3,277,300
edits
κακός: Difference between revisions
18
(T21) |
(18) |
||
| Line 27: | Line 27: | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=κακῇ, [[κακόν]], the Sept. for רָע (from [[Homer]] [[down]]), [[bad]] (A. V. ([[almost]] [[uniformly]]) [[evil]]);<br /><b class="num">1.</b> [[universally]], of a [[bad]] [[nature]]; [[not]] [[such]] as it [[ought]] to be.<br /><b class="num">2.</b> ([[morally]], i. e.) of a [[mode]] of [[thinking]], [[feeling]], acting; [[base]], [[wrong]], [[wicked]]: of persons, Winer s Grammar, 637 (592); [[also]] Buttmann, 143 (126)); διαλογισμοί;, ὁμιλίαι, [[ἐπιθυμία]], ἔργα ([[better]] [[ἔργον]]), [[κακόν]], τό [[κακόν]], [[evil]] i. e. [[what]] is [[contrary]] to [[law]], [[either]] [[divine]] or [[human]], [[wrong]], [[crime]]: ([[evil]] things): πάντα τά κακά [[all]] kinds of [[evil]]); Winer s Grammar, § 30,4; Buttmann, § 132,24); [[κακόν]] ποιεῖν, to do, [[commit]] [[evil]]: τό [[κακόν]], τά κακά, [[κακόν]], τό [[κακόν]] πράσσειν, ); R G L Tr marginal [[reading]]); τό [[κακόν]] κατεργάζεσθαι, wrongs inflicted: [[κακόν]] [[ἐργάζομαι]] τίνι (to [[work]] [[ill]] to [[one]]), [[ἐνδείκνυμι]], ποιῶ, [[ἀποδίδωμι]] [[κακόν]] [[ἀντί]] κακοῦ, [[troublesome]], [[injurious]], [[pernicious]], [[destructive]], [[baneful]]: neuter [[κακόν]], an [[evil]], [[that]] [[which]] injures, Winer s Grammar, § 59,8b.; Buttmann, 79 (69)); [[with]] the [[suggestion]] of [[wildness]] and [[ferocity]], θηρία, [[bad]], i. e. [[distressing]], [[whether]] to [[mind]] or to [[body]]: [[ἕλκος]] [[κακόν]] καί πονηρόν (A. V. a [[noisome]] and [[grievous]] [[sore]]), [[κακόν]] [[πράσσω]] ἐμαυτῷ, Latin vim mihi infero, to do [[harm]] to [[oneself]], [[κακόν]] τί [[πάσχω]], to [[suffer]] [[some]] [[harm]], τά κακά, [[evil]] things, the discomforts [[which]] [[plague]] [[one]], τά ἀγαθά, the [[good]] things, from [[which]] [[pleasure]] is [[derived]]). (Synonym: cf. [[κακία]].) | |txtha=κακῇ, [[κακόν]], the Sept. for רָע (from [[Homer]] [[down]]), [[bad]] (A. V. ([[almost]] [[uniformly]]) [[evil]]);<br /><b class="num">1.</b> [[universally]], of a [[bad]] [[nature]]; [[not]] [[such]] as it [[ought]] to be.<br /><b class="num">2.</b> ([[morally]], i. e.) of a [[mode]] of [[thinking]], [[feeling]], acting; [[base]], [[wrong]], [[wicked]]: of persons, Winer s Grammar, 637 (592); [[also]] Buttmann, 143 (126)); διαλογισμοί;, ὁμιλίαι, [[ἐπιθυμία]], ἔργα ([[better]] [[ἔργον]]), [[κακόν]], τό [[κακόν]], [[evil]] i. e. [[what]] is [[contrary]] to [[law]], [[either]] [[divine]] or [[human]], [[wrong]], [[crime]]: ([[evil]] things): πάντα τά κακά [[all]] kinds of [[evil]]); Winer s Grammar, § 30,4; Buttmann, § 132,24); [[κακόν]] ποιεῖν, to do, [[commit]] [[evil]]: τό [[κακόν]], τά κακά, [[κακόν]], τό [[κακόν]] πράσσειν, ); R G L Tr marginal [[reading]]); τό [[κακόν]] κατεργάζεσθαι, wrongs inflicted: [[κακόν]] [[ἐργάζομαι]] τίνι (to [[work]] [[ill]] to [[one]]), [[ἐνδείκνυμι]], ποιῶ, [[ἀποδίδωμι]] [[κακόν]] [[ἀντί]] κακοῦ, [[troublesome]], [[injurious]], [[pernicious]], [[destructive]], [[baneful]]: neuter [[κακόν]], an [[evil]], [[that]] [[which]] injures, Winer s Grammar, § 59,8b.; Buttmann, 79 (69)); [[with]] the [[suggestion]] of [[wildness]] and [[ferocity]], θηρία, [[bad]], i. e. [[distressing]], [[whether]] to [[mind]] or to [[body]]: [[ἕλκος]] [[κακόν]] καί πονηρόν (A. V. a [[noisome]] and [[grievous]] [[sore]]), [[κακόν]] [[πράσσω]] ἐμαυτῷ, Latin vim mihi infero, to do [[harm]] to [[oneself]], [[κακόν]] τί [[πάσχω]], to [[suffer]] [[some]] [[harm]], τά κακά, [[evil]] things, the discomforts [[which]] [[plague]] [[one]], τά ἀγαθά, the [[good]] things, from [[which]] [[pleasure]] is [[derived]]). (Synonym: cf. [[κακία]].) | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=-η, -ο<br />θηλ. και [[κακιά]] (AM [[κακός]], -ή, -όν)<br /><b>1.</b> αυτός που δεν επιδοκιμάζεται, που δεν γίνεται [[αποδεκτός]], ο [[απόβλητος]]<br /><b>2.</b> [[ανίκανος]] στο [[έργο]] που ασκεί, κατώτερης ποιότητας, [[ανεπαρκής]], [[ανάξιος]], [[μηδαμινός]] (α. «[[κακός]] [[χειριστής]] της υποθέσεως» β. «[[κακός]] [[τεχνίτης]]» γ. «[[κακός]] μανθάνειν», <b>Σοφ.</b><br />δ. «κακοί νομῆες», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>3.</b> (με [[ηθική]] [[έννοια]]) [[φαύλος]], [[πονηρός]], [[άθλιος]], [[κακόβουλος]], [[μοχθηρός]] (α. «[[κακός]] [[άνθρωπος]]» β. «κακὸς εἰς φίλους», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>4.</b> αυτός που στερείται ηθικής, που ζει ή ενεργεί ή γίνεται αντίθετα με τους ηθικούς κανόνες («[[κακός]] [[δρόμος]]» — ο [[δρόμος]] της διαφθοράς)<br /><b>5.</b> (για [[πταίσμα]], [[αμάρτημα]], νόσο <b>κ.λπ.</b>) αυτός που επιφέρει δυστυχίες, [[βλαβερός]], [[επιζήμιος]], [[φθοροποιός]], [[ολέθριος]] (α. «[[κακό]] [[σπυρί]]» — κακόηθες, θανατηφόρο [[φύμα]], [[άνθρακας]]<br />β) «κακή [[αρρώστια]]» — επικίνδυνη [[αρρώστια]], θανατηφόρα [[αρρώστια]], ειδ. ο [[καρκίνος]], η [[λέπρα]], η ευλογιά κ.λπ<br />γ. «κακὸς [[δαίμων]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>6.</b> (για λόγους) [[υβριστικός]], [[ονειδιστικός]] («κακοὶ λόγοι», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>7.</b> (για οιωνούς) [[δυσμενής]] [[δυσοίωνος]], [[απαίσιος]], (α. «[[κακό]] [[σημάδι]]» β. «κακόν όναρ», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>8.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το [[κακό]](<i>ν</i>)<br />α) <b>(φιλοσ.)</b> ο [[αντίποδας]] του καλού, του αγαθού<br />β) [[δυστυχία]], [[πάθημα]], [[συμφορά]] («[[κακό]] που μέ βρήκε!»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[άτακτος]] ή [[ανήθικος]] («[[κακό]] [[παιδί]]»)<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το [[κακό]]<br />[[βλάβη]], [[ζημιά]] (α. «μού 'κανε [[κακό]]» β. «θα σού βγει σε [[κακό]]»)<br /><b>3.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) (στη [[γλώσσα]] τών νηπίων) <i>τα [[κακά]]<br />τα περιττώματα, τα [[κόπρανα]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «τον [[κακό]] σου τον καιρό» ή «κακή σου [[μέρα]] και μαύρη» ή «[[κακό]] χρόνο νά 'χεις» ή «[[κακό]] να σού 'ρθει» — για [[βρισιά]] ή [[κατάρα]]<br />β) «κακή [[γλώσσα]]»<br />i) [[αυθάδης]], υβριστική [[γλώσσα]]<br />ii) (<b>για πρόσ.</b>) [[κακόγλωσσος]]<br />γ) «κακή ώρα» — η ώρα που συμβαίνει [[κάτι]] ολέθριο, που επεμβαίνει [[κακός]] [[δαίμονας]] («φυλάξου από την κακή ώρα, να ζήσεις [[χίλια]] [[χρόνια]]», παροιμ.)<br />δ) «το 'χω σε [[κακό]]» — [[θεωρώ]] [[κάτι]] ως [[κακό]] οιωνό<br />ε) «έσκασε απ' το [[κακό]] του» — έσκασε από τη [[στενοχώρια]] ή την [[κακία]] του<br />στ) «του μίλησα με το [[κακό]]» — του μίλησα άσχημα και απότομα<br />ζ) «[[βάζω]] [[κακό]] στο νού μου» — μού γεννιέται η [[υποψία]] ότι συμβαίνει [[κάτι]] δυσάρεστο<br />η) «έχω τις κακές μου» — έχω άσχημη ψυχική [[διάθεση]], [[είμαι]] [[δύσθυμος]]<br />θ) «[[είναι]] του κακού» — πολύ [[άρρωστος]]<br />ι) «του [[κάκου]]» — [[μάταια]], ανώφελα<br />ια) «και [[κακό]]» — ως επιτατικό ουσιαστικού για [[δήλωση]] πλήθους ή μεγέθους («[[κόσμος]] και [[κακό]]» — [[μεγάλη]] [[πολυκοσμία]]<br />ιβ) «[[κακός]] [[μπελάς]]» — [[μεγάλη]] [[ενόχληση]]<br />ιγ) [[θόρυβος]], [[ταραχή]] («τί [[κακό]] είν' αυτό που γίνεται εδώ [[μέσα]];»<br />(νεοελλ.-μσν.)<br /><b>1.</b> [[άγριος]], [[εχθρικός]] («[[κακό]] [[σκυλί]]»)<br /><b>2.</b> (για [[τόπο]], δρόμο <b>κ.λπ.</b>) [[αφιλόξενος]], [[δύσβατος]] («ο [[δρόμος]] για το [[χωριό]] [[είναι]] [[κακός]]»)<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[ασεβής]], [[αμαρτωλός]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) (για [[σκέψη]], συλλογισμό <b>κ.λπ.</b>) «ἔχω [[κακό]] [[θεμέλιο]]» — [[είμαι]] [[αβάσιμος]]<br />β) «κακή [[καρδία]]» — δυσάρεστη ψυχική [[διάθεση]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />αποτυχημένος, [[ανεπιτυχής]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[άσχημος]], [[δύσμορφος]] («[[εἶδος]] μὲν ἔην [[κακός]]», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> αυτός που έχει ταπεινή [[καταγωγή]], [[άσημος]]<br /><b>3.</b> [[δειλός]], [[άνανδρος]] σε [[μάχη]] («ἄνδρες κακοὶ ἢ ἀγαθοὶ ἐν τῆ ναυμαχίη», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>4.</b> [[ταλαίπωρος]]<br /><b>5.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ κακὸν</i><br />η [[κακία]]<br /><b>6.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ [[κακά]]<br />κακοί λόγοι, ονειδισμοί, κατηγορίες («[[πολλά]] τε καὶ κακὰ λέγειν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «κακὸς [[ποιμήν]]»<br />(ποιητ. έκφρ.) η [[θύελλα]], <b>Αισχύλ.</b><br />β) «κακὰ κακῶν»<br />(ποιητ. έκφρ.) τα κάκιστα<br />γ) <b>αστρολ.</b> «κακή [[τύχη]]» — [[ονομασία]] της έκτης περιοχής<br />δ) <b>ιατρ.</b> «πόττειον κακόν» — η [[φυματίωση]] της σπονδυλικής στήλης. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[κακώς]] και [[κακά]] (AM κακῶς, Μ και [[κακά]])<br /><b>1.</b> με [[κακό]] τρόπο<br /><b>2.</b> με τρόπο όχι ευχάριστο («πώς τά περνάτε;» «[[κακά]] και [[ψυχρά]]»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «κακήν-[[κακώς]]»<br />i) με άσχημο τρόπο<br />ii) όπως-όπως<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> λανθασμένα ή άσχημα (α. «[[κακώς]] γράφεται» β. «κακῶς κρατήσας τῆς ἀρχῆς [[τότε]] τῶν Αἰγυπτίων», Βί. Αλεξ.)<br /><b>2.</b> σε άσχημη [[κατάσταση]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> με [[κακό]] σκοπό<br /><b>2.</b> [[χωρίς]] [[επιτυχία]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «κακὰ ὀνομασμένος» — [[κακόφημος]]<br />β) «κακῶς ἔχω» — βρίσκομαι σε άσχημη [[κατάσταση]]<br />γ) «κακῶς [[διάκειμαι]]» — βρίσκομαι σε [[έχθρα]]<br />δ) «κακῶς -κακοῡ» — με άσχημο τρόπο<br /><b>αρχ.</b><br /><b>φρ.</b> α) «κακῶς ποιῶ τι» — [[βλάπτω]] [[κάτι]]<br />β) «κακῶς ποιῶ τινα» — [[κακοποιώ]] κάποιον<br />γ) «κακῶς ποιῶ τινά τι» — [[προξενώ]] [[βλάβη]] σε κάποιον<br />δ) «κακῶς [[πράττω]]» — βρίσκομαι σε κακή [[κατάσταση]], [[υποφέρω]] [[δεινά]], [[δυστυχώ]]<br />ε) «κακῶς [[πάσχω]]» — [[δυστυχώ]]<br />στ) «κακῶς ἐκπέφευγα» — [[μόλις]] γλύτωσα<br />ζ) στους αττ. συγγρ. συν. ο [[συνδυασμός]] του επίρρ. <i>κακῶς</i> με το επίθ. [[κακός]] σε ανάλογο [[γένος]], αριθμό και [[πτώση]], για [[επίταση]] (α. «κακὸς κακῶς ταφήσῃ», <b>Ευρ.</b><br />β. «κακῶς ἀπόλλυσθαι κακούς», <b>Σοφ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Οπωσδήποτε πρόκειται για εκφραστική λ. της καθημερινής και ίσως της παιδικής γλώσσας που συνδέθηκε με το <i>κακκῶ</i> «[[αφοδεύω]]». Το μτγν. φρυγ. <i>κακο</i>(<i>υ</i>)<i>ν</i> [[πρέπει]] να [[είναι]] [[δάνειο]] από την Ελληνική αν και η [[ρίζα]] <i>κακ</i> απαντά και στην Αρχαία Φρυγική. Η λ. εμφανίζεται ουσιαστικοποιημένη στο ουδ. <i>κακόν</i> και [[κυρίως]] στον πληθ. <i>τὰ [[κακά]] «συμφορές, [[δυστυχία]]». Συγκριτικός [[βαθμός]] του επιθ. με την [[ίδια]] [[ρίζα]] [[είναι]] το [[κακώτερος]], [[κακίων]] [[αλλά]] και [[χείρων]], [[χειρότερος]] από διαφορετική [[ρίζα]] (στη Μυκηναϊκή απαντά συγκριτ. πληθ. <i>kazoe</i>), ενώ ο [[υπερθετικός]] [[είναι]] [[κάκιστος]] και [[χείριστος]]. Η λ. [[κακός]] με τη γνωστή [[ηθική]] σημ. αντιτίθεται στο αρχ. [[αγαθός]] και στο νεοελλ. [[καλός]], ενώ ως αντίθ. του αρχ. [[καλός]] «[[ωραίος]]» η λ. [[κακός]] εμφανίζεται συνώνυμη του [[άσχημος]]. Στην Αρχαία η λ. δήλωνε επί [[πλέον]] τον άνανδρο στη [[μάχη]] ([[Όμηρος]]), τον ανίκανο σε [[κάτι]], [[καθώς]] και αυτόν που είχε ταπεινή [[καταγωγή]] (<i>κακοί</i> ήταν [[άλλη]] [[ονομασία]] του <i>πλήθους</i>, του <i>δήμου</i>, του <i>όχλου</i>, εν αντιθέσει [[προς]] τους <i>εσθλούς</i>, τους <i>ευγενείς</i>, τους <i>αρίστους</i>). Στη Νέα Ελληνική η λ. παρουσιάζει [[μεγάλη]] [[επίδοση]] και απαντά [[αντί]] άλλων, συνώνυμων μεν [[αλλά]] περισσότερο εξειδικευμένων στη [[χρήση]] τους λέξεων, π.χ. το [[κακός]] σημαίνει «[[βλαβερός]]» (<b>[[πρβλ]].</b> «[[κακό]] [[φάρμακο]]», «κακή [[συνήθεια]]»), «[[θανατηφόρος]]» (<b>[[πρβλ]].</b> «κακή [[αρρώστια]]»), «[[δυσμενής]]» (<b>[[πρβλ]].</b> «[[κακός]] [[άνεμος]]»), «[[δύσθυμος]]» («έχω κακή [[διάθεση]]»), [[καθώς]] και «δεύτερης, χαμηλής ποιότητας» (<b>[[πρβλ]].</b> «κακή [[ταινία]], [[παράσταση]]»). 'Αλλες παρόμοιας σημ. λέξεις [[είναι]] [[επίσης]] οι: [[φαύλος]], [[αισχρός]], [[απαίσιος]], [[άθλιος]], [[πονηρός]], [[μοχθηρός]], [[ελεεινός]] κ.ά., αν και το [[κακός]] φαίνεται να έχει γενικότερη [[έννοια]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κακία]], [[κακίζω]], [[κακότητα]](-<i>της</i>), [[κακώνω]](-<i>ῶ</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[κάκη]], [[κακώδης]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[κακύνω]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[κακεύω]], [[κακοσύνη]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κάκω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Για τα σύνθ. με Α' συνθετικό το επίθ. [[κακός]] <b>βλ.</b> <i>κακ</i>(<i>ο</i>)-). (Β' συνθετικό) [[άκακος]], [[αλεξίκακος]], [[αμνησίκακος]], [[ανεξίκακος]], [[εθελόκακος]], [[επιχαιρέκακος]], [[μνησίκακος]], [[πάγκακος]], [[χαιρέκακος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αμετρόκακος</i>, <i>απαλεξίκακος</i>, <i>απαλλαξίκακος</i>, [[απειρόκακος]], <i>απωσίκακος</i>, [[αρχέκακος]], [[επιχαιρεσίκακος]], [[ευρεσίκακος]], [[ημίκακος]], [[λυσίκακος]], [[μωρόκακος]], [[παυσίκακος]], [[περίκακος]], [[πρόκακος]], [[φερέκακος]], [[φιλόκακος]]. | |||
}} | }} | ||