συστέλλω: Difference between revisions

|mltxt=ΝΜΑ, και αττ. τ. ξυστέλλω Α<br />[[κάνω]] [[κάτι]] να σμικρυνθεί σε όγκο ή σε [[έκταση]], [[σμικρύνω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>μέσ.</b> <i>συστέλλομαι</i><br /><b>μτφ.</b> [[αισθάνομαι]] [[ντροπή]], δεν έχω [[τόλμη]]<br /><b>2.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) [[συνεσταλμένος]], -<i>η</i>, -<i>ο</i><br />[[ντροπαλός]], [[άτολμος]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «συνεσταλμένη [[βαθμίδα]]»<br /><b>γλωσσ.</b> εξασθενωμένη μεταπτωτική [[βαθμίδα]] [[κατά]] την οποία το συμφωνικό ημίφωνο μεταπίπτει σε φωνηεντικό, π.χ. <i>τρέχ</i>-<i>ω</i> / <i>τράχ</i>-<i>ηλος</i>, <i>δέρκ</i>-<i>ομαι</i> / <i>δράκ</i>-<i>oς</i>, <i>στέλ</i>-<i>λω</i> / <i>σταλτός</i><br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (σχετικά με το [[στόμα]]) [[σουφρώνω]]<br /><b>2.</b> [[ελαττώνω]] («εἰς τὸ [[μέτριον]] μᾱλλον συνέστειλε», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ταπεινώνω]], [[εξευτελίζω]] («τοὺς μὲν ἄλλους αἱ συμφοραὶ συστέλλουσι καὶ ποιοῡσι σωφρονεστέρους», Ισοκρ.)<br /><b>4.</b> [[πιέζω]]<br /><b>5.</b> [[περιτυλίγω]] [[σφιχτά]] ώστε να περιορίσω τον όγκο ή την [[έκταση]] ενός πράγματος<br /><b>6.</b> [[αποκρύπτω]] («συνέστελλε καὶ συνέκρυπτεν... τὴν δυσμένειαν», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>7.</b> [[αρνούμαι]] να δώσω («τῆς φιλανθρωπίας τὸν κύριον ὅτι μὴ [[ἄρδην]] τὸ ὅλον συνέστειλεν», Πέτρ. Αλεξ.)<br /><b>8.</b> (με αυτοπαθ. αντων.) τραβιέμαι [[πίσω]], [[οπισθοχωρώ]], αποσύρομαι («συστείλαντες [[εἴσω]] τοῦ χάρακος ἑαυτούς», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>9.</b> <b>μέσ.</b> α) ζώνομαι [[ολόγυρα]]<br />β) (<b>κατ' επέκτ.</b>) ετοιμάζομαι για [[δράση]]<br /><b>10.</b> <b>παθ.</b> α) (για [[συλλαβή]]) προφέρομαι βραχέως<br />β) <b>γραμμ.</b> [[υφίσταμαι]] περιορισμό ως [[προς]] τη [[σημασία]] ή τη [[χρήση]] μου<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> α) «[[συστέλλω]] τὸ [[πρόσωπον]]» — [[ζαρώνω]] το [[πρόσωπο]], [[ιδίως]] για να εκφράσω [[αηδία]] (<b>Λουκιαν.</b>)<br />β) «συστέλλομαι τῇ διαίτῃ» — [[μετριάζω]] τη δίαιτά μου, [[γίνομαι]] [[εγκρατής]] <b>(Ιπποκρ.)</b>.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>συν</i>- <span style="color: red;">+</span> [[στέλλω]] «[[φέρω]], [[μαζεύω]], [[συνάγω]]»].