ἀσπίς: Difference between revisions

|Definition=ίδος, ἡ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[shield]], [[εὔκυκλος]] <span class="bibl">Il.14.428</span>, al.; [[κυκλοτερής]] <span class="bibl">Hdt.1.194</span>; ἀσπίδος [[κύκλος]] <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>489</span>; ὀμφαλόεσσα <span class="bibl">Il.4.448</span>, al.; opp. [[Thracian]] [[πέλτη]] and [[Persian]] [[γέρρον]], <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>2.1.6</span>, <span class="bibl"><span class="title">Mem.</span>3.9.2</span>; ἀσπίδα [[ῥῖψαι]], [[ἀποβαλεῖν]], <span class="bibl">Anacr.28</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>19</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.5.95</span>: to [[estimate]] a [[victory]], ἀσπίδας ἔλαβον ὡς διακοσίας <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>1.2.3</span>: metaph., οὗτος γὰρ ἡμῖν ἀ. οὐ μικρὰ θράσους <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1437</span>; τὴν ἀ. ἀποβέβληκεν τοῦ βίον Nicostr. Com.<span class="bibl">29</span>, cf. <span class="bibl">Lib.<span class="title">Or.</span>62.47</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> collective, [[body of men-at-arms]], ὀκτακισχιλίη ἀσπίς <span class="bibl">Hdt.5.30</span>, cf. <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>78</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.7.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> military phrases, ἐπ' ἀσπίδας πέντε καὶ εἴκοσι [[τάξασθαι]] to be drawn up twenty-five [[deep]] or in [[file]], <span class="bibl">Th.4.93</span>; στρατιὰν τεταγμένην οὐκ ἐπ' ὀλίγων ἀσπίδων <span class="bibl">Id.7.79</span>; [[ἵστασθαι]] ἐπὶ τρεῖς ἀσπίδας <span class="bibl">Ar.<span class="title">Fr.</span>66</span>; [[ἐπὶ μιᾶς ἀσπίδος]] in single line, <span class="bibl">Isoc.6.99</span>; [[ἐπ' ἀσπίδα]], [[παρ' ἀσπίδα]] (opp. [[ἐπὶ δόρυ]]), [[on the left]], [[towards the left]] or [[to the left]], because the [[shield]] was on the [[left]] [[arm]], <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.5.6</span>, <span class="bibl"><span class="title">An.</span>4.3.26</span>; [[παρ' ἀσπίδος]] <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>624</span>; [[ἐξ ἀσπίδος]] <span class="bibl">Plb.11.23.5</span>; but [[παρ' ἀσπίδα]], literally, [[beside the shield]], <span class="bibl">Il. 16.400</span>; [[παρ' ἀσπίδα στῆναι]] = [[stand]] in [[battle]], <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>250</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ph.</span>1001</span>; παρ' ἀσπίδα [[βεβηκέναι]] ib.<span class="bibl">1073</span>; [[ἐκπονεῖν]] <span class="bibl">Id.<span class="title">Or.</span>653</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Hel.</span>734</span>; ἐς ἀσπίδ' [[ἥξειν]] <span class="bibl">Id.<span class="title">Ph.</span>1326</span>; ἀσπίδας [[συγκλείειν]] (cf. [[συγκλείω]]); ἀσπίδα [[τίθεσθαι]] = [[serve]] in the [[rank]]s, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>756a</span>; but [[θέσθαι τὰς ἀσπίδας]] = [[pile]] [[shield]]s, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>2.4.12</span>; [[ἐπειδὰν ἀσπὶς ψοφῇ]] when the [[shield]]s [[ring]], i.e. when two bodies of men [[meet]] in a [[charge]], <span class="bibl">Id.<span class="title">An.</span>4.3.29</span>; ἀσπίδα [[ἀναδέξαι]], [[ἆραι]], as a [[signal]], <span class="bibl">Hdt.6.115</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>2.1.27</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> of a [[round]], [[flat]] [[bowl]], <span class="bibl">Aristopho 14</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> [[boss]] on a [[door]], <span class="title">IG</span>4.1484.79 (Epid.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[asp]], [[Egyptian]] [[cobra]], [[Coluber haié]], <span class="bibl">Hdt.4.191</span>, <span class="bibl">Men.702</span>, <span class="bibl">Nic.<span class="title">Th.</span>158</span>, <span class="bibl">Ph.2.570</span>, <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>10.31</span>; a play on signff. I and II, <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>23</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[ornament]] in this form, <span class="title">OGI</span>90.43 (Rosetta).</span>

|dgtxt=-ίδος, ἡ<br /><b class="num">• Prosodia:</b> [-ῐ-]<br /><b class="num">• Morfología:</b> [eol. nom. plu. ἄσπιδες Alc.140.11]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[escudo]] εὖ δ' ἀσπίδα θέσθω que (cada uno) prepare el escudo</i>, <i>Il</i>.2.382;<br /><b class="num">a)</b> del tipo micénico que cubría el cuerpo ἀμφιβρότη ... ἀ. <i>Il</i>.11.32, στρεφθεὶς γὰρ μετόπισθεν ἐν ἀσπίδος ἄντυγι πάλτο, τὴν αὐτὸς φορέεσκε ποδηνεκέ' ... <i>Il</i>.15.645, ἀ. ὀμφαλοέσση <i>Il</i>.6.118, cf. 4.448, c. el adj. εὔκυκλος parece referirse al mismo tipo de escudo <i>Il</i>.5.453, 797, 12.426, 13.715, 14.428;<br /><b class="num">b)</b> pequeño y redondo como el de época posterior (cf. c) ὑπὸ κρασὶν δ' ἔχον ἀσπίδας con los escudos bajo las cabezas</i>, <i>Il</i>.10.152, αἴνυτ' ἀπὸ στήθεσφι παναίολον ἀσπίδα τ' ὤμων <i>Il</i>.11.374;<br /><b class="num">c)</b> después de Homero [[escudo redondo]] de los hoplitas, a veces con referencia explícita, op. a πέλτη X.<i>Mem</i>.3.9.2, προδούσης με τῆς ἀσπίδος traicionándome el escudo</i> Plu.2.190b<br /><b class="num">•</b>gener. μεσσηγὺς κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος Hes.<i>Sc</i>.417, θαέομαι σαφὲς δράκοντα ποικίλον αἰθᾶς [[Ἀλκμᾶν]]' ἐπ' ἀσπίδος νωμῶντα Pi.<i>P</i>.8.46, κόιλαι ἄσπιδες Alc.l.c., cf. Tyrt.1.50, Mimn.12A, (πλοῖα) ἀσπίδος τρόπον κυκλοτερέα ποιήσαντες haciendo barcas de forma redonda como un escudo</i> Hdt.1.194, ἀσπίδος κύκλον A.<i>Th</i>.489, ὡς μάλιστα τῇ τοῦ ἐν δεξιᾷ παρατεταγμένου ἀσπίδι lo más próximo posible al escudo del situado a la derecha</i> Th.5.71, ὅσ' ἀ. [[ἔγχος]] θ' ἥδε σοι παμπησία E.<i>Io</i> 1305;<br /><b class="num">d)</b> de diversos tipos de escudo αἱ ἀσπίδες αἱ ξυλίναι αἱ Αἰγυπτίαι X.<i>An</i>.2.1.6, cf. Aen.Tact.29.11, 12, 37.6, ἀ. χαλκή [[LXX]] 1<i>Re</i>.17.6, Nonn.<i>D</i>.28.5, αἱ χρυσαῖ καὶ χαλκαῖ ἀσπίδες [[LXX]] 1<i>Ma</i>.6.39, ἀ. πετρήεσσα Nonn.<i>D</i>.45.196, ἡ πέλτη ἀ. ἐστιν ἴτυν οὐκ ἔχουσα Arist.<i>Fr</i>.498;<br /><b class="num">e)</b> [[escudo]] como ofrenda τὰς ἀσπίδας [[Διότιμος]] ἔδωκε D.18.114, cf. 45.85, <i>IG</i> 1³.354.82, 357.73 (ambas V a.C.), ἐπίσημον οὖν τὴν ἀσπίδ' εἰς τὴν τοῦ Διὸς στοὰν ἀνήθηκαν Men.<i>Fr</i>.459.1<br /><b class="num">•</b>[[escudo]] n. de una competición <i>IG</i> 14.746.18 (I/II d.C.), 739.10 (III d.C.), <i>IG</i> 2².3169.12 (III d.C.);<br /><b class="num">f)</b> en frases hechas: ἀσπίδα ῥίψας arrojando el escudo e.d. dándose a la fuga</i> Anacr.85, ἧν (ἀσπίδα) ... κάλλιπον Archil.12, ἀσπίδα ... ἀποβαλεῖν Ar.<i>V</i>.17, τὰς ἀσπίδας ἀποβαλεῖν Isoc.<i>Ep</i>.2.6<br /><b class="num">•</b>op. [[οἱ τὴν ἀσπίδα τιθέμενοι]] los que llevan el escudo e.d. los que sirven como soldados</i> Pl.<i>Lg</i>.756a, pero θέσθαι ... τὰς ἀσπίδας dejar los escudos en el suelo</i> para hacer un alto X.<i>HG</i> 2.4.12<br /><b class="num">•</b>ἐπειδὰν ... ἀ. ψοφῇ cuando el escudo resuene e.d. cuando se produzca el combate cuerpo a cuerpo</i> X.<i>An</i>.4.3.29<br /><b class="num">•</b>para calcular el material de guerra capturado en una victoria ἀσπίδας ἔλαβον ὡς διακοσίας X.<i>HG</i> 1.2.3;<br /><b class="num">g)</b> en sg. c. prep. significando [[por la parte del escudo]] e.d. [[por la izquierda]] Πρόνοον πρῶτον [[βάλε]] δουρὶ φαεινῷ στέρνον γυμνωθέντα παρ' ἀσπίδα hirió con la refulgente lanza primero a Prónoo que dejaba al descubierto el pecho por la parte del escudo</i>, <i>Il</i>.16.400, παρ' ἀσπίδος A.<i>Th</i>.624, παρ' ἀσπίδα X.<i>An</i>.4.3.26, ἐπ' ἀσπίδα X.<i>Cyr</i>.7.5.6, ἐξ ἀσπίδος Plb.11.23.5;<br /><b class="num">h)</b> c. prep. y un numeral [[en fondo]] ἐπ' ἀσπίδας δὲ πέντε μὲν καὶ εἴκοσι Θηβαῖοι ἐτάξαντο los tebanos se colocaron de veinticinco escudos en fondo</i> Th.4.93, ἵστασθαι ... ἐπὶ τρεῖς ἀσπίδας Ar.<i>Fr</i>.72, ἐπὶ μιᾶς ἀσπίδος en hilera</i>, en fila india</i> Isoc.6.99, τὴν πεζῆν στρατιὰν παρατεταγμένην οὐκ ἐπ' ὀλίγων ἀσπίδων la infantería formada no en pocas filas</i> Th.7.79;<br /><b class="num">i)</b> [[παρ' ἀσπίδα]] = [[junto al escudo]] e.d. [[en el combate]] [[παρ' ἀσπίδα στῆναι]] = [[resistir]], [[aguantar]] en el [[combate]]</i> E.<i>Med</i>.250, στάντες παρ' ἀσπίδα E.<i>Ph</i>.1001, παρ' ἀσπίδα βέβηκας E.<i>Ph</i>.1073, παρ' ἀσπίδ' ἐκπονῶν E.<i>Or</i>.653, E.<i>Hel</i>.734<br /><b class="num">•</b>[[ἐς ἀσπίδ' ἥξειν]] = [[ir al combate]]</i> E.<i>Ph</i>.1326;<br /><b class="num">j)</b> como señal [[ἀναδέξαι]] ἀσπίδα Hdt.6.115, ἆραι ἀσπίδα X.<i>HG</i> 2.1.27, Ἄρης ... ἀσπίδα τύψεν ἀκωκῇ δούρατος Call.<i>Del</i>.136.<br /><b class="num">2</b> sg. colectivo [[cuerpo de ejército]] ὀκτακισχιλίη ἀ. Hdt.5.30, πολλὴν ἀθροίσας ἀσπίδ' [[Ἀργείων]] E.<i>Ph</i>.78<br /><b class="num">•</b>[[cuerpo de ejército de hoplitas]] op. [[πελτασταί]]: ἀ. μυρία καὶ τετρακοσία X.<i>An</i>.1.7.10.<br /><b class="num">II</b> fig. [[protección]], [[cobijo]] οὗτος γὰρ ἡμῖν ἀ. οὐ σμικρὰ θράσους A.<i>A</i>.1437, ἀσπίδ' ἀποβέβληκεν οὗτος τοῦ βίου ref. a la παρρησία Nicostr.Com.30, Ἡλιωδόρου τὴν ἀσπίδα προσλαβεῖν ref. a un orador, Lib.<i>Or</i>.62.47, λήμψεται ἀσπίδα ἀκαταμάχητον ὁσιότητα tomará como escudo invencible la santidad</i> [[LXX]] <i>Sap</i>.5.19.<br /><b class="num">III</b> <b class="num">1</b>cierto [[recipiente]] [[εὐκύκλωτος]] ἀσπίς Aristopho 13.2.<br /><b class="num">2</b> [[saliente]] o [[picaporte]] de una [[puerta]] <i>IG</i> 4.1484.79 (Epidauro).<br /><b class="num">IV</b> zool.<br /><b class="num">1</b> [[áspid de Egipto o de Cleopatra]], [[Coluber haié]] Hdt.4.191, Nic.<i>Th</i>.158, Ph.2.570, Ael.<i>NA</i> 10.31, D.C.51.11.2<br /><b class="num">•</b>en juego de palabras con I 2 Ar.<i>V</i>.23.<br /><b class="num">2</b> gener. [[áspid]], [[serpiente venenosa]], [[víbora]] ἀσπίδων ὑπὸ τὰ χείλη [[LXX]] <i>Ps</i>.13.3, ὁ οἶνος ... θυμὸς ἀσπίδων [[ἀνίατος]] [[LXX]] <i>De</i>.32.33, ᾠὰ ἀσπίδων ἔρρηξαν [[LXX]] <i>Is</i>.59.5.<br /><b class="num">3</b> el zoofito <i>[[Pennatula rubra]]</i> Arist.<i>HA</i> 532^b22.<br /><b class="num">V</b> [[adorno en forma de áspid]], <i>OGI</i> 90.43 (Roseta II a.C.).<br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. dud.; quizá rel. c. σπιδέος y σπίδιος q.u. deriv. de *ἀν-σπις, o c. Ϝασ-σπιδ- de Ϝασ- ‘[[piel]]’, pero no hay huellas de Ϝ. Tb. se ha rel. c. aaa. <i>aspa</i> ‘[[álamo]]’. Lo más prob. es que sea un prést.

|btext=ίδος (ἡ) :<br />bouclier (rond) ; <i>p. suite</i> :<br /><b>1</b> troupe armée de boucliers ; μυρία [[ἀσπίς]] XÉN 10 000 boucliers, <i>càd</i> 10 000 hommes armés de boucliers;<br /><b>2</b> <i>t. de tact., pour désigner</i> • soit les rangs de soldats : ἐπ’ ἀσπίδας THC <i>ou</i> ἐπ’ ἀσπίδων [[πέντε]] καὶ [[εἴκοσι]] τάττεσθαι THC être rangé sur vingt-cinq rangs ; ἐπὶ μιᾶς ἀσπίδος ISOCR sur un seul rang ; • soit certains mouvements militaires : παρ’ ἀσπίδα καθίστασθαι XÉN se placer du côté du bouclier, <i>càd</i> à gauche ; ἐπ’ ἀσπίδα XÉN par le flanc gauche;<br /><b>3</b> [[abri]], [[protection]];<br /><b>4</b> aspic, serpent venimeux.<br />'''Étymologie:''' DELG peu clair -- Babiniotis pê apparenté à [[σπιδής]], « ce qui protège tout le long du corps ».

|mltxt=η (AM [[ἀσπίς]], -[[ίδος]])<br /><b>1.</b> αρχαιότατο αμυντικό όπλο, κατασκευασμένο από [[δέρμα]] βοδιού στερεωμένο [[πάνω]] σε ξύλινο [[σκελετό]], ο [[οποίος]] περιβάλλεται από μετάλλινη άντυγα<br />το [[σχήμα]] του [[είναι]] [[συνήθως]] κυκλικό<br />στο [[κέντρο]] της εξωτερικής του επιφάνειας υπάρχει [[προεξοχή]] («[[ομφαλός]]») που περιβάλλεται από μετάλλινες πλάκες<br />κρατιέται [[κυρίως]] με το αριστερό [[χέρι]] από [[λουρί]] τοποθετημένο στην εσωτερική του [[επιφάνεια]]<br /><b>2.</b> [[προστασία]], [[μέσο]] προστατευτικό, [[βοήθεια]]<br /><b>3.</b> φαρμακερό [[φίδι]] της τάξης των εχιιδών<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />ο [[μυθικός]] [[δράκος]] που εξοντώθηκε από τον άγιο Γεώργιο<br /><b>αρχ.</b><br />Ι. 1. [[στράτευμα]], [[στρατός]]<br /><b>2.</b> [[μάχη]]<br /><b>3.</b> στρογγυλό ρηχό [[κύπελλο]]<br /><b>4.</b> [[κόσμημα]] σε [[σχήμα]] φιδιού<br />II. <b>φρ.</b><br /><b>1.</b> «ἐπ' ἀσπίδας [[πέντε]] καὶ [[εἴκοσι]]... ἐτάξαντο» — παρατάχθηκαν σε [[βάθος]] [[είκοσι]] [[πέντε]] [[ανδρών]] (<b>Θουκ.</b>)<br /><b>2.</b> «τρὶς ἂν παρ' ἀσπίδα στῆναι θέλοιμ' ἄν» — θα προτιμούσα [[τρεις]] φορές να μπω στη [[μάχη]] ([[παρά]] να γεννήσω μια [[φορά]]) (<b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> «[[ασπίδα]] τίθεμαι» <br />α) [[υπηρετώ]] στον στρατό (<b>Πλάτ.</b>)<br />β) [[καταθέτω]] τα όπλα (<b>Ξεν.</b>)<br />4) «ἀσπίδα [[ἀναδέχομαι]]» ή «... [[αἴρω]]» — [[υψώνω]] την [[ασπίδα]] δίνοντας το [[σήμα]] για τη [[μάχη]] (<b>Ηρόδ.</b>, <b>Ξεν.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ασπίς]] χρησιμοποιήθηκε ήδη από την ομηρική [[εποχή]] για να δηλώσει [[κυρίως]] τη στρογγυλή [[ασπίδα]], σε [[αντίθεση]] με τη [[μεγάλη]], [[μακριά]] [[ασπίδα]], που κάλυπτε όλο το [[σώμα]] του πολεμιστή και έφερε το όνομα [[σάκος]]. Επίθετα που χαρακτηρίζουν την [[ασπίδα]] στον Όμηρο [[είναι]] [[εύκυκλος]], <i>ομφαλόεσσα</i>, στον δε Ηρόδοτο [[κυκλοτερής]]. Πρόκειται για τ. αβέβαιης προελεύσεως και ετυμολογίας, για την [[ερμηνεία]] του οποίου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η ετυμολόγηση του [[ασπίς]] από το <i>αν</i>-<i>σπίς</i> (πρβλ. <i>σπίδιον</i> «[[μακρόν]]», [[σπιδής]], -<i>έος</i> <b>κ.λπ.</b>) με τη [[σημασία]] «[[επιφάνεια]] που εκτείνεται [[κατά]] [[μήκος]] του πολεμιστή» δεν ικανοποιεί, [[αφού]] οι τύποι με τους οποίους συσχετίζεται [[είναι]] αμφίβολης σημασίας και ετυμολογίας. Μη ικανοποητική θεωρείται και η [[σύνδεση]] με το λιθ. <i>skỹdas</i>. Εξάλλου η [[προσπάθεια]] συσχετισμού του τ. [[ασπίς]] με το αρχ. άνω γερμ. <i>aspa</i> «το [[δέντρο]] [[κερκίς]]» (λόγω του ότι η πιο αρχαία [[ασπίδα]] [[πριν]] από τον Όμηρο ήταν ξύλινη) προσκρούει στο [[γεγονός]] ότι αρχικά ο γερμ. τ. είχε -<i>ps</i>- και όχι -<i>sp</i>-, [[πράγμα]] που ενισχύεται και από παρεμφερείς τύπους της ΙΕ. (πρβλ. λετ. <i>apse</i>, αρχ. πρωσ. <i>abse</i>, ρωσ. <i>osina</i> <span style="color: red;"><</span> <i>ospina</i>) Ενδιαφέρουσα [[είναι]] η [[συσχέτιση]] του τ. με [[ονομασία]] δέντρου. Τέλος [[είναι]] πιθανή η [[άποψη]] σύμφωνα με την οποία ο τ. [[ασπίς]] αποτελεί δάνεια λ. που παρελήφθη από τους Έλληνες [[μαζί]] με το [[αντικείμενο]] που δήλωνε. Όσον αφορά στον τ. [[ασπίς]] «φαρμακερό [[φίδι]] της τάξεως των εχιιδών», πιθανότερη θεωρείται η [[ερμηνεία]] ότι η [[ονομασία]] του οφείλεται στο [[ασπίς]] (λόγω του κυκλικού, όμοιου με [[ασπίδα]] ή δίσκο, σχήματος του εξογκωμένου λαιμού του ερπετού τη [[στιγμή]] της επιθέσεως) [[έναντι]] της υποθέσεως ότι πρόκειται για δάνεια λ. στην Ελληνική.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ασπιδίσκη]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ασπίδιον]], [[ασπιδιώτης]] και <i>ασπιδίτης</i>, <i>ασπιδόεις</i>, [[ασπιστήρ]] και <i>ασπίστωρ</i> και <i>ασπιστής</i><br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[ασπίζω]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ασπιδίσκος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[ασπιδαποβλής]], [[ασπιδηστρόφος]], [[ασπιδηφόρος]], [[ασπιδογοργών]], [[ασπιδόδηκτος]], [[ασπιδόδουπος]], [[ασπιδοειδής]], [[ασπιδοπηγός]], [[ασπιδοποιός]], [[ασπιδούχος]], [[ασπιδοφέρμων]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ασπιδόγονος]], [[ασπιδοχελώνη]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>ασπιδογαστήρ</i>, <i>ασπιδόκερας</i>, <i>ασπιδόσπερμα</i> <b>κ.ά.</b><br />(β' συνθετικό, -<i>ασπις</i>) [[ρίψασπις]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>άνασπις</i>, [[γλώσσασπις]], [[λεύκασπις]], [[μίκρασπις]], <i>όμασπις</i>, [[πολύασπις]], [[σμίκρασπις]], [[χάλκασπις]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[χρύσασπις]].

|lsmtext='''ἀσπίς:''' -[[ίδος]], ἡ,<br /><b class="num">I. 1.</b> στρογγυλή [[ασπίδα]], Λατ. [[clipeus]], από [[δέρμα]] βοδιού, καλυμμένη με μεταλλικές πλάκες, με [[προεξοχή]] ([[ὀμφαλός]]) στη [[μέση]], διακοσμημένη με αραποσιτιά (<i>θύσανοι</i>)· αντίθ. προς την στενόμακρη [[ασπίδα]] ([[ὅπλον]], Λατ. [[scutum]]) που χρησιμοποιείται από τους οπλίτες (<i>ὁπλῖται</i>).<br /><b class="num">2.</b> στον πεζό λόγο, για να δηλώσει το [[σώμα]] των στρατιωτών, ὀκτακισχιλίη [[ἀσπίς]], [[οκτώ]] χιλιάδες στρατιώτες οπλισμένοι, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> σε στρατιωτικές φράσεις: ἐπ' ἀσπίδας [[πέντε]] καὶ [[εἴκοσι]] τάξασθαι, σε [[βάθος]] [[είκοσι]] [[πέντε]] [[ανδρών]], σε Θουκ.· <i>ἐπ'ἀσπίδα</i>, <i>παρ' ἀσπίδα</i> (αντίθ. ἐπὶ [[δόρυ]]), προς τα αριστερά ή στα αριστερά, [[επειδή]] η [[ασπίδα]] κρατιόταν από το αριστερό [[χέρι]], σε Ξεν.· παρ' ἀσπίδα [[στῆναι]], [[στέκομαι]] στη [[μάχη]], σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> [[ασπίδα]], [[φίδι]] Αιγυπτιακό, σε Ηρόδ.

|etymtx=1. <b class="b3">-ίδος</b><br />Grammatical information: f.<br />Meaning: [[shield]] (Il.); a round shield (as opposed to [[σάκος]], Trümpy Fachausdrücke 20ff.).<br />Derivatives: Dimin. [[ἀσπίδιον]] (Hermipp.), also a plant (Dsc.; s. Strömberg Pflanzennamen 55). - [[ἀσπιστής]] [[warrior with shield]] (Il.), [[ἀσπιδιώτης]] (Il.) m.c. (Meister HK 30). Note <b class="b3">ἀσπιδεὶα· τὰς πτύχας τὼν ἀσπίδων καὶ μέρος τῆς νεὼς πρὸς τῃ̃ πρύμνᾳ</b> H.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Unknown. The explanation as <b class="b3">*ἀν-σπίς</b>, to [[σπίδιος]] (Bechtel Lex.), almost certainly wrong. - The comparison with Lith. [[skỹdas]] [[shield]] (Pisani Ist. Lomb. 73: 2, 23) is improbable; Fraenkel considers it a loan from Germanic. - For the connection with OHG [[aspa]] [[asp]] s. Thieme, Heimat 546-548, but this word had [[-ps-]], not [[-sp-]] (which may not be prohibitive). - [[ἀσπίς]] could well be a loanword, from the substr. or not; cf. Trümpy. (Improb. vW.)<br />2. <b class="b3">-ίδος</b><br />Grammatical information: f.<br />Meaning: name of the Egyptian cobra, [[Coluber haie]] (Hdt.).<br />Origin: GR [a formation built with Greek elements]<br />Etymology: May be = 1. [[ἀσπίς]] because of the shield formed by his neck when the snake attacks, rather than a loan.

|mdlsjtxt=<br /><b class="num">I.</b> a [[round]] [[shield]], Lat. [[clipeus]], of [[bull]]'s [[hide]], overlaid with [[metal]] plates, with a [[boss]] ([[ὀμφαλός]]) in the [[middle]], and [[fringed]] with tassels (θύσανοι): [[different]] from the [[oblong]] [[shield]] ([[ὅπλον]], Lat. [[scutum]]) used by the ὁπλῖται.<br /><b class="num">2.</b> in Prose, used for a [[body]] of soldiers, ὀκτακισχιλίη [[ἀσπίς]] 8, 000 men-at-[[arms]], Hdt.<br /><b class="num">3.</b> [[military]] phrases: ἐπ' ἀσπίδας [[πέντε]] καὶ [[εἴκοσι]] τάξασθαι to be [[drawn]] up 25 [[deep]], Thuc.; so, ἐπ' ἀσπίδων ὀλίγων τετάχθαι Thuc.; ἐπ' ἀσπίδα, παρ' ἀσπίδα (opp. to ἐπὶ [[δόρυ]]) on the [[left]], [[towards]] or to the [[left]], [[because]] the [[shield]] was on the [[left]] arm, Xen.; παρ' ἀσπ. [[στῆναι]] to [[stand]] in [[battle]]-[[array]], Eur.<br /><b class="num">II.</b> an asp, an Egyptian [[snake]], Hdt.

|ftr='''ἀσπίς''': 1. -ίδος<br />{aspís}<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Schild]], eig. [[Rundschild]] (im Gegensatz zu [[σάκος]], Trümpy Fachausdrücke 20ff.; seit Il.).<br />'''Derivative''': Deminutivbildungen: [[ἀσπίδιον]] (Hermipp., Men. u. a.), auch Pflanzenname (Dsk.; vgl. Strömberg Pflanzennamen 55), [[ἀσπιδίσκη]] und -ίσκος (LXX, Inschr. usw.), [[ἀσπιδίσκιον]] (Inschr. u. a.), [[ἀσπιδισκάριον]] (Lyd.). — Andere Ableitungen: [[ἀσπιστής]] ‘schildtragend(er Krieger)’ (Il.), sekundär [[ἀσπιστήρ]] (S., E.) und [[ἀσπίστωρ]] (A. ''Ag''. 404 [lyr.]), vgl. Chantraine Formation 327 u. 325f., Fraenkel Nom. ag. 1, 22 u. 137; 2, 29; dazu [[ἀσπιστικός]] (D. H.). — Daneben [[ἀσπιδίτης]] (S. ''Fr''.), wohl nach [[ὁπλίτης]]; gewöhnlicher [[ἀσπιδιώτης]] (Il., Theokr., Plb., ''AP''), ursprünglich metrisch bedingt (Meister HK 30), aber auch durch [[στρατιώτης]] gestützt; vgl. Redard Les noms grecs en -της 41; — [[ἀσπιδόεις]] [[aus Schilden bestehend]] (Opp.), aber vgl. zu 2. [[ἀσπίς]]. — Außerdem [[ἀσπιδεῖον]] Bed. unsicher (Inschr., Pap.); vgl. die zahlreichen Bildungen auf -εῖον bei Mayser Pap. I 3, 12ff., außerdem ἀσπιδεῖα· [[τὰς]] πτυχὰς [[τῶν]] ἀσπίδων H. — Seltenes Denominativum: [[ἀσπίζω]] [[schirmen]] (Lydien, H., Suid.).<br />'''Etymology''': Herkunft unsicher. Die Deutung als "die dem Kämpfer entlang gebreitete Fläche" aus *ἀνσπίς, zu [[σπίδιος]] usw., s. [[ἀσπιδής]] (Bechtel Lex.), überzeugt nicht; auch die Zusammenstellung mit lit. ''skỹdas'' [[Schild]] (Bezzenberger BB 1, 337f. usw., s. Bq und Pisani Ist. Lomb. 73: 2, 23) muß als unbefriedigend betrachtet werden, s. WP. 1, 50 A. 1. — Der Gedanke, in [[ἀσπίς]] einen Baumnamen zu suchen (Schrader BB 15, 285), ist an und für sich ansprechend; die Anknüpfung an ahd. ''aspa'' [[Espe]] usw. scheitert indessen daran, daß in diesem Wort die ursprüngliche Lautfolge -''ps''-, nicht -''sp''-, war; s. WP. 1, 50. — So liegt denn die Vermutung nahe, daß die [[ἀσπίς]] im Gegensatz zu dem einheimischen [[σάκος]] wie viele andere Waffengeräte von einem fremden Volke mitsamt der Benennung übernommen wurde; vgl. Trümpy a. a. O.<br />'''Page''' 1,168-169<br />2. -ίδος<br />{aspís}<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': N. der ägyptischen Kobra [[Coluber haie]] (Hdt., Ar. usw.).<br />'''Derivative''': Davon [[ἀσπιδόεις]] (Poet. ap. S. E., Opp.).<br />'''Etymology''': Falls nicht Fremdwort, wohl = 1. [[ἀσπίς]] wegen des beim Angriff schild- oder scheibenähnlich erweiterten Halses. — Unannehmbar Holthausen IF 39, 64.<br />'''Page''' 1,169