῆσδε</b> [[off]] [[from]] [[her]]! unhand her, let her go, [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]'' 715 (so in fut. indic., <b class="b3">εἰ μὴ φθερῇ τῆσδ' ὡς τάχιστ' ἀπὸ στέγης</b> if [[thou]] [[dost]] not [[depart]]… ib.708).<br><span class="bld">b</span> with a Prep., <b class="b3">φθείρεσθαι πρὸς τοὺς πλουσίους</b>, of hangers-on and flatterers, D.21.139, cf. Plu.''Phoc.''21, ''Eum.'' 14, ''Ant.''24; εἰς ἡδονὰς ἀπὸ.. πόνων Anon. ap. Stob.4.31.84; ἀκούω σε λυρῳδοῦ γυναικὸς ἐρᾶν καὶ εἰς ἐκείνης φθειρόμενον πᾶσαν τὴν ἐφήμερον ἄγραν κατατίθεσθαι Alciphr.1.18.<br><span class="bld">2</span> Medic., ἡ κοιλίη φθαρήσεται will [[be deranged]], [[be disordered]], Hp.''VM''13.<br><span class="bld">3</span> to [[be morally corrupted]], ἐφθάρη ἡ γῆ ἐναντίον τοῦ θεοῦ [[LXX]] ''Ge.''6.11, cf. ''Ho.''9.9, al.; ἔστι ἐν Ἀλεξανδρείᾳ σκηνῶν ἐν τοῖς Ἀριστοβούλου φθειρόμενος ''PCair.Zen.''37.7 (iii B. C.); <b class="b3">φθαρεὶς Εὔτυχος ὑπὸ τῆς Ἀρσινόης</b> ib.620.7 (iii B. C.); but <b class="b3">ἐν Σικυωνίαι ἐφθαρμένους</b> is [[falsa lectio|f.l.]] for ἐν Σικυῶνι διεφθαρμένους (cj. Sintenis) in Plu.''Arat.''40.<br><span class="bld">4</span> of [[seafarer]]s, [[wander]], [[drift]] (cf. supr. 1.2, [[πολύφθορος]] II.2, [[φθορά]] 8), πόσον χρόνον πόντου 'πὶ νώτοις ἅλιον ἐφθείρου πλάνον; E.''Hel.''774; <b class="b3">ναυτίλους ἐφθαρμένους</b> [[sailor]]s [[drive]]n out of their [[course]], Id.''IT''276; ἱκέτας [[δέχεσθαι]] ποντίους ἐφθαρμένους Id.''Cyc.''300; of [[shipwreck]]ed persons, νεῶν (<b class="b3">ἐκ νεῶν</b> Elmsl.) φθαρέντες [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''451; also of [[traveller]]s or [[wanderer]]s by [[land]], <b class="b3">οὐχ ἕνα νομίζων φθείρεται πόλεως νόμον</b> ([[varia lectio|v.l.]] [[τόπον]]) E.''El.''234; ὁ Μενέλαος χρόνον πολὺν ἐφθείρετο πανταχόσε τῆς Ἐλλάδος D.Chr.7.95; <b class="b3">οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιόντα</b>(= [[περιιόντα]]) τὴν ἀρχὴν ἅπασαν Aristid.''Or.''26(14).33; ἄνω κάτω διαθέοντας τὴν Ἑλλάδα καὶ φθειρομένους Id.1.420 J.; τῶν μετοίκων τῶν ἐξ Ἑρμιόνης οὐκ οἶδ' ὅπως εἰς Πειραιᾶ φθαρέντων Alciphr. 1.13; <b class="b3">μὴ περιΐδῃς ἀγαθοὺς γείτονας εἰς στενὸν τοῦ καιροῦ φθειρομένους</b> ib.24; [Ἀλέξανδρον] ὑπὲρ τὸν Ἰνδὸν κτλ. φθειρόμενον Arr.''An.''7.4.2; <b class="b3">φθαρῆναι εἰς βάρβαρα ἔθνη</b> (<b class="b3">ἐν βαρβάροις ἔθνεσι</b> or [[ἔθεσι]] codd.) Phalar. ''Ep.''49; <b class="b3">φθαρέντων ἐς ἀλλήλους</b> [[fall]]ing [[foul]] of one another, App. ''Praef.''10 ([[si vera lectio|s.v.l.]]).<br><span class="bld">5</span> of women, <b class="b3">χέρσους φθαρῆναι</b> [[pine away]] in [[barrenness]], [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1502, cf. ''El.''1181 (unless [[wander]], cf. supr. 11.4). (Cf. Skt. ksárati '[[flow]]', later '[[wane]], [[perish]]', Avest. γζαρ- and ζγαρ- 'flow'.)
}}
}}
{{pape
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1270.png Seite 1270]] fut. φθερῶ, ep. auch φθέρσω, Il. 13, 625; perf. ἔφθαρκα u. ἔφθορα, perf. pass. ἔφθαρμαι; aor. pass. ἐφθάρην, ἔφθαρεν = ἐφθάρησαν, Pind. P. 3, 36; φθερεῖσθαι ist fut. pass. Thuc. 7, 48; vgl. Soph. O. R. 267; – [[verderben]], verschlimmern, verschlechtern, in einen schlechtern Zustand gerathen lassen, verderben lassen, zu Grunde richten; μῆλα κακοὶ φθείρουσι νομῆες Od. 17, 246; vgl. Hes. Th. 876; pass. in schlechten Zustand gerathen, zu Grunde gehen, unglücklich werden; φθείρεσθε, gehe es euch schlimm, Il. 21, 128; Sannyr. b. Ath. VI, 261 f; bei den Att. bes. war φθείρου, Ar. Plut. 598. 610, eine sehr gew. Verwünschungsformel, wie hol dich der Henker! geh zum Henker! Ar. Ach. 442; dah. = fortgehen, εἰ μὴ φθερεῖ τῆσδ' ὡς τάχιστ' ἀπὸ στέγης Eur. Andr. 709, vgl. 716; φθείρεσθαι εἴς τι u. [[πρός]] τι, zu seinem Verderben, Unglück in Etwas gerathen; so auch πρὸς τοὺς πλουσίους, zu seinem Unglück unter die Reichen gerathen, Dem. 21, 139; von Sachen = beschädigen, verletzen, zerstören, verwüsten, von Menschen = umbringen, tödten; ὥςτε Δαρείου πολύν τε καὶ καλὸν φθεῖραι στρατόν Aesch. Pers. 240, wie Ag. 638; πολλὰς φθείρουσα βαφὰς τοῦ ποικίλματος, unter einander wirren, mischen, Ch. 1008; pass., στρατοῦ φθαρέντος Pers. 275, πλήθουσι νεκρῶν δυσπότμως ὲφθαρμένων Σαλαμῖνος ἀκταί 264; φθείρει τὰ πάντα κνώδαλα Soph. Tr. 713; τῶν θεῶν νόμους φθείροις ἄν Ai. 1323; ἐφθαρμένας γὰρ εὕρομεν λείας ὰπάσας, u. sonst; Eur. Hel. 1345 u. oft; οἶκον Xen. Mem. 1, 5,3; αἴθειν καὶ φθείρειν τὴν χώραν An. 4, 7,20. – Von einem Mädchen = schänden, verführen; auch von Knaben, zur Unzucht verführen, Sp. – Das perf. ἔφθορα hat auch pass. Bdtg, bes. b. Sp.
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1270.png Seite 1270]] fut. φθερῶ, ep. auch φθέρσω, Il. 13, 625; perf. ἔφθαρκα u. ἔφθορα, perf. pass. ἔφθαρμαι; aor. pass. ἐφθάρην, ἔφθαρεν = ἐφθάρησαν, Pind. P. 3, 36; φθερεῖσθαι ist fut. pass. Thuc. 7, 48; vgl. Soph. O. R. 267; – [[verderben]], [[verschlimmern]], [[verschlechtern]], in einen schlechtern Zustand geraten lassen, verderben lassen, zu Grunde richten; μῆλα κακοὶ φθείρουσι νομῆες Od. 17, 246; vgl. Hes. Th. 876; pass. [[in schlechten Zustand geraten]], [[zu Grunde gehen]], [[unglücklich werden]]; φθείρεσθε, gehe es euch schlimm, Il. 21, 128; Sannyr. b. Ath. VI, 261 f; bei den Att. bes. war φθείρου, Ar. Plut. 598. 610, eine sehr gew. Verwünschungsformel, wie hol dich der Henker! geh zum Henker! Ar. Ach. 442; dah. = fortgehen, εἰ μὴ φθερεῖ τῆσδ' ὡς τάχιστ' ἀπὸ στέγης Eur. Andr. 709, vgl. 716; φθείρεσθαι εἴς τι u. [[πρός]] τι, zu seinem Verderben, Unglück in Etwas geraten; so auch πρὸς τοὺς πλουσίους, zu seinem Unglück unter die Reichen geraten, Dem. 21, 139; von Sachen = [[beschädigen]], [[verletzen]], [[zerstören]], [[verwüsten]], von Menschen = [[umbringen]], [[tödten]]; ὥςτε Δαρείου πολύν τε καὶ καλὸν φθεῖραι στρατόν Aesch. Pers. 240, wie Ag. 638; πολλὰς φθείρουσα βαφὰς τοῦ ποικίλματος, unter einander wirren, mischen, Ch. 1008; pass., στρατοῦ φθαρέντος Pers. 275, πλήθουσι νεκρῶν δυσπότμως ὲφθαρμένων Σαλαμῖνος ἀκταί 264; φθείρει τὰ πάντα κνώδαλα Soph. Tr. 713; τῶν θεῶν νόμους φθείροις ἄν Ai. 1323; ἐφθαρμένας γὰρ εὕρομεν λείας ὰπάσας, u. sonst; Eur. Hel. 1345 u. oft; οἶκον Xen. Mem. 1, 5,3; αἴθειν καὶ φθείρειν τὴν χώραν An. 4, 7,20. – Von einem Mädchen = [[schänden]], [[verführen]]; auch von Knaben, zur Unzucht verführen, Sp. – Das perf. ἔφθορα hat auch pass. Bdtg, bes. b. Sp.
}}
}}
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>f.</i> φθερῶ, <i>ao.</i> ἔφθειρα, <i>pf.</i> [[ἔφθαρκα]], <i>pf.2</i> [[ἔφθορα]] <i>d'ord. intr., qqf tr. chez les poètes att;<br />Pass. f.2</i> φθαρήσομαι, <i>ao.2</i> ἐφθάρην, <i>pf.</i> ἔφθαρμαι;<br /><b>I.</b> [[faire périr]] :<br /><b>1</b> détruire, dévaster, ruiner, acc. ; <i>au Pass., dans les formules de malédiction</i> φθείρου AR va au diable ! φθείρεσθε IL allez à la malheure ! φθείρεσθαι [[εἴς]] [[τι]] PLUT tomber dans une situation funeste, aller à sa perte ; φθ. [[πρός]] τινα DÉM s'attacher pour sa perte à qqn;<br /><b>2</b> laisser se gâter <i>ou</i> se perdre, amener la perte <i>ou</i> la ruine de : μῆλα OD de troupeau (par sa négligence);<br /><b>II.</b> [[gâter]] :<br /><b>1</b> corrompre, séduire, acc.;<br /><b>2</b> altérer par un mélange <i>en parl. de teinture, de couleurs</i>.<br />'''Étymologie:''' R. Φθαρ, perdre, détruire.
|btext=<i>f.</i> φθερῶ, <i>ao.</i> ἔφθειρα, <i>pf.</i> [[ἔφθαρκα]], <i>pf.2</i> [[ἔφθορα]] <i>d'ord. intr., qqf tr. chez les poètes att;<br />Pass. f.2</i> φθαρήσομαι, <i>ao.2</i> ἐφθάρην, <i>pf.</i> ἔφθαρμαι;<br /><b>I.</b> [[faire périr]] :<br /><b>1</b> [[détruire]], [[dévaster]], [[ruiner]], acc. ; <i>au Pass., dans les formules de malédiction</i> φθείρου AR va au diable ! φθείρεσθε IL allez à la malheure ! φθείρεσθαι [[εἴς]] τι PLUT tomber dans une situation funeste, aller à sa perte ; φθ. [[πρός]] τινα DÉM s'attacher pour sa perte à qqn;<br /><b>2</b> [[laisser se gâter]] <i>ou</i> se perdre, amener la perte <i>ou</i> la ruine de : μῆλα OD de troupeau (par sa négligence);<br /><b>II.</b> [[gâter]] :<br /><b>1</b> [[corrompre]], [[séduire]], acc.;<br /><b>2</b> [[altérer par un mélange]] <i>en parl. de teinture, de couleurs</i>.<br />'''Étymologie:''' R. Φθαρ, perdre, détruire.
}}
}}
{{elru
{{elru
Line 32: Line 32:
}}
}}
{{Thayer
{{Thayer
|txtha=[[future]] φθερῶ; 1st aorist ἐφθειρα; [[passive]], [[present]] φθείρομαι; 2nd aorist ἐφθάρην; 2future φθαρήσομαι; ([[akin]] to German verderben); the Sept. for שִׁחֵת; (from Homer down); to [[corrupt]], to [[destroy]]: [[properly]], [[τόν]] ναόν [[τοῦ]] Θεοῦ (in the [[opinion]] of the Jews the [[temple]] [[was]] [[corrupted]], or 'destroyed', [[when]] anyone [[defiled]] or in the slightest [[degree]] damaged [[anything]] in it, or if its guardians neglected [[their]] duties; cf. Deyling, Observations, sacrae, vol. ii, p. 505ff), dropping the [[figure]], to [[lead]] [[away]] a Christian [[church]] from [[that]] [[state]] of [[knowledge]] and [[holiness]] in [[which]] it [[ought]] to [[abide]], τινα, to [[punish]] [[with]] [[death]], [[ruin]] (A. V. [[corrupt]])), to be destroyed, to [[perish]]: ἐν τίνι, by a [[thing]], ἐν [[with]] a dative denoting the [[condition]], ἐν τῇ [[φθορά]] αὐτῶν, L T Tr WH. in an [[ethical]] [[sense]], to [[corrupt]], [[deprave]]: φθείρουσιν ἔθη χρηστά ὁμιλίαι κακαί (a [[saying]] of [[Menander]] ([[see]] [[ἦθος]], 2), [[which]] seems to [[have]] passed [[into]] a [[proverb]] ([[see]] Wetstein at the [[passage]]; Gataker, Advers. misc. l. i. c. 1, p. 174 f)), φθείρομαι [[ἀπό]] τίνος, to be so [[corrupted]] as to [[fall]] [[away]] from a [[thing]] ([[see]] [[ἀπό]], I:3d.), φθειρόμενον [[κατά]] τάς ἐπιθυμίας (R. V. waxeth [[corrupt]] etc.), [[διαφθείρω]], [[καταφθείρω]].)
|txtha=[[future]] φθερῶ; 1st aorist ἐφθειρα; [[passive]], [[present]] φθείρομαι; 2nd aorist ἐφθάρην; 2future φθαρήσομαι; ([[akin]] to German verderben); the Sept. for שִׁחֵת; (from Homer down); to [[corrupt]], to [[destroy]]: [[properly]], [[τόν]] ναόν τοῦ Θεοῦ (in the [[opinion]] of the Jews the [[temple]] [[was]] [[corrupted]], or 'destroyed', [[when]] anyone [[defiled]] or in the slightest [[degree]] damaged [[anything]] in it, or if its guardians neglected [[their]] duties; cf. Deyling, Observations, sacrae, vol. ii, p. 505ff), dropping the [[figure]], to [[lead]] [[away]] a Christian [[church]] from [[that]] [[state]] of [[knowledge]] and [[holiness]] in [[which]] it [[ought]] to [[abide]], τινα, to [[punish]] [[with]] [[death]], [[ruin]] (A. V. [[corrupt]])), to be destroyed, to [[perish]]: ἐν τίνι, by a [[thing]], ἐν [[with]] a dative denoting the [[condition]], ἐν τῇ [[φθορά]] αὐτῶν, L T Tr WH. in an [[ethical]] [[sense]], to [[corrupt]], [[deprave]]: φθείρουσιν ἔθη χρηστά ὁμιλίαι κακαί (a [[saying]] of [[Menander]] ([[see]] [[ἦθος]], 2), [[which]] seems to [[have]] passed [[into]] a [[proverb]] ([[see]] Wetstein at the [[passage]]; Gataker, Advers. misc. l. i. c. 1, p. 174 f)), φθείρομαι [[ἀπό]] τίνος, to be so [[corrupted]] as to [[fall]] [[away]] from a [[thing]] ([[see]] [[ἀπό]], I:3d.), φθειρόμενον [[κατά]] τάς ἐπιθυμίας (R. V. waxeth [[corrupt]] etc.), [[διαφθείρω]], [[καταφθείρω]].)
}}
}}
{{grml
{{grml
|mltxt=ΝΜΑ, και [[φθαίρω]] ΜΑ, και αιολ. τ. [[φθέρρω]], και αρκαδ. τ. [[φθήρω]], Α<br />[[καταστρέφω]]<br /><b>2.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] να χαλάσει με τη συνεχή ή κακή [[χρήση]] (α. «αν [[φοράς]] [[συνεχώς]] το ίδιο [[παντελόνι]], θα το φθείρεις στο [[τέλος]]» β. «ποσὶν φθείροντα πλοῦτον ἀργυρωνή τους θ' ὑφάς», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> [[προκαλώ]] πνευματική ή [[ηθική]] [[φθορά]], [[διαφθείρω]] («ὁμιλίαι κακαὶ φθείρουσιν ἤθη χρηστά», αρχ. γνωμ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br />(το μέσ.) <i>φθείρομαι</i><br /><b>μτφ.</b> α) [[χάνω]] σταδιακά το [[κύρος]] και την [[υπόληψη]] μου<br />β) (στην [[ποίηση]]) [[αδυνατίζω]] («τα [[τέκνα]] τριγύρου / φθαρμένα και μαύρα / σαν ίσκιους ονείρου», <b>Σολωμ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (σχετικά με πρόσ.) [[φονεύω]]<br /><b>2.</b> ([[ιδίως]] σχετικά με παρθένες) [[αποπλανώ]] ή [[ατιμάζω]]<br /><b>3.</b> [[διαφθείρω]] κάποιον με χρήματα ή με δώρα<br /><b>4.</b> [[αναμιγνύω]] [[μερικά]] [[σταθερά]] χρώματα με σκοπό την [[δημιουργία]] μιας χρωματικής παραλλαγής<br /><b>5.</b> <b>παθ.</b> α) (για ταξιδιώτες στη [[στεριά]] ή για ναυτικούς) [[περιπλανώμαι]]<br />β) [[περιπίπτω]] σε μια [[κατάσταση]] χειρότερη από αυτήν που ήμουν [[προηγουμένως]]<br />γ) <b>ιατρ.</b> [[υφίσταμαι]] [[διαταραχή]] («ἡ κοιλίη φθαρήσεται», Ιπποκρ.)<br />δ) (για [[γυναίκα]]) καθίσταμαι [[στείρα]] («χέρσους φθαρῆναι κἀγάμους ὑμᾱς», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>6.</b> (το β' εν. και πληθ. πρόσ. προστ. μέσ. ενεστ. ως [[κατάρα]]) <i>φθείρου</i>! και <i>φθείρεσθε</i>!<br />να χαθείς!, να χαθείτε!<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «φθείρομαί τινος» — απομακρύνομαι από κάποιον, [[εγκαταλείπω]] (<b>Ευρ.</b>)<br />β) «φθείρομαι εἴς τι [ή [[πρός]] τι]»<br />(για φορτικούς ανθρώπους και για κόλακες) [[πέφτω]] ορμητικά [[πάνω]] σε κάποιον (<b>Δημοσθ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[φθείρω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>φθερ</i>-<i>jω</i>) ανάγεται στην απαθή [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>g</i><sup>zw</sup><i>her</i>- «ρέω, χύνομαι, εξαφανίζομαι», με ηχηρό δασύ χειλοϋπερωικό <i>g</i><sup>zw</sup><i>h</i>- (όπως φαίνεται και από την [[εναλλαγή]] αρκτικού <i>φθ</i>/<i>ψ</i>, <b>πρβλ.</b> τον διαλ. τ. [[ψείρει]], <b>βλ.</b> και [[φθάνω]], [[φθίνω]]) και συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>kşarati</i> «ρέει, χύνεται, εξαφανίζεται», <i>kşara</i>- «[[νερό]]», αβεστ. <i>yžara</i><sup>i</sup><i>ti</i> «ρέει». Εκτός από την κύρια σημ., το ρ. [[φθείρω]] [[καθώς]] και ορισμένα σύνθ. (<b>πρβλ.</b> <i>συμφθείρομαι</i>) και παρ. (<b>πρβλ.</b> [[φθορά]]) εμφανίζουν μια ιδιαίτερη [[τεχνική]] σημ. «[[αναμιγνύω]] χρώματα», η οποία έχει προέλθει με μια σημασιολογική [[εξέλιξη]], που σημειώθηκε μόνο στην Ελληνική, από τη σημ. «[[φθείρω]], [[χαλώ]] την [[καθαρότητα]] τών χρωμάτων με την [[ανάμιξη]] τους». Οι διαλεκτικοί τ. [[φθήρω]] και [[φθέρρω]] έχουν προέλθει από τον τ. <i>φθερ</i>-<i>jω</i> με [[επένθεση]] του -<i>j</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>κτενjω</i> <span style="color: red;"><</span> ιων.-αττ. [[κτείνω]], αρκαδ. <i>κτήνω</i>, λεσβ. [[κτέννω]]), ενώ ο τ. [[φθαίρω]] έχει σχηματιστεί από τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>φθαρ</i>- του ρ. (<b>πρβλ.</b> [[κταίνω]]: [[κτείνω]]). Τέλος, από το ρ. [[φθείρω]] προέρχονται παρ. και σύνθ. τ. που εμφανίζουν τις μορφές <i>φθορ</i>- της ετεροιωμένης βαθμίδας (<b>πρβλ.</b> <i>φθορ</i>-<i>ά</i>, <i>φθόρ</i>-<i>ος</i>, [[καθώς]] και τα σύνθ. σε -<i>φθορος</i>) και <i>φθαρ</i>-της συνεσταλμένης (<b>πρβλ.</b> <i>φθάρ</i>-<i>μα</i>, <i>φθαρ</i>-<i>τός</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[φθαρτικός]], [[φθαρτός]], [[φθορά]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[φθάρμα]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[φθόρος]]·<b>μσν.</b> [[φθάρσις]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[φθαρμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[φθερσίβροτος]], [[φθερσιγενής]]. (Β' συνθετικό) [[διαφθείρω]], [[παραφθείρω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αποφθείρω]], [[εκφθείρω]], [[καταφθείρω]], [[προφθείρω]], [[συμφθείρω]], [[υποφθείρω]]].
|mltxt=ΝΜΑ, και [[φθαίρω]] ΜΑ, και αιολ. τ. [[φθέρρω]], και αρκαδ. τ. [[φθήρω]], Α<br />[[καταστρέφω]]<br /><b>2.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] να χαλάσει με τη συνεχή ή κακή [[χρήση]] (α. «αν [[φοράς]] [[συνεχώς]] το ίδιο [[παντελόνι]], θα το φθείρεις στο [[τέλος]]» β. «ποσὶν φθείροντα πλοῦτον ἀργυρωνή τους θ' ὑφάς», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> [[προκαλώ]] πνευματική ή [[ηθική]] [[φθορά]], [[διαφθείρω]] («ὁμιλίαι κακαὶ φθείρουσιν ἤθη χρηστά», αρχ. γνωμ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br />(το μέσ.) <i>φθείρομαι</i><br /><b>μτφ.</b> α) [[χάνω]] σταδιακά το [[κύρος]] και την [[υπόληψη]] μου<br />β) (στην [[ποίηση]]) [[αδυνατίζω]] («τα [[τέκνα]] τριγύρου / φθαρμένα και μαύρα / σαν ίσκιους ονείρου», <b>Σολωμ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (σχετικά με πρόσ.) [[φονεύω]]<br /><b>2.</b> ([[ιδίως]] σχετικά με παρθένες) [[αποπλανώ]] ή [[ατιμάζω]]<br /><b>3.</b> [[διαφθείρω]] κάποιον με χρήματα ή με δώρα<br /><b>4.</b> [[αναμιγνύω]] [[μερικά]] [[σταθερά]] χρώματα με σκοπό την [[δημιουργία]] μιας χρωματικής παραλλαγής<br /><b>5.</b> <b>παθ.</b> α) (για ταξιδιώτες στη [[στεριά]] ή για ναυτικούς) [[περιπλανώμαι]]<br />β) [[περιπίπτω]] σε μια [[κατάσταση]] χειρότερη από αυτήν που ήμουν [[προηγουμένως]]<br />γ) <b>ιατρ.</b> [[υφίσταμαι]] [[διαταραχή]] («ἡ κοιλίη φθαρήσεται», Ιπποκρ.)<br />δ) (για [[γυναίκα]]) καθίσταμαι [[στείρα]] («χέρσους φθαρῆναι κἀγάμους ὑμᾱς», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>6.</b> (το β' εν. και πληθ. πρόσ. προστ. μέσ. ενεστ. ως [[κατάρα]]) <i>φθείρου</i>! και <i>φθείρεσθε</i>!<br />να χαθείς!, να χαθείτε!<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «φθείρομαί τινος» — απομακρύνομαι από κάποιον, [[εγκαταλείπω]] (<b>Ευρ.</b>)<br />β) «φθείρομαι εἴς τι [ή [[πρός]] τι]»<br />(για φορτικούς ανθρώπους και για κόλακες) [[πέφτω]] ορμητικά [[πάνω]] σε κάποιον (<b>Δημοσθ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[φθείρω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>φθερ</i>-<i>jω</i>) ανάγεται στην απαθή [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>g</i><sup>zw</sup><i>her</i>- «ρέω, χύνομαι, εξαφανίζομαι», με ηχηρό δασύ χειλοϋπερωικό <i>g</i><sup>zw</sup><i>h</i>- (όπως φαίνεται και από την [[εναλλαγή]] αρκτικού <i>φθ</i>/<i>ψ</i>, <b>πρβλ.</b> τον διαλ. τ. [[ψείρει]], <b>βλ.</b> και [[φθάνω]], [[φθίνω]]) και συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>kşarati</i> «ρέει, χύνεται, εξαφανίζεται», <i>kşara</i>- «[[νερό]]», αβεστ. <i>yžara</i><sup>i</sup><i>ti</i> «ρέει». Εκτός από την κύρια σημ., το ρ. [[φθείρω]] [[καθώς]] και ορισμένα σύνθ. (<b>πρβλ.</b> <i>συμφθείρομαι</i>) και παρ. (<b>πρβλ.</b> [[φθορά]]) εμφανίζουν μια ιδιαίτερη [[τεχνική]] σημ. «[[αναμιγνύω]] χρώματα», η οποία έχει προέλθει με μια σημασιολογική [[εξέλιξη]], που σημειώθηκε μόνο στην Ελληνική, από τη σημ. «[[φθείρω]], [[χαλώ]] την [[καθαρότητα]] τών χρωμάτων με την [[ανάμιξη]] τους». Οι διαλεκτικοί τ. [[φθήρω]] και [[φθέρρω]] έχουν προέλθει από τον τ. <i>φθερ</i>-<i>jω</i> με [[επένθεση]] του -<i>j</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>κτενjω</i> <span style="color: red;"><</span> ιων.-αττ. [[κτείνω]], αρκαδ. <i>κτήνω</i>, λεσβ. [[κτέννω]]), ενώ ο τ. [[φθαίρω]] έχει σχηματιστεί από τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>φθαρ</i>- του ρ. (<b>πρβλ.</b> [[κταίνω]]: [[κτείνω]]). Τέλος, από το ρ. [[φθείρω]] προέρχονται παρ. και σύνθ. τ. που εμφανίζουν τις μορφές <i>φθορ</i>- της ετεροιωμένης βαθμίδας (<b>πρβλ.</b> <i>φθορ</i>-<i>ά</i>, <i>φθόρ</i>-<i>ος</i>, [[καθώς]] και τα σύνθ. σε -<i>φθορος</i>) και <i>φθαρ</i>-της συνεσταλμένης ([[πρβλ]]. [[φθάρμα]], [[φθαρτός]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[φθαρτικός]], [[φθαρτός]], [[φθορά]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[φθάρμα]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[φθόρος]]·<b>μσν.</b> [[φθάρσις]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[φθαρμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[φθερσίβροτος]], [[φθερσιγενής]]. (Β' συνθετικό) [[διαφθείρω]], [[παραφθείρω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αποφθείρω]], [[εκφθείρω]], [[καταφθείρω]], [[προφθείρω]], [[συμφθείρω]], [[υποφθείρω]]].
}}
}}
{{lsm
{{lsm
Line 51: Line 51:
{{mantoulidis
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[καταστρέφω]]). Συγγενικό μέ τό [[φθίνω]] τοῦ ὁποίου εἶναι ἐκτεταμένος [[τύπος]]. Ρίζα φθερ-, φθαρ-. Θέμα φθερ+j → φθερ-j-ω → φθέρρω → μέ ἁπλοποίηση τῶν ρ → φθέρω καί μέ ἀντέκταση = [[φθείρω]]. Μέ μετάπτωση τό [[θέμα]] γίνεται φθορκαί φθαρ-. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[φθείρ]] -ρός (=[[ψεῖρα]]), [[φθειριάω]] (=[[ψειριάζω]]), [[φθειρίασις]], [[φθειρίζομαι]] (=[[ψειρίζομαι]]), [[φθορά]], [[διαφθορά]], [[παραφθορά]], [[φθορεύς]], [[διαφθορεύς]], [[φθορικός]], [[φθόριος]], [[φθόρος]], [[ἄφθορος]], [[ἀδιάφθορος]], [[θυμοφθόρος]], [[οἰκοφθόρος]], [[ψυχοφθόρος]], [[φθάρμα]], [[φθάρσις]], [[φθαρτικός]], [[φθαρτός]], [[ἄφθαρτος]], [[ἀδιάφθαρτος]], [[εὐδιάφθαρτος]].
|mantxt=(=[[καταστρέφω]]). Συγγενικό μέ τό [[φθίνω]] τοῦ ὁποίου εἶναι ἐκτεταμένος [[τύπος]]. Ρίζα φθερ-, φθαρ-. Θέμα φθερ+j → φθερ-j-ω → φθέρρω → μέ ἁπλοποίηση τῶν ρ → φθέρω καί μέ ἀντέκταση = [[φθείρω]]. Μέ μετάπτωση τό [[θέμα]] γίνεται φθορκαί φθαρ-. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[φθείρ]] -ρός (=[[ψεῖρα]]), [[φθειριάω]] (=[[ψειριάζω]]), [[φθειρίασις]], [[φθειρίζομαι]] (=[[ψειρίζομαι]]), [[φθορά]], [[διαφθορά]], [[παραφθορά]], [[φθορεύς]], [[διαφθορεύς]], [[φθορικός]], [[φθόριος]], [[φθόρος]], [[ἄφθορος]], [[ἀδιάφθορος]], [[θυμοφθόρος]], [[οἰκοφθόρος]], [[ψυχοφθόρος]], [[φθάρμα]], [[φθάρσις]], [[φθαρτικός]], [[φθαρτός]], [[ἄφθαρτος]], [[ἀδιάφθαρτος]], [[εὐδιάφθαρτος]].
}}
{{lxth
|lthtxt=''[[vastare]], [[perdere]]'', to [[ravage]], [[ruin]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.23.3/ 1.23.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.30.3/ 1.30.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.69.5/ 1.69.5], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.141.7/ 1.141.7]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.11.6/ 2.11.6]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.57.1/ 2.57.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.58.2/ 2.58.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.91.1/ 2.91.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.101.5/ 2.101.5]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.85.4/ 3.85.4], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.93.2/ 3.93.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.93.3/ 3.93.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.116.1/ 3.116.1] (<i>de Aetna</i> <i>concerning Aetna</i>), [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.61.1/ 4.61.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%204.66.1/ 4.66.1]. 92. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.51.2/ 5.51.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.34.8/ 6.34.8]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.82.4/ 6.82.4], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.46.5/ 8.46.5],<br><i>item</i> <i>likewise</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%208.50.2/ 8.50.2]. <i>item</i> <i>likewise</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%208.85.2/ 8.85.2].<br>PASS. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.2.4/ 1.2.4], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.24.4/ 1.24.4], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%201.24.6/ 1.24.6]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.82.3/ 1.82.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.110.1/ 1.110.1], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.141.7/ 1.141.7], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.99.5/ 2.99.5], [<i>vulgo</i> <i>commonly</i> διεφθάρησαν]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.13.3/ 3.13.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.39.8/ 3.39.8],<br><i>item</i> <i>likewise</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%203.46.3/ 3.46.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%203.92.2/ 3.92.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%203.39.3/ 3.39.3], [<i>vulgo additur</i> <i>commonly added</i> πολέμῳ] [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.52.1/ 5.52.1] (<i>de Heraclea</i> <i>concerning Heraclea</i>), [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.12.3/ 7.12.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.13.2/ 7.13.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.48.5/ 7.48.5], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.78.1/ 8.78.1].
}}
{{trml
|trtx====[[destroy]]===
Akkadian: 𒄢; Aklanon: guba'; Albanian: shkatërroj; Arabic: دَمَّرَ‎; Egyptian Arabic: روح‎, خرب‎; Armenian: ոչնչացնել; Azerbaijani: məhv etmək, dağıtmaq; Belarusian: знішчаць, ні́шчыць, зні́шчыць, руйнаваць, зруйнаваць; Breton: freuzañ; Bulgarian: унищожавам, унищожа, разрушавам, разруша; Catalan: destruir; Cebuano: guba; Central Huishui Hmong: kom puas rau; Cherokee: ᎠᏲᏍᏙᏗ; Chinese Mandarin: 銷毀/销毁, 摧毀/摧毁, 破壞/破坏, 毀壞/毁坏; Choctaw: nasholichi; Czech: ničit, zničit; Danish: ødelægge; Dutch: [[vernietigen]], [[vernielen]], [[verwoesten]], [[kapot maken]], [[slopen]]; Esperanto: ekstermi, detrui; Estonian: hävitama; Evenki: эвми; Finnish: tuhota, hävittää; French: [[détruire]]; Middle French: gaster, destruire, mehaignier; Old French: gaster, destruire, mehaignier; Friulian: distruzi, distrugi; Galician: destruír; Georgian: განადგურება, მოსპობა, დაქცევა, დანგრევა; German: [[zerstören]], [[vernichten]], [[kaputtmachen]]; Gothic: 𐌵𐌹𐍃𐍄𐌾𐌰𐌽; Greek: [[καταστρέφω]]; Ancient Greek: [[ἀπόλλυμι]], [[ὄλλυμι]], [[ἀείρω]], [[ἀϊστόω]], [[πέρθω]], [[πορθέω]], [[ἀναιρέω]], [[ἀναλίσκω]], [[λύω]], [[διαλύω]], [[καταλύω]], [[ὀλέκω]], [[φθείρω]], [[ἀποφθείρω]], [[διαφθείρω]], [[ἐκφθείρω]], [[καταφθείρω]], [[φθίνω]], [[φθίω]], [[καταχράομαι]]; Hawaiian: luku; Hebrew: הָרַס‎; Higaonon: naguba; Hindi: नष्ट करना, नाश करना, बर्बाद करना; Hungarian: megsemmisít, pusztít, elpusztít, tönkretesz, szétrombol; Icelandic: eyðileggja, rústa, skemma; Ido: destruktar; Irish: slad; Italian: [[distruggere]], [[annichilare]]; Japanese: 破壊する, 壊す, 潰す, 破る; Khmer: កំទេច, បំផ្លាញ; Korean: 파괴하다, 말살하다, 부수다; Kumyk: дагъытмакъ; Kurdish Northern Kurdish: têkşikandin; Lao: ທໍາລາຍ; Latgalian: nycynuot, iznycynuot, propuļdeit; Latin: [[populor]], [[deleo]], [[aufero]], [[aboleo]], [[abolefacio]]; Latvian: iznīcināt; Lithuanian: sunaikinti; Livonian: nītsiņtõ; Macedonian: уништува, уништи; Malay: musnah; Manchu: ᡝᡶᡠᠯᡝᠮᠪᡳ; Maori: whakakorekore, hoepapa, whakamōtī, kōpenupenu, whakangawhi, whakangahi, kaiauru, whakahotu, hoepapa, urupatu, whakamōtī, whakapakaru; Mirandese: çtruir, çtroçar; Mongolian Cyrillic: суйтгэх, сүйтгэх; Nanai: хэпули-; Ngazidja Comorian: hwangamiza; Norman: dêtruithe; Norwegian Bokmål: ødelegge; Persian: از بین بردن‎; Phoenician: 𐤀𐤁𐤃‎; Polish: niszczyć, zniszczyć, rujnować, zrujnować; Portuguese: [[destruir]], [[estraçalhar]], [[arruinar]], [[destroçar]], [[detonar]]; Romanian: distruge, nimici; Russian: [[уничтожать]], [[уничтожить]], [[разрушать]], [[разрушить]]; Sanskrit: नाशयति; Scots: cannoch; Scottish Gaelic: dì-làraich; Serbo-Croatian Cyrillic: уништавати, у̀ништити; Roman: uništávati, ùništiti; Slovak: ničiť, zničiť, znehodnotiť; Slovene: uničevati, uničiti; Sotho: a timetse; Spanish: [[destruir]], [[romper]], [[destrozar]]; Sumerian: 𒋗𒅆𒌨; Swahili: -haribu; Swedish: förstöra; Tagalog: sirain, wasakin; Tajik: нест кардан; Thai: ทำลาย; Tocharian B: näk-, kärst-; Turkish: yok etmek, mahvetmek; Ugaritic: 𐎕𐎎𐎚; Ukrainian: нищити, знищувати, знищити, руйнувати, зруйнувати, розвалюватити, розвалити; Urdu: برباد کرنا‎; Uzbek: yoʻq qilmoq, bitirmoq; Vietnamese: huỷ hoại, phá hoại, phá huỷ; Walloon: distrure; Welsh: dinistrio; Yiddish: חרובֿ מאַכן‎
}}
}}