ἀστράγαλος: Difference between revisions

|mltxt=ο (AM [[ἀστράγαλος]])<br /><b>1.</b> [[κόκαλο]] του ταρσού, το [[σφυρόν]], το [[κότσι]]<br /><b>2.</b> διακοσμητικό [[στοιχείο]] του ιωνικού και του κορινθιακού επιστυλίου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σπόνδυλος]], [[κυρίως]] του τραχήλου<br /><b>2.</b> ο [[καρπός]] του χεριού<br /><b>3.</b> γυναικείο [[κόσμημα]], [[σκουλαρίκι]]<br /><b>4.</b> <b>πληθ.</b> τα καλλίγραμμα πόδια<br /><b>5.</b> <b>πληθ.</b> το [[παιχνίδι]] με κότσια.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[αστράγαλος]] προήλθε μέσω ενός επιθήματος σε <i>λ</i>-, από αρχαίο τύπο στον οποίο ανάγεται η λ. <i>οστούν</i>, όπου το αρχικό <i>ο</i>- τράπηκε σε <i>α</i>- με προληπτική [[αφομοίωση]] (<b>[[πρβλ]].</b> [[οστακός]] [[αστακός]]), περιέχει δε [[θέμα]] σε <i>r</i> / <i>n</i> (<b>[[πρβλ]].</b> <i>όστρακον</i>, <i>όστρεον</i>, αρχ. ινδ. γεν. <i>asthnάh</i>), το οποίο στον τ. [[αστράγαλος]] εμφανίζεται στη φωνηεντική [[μορφή]] του <i>r</i> (&GT; <i>ρα</i>) με [[παρέκταση]] σε <i>γ</i>- (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>άsr</i>-<i>k</i>- «[[αίμα]]»). Η λ. [[αστράγαλος]] απαντά αρχικά με [[σημασία]] «μικρό [[κόκαλο]]», ειδικότερα δε «[[τραχηλικός]] [[σπόνδυλος]]» <b>Όμ.</b>, στον Ηρόδοτο όμως και στον Ξενοφώντα δηλώνει «το [[κοκαλάκι]] του ταρσού» ([[ιδίως]] για άλογα). Στον Όμηρο [[επίσης]] και στην Ιωνική-Αττική η λ. χαρακτηρίζει «το [[παιχνίδι]] με τους αστραγάλους, τα κότσια», απ' όπου προέκυψε η [[σημασία]] «διακοσμητικό [[στοιχείο]] κολώνας ιωνικού ρυθμού». Τέλος, ο τ. [[αστράγαλος]] χρησιμοποιείται για να δηλώσει [[είδος]] φυτού, ενώ το θηλ. [[αστραγάλη]] με [[σημασία]] «[[κοκαλάκι]], [[κότσι]]» απαντά στον Ανακρέοντα και στον Ηρώνδα.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[αστραγάλειος]], [[αστραγαλίζω]], [[αστραγαλίσκος]], [[αστραγαλωτός]]<br /><b>μσν.</b><br />[[αστραγαλώδης]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[αστραγαλόμαντις]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αστραγαλεκτομή]], [[αστραγαλομαντεία]]].