ἀποτέμνω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> ép., jón., dór. [[ἀποτάμνω]] <i>Il</i>.8.87, Hdt.1.72, <i>Col.Mem</i>.62.4, <i>ICr</i>.1.8.4b.5 (Cnoso V a.C.), 4.185.2 (Gortina II a.C.)<br /><b class="num">• Morfología:</b> [ép., dór. aor. -(ε)ταμον <i>Il</i>.3.292, A.<i>A</i>.1410, Epich.152.11]<br /><b class="num">I</b> gener. en v. act.<br /><b class="num">1</b> [[cortar]]<br /><b class="num">a)</b> de partes del cuerpo, como acción ritual o de castigo ἀπὸ στομάχους ἀρνῶν τάμε <i>Il</i>.3.292. (cf. ἀποτεμεῖν· ἁγνίσαι Hsch.; v. [[ἁγνίζω]] I 2), σκέλεα Hdt.2.40, cf. 3.154, μέρη τοῦ σώματος Plu.2.113b<br /><b class="num">•</b>esp. la cabeza κρᾶτ' ἀπὸ πάντα καὶ ἄρθρα τέμω χερί S.<i>Ph</i>.1207, τὴν κεφαλήν Hdt.2.39, X.<i>An</i>.3.1.17, cf. Arist.<i>PA</i> 673^a25, Plb.3.67.3, etc., <i>IG</i> 4.952.2 (Epidauro), τὴν κεφαλὴν ἀλεκτρυόνος <i>PMag</i>.4.35<br /><b class="num">•</b>sólo c. ac. de pers. o anim. [[descabezar]], [[decapitar]] τὸν ἀλεκτρύονα <i>PMag</i>.4.38, Παῦλον τῆς κεφαλῆς Gr.Nyss.M.46.316C, cf. en v. pas. Eus.<i>DE</i> 3.5 (p.122.22)<br /><b class="num">•</b>en gener. de mártires [[decapitar]], [[martirizar]] Origenes <i>Mart</i>.34 (p.32.1)<br /><b class="num">•</b>fig. εἰ μίαν κεφαλὴν τοῦ λόγου τις ἀποτέμοι si uno cortara sólo una cabeza del argumento (de la hidra sofista)</i>, Pl.<i>Euthd</i>.297c<br /><b class="num">•</b>frec. en v. pas. θρὶξ ἀποτμηθεῖσα Arist.<i>HA</i> 518^b27, τὰ ἀκρωτήρια ... ἀποτμηθήσεσθαι Lys.6.26, esp. c. ac. de la parte cortada οἱ ... στρατηγοὶ ... ἀποτμηθέντες τὰς κεφαλάς X.<i>An</i>.2.6.1, cf. Luc.<i>Nau</i>.33, D.C.38.29.2, τὴν γλώτταν Aeschin.1.172, cf. Luc.<i>Pisc</i>.2, τὸν τράχηλον Arr.<i>Epict</i>.1.2.27, τὴν δεξιάν Luc.<i>Tox</i>.10, τὰ αἰδοῖα D.C.68.27.3<br /><b class="num">•</b>abs. οἱ ἀποτετμημένοι los castrados</i>, <i>App.Prou</i>.1.67<br /><b class="num">•</b>fig. τὸ λογικόν οὐκ ἀποτέτμηται no está mutilado en cuanto a su razón</i> Arr.<i>Epict</i>.1.5.9<br /><b class="num">•</b>tb. en v. pas. c. gen. τῆς κεφαλῆς ἀπετμήθη Ast.Am.<i>Hom</i>.4.9.1;<br /><b class="num">b)</b> medic. [[cortar]], [[extirpar]], [[amputar]], [[practicar la ablación]], gener. [[operar]] ἀρχόν Hp.<i>Haem</i>.2, ὅλον Arist.<i>HA</i> 603^b6, en v. pas. [[ἔκφυσις]] (τῶν μυῶν) ἀποτμηθεῖσα Gal.18(2).937, de partes gangrenadas, Hp.<i>Art</i>.69, unido a la cauterización ἀποτέμνειν καὶ ἀποκάειν X.<i>Mem</i>.1.2.54, en v. pas. Dsc.<i>Eup</i>.1.12, fig. ἀποτέμνουσαν <καὶ> καίουσαν τὰς ψευδεῖς δόξας Clem.Al.<i>Strom</i>.7.16.103.<br /><b class="num">2</b> en sent. más general [[cortar]]:<br /><b class="num">a)</b> objetos suspendidos ἵπποιο παρηορίας ἀπέταμνε <i>Il</i>.8.87, οἱ τὰ βαλλάντια ἀποτέμνοντες los cortabolsas o rateros</i> Pl.<i>R</i>.348d, cf. Phld.<i>Rh</i>.1.354;<br /><b class="num">b)</b> de plantas τοῖς ἀποτεμνομένοις τῶν νέων κλημάτων en los sarmientos tiernos cortados</i> Thphr.<i>CP</i> 3.14.4, cf. D.P.<i>Au</i>.1.6, <i>Gp</i>.3.4.5, οὐκ ἀποτέμνεις τῆς αὔλακος οὐδέν no cortas nada del tajo e.d. no te aplicas a segar</i> Sch.Theoc.10.6;<br /><b class="num">c)</b> de rayos de luz [[cortar]], [[partir]], [[dividir]] οὐκ ἀποτέτμηται· κἂν ἀποτεμεῖν ἐθελήσῃς ἐπὶ θάτερα, πρὸς τὸν ἥλιόν ἐστι τὸ φῶς (un rayo de sol) no puede ser cortado. Si intentaras cortarlo en dos, la luz queda del lado del sol</i> Plot.1.7.1<br /><b class="num">•</b>fig. en las diatribas trinitarias, en v. pas. del Hijo οὐ μεριζόμενος, οὐκ ἀποτεμνόμενος Clem.Al.<i>Strom</i>.7.2.5;<br /><b class="num">d)</b> c. ac. que indica trozos, partes o medidas [[cortar]], [[partir]] ἐμοὶ δ' ἔδωκεν ἀποτεμὼν τυννουτονί de un trozo de pastel, Ar.<i>Eq</i>.1220, μοίρας ... [[ἐκεῖθεν]] ἀποτέμνων Pl.<i>Ti</i>.36a, Anon.Astr. en <i>PLond</i>.130.167, (μέτρον παχυαῖον) τοῦ πρόσθ' ἐόντος ἀποταμεῖν Epich.152.11, τάμοι δ' ἄπο μῆκος ἀοιδῇ recortaría la longitud del poema</i> Call.<i>Fr</i>.57.1, ἀπότεμε πρίονι τὸ ὑπέρεχον sierra lo que sobresale</i> Ph.<i>Bel</i>.66.23;<br /><b class="num">e)</b> fig. [[cortar de un tajo]], [[tachar]], [[eliminar]] τούτου ἁπάσας ἀποτεμῶ τὰς μηχανάς cortaré de un tajo todas sus maquinaciones</i> Cratin.320, abs. ἀπέταμες ref. al crimen de Clitemestra, A.<i>A</i>.1410, en v. pas. ἀπετμήθη (Ἰούδας) τοῦ ἁγίου ... καταλόγου Epiph.Const.<i>Inc</i>.4.2<br /><b class="num">•</b>[[cortar]], [[impedir]] τὴν διάβασιν Basil.M.29.156B<br /><b class="num">•</b>en lit. crist. [[excomulgar]] τὰς παροικίας ἀποτέμνειν Eus.<i>HE</i> 5.24.9.<br /><b class="num">II</b> especializaciones en cien., en v. act. [[cortar]], [[delimitar]]<br /><b class="num">1</b> geog. [[aislar]] de territorios, [[separar]], [[delimitar]], [[ser la frontera]] ὁ [[Ἅλυς]] ποταμὸς ἀποτάμνει ... πάντα τῆς Ἀσίης τὰ κάτω el río Halis forma el límite de todas las tierras del Asia inferior</i> Hdt.1.72, ὧν ἀποτάμνει ... Θήβην Νεῖλος <i>Col.Memn</i>.62.4<br /><b class="num">•</b>λαμπρὸν ἡγούμενος ἤπειρον ἀποτεμεῖν καὶ πελάγη ξυνάψαι διττά considerando que era una idea brillante cortar la tierra firme y unir los dos mares</i> proyectando el canal de Corinto, Philostr.<i>VS</i> 551<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. ὁ Ῥῆνος ἐν ἀριστερᾷ τὴν Γαλατίαν ... ἐν δεξιᾷ τοὺς Κελτοὺς ἀποτέμνεται D.C.39.49.1, cf. Plb.2.16.7, D.P.230.<br /><b class="num">2</b> geom. [[cortar]], [[delimitar]] segmentos, lados, etc., ἥμισυ ἑκάστου ἑκάστη γραμμὴ ἀποτέτμηκεν cada línea (diagonal) corta a cada uno (de los cuadrados) por la mitad</i> Pl.<i>Men</i>.85a, cf. Arist.<i>Mech</i>.849^a37, ὅμοιον τμῆμα περιγράψας τοῖς ... ἀποτεμνομένοις ἀπὸ τοῦ κύκλου Eudem.140 p.61, cf. Archim.<i>Sph.Cyl</i>.1 <i>post</i>.5, 1.11, Apollon.Perg.<i>Con</i>.1.34.<br /><b class="num">3</b> en varias metodologías científicas<br /><b class="num">a)</b> [[apartar]], [[aislar]], [[clasificar aparte]] τοῦτ' αὐτὸ ἀποτεμὼν τῷ λόγῳ καὶ παιδείαν προσαγορεύων Pl.<i>Lg</i>.653c, cf. Men.Rh.338<br /><b class="num">•</b>incluso [[abstraer]] εἰ οὖν τις ἀποτέμοι καὶ ποιήσειε τὸ γιγνώσκειν αὐτὸ καθ' αὑτό Arist.<i>EE</i> 1244^b29, cf. en v. pas. Arist.<i>Ph</i>.202^b8<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. διαιρεῖν μυριάδα ἀποτεμνόμενος ἀπὸ πάντων dividir apartando la cifra 10.000 de todas las demás (y considerarla como una clase aparte)</i>, Pl.<i>Plt</i>.262d, τὴν ... ὁπλοποιικὴν ἀποτεμόμεθα Pl.<i>Plt</i>.280d, cf. <i>Phlb</i>.42b, (οὐ) καθόλου περὶ τοῦ ὄντος ᾗ ὄν, ἀλλὰ μέρος αὐτοῦ τι ἀποτεμόμεναι (ἐπιστῆμαι) (ciencias) que no (tratan) del ser en general en cuanto ser, sino clasificando aparte una parte de él</i> Arist.<i>Metaph</i>.1003^a24, cf. Aristox.<i>Harm</i>.6.17, Phld.<i>Rh</i>.2.214.8, Porph.<i>Sent</i>.40;<br /><b class="num">b)</b> [[delimitar]], [[detallar]] ἔοικεν ἀποτέμνεσθαι τῇ φάσει parece que detalló en la expresión (lo que no hizo en el concepto)</i>, Thphr.<i>Sens</i>.4, πᾶν ὅσον ἡμεῖς ἀποτεμνόμεθα τῇ ὄψει τῆς σελένης todo cuanto de la luna abarcamos en detalle con la vista</i> Plu.2.927e, ([[γεωγραφία]]) ἀποτεμνομένη τοὺς κατὰ μέρος τόπους ... Ptol.<i>Geog</i>.1.1.1<br /><b class="num">•</b>[[delimitar]], [[abarcar]] δύο ... ζῷδια en el zodíaco, S.E.<i>M</i>.1.304.<br /><b class="num">III</b> de grupos y cuerpos del ejército, gener. en v. med. [[aislar]], [[interceptar]] πολλούς Plb.1.84.7, cf. X.<i>HG</i> 6.2.7, en v. pas. μὴ ἀποτμηθείησαν καὶ [[ἀμφοτέρωθεν]] αὐτῶν γένοιντο οἱ πολέμιοι X.<i>An</i>.3.4.29, οἱ δὲ ... ἀπετμήθησαν ὑπὸ τῶν ἐκ τῆς ἐνέδρας ἐξαναστάντων Plb.8.14.8, cf. 11.17.3<br /><b class="num">•</b>c. ac. de rel. δυναστείας ἀποτετμημένοι μικράς aislados o repartidos en reinos de taifas</i> (de ciertas tribus árabes), Str.16.3.1, c. gen. τοῦ συγγενοῦς πυρὸς ἀποτέτμηται queda cortado del fuego del que procede</i> Pl.<i>Ti</i>.45d, cf. Plu.<i>Rom</i>.7.<br /><b class="num">IV</b> en v. med.<br /><b class="num">1</b> en gener. [[cortar para sí]], en provecho propio ὤμ' ἀποταμνόμενον κρέα [[ἔδμεναι]] <i>Il</i>.22.347, καρπούς <i>AP</i> 9.79.1 (Leon.)<br /><b class="num">•</b>simpl. [[cortarse]] πλόκαμον Hdt.4.34<br /><b class="num">•</b>c. gen. [[cortarse un trozo de]], [[mutilarse]] τοῦ ὠτός Hdt.4.71.<br /><b class="num">2</b> de bienes muebles [[apartar para sí]], [[adjudicarse]] ἀγέλης ἀπετάμνετο βοῦς <i>h.Merc</i>.74, λείαν D.H.8.11, D.C.54.36.2, Parth.26.3.<br /><b class="num">3</b> de tierras [[delimitar para sí]], [[acotarse]], [[apropiarse]] τὴν χώρην ἀπετάμοντο, τάφρον ὀρυξάμενοι Hdt.4.3, cf. 1.82, Isoc.8.24, <i>ICr</i>.4.185.2 (Gortina II a.C.), Plu.<i>Lyc</i>.2, 2.250b, D.C.41.63.3, (χώρας) ὀλίγον ἀποτεμόμενος Sosicr.Hist.p.502, cf. D.C.38.40.7, etc., τὰς πόλεις καὶ τὴν χώραν Plb.9.28.7, τὴν ὀργάδα D.13.32<br /><b class="num">•</b>c. gen. χόρας ἀποτάμνεσθαι <i>ICr</i>.1.8.4b.5 (Cnoso V a.C.), cf. Isoc.7.88, τῆς γῆς Isoc.3.34, γαίης [[ἅλις]] A.R.2.794, Φοινίκας ἀποτέμνεται Ἀρραβίας τε es dueño de parte de Fenicia y de Arabia</i> de Ptolomeo, Theoc.17.86<br /><b class="num">•</b>para los dioses [[precintar]], [[consagrar]] ὕλας Luc.<i>Sacr</i>.10<br /><b class="num">•</b>fig. ἀποτεμόμενος ὡς μέγιστα ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων recortando lo más posible el poder de los atenienses en beneficio propio</i> Th.8.46.

|btext=<i>f.</i> ἀποτεμῶ, <i>ao.2</i> ἀπέταμον, <i>pf.</i> ἀποτέτμηκα;<br /><b>1</b> [[séparer en coupant]], [[couper]] : τὴν κεφαλήν HDT la tête ; τὴν ῥῖνα καὶ τὰ [[ὦτα]] HDT le nez et les oreilles ; ἀποτμηθεὶς τὰς κεφαλάς XÉN gens à qui l'on avait coupé la tête;<br /><b>2</b> [[couper]], [[séparer]] (un pays), <i>en parl. d'un fleuve, d'une chaîne de montagnes</i>;<br /><b>3</b> <i>en un sens religieux</i> : ἀπ. [[ἱερεῖον]] PLUT séparer par une ligne de démarcation un territoire consacré, <i>càd</i> le consacrer;<br /><b>4</b> [[couper des troupes]], [[leur intercepter le passage]];<br /><i><b>Moy.</b></i> [[ἀποτέμνομαι]] couper une part pour soi : [[κρέα]] IL couper la chair (d'Hector) pour la manger ; χώρην HDT, τῆς χώρας ISOCR une portion de territoire.<br />'''Étymologie:''' [[ἀπό]], [[τέμνω]].

|elrutext='''ἀποτέμνω:''' эп.-ион. [[ἀποτάμνω]]<br /><b class="num">1</b> [[отрезать]], [[отрубать]], [[отсекать]] (τὴν [[ῥῖνα]] καὶ τὰ [[ὦτα]] Her.; med. [[κρέα]] Hom.): ἀποτμηθέντες τὰς κεφαλὰς ἐτελεύτησαν Xen. они были обезглавлены;<br /><b class="num">2</b> [[обрезать]], [[обстригать]] (med. [[πλόκαμον]] Her.; θρὶξ ἀποτμηθεῖσα Arst.);<br /><b class="num">3</b> тж. med. [[отделять]], [[отграничивать]] ([[οὔρεα]] ἀποτάμνει, ''[[sc.]]'' τοὺς τόπους Her.);<br /><b class="num">4</b> [[выделять особо]], [[изолировать]] (τῷ λόγῳ τι Plat.);<br /><b class="num">5</b> med. [[отторгать в свою пользу]], [[отхватывать]] (χώραν Her., Plut. и τῆς χώρας Isocr., Theocr.; τῆς λείας συχνήν Plut.);<br /><b class="num">6</b> [[перерезать путь]], [[отрезать]]: δεδοικότες μὴ ἀποτμηθείησαν Xen. боясь быть отрезанными;<br /><b class="num">7</b> med. культ. [[ограждать от посторонних]], т. е. [[посвящать божеству]] (ὕλας Luc.).