διάμετρος: Difference between revisions

9
(big3_11)
(9)
Line 18: Line 18:
{{DGE
{{DGE
|dgtxt=-ον<br /><b class="num">A</b> subst.<br /><b class="num">I</b> geom. ἡ δ.<br /><b class="num">1</b> [[diagonal]] de un paralelogramo, def. como ἀπὸ τῆς (γραμμῆς) ἐκ [[γονίας]] εἰς γωνίαν τεινούσης τοῦ τετράποδος Pl.<i>Men</i>.85b, ἡ ῥητὴ δ. la diagonal racional</i> Aristid.Quint.123.31, ἡ δ. αὐτὰ [[δίχα]] τέμνει la diagonal los corta en dos (los paralelogramos)</i>, Euc.1.34, cf. Arist.<i>Rh</i>.1392<sup>a</sup>17, Str.2.1.37, del cuadrado διάμετροι τοῦ τετραγώνου Papp.414, cf. Thphr.<i>CP</i> 6.2.4.<br /><b class="num">2</b> [[hipotenusa de un triángulo rectángulo]] τοιούτων κατὰ διάμετρον συντιθεμένων uniéndose éstos por la hipotenusa</i> Pl.<i>Ti</i>.54d.<br /><b class="num">3</b> [[diámetro]] del círculo ἡ γὰρ αὐτὴ τῇ ἐπὶ τῆς διαμέτρου ἐστίν el resultado es equivalente (al desplazamiento) a lo largo del diámetro</i> Arist.<i>Cael</i>.271<sup>a</sup>12, cf. 277<sup>a</sup>24, def. como εὐθεῖά τις διὰ τοῦ κέντρου ἠγμένη καὶ περατουμένη ἐφ' ἑκάτερα τὰ μέρη Euc.1<i>Def</i>.17, ἡμικύκλιον δέ ἐστι τὸ περιεχόμενον σχῆμα ὑπό τε τῆς διαμέτρου καὶ τῆς ἀπολαμβανομένης ὑπ' αὐτῆς περιφερείας un semicírculo es la figura contenida por el diámetro y la circunferencia cortada por él</i> Euc.1<i>Def</i>.18, τὸν δὲ κύκλον εἰς τέτταρα τρίγωνα τέμνουσιν αἱ δύο διάμετροι Plu.2.1004a<br /><b class="num">•</b>de otras curvas, Apollon.Perg.<i>Con</i>.1.1, de la órbita que describe el sol, Posidon.115, de los epiciclos de la astr. platónica, Plu.2.1028b, de accidentes geog. ἐστὶ κόλπος κυκλοτερὴς ... οὗ κατὰ μέσην τὴν διάμετρον ἀνέστηκε λόφος D.S.3.45, ἡ δὲ νῆσός ἐστι μὲν ὡσπερὰν πεντήκοντα ποδῶν τὴν διάμετρον D.H.1.15, ἐστὶν ... λίμνη τριῶν που τὴν διάμετρον σταδίων μάλιστα Paus.6.22.11<br /><b class="num">•</b>de objetos de forma curva, de la medida de un barco ἦν γὰρ ὁ λουτὴρ τὴν διάμετρον πηχῶν [[δέκα]] I.<i>AI</i> 8.79, de bloques de piedra para columnas <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.1680.9 (IV d.C.), φιάλην ... τὴν διάμετρον ἔχουσαν ὡς τριπάλαστον <i>ID</i> 1429A.2.6 (II a.C.).<br /><b class="num">4</b> [[eje de figuras de tres dimensiones]], de la esfera τὸν Ἄτλαντα ... ὥσπερ διάμετρον ὄντα καὶ στρέφοντα τὸν οὐρανὸν περὶ τοὺς πόλους que Atlante es como un eje y que hace girar el cielo alrededor de los polos</i> Arist.<i>MA</i> 699<sup>a</sup>29, del cono, Archim.<i>Aequil</i>.2.10.<br /><b class="num">5</b> [[compás]] ἐξοίσουσι καὶ πήχεις ἐπῶν ... καὶ διαμέτρους ... Ar.<i>Ra</i>.801, cf. Hsch.<br /><b class="num">6</b> arq. αἱ διάμετροι [[muros]] que forman diámetros en un anfiteatro διείληπτο γὰρ τὸ θέατρον πᾶν συμπήκτοις τισὶ διαμέτροις D.C.72.18.1.<br /><b class="num">II</b> en giros prep. esp. κατὰ διάμετρον<br /><b class="num">1</b> [[en diagonal]] ἡ κατὰ διάμετρον σύζευξις Arist.<i>EN</i> 1133<sup>a</sup>6, κατὰ διάμετρον γὰρ κινεῖται los animales de cuatro patas o más se mueven en diagonal</i> Arist.<i>HA</i> 490<sup>b</sup>4, cf. <i>IA</i> 712<sup>a</sup>25, <i>Mete</i>.363<sup>a</sup>34, Plu.2.43a, D.L.3.68.<br /><b class="num">2</b> [[en oposición diametral]] κατὰ διάμετρον dicho de las bocas del Ponto Euxino, Plb.4.39.1, los puntos de la salida y puesta del sol, Plb.9.15.9<br /><b class="num">•</b>ἐκ διαμέτρου fig. ἐκ διαμέτρου γὰρ ἡμῶν οἱ βίοι nuestras vidas están en oposición diametral</i> a las de los ricos, Luc.<i>Cat</i>.14, τὰ ἐκ διαμέτρου κακά males diametralmente opuestos</i> Gr.Naz.M.36.348A, cf. Pamph.Mon.<i>Solut</i>.16.45.<br /><b class="num">III</b> τό δ. [[ración de un soldado]] ἢ διάμετρον ὀφείλεις τοῖς ἀποθνῄσκουσιν; ¿acaso debes su ración a los (soldados) que mueren?</i> Plu.<i>Demetr</i>.40<br /><b class="num">•</b>sent. dud., quizá [[pago por protección]] policial, durante el transporte de mercancías <i>PCair.Zen</i>.333.31, 669.12, <i>PCornell</i> 3.25, <i>PHib</i>.110.14 (todos III a.C.).<br /><b class="num">B</b> adj., tard. astr. y astrol.<br /><b class="num">1</b> [[opuesto diametralmente]], [[que está en oposición]] ἐὰν ... ὁ (συσχηματισμός) τοῦ Κρόνου ... ᾖ ... πρὸς τὸν ἥλιον ... τετράγωνος ἢ δ. Ptol.<i>Tetr</i>.3.5.6, σελήνης οὔσης διαμέτρου ἡλίου estando la luna en oposición al sol</i>, <i>PMag</i>.4.2221, cf. Man.1.89, τὰ τούτων διάμετρα los (signos del zodíaco) opuestos diametralmente a éstos</i> Vett.Val.18.22.<br /><b class="num">2</b> adv. -ως [[en oposición diametral]] ἀστὴρ ὄπισθεν ἡλίου δ. δύνοντος εἰς γῆν, [[ἀκρονυχία]] τρέχει Tz.<i>ad Hes.Op</i>.564.
|dgtxt=-ον<br /><b class="num">A</b> subst.<br /><b class="num">I</b> geom. ἡ δ.<br /><b class="num">1</b> [[diagonal]] de un paralelogramo, def. como ἀπὸ τῆς (γραμμῆς) ἐκ [[γονίας]] εἰς γωνίαν τεινούσης τοῦ τετράποδος Pl.<i>Men</i>.85b, ἡ ῥητὴ δ. la diagonal racional</i> Aristid.Quint.123.31, ἡ δ. αὐτὰ [[δίχα]] τέμνει la diagonal los corta en dos (los paralelogramos)</i>, Euc.1.34, cf. Arist.<i>Rh</i>.1392<sup>a</sup>17, Str.2.1.37, del cuadrado διάμετροι τοῦ τετραγώνου Papp.414, cf. Thphr.<i>CP</i> 6.2.4.<br /><b class="num">2</b> [[hipotenusa de un triángulo rectángulo]] τοιούτων κατὰ διάμετρον συντιθεμένων uniéndose éstos por la hipotenusa</i> Pl.<i>Ti</i>.54d.<br /><b class="num">3</b> [[diámetro]] del círculo ἡ γὰρ αὐτὴ τῇ ἐπὶ τῆς διαμέτρου ἐστίν el resultado es equivalente (al desplazamiento) a lo largo del diámetro</i> Arist.<i>Cael</i>.271<sup>a</sup>12, cf. 277<sup>a</sup>24, def. como εὐθεῖά τις διὰ τοῦ κέντρου ἠγμένη καὶ περατουμένη ἐφ' ἑκάτερα τὰ μέρη Euc.1<i>Def</i>.17, ἡμικύκλιον δέ ἐστι τὸ περιεχόμενον σχῆμα ὑπό τε τῆς διαμέτρου καὶ τῆς ἀπολαμβανομένης ὑπ' αὐτῆς περιφερείας un semicírculo es la figura contenida por el diámetro y la circunferencia cortada por él</i> Euc.1<i>Def</i>.18, τὸν δὲ κύκλον εἰς τέτταρα τρίγωνα τέμνουσιν αἱ δύο διάμετροι Plu.2.1004a<br /><b class="num">•</b>de otras curvas, Apollon.Perg.<i>Con</i>.1.1, de la órbita que describe el sol, Posidon.115, de los epiciclos de la astr. platónica, Plu.2.1028b, de accidentes geog. ἐστὶ κόλπος κυκλοτερὴς ... οὗ κατὰ μέσην τὴν διάμετρον ἀνέστηκε λόφος D.S.3.45, ἡ δὲ νῆσός ἐστι μὲν ὡσπερὰν πεντήκοντα ποδῶν τὴν διάμετρον D.H.1.15, ἐστὶν ... λίμνη τριῶν που τὴν διάμετρον σταδίων μάλιστα Paus.6.22.11<br /><b class="num">•</b>de objetos de forma curva, de la medida de un barco ἦν γὰρ ὁ λουτὴρ τὴν διάμετρον πηχῶν [[δέκα]] I.<i>AI</i> 8.79, de bloques de piedra para columnas <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.1680.9 (IV d.C.), φιάλην ... τὴν διάμετρον ἔχουσαν ὡς τριπάλαστον <i>ID</i> 1429A.2.6 (II a.C.).<br /><b class="num">4</b> [[eje de figuras de tres dimensiones]], de la esfera τὸν Ἄτλαντα ... ὥσπερ διάμετρον ὄντα καὶ στρέφοντα τὸν οὐρανὸν περὶ τοὺς πόλους que Atlante es como un eje y que hace girar el cielo alrededor de los polos</i> Arist.<i>MA</i> 699<sup>a</sup>29, del cono, Archim.<i>Aequil</i>.2.10.<br /><b class="num">5</b> [[compás]] ἐξοίσουσι καὶ πήχεις ἐπῶν ... καὶ διαμέτρους ... Ar.<i>Ra</i>.801, cf. Hsch.<br /><b class="num">6</b> arq. αἱ διάμετροι [[muros]] que forman diámetros en un anfiteatro διείληπτο γὰρ τὸ θέατρον πᾶν συμπήκτοις τισὶ διαμέτροις D.C.72.18.1.<br /><b class="num">II</b> en giros prep. esp. κατὰ διάμετρον<br /><b class="num">1</b> [[en diagonal]] ἡ κατὰ διάμετρον σύζευξις Arist.<i>EN</i> 1133<sup>a</sup>6, κατὰ διάμετρον γὰρ κινεῖται los animales de cuatro patas o más se mueven en diagonal</i> Arist.<i>HA</i> 490<sup>b</sup>4, cf. <i>IA</i> 712<sup>a</sup>25, <i>Mete</i>.363<sup>a</sup>34, Plu.2.43a, D.L.3.68.<br /><b class="num">2</b> [[en oposición diametral]] κατὰ διάμετρον dicho de las bocas del Ponto Euxino, Plb.4.39.1, los puntos de la salida y puesta del sol, Plb.9.15.9<br /><b class="num">•</b>ἐκ διαμέτρου fig. ἐκ διαμέτρου γὰρ ἡμῶν οἱ βίοι nuestras vidas están en oposición diametral</i> a las de los ricos, Luc.<i>Cat</i>.14, τὰ ἐκ διαμέτρου κακά males diametralmente opuestos</i> Gr.Naz.M.36.348A, cf. Pamph.Mon.<i>Solut</i>.16.45.<br /><b class="num">III</b> τό δ. [[ración de un soldado]] ἢ διάμετρον ὀφείλεις τοῖς ἀποθνῄσκουσιν; ¿acaso debes su ración a los (soldados) que mueren?</i> Plu.<i>Demetr</i>.40<br /><b class="num">•</b>sent. dud., quizá [[pago por protección]] policial, durante el transporte de mercancías <i>PCair.Zen</i>.333.31, 669.12, <i>PCornell</i> 3.25, <i>PHib</i>.110.14 (todos III a.C.).<br /><b class="num">B</b> adj., tard. astr. y astrol.<br /><b class="num">1</b> [[opuesto diametralmente]], [[que está en oposición]] ἐὰν ... ὁ (συσχηματισμός) τοῦ Κρόνου ... ᾖ ... πρὸς τὸν ἥλιον ... τετράγωνος ἢ δ. Ptol.<i>Tetr</i>.3.5.6, σελήνης οὔσης διαμέτρου ἡλίου estando la luna en oposición al sol</i>, <i>PMag</i>.4.2221, cf. Man.1.89, τὰ τούτων διάμετρα los (signos del zodíaco) opuestos diametralmente a éstos</i> Vett.Val.18.22.<br /><b class="num">2</b> adv. -ως [[en oposición diametral]] ἀστὴρ ὄπισθεν ἡλίου δ. δύνοντος εἰς γῆν, [[ἀκρονυχία]] τρέχει Tz.<i>ad Hes.Op</i>.564.
}}
{{grml
|mltxt=[[διάμετρος]], -ον (Α)<br /><b>1.</b> ο [[διαμετρικός]]<br /><b>2.</b> ο διαμετρικά [[αντίθετος]]<br /><b>3.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> <i>η [[διάμετρος]]<br />α) η [[διαγώνιος]] παραλληλογράμμου<br />β) ο [[άξονας]] του κώνου<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> (για πλανήτες) «ἐκ διαμέτρου ἀντικείμενοι» — στα αντίθετα [[σημεία]] της ουράνιας σφαίρας<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> η [[ευθεία]] [[γραμμή]] που διέρχεται από το [[κέντρο]] του κύκλου και καταλήγει σε δύο [[σημεία]] της περιφέρειας<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «εκ διαμέτρου [[αντίθετος]] (ή [[διάφορος]])» — εντελώς [[αντίθετος]] ή [[διαφορετικός]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>διά</i> <span style="color: red;">+</span> -<i>μετρος</i> <span style="color: red;"><</span> [[μέτρον]])].
}}
}}