ἐκτέμνω: Difference between revisions

{{DGE

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> [[ἐκτάμνω]] ép., jón.<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [aor. pas. 3^a plu. ἐξεταμήθησαν <i>POxy</i>.1153.20 (I d.C.); fut. perf. med.-pas. 3^a du. ἐκτετμήσεσθον Pl.<i>R</i>.564c]<br /><b class="num">I</b> ref. a animados<br /><b class="num">1</b> [[separar cortando por completo]] e.e. [[seccionar]], [[amputar]]<br /><b class="num">a)</b> gener. c. compl. de la parte del cuerpo cortada μηρούς τ' ἐξέταμον <i>Il</i>.1.460, 2.423, <i>Od</i>.12.360, ἐκ μηρία τάμνον πάντα κατὰ μοῖραν <i>Od</i>.3.456, σκάλμῃ γὰρ ὄρχεις βασιλὶς ἐκτέμνουσ' ἐμούς S.<i>Fr</i>.620, cf. Arist.<i>HA</i> 510^b2, Eus.<i>PE</i> 1.10.29, γυναικῶν τὰς γλώσσας Hdt.2.2, cf. 9.112, Ctes.16, LXX 4<i>Ma</i>.10.17, 21, τὸν λάρυγγ' ἂν ἐκτέμοιμί σου [[δρέπανον]] λαβοῦσ' Ar.<i>Ra</i>.575, cf. <i>Eq</i>.374, γυναικῶν τοὺς μαστούς Heraclid.Lemb.<i>Pol</i>.16, en v. pas. σκέλος εἰς κοτυληδόνα [ἐκτ] τετμημένον <i>Milet</i> 6(3).1222.17 (III a.C.), ἡ ὀσφύς <i>IIasos</i> 220.2 (IV a.C.), ἐπέταττεν ὁ νόμος ἐκτέμνεσθαι τὴν γλῶτταν Hecat.Abd.25.78, cf. Str.3.3.6, Ὑπερείδου ... τὴν γλῶτταν ἐκτμηθῆναι ζῶντος λέγουσι Plu.<i>Dem</i>.28.4<br /><b class="num">•</b>[[cortar]], [[escindir]] metáf. Τροΐας ἶνας ἐκταμὼν δορί Pi.<i>I</i>.8.52, ἕως ἂν ... ἐκτέμνῃ ὥσπερ νεῦρα ἐκ τῆς ψυχῆς Pl.<i>R</i>.411b (cf. <i>infra</i> II 1);<br /><b class="num">b)</b> medic., cirug. [[practicar una ablación]], [[extirpar]] c. ac. del órgano o parte extirpada τὸ [[ἕλκος]] <i>IG</i> 4².122.43 (IV a.C.), op. τέμνω ‘hacer un corte’, ‘sajar’ (pero v. <i>infra</i> 3): (κεφαλήν) ἢ τέμῃς μόνον ἢ ἐκτέμῃς ὅλην Gal.5.605, κἂν μέρος αὐτῶν (φλεβῶν) ἐκτέμνῃς, ὥσπερ ἐν τοῖς σκέλεσιν ἐπὶ τῶν κιρσῶν Gal.10.941, σηπεδόνας ἐκτέμνειν Gal.2.340, σεσηπυίας σάρκας Gal.2.386, ὀφθαλμούς Gal.2.443, en una operación de varices, Plu.2.202b, en v. pas. διὰ τοὺς ἱστορήσαντας αὐτὴν (τὴν μήτραν) ἀκινδύνως ἐκτέμνεσθαι Sor.4.6.183, τὰ μεγάλα ... τῶν πτερυγίων διὰ μόνης χειρουργίας ἐκτέμνεται Paul.Aeg.3.22.25, c. gen. σάρξ ... ἐκτεμνομένη τοῦ ζῴου Gal.5.562, μυρσινοειδῶς ἐ. τοῦ δέρματος cortar un trozo de piel en forma de mirto</i> Gal.10.886, op. [[διατέμνω]]: ἐκτέμνοντές τι μέρος αὐτῶν ἢ διατέμνοντες ὅλα Gal.10.940, abs. [[δεῖ]] δὲ ἐκτέμνειν οὕτως <i>Hippiatr</i>.20.2<br /><b class="num">•</b>de mujeres o anim. hembras [[extirpar]] o [[efectuar la ablación del clítoris]] τὰ θήλεα ἐ. Str.17.2.5, de animales hembra τὰς [[γοῦν]] θηλείας ὗς ἐκτέμνουσιν Gal.4.570, cf. 569, pas. γυναῖκες Ἰουδαικῶς ἐκτετμημέναι Str.16.4.9.<br /><b class="num">2</b> [[emascular]], [[castrar]], [[capar]] παῖδας ... ἐξέταμνον καὶ ἐποίευν ... εὐνούχους Hdt.6.32, cf. 8.105, I.<i>Ap</i>.2.270, τὸν [[αὑτοῦ]] πατέρα Pl.<i>Euthphr</i>.6a, fig. μὴ γονὴν ἀνδρῶν ἐκτέμνοντας, μὴ γυναικῶν ἀτοκίοις καὶ ἄλλαις μηχαναῖς ἀμβλοῦν Ph.<i>Hypoth</i>. en Eus.<i>PE</i> 8.7.7, pas., como método de tortura ἐὰν ... ληφθεὶς ... ἐκτέμνηται καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκκάηται Pl.<i>Grg</i>.473c, διὰ τὸ ἐκτμηθῆναι παῖς ὢν ὑπ' [[αὐτοῦ]] Arist.<i>Pol</i>.1311^b22, ἀπηγόρευσεν ... μηδένα ἔτι ἐν τῇ τῶν Ῥωμαίων ἀρχῇ ἐκτέμνεσθαι de Domiciano, D.C.67.2.3, cf. Porph.<i>Antr</i>.16<br /><b class="num">•</b>c. ac. de rel. τῶν ἐκτεμνομένων τοὺς ὄρχεις Gal.12.326<br /><b class="num">•</b>abs. ὄρχεων ἐκτεμνομένων Gal.4.575<br /><b class="num">•</b>subst. en part. perf. med.-pas. [[castrado]] οὐ γίνεται δ' οὔτε παῖς φαλακρὸς οὔτε γύνη οὔθ' οἱ ἐκτετμημένοι Arist.<i>HA</i> 518^a31<br /><b class="num">•</b>de anim. τὸ τοὺς ἵππους ἐ. Str.7.4.8, τοὺς ἀλεκτρυόνας ... καὶ τοὺς χοίρους Plu.2.692c, en v. pas. ἐν τοῖς ἄλλοις ζῴοις τὰ ἐκτεμνόμενα Arist.<i>Pr</i>.894^b22, ταῦρον ἐκτμηθέντα Arist.<i>HA</i> 510^b4, cf. 631^b22, «βέρρην» ... Ῥωμαῖοι τὸν ἐκτετμημένον χοῖρον καλοῦσιν Plu.<i>Cic</i>.7<br /><b class="num">•</b>c. ac. de rel. ἐκτεμνονένων τὸν ἕτερον ὄρχιν Arist.<i>HA</i> 765^a25<br /><b class="num">•</b>fig., de panales [[castrar]], [[brescar]] ὅπως ... σὺν αὐτοῖσι τοῖς κηρίοις ἐκτετμήσεσθον Pl.<i>R</i>.564c.<br /><b class="num">3</b> cirug., equiv. a τέμνω, [[practicar un corte]], [[sajar]], [[abrir cortando]] [[δεῖ]] ... ἐκτέμνειν, [[εἶτα]] ἐπιλαβόμενον ἐξελεῖν τὸν λίθον, para extraer una piedra en la mandíbula <i>Hippiatr</i>.18.4.<br /><b class="num">II</b> ref. a inanimados<br /><b class="num">1</b> [[extraer cortando por completo]] un proyectil por el extremo de la trayectoria de salida ἐκ μηροῦ τάμνε μαχαίρῃ ὀξὺ [[βέλος]] <i>Il</i>.11.844, μηροῦ δ' ἔκταμ' ὀϊστόν <i>Il</i>.11.829, cf. 515, ἐξαιρεῖν ... βέλη ... τὰ δὲ ἐκτέμνοντες Gal.2.284<br /><b class="num">•</b>el tejido, una vez acabado, del telar, e.e. [[acabar]] (cf. tb. <i>infra</i> II 4) ἐξέτεμε τὸν ἰστόν καὶ ἀπέστειλεν ... τοῖς κυρίοις LXX <i>To</i>.2.12S, pas. (ἱστὸν) πρὸς τὸ ἐκτέμνεσθαι ὄντα (un tejido) antes de que esté listo para cortarlo</i> Artem.3.36, abs. ὡς ἱστὸς ἐρίθου ἐγγιζούσης ἐκτεμεῖν como el tejido de una tejedora que está próxima a acabar</i> LXX <i>Is</i>.38.12<br /><b class="num">•</b>fig. [[cortar]], [[separar]] τὸν θυμὸν ἐ. ... τῆς ψυχῆς Ph.1.113, cf. Basil.M.31.953B, Chrys.M.53.95, 194, (ταῖς τυραννικαῖς φιλοφροσύναις) ἐκτέμνοντα τὴν ἀλκὴν καὶ τὸν θυμόν ὑπερείποντα de César, Plu.<i>Brut</i>.7, αὐτοὺς οἱ βασιλεῖς ἐξετέμοντο τῇ κατὰ τὴν ἀπάντησιν φιλανθρωπίᾳ Plb.30.30.8<br /><b class="num">•</b>fig. [[separar]] c. ac. y gen. παῖδας ... τῆς συγγενείας Chrys.M.61.472, τοὺς οὐ τοιούτους τῆς Ἐκκλησίας ἐκτέμνει Thdt.M.82.373C, cf. 83.429A<br /><b class="num">•</b>c. ac. de rel. ἠκρωτηριασμένοι καὶ ἐκτετμημένοι τὰ κάλλιστα Ph.1.156.<br /><b class="num">2</b> de árboles [[talar]], [[cortar]] con hacha o sierra (πίτυν) τέκτονες ἄνδρες ἐξέταμον πελέκεσσι <i>Il</i>.13.391, 16.484, (αἴγερον) ἁρματοπηγὸς ἀνὴρ αἴθονι σιδήρῳ ἐξέταμ' <i>Il</i>.4.486, ἄρσεν' ἐκτεμόνθ' ... ἄγριον [[ἔλαιον]] S.<i>Tr</i>.1196, τὰ πρέμνα Lys.7.19<br /><b class="num">•</b>[[cortar]], [[podar]] ramas o sarmientos τοὺς κλάδους Thdt.<i>Affect</i>.12.1, cf. <i>Is</i>.6.160<br /><b class="num">•</b>otros cont. τὰς [[δύω]] τῶν [[ἐννέα]] χορδῶν ἐξέτεμε Plu.<i>Agis</i> 10, πλόκαμον D.P.<i>Au</i>.2.15<br /><b class="num">•</b>[[arrancar de raíz]], [[desarraigar]] ὕλην πρυμνὴν ἐκτάμνοντες <i>Il</i>.12.149, κοιτάζονται δὲ ἐπὶ τῶν ῥιζῶν τῶν δένδρων ἐκτέμνοντες Str.16.4.19, en v. pas. τῆς ῥίζης ἐκτεμνομένης Chrys.M.54.429<br /><b class="num">•</b>de las malas hierbas [[escardar]] φιλόπονος γεωργὸς ... ἀκάνθας ἐκτέμνει Thdt.<i>Affect</i>.1.7<br /><b class="num">•</b>fig. [[cortar de raíz]], [[erradicar]] τοὺς ἀθέους ... λογισμούς Ph.2.329, αὐταῖς ῥίζαις τὰς τῆς διανοίας νόσους Ph.1.283, τὸ πάθος Alex.Trall.1.597.7<br /><b class="num">•</b>[[truncar]] ἐλπίδας <i>IUrb.Rom</i>.1148.4, ἐκτεμεῖν τοὺς ἀκρεμόνας πάντων τῶν στασ[ι] αστῶν Manes 29.3, cf. Epiph.Const.<i>Haer</i>.76.25.3, Chrys.M.53.258, <i>JRCil</i>.2.31C.3 (Isauria V d.C.), med. τοιαύτην χώραν ἡδονῶν τοσούτων Ἐπίκουρος ἐκτέμνεται Plu.2.1107b<br /><b class="num">•</b>de plantas o frutos [[cortar]], [[recoger cortando]], [[segar]] τοὺς βότρυας Chrys.M.53.91, pas. ἔνια βλαστάνει οὐκ ἐν τῇ γῇ ὄντα ἀλλ' ἐκτετμημένα algunas (plantas) germinan no cuando están en tierra, sino cortadas</i> Arist.<i>Pr</i>.926^a1, metáf. de una joven οἷα γὰρ ἀρχόμενον ῥόδον ... ἐξέτεμες ῥείζης (<i>sic</i>) <i>IUrb.Rom</i>.1344.8, fig. θάνατος ... καὶ νέους ἐκτέμνει Thdt.M.83.469A.<br /><b class="num">3</b> c. ac. de resultado [[cortar]], [[hacer]], [[fabricar]] τὸ μὲν (ῥόπαλον) [[ἔκταμεν]] <i>Od</i>.9.320, νήϊον <i>Il</i>.3.62, τοὺς μόχλους τῶν πυλῶν I.<i>BI</i> 4.298, pas. (ὀθόνιον) ἐν ἡμέραις ἕξ ἐκτήμνεσθαι (l. -τέ-) <i>PSI</i> 599.14, αἱ λώδικες ἐξεταμήθησαν <i>POxy</i>.1153.20 (I d.C.), cf. <i>PZilliac</i>.9.8 (I d.C.), <i>PHaun</i>.29.5 (III d.C.).<br /><b class="num">4</b> geom. [[cortar]], [[trazar]] una línea imaginaria sobre un plano τοιοῦτον γὰρ σχῆμα τῆς γῆς ἐκτέμνουσιν αἱ ἐκ τοῦ κέντρου αὐτῆς ἀγόμεναι (γραμμαί) Arist.<i>Mete</i>.362^a35.<br /><b class="num">5</b> arq. [[hacer un corte en medio]], [[abrir un paso]] en un lienzo de pared κατὰ μέσου τἀντιθήματος ἐκτεμεῖ τῷ μελάθρῳ <i>ID</i> 500.A.35 (III a.C.), ἐκτεμὼν δὲ τὸν μέσον τοῖχον θύρας ἐπέστησε I.<i>AI</i> 8.71, en una roca <i>SEG</i> 26.1652.8 (Norte del Líbano II d.C.)<br /><b class="num">•</b>fig., c. ac. de resultado [[abrir]] una ruta τρίβους ἐκτέμνων ἀβάτοις ὄρεσι D.H.1.41.

}}