πετάννυμι: Difference between revisions

|Definition=and πεταννύω (ἀνα-); later πετάω (ἀνα-) <span class="bibl">Luc.<span class="title">Cal.</span>21</span>; poet. πίτνημι ([[quod vide|q.v.]]): fut. [[πετάσω]] (ἐκ-) <span class="bibl">E.<span class="title">IT</span>1135</span> (lyr.); Att. [[πετῶ]] ([[ἀνα]]-) <span class="bibl">Men.26</span>,<span class="bibl">458</span>: aor. [[ἐπέτᾰσα]] (κατ-) <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>731</span>, etc.; Ep. [[πέτασα]], [[πέτασσα]], Hom. (v. infr.): pf. [[πεπέτακα]] (δια-) <span class="bibl">D.S.17.115</span>:—Med., Ep. aor. πετάσαντο <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>2.704</span>:—Pass., aor. [[ἐπετάσθην]], Ep. <b class="b3">πετ-</b>, <span class="bibl">Od.21.50</span>, (ἐκ-) <span class="bibl">E.<span class="title">Cyc.</span>497</span> (lyr.): pf. πέπταμαι Hom. (v. infr.), [[πεπέτασμαι]] (ἐκ-) Orac. ap. <span class="bibl">Hdt.1.62</span>, (παρα-) <span class="bibl">Plb.33.5.2</span>, (ἀνα-) <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>111c</span>, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Gall.</span> 29</span>: plpf. [[ἐπέπτατο]], Ep. πέπτ- <span class="bibl">Il.17.371</span>: forms prop. belonging to [[πέτομαι]] are ἀνα-πτάς Zenod. in <span class="bibl">Il.1.351</span>; <b class="b3">ἀνα-πτάμεναι</b> (for <b class="b3">-πεπτάμεναι</b>) πύλαι <span class="bibl">Parm.1.18</span>; conversely [[πετασθέντα]] in signf. [[fly]], <span class="bibl">Sotion p.186</span> W.—The simple Verb is rare exc. in aor. Act. and Pass., and pf. Pass.; cf. ἀνα-, <b class="b3">δια-, κατα-, περι-πετάννυμι</b>:—[[spread out]], οὔρῳ πέτασ' ἱστία <span class="bibl">Od.5.269</span>; [εἵματα] πέτασαν παρὰ θῖνα <span class="bibl">6.94</span>; <b class="b3">χεῖρε πετάσσας</b>, of one swimming, <span class="bibl">5.374</span>; ἄμφω χεῖρε φίλοις ἑτάροισι πετάσσας <span class="bibl">Il. 4.523</span>, <span class="bibl">13.549</span>: abs., [[πετάσας]] [[opening his doors]], <span class="bibl">Theoc.16.6</span>: metaph., <b class="b3">θυμὸν πετάσαι</b> '[[flutter]]', [[elate]] one's heart, <span class="bibl">Od.18.160</span>:—Pass., mostly pf., to [[be spread on all sides]], ἀμφὶ δὲ πέπλοι πέπτανται <span class="bibl">Il.5.195</span>; αἴθρη πέπταται ἀνέφελος <span class="bibl">Od.6.45</span>; πέπτατο δ' αὐγὴ Ἡελίου <span class="bibl">Il.17.371</span>; part., [[spread wide]], [[opened wide]], of folding doors, πεπταμέναι πύλαι <span class="bibl">21.531</span>; also <b class="b3">πετασθεῖσαι τεῦξαν φάος</b> ib.<span class="bibl">538</span>; θύρετρα… πετάσθησαν <span class="bibl">Od. 21.50</span>; later κῶας πεπταμένον <span class="bibl">A.R.2.405</span>; <b class="b3">πεπτ. πέλαγος</b> the [[open]] sea, <span class="bibl">Arat.288</span>; <b class="b3">ὄστρεον χείλεσι πεπτ</b>. <span class="title">AP</span>9.86 (Antiphil.); πεπταμέναι περὶ τέκνα μέγα κλαίουσι γυναῖκες <span class="bibl">Opp.<span class="title">C.</span>3.106</span>; also <b class="b3">ὡς ἄνεμος ἐπετάσθη</b> [[was scattered abroad]], [[dispersed]], of death, <span class="title">Riv.Fil.</span>57.380 (Crete). (Cf. Lat. [[pateo]], OE. [[fæpm]] 'fathom'.)

|elnltext=πετάννυμι en πεταννύω, ander praes. πίτνημι (zie daar); aor. act. ἐπέτᾰσα, ep. (ἐ)πέτασ(σ)α, ep. ptc. πετάσσας, aor. pass. ἐπετάσθην, ep. 3 plur. πετάσθησαν; perf. πεπέτακα (in compos. ), med.-pass. πέπτᾰμαι en πεπέτασμαι, plqperf. med.-pass. 3 sing. (ἐ)πέπτατο; fut. πετάσω, uitspreiden:; χεῖρε π. ἀμφοτέρας beide armen uitspreiden Od. 24.397; π. ἱστία de zeilen spreiden Od. 5.269; overdr..; ὅπως πετάσειε... θυμὸν μνηστήρων om de vrijers het hoofd op hol te brengen Od. 18.160; abs. opendoen:; τίς... Χάριτας πετάσας ὑποδέξεται; wie zal opendoen om de Charites te ontvangen? Theocr. Id. 16.6; perf. pass. uitgespreid zijn:; αἴθρη πέπταται ἀνέφελος een wolkeloze lucht ligt uitgespreid (over de Olympus) Od. 6.45; openstaan:. πεπταμένας... πύλας ἔχετε jullie moeten de deur wijd openhouden Il. 21.531.

|lsmtext='''πετάννῡμι:''' και -ύω, [[έπειτα]] [[πετάω]]· μέλ. <i>πετάσω</i>, Αττ. <i>πετῶ</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπέτᾰσα</i>, σε Αριστοφ.· σε Επικ. <i>πέτασα</i>, <i>πέτασσα</i> — Παθ. αόρ. <i>ἐπετάσθην</i>, Επικ. <i>πετ-</i>, παρακ. [[πέπταμαι]]· επίσης [[πεπέτασμαι]]· γʹ ενικ. υπερσ. [[ἐπέπτατο]], Επικ. <i>πέπτ-</i>· [[απλώνω]] πανιά ή ρούχα, σε Ομήρ. Οδ.· <i>χεῖρε πετάσσας</i>, λέγεται για κάποιον που κολυμπά, στο ίδ.· μεταφ., θυμὸν [[πετάσαι]], [[ανοίγω]] την [[καρδιά]] μου, στο ίδ. — Παθ., [[κυρίως]] στον παρακ.· είμαι απλωμένος σε όλες τις πλευρές, σε Όμηρ.· μτχ., απλωμένος [[ευρέως]], [[ανοιχτός]] διάπλατα, λέγεται για πόρτες με πτυχώσεις, με παραθυρόφυλλα, <i>πύλαι πεπταμέναι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πετάσθησαν</i>, σε Ομήρ. Οδ.

|etymtx=-ύω<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[to spread out]], [[to unfold]], [[to open]] (Att.).<br />Other forms: [[πίτνημι]], <b class="b3">-άω</b> (Il.; [[ἔπιτνον]] Hes. Sc. 291), <b class="b3">πετ-άζω</b> (LXX), <b class="b3">-άω</b> (Luc.), aor. <b class="b3">πετά-σ(σ)αι</b>. Pass. <b class="b3">-σθῆναι</b>, perf. midd. [[πέπταμαι]] (all Il.), [[πεπέτασμαι]] (Orac. ap. Hdt., D. S.), act. [[πεπέτακα]] (D. S.), fut. <b class="b3">πετ-άσω</b> (E. in lyr.), <b class="b3">-άσσω</b> (Nonn.), <b class="b3">-ῶ</b> (Men.).<br />Compounds: Often w. prefix, esp. <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">κατα-</b>.<br />Derivatives: 1. [[πέταλον]] n. [[leaf]] (Il.), [[metal]], [[resp. gold plating]] (Att. inscr.); also <b class="b3">-ηλα</b> pl. (Hes. Sc.; metr. condit., Leumann Hom. Wörter 123 w. n. 91); <b class="b3">πετάλ-ιον</b>, <b class="b3">-ια</b> (on the accent etc. Scheller Oxytonierung 46f.), <b class="b3">-ίς</b>, <b class="b3">-ειον</b>, <b class="b3">-ῖτις</b>, <b class="b3">-ώδης</b>, <b class="b3">-όω</b>, <b class="b3">-ωσις</b>, <b class="b3">-ίζω</b>, <b class="b3">-ισμός</b>; hypostasis <b class="b3">ἐμπεταλ-ίς ἔδεσμα διὰ τυροῦ σκευαζόμενον</b> H. (: <b class="b3">ἐν πετάλῳ</b>). 2. [[πέτασος]] m. (f.) [[broad-brimmed hat]], also metaph. (hell.), with <b class="b3">πετάσ-ιον</b>, <b class="b3">-ώδης</b>, <b class="b3">-ών</b>, <b class="b3">-ῖτις</b>. 3. (<b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">παρα-</b>, <b class="b3">ὑπο-</b> etc.) [[πέτασμα]] n. [[blanket]], [[curtain etc.]] (IA.). 4. [[ἐκπέτασις]] f. [[spreading out]] (Plu.). 5. [[πετασμός]] m. <b class="b2">id.</b> (LXX). 6. [[πέταχνον]] (<b class="b3">-ακνον</b> H.) n. [[open drinking bowl]] (Alex.; like [[κυλίχνη]] a.o.; Chantraine Form. 195). 7. [[πέτηλος]] (<b class="b3">-λός</b>) [[grown]] ([[μόσχος]], [[βοῦς]]; Ath., H. ["<b class="b3">ἀναπεπταμένα τὰ κέρατα ἔχων</b>"]). 8. <b class="b3">ἀναπετ-ής</b> [[spread out]] with <b class="b3">-εια</b> f. [[spreading out]] (medic.). 9. <b class="b3">ἐκπέτα-λος</b> [[open]], [[flat]] (Mosch., [[ἀγγεῖον]]). -- On themselves stand with unclear meaning development: <b class="b3">πετήλας τοὺς μικροὺς καὶ θαμνώδεις φοίνικας</b>; <b class="b3">πετηλίς ἀκρίς</b> H.; <b class="b3">πετηλίας καρκίνος</b> (Ael.).<br />Origin: IE [Indo-European] [824] <b class="b2">*peth₂-</b> [[spread out]]<br />Etymology: The pair <b class="b3">πετά-σαι</b>: <b class="b3">πίτ-νη-μι</b> agrees a.o. with <b class="b3">κερά-σαι</b>: <b class="b3">κίρ-νη-μι</b>, <b class="b3">πελά-σασθαι</b>: <b class="b3">πίλ-να-μαι</b> (s. vv.); to this <b class="b3">πέ-πτα-μαι</b> (with short vowel from [[-h₂]], Schwyzer 770 w. n. 6); after <b class="b3">πετά-σαι</b> the present <b class="b3">πετά-ννυμι</b> etc. (like <b class="b3">κερά-σαι</b>: <b class="b3">κερά-ννυμι</b> a.o.). -- Without direct agreement outside Greek but with several cognates. With redced [[a-]]vowel intr. Lat. [[pateō]], [[-ēre]] [[stand open]], with [[patulus]] [[spread out broadly]]; perhaps also the nasal present [[pa-n-d-ō]] [[spread out]]. In other languages several verbal nouns, e.g. Av. [[paʮana-]] [[wide]], [[broad]], Lith. <b class="b2">petỹs</b> m. [[shoulder]], [[arm-pit]], Germ., e.g. OWNo. [[faðmr]] m. prop. *'extension (of the arms)', [[embrace]], [[bosom]]. With [[l-]]suffix like <b class="b3">πέτα-λον</b> OHG [[fedel-gold]] n. [[leaf-gold]]. Further connections w. rich lit. in W.-Hofmann s. [[pateō]] and [[pandō]], Fraenkel s. <b class="b2">petỹs</b>; also WP. 2, 18 u. Pok. 824. -- Prob. not here [[πατάνη]]. l

|ftr='''πετάννυμι''': -ύω (att.),<br />{petánnumi}<br />'''Forms''': [[πίτνημι]], -άω (ep. poet. seit Il.; ἔπιτνον Hes. ''Sc''. 291), [[πετάζω]] (LXX), -άω (Luk.), Aor. πετάσ(σ)αι. Pass. -σθῆναι, Perf. Med. [[πέπταμαι]] (alles seit Il.), πεπέτασμαι (Orac. ap. Hdt., D. S.), Akt. πεπέτακα (D. S.), Fut. πετάσω (E. in lyr.), -άσσω (Nonn.), -ῶ (Men.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[ausbreiten]], [[entfalten]], [[öffnen]].<br />'''Composita''': oft m. Präfix, bes. ἐκ-, ἀνα-, κατα-,<br />'''Derivative''': Ableitungen: 1. [[πέταλον]] n. [[Blatt]] (vorw. ep. poet. seit Il.), ‘Metall-, bes. Goldblech’ (att. Inschr. u. a.); auch -ηλα pl. (Hes. ''Sc''. u.a.; metr. bedingt, Leumann Hom. Wörter 123 m. A. 91); davon [[πετάλιον]], -ια (zum Akz. usw. Scheller Oxytonierung 46f.), -ίς, -ειον, -ῖτις, -ώδης, -όω, -ωσις, -ίζω, -ισμός; Hypostase [[ἐμπεταλίς]]· [[ἔδεσμα]] διὰ τυροῦ σκευαζόμενον H. (: ἐν πετάλῳ). 2. [[πέτασος]] m. (f.) [[breiter Hut]], auch übertr. (hell. u. sp.), mit [[πετάσιον]], -ώδης, -ών, -ῖτις. 3. (κατα-, παρα-, ὑπο- usw.) [[πέτασμα]] n. [[Decke]], [[Vorhang]] (ion. att.). 4. [[ἐκπέτασις]] f. [[Ausbreitung]] (Plu.). 5. [[πετασμός]] m. ib. (LXX). 6. [[πέταχνον]] (-ακνον H.) n. [[offene Trinkschale]] (Alex.; wie [[κυλίχνη]] u.a.; Chantraine Form. 195). 7. [[πέτηλος]] (-λός) [[angewachsen]] ([[μόσχος]], [[βοῦς]]; Ath., H. ["ἀναπεπταμένα τὰ κέρατα ἔχων"]). 8. [[ἀναπετής]] [[ausgebreitet]] mit -εια f. [[Ausbreitung]] (Mediz.). 9. [[ἐκπέταλος]] [[offen]], [[flach]] (Mosch., [[ἀγγεῖον]]). — Für sich stehen mit unklarer Bed.entwicklung: πετήλας· τοὺς μικροὺς καὶ θαμνώδεις φοίνικας; [[πετηλίς]]· [[ἀκρίς]] H.; [[πετηλίας]] [[καρκίνος]] (Ael.).<br />'''Etymology''': Das Formenpaar [[πετάσαι]]: [[πίτνημι]] stimmt u.a. zu κεράσαι: [[κίρνημι]], πελάσασθαι: [[πίλναμαι]] (s. dd.); dazu [[πέπταμαι]] mit sekundärer Kürze (Schwyzer 770 m. A. 6) gegen-über [[κέκραμαι]], [[πέπλημαι]]; nach [[πετάσαι]] das Präsens [[πετάννυμι]] usw. (wie κεράσαι: [[κεράννυμι]] u.a.). — Ohne direkte außergriech. Entsprechung aber mit mehreren Verwandten. Mit reduziertem ''a''-Vokal das intr. lat. ''pateō'', -''ēre'' [[offen stehen]], wozu ''patulus'' [[weit ausgebreitet]]; vielleicht auch das Nasalpräsens ''pa''-''n''-''d''-''ō'' [[ausbreiten]]. In anderen Sprachen zahlreiche Verbalnomina, z.B. aw. ''paϑana''- [[weit]], [[breit]], lit. ''petỹs'' m. [[Schulter]], [[Achsel]], germ., z.B. awno. ''faðmr'' m. eig. *’Ausstreckung (der Arme)’, [[Umarmung]], [[Busen]]. Mit ''l''-Suffix wie [[πέταλον]] ahd. ''fedel''-''gold'' n. [[Blattgold]]. Weitere Anknüpfungen m. reicher Lit. bei W.-Hofmann s. ''pateō'' und ''pandō'', Fraenkel s. ''petỹs''; auch WP. 2, 18 u. Pok. 824. — S. noch [[πατάνη]].<br />'''Page''' 2,520-521