ναῦς: Difference between revisions

ναῦς (view source)

Revision as of 12:01, 29 September 2017

5,852 bytes added , 29 September 2017

26

Spiros

Bureaucrats, Interface administrators, Administrators

3,274,216

edits

@@ Line 30: / Line 30: @@
 {{Thayer
 |txtha=accusative ναῦν, ἡ (from ναῷ or [[νεώ]], to [[flow]], [[float]], [[swim]]), a [[ship]], [[vessel]] of [[considerable]] [[size]]: [[Homer]] [[down]]; the Sept. [[several]] times for אנִי and אנִיָה.)
+}}
+{{grml
+|mltxt=η (ΑΜ ναῡς, Α ιων. και επικ. τ. νηῡς και δωρ. τ. νᾱς)<br />[[πλοίο]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>μτφ.</b> το μεσαίο [[κλίτος]] χριστιανικού ναού<br /><b>μσν.</b><br />επιτραπέζιο [[σκεύος]] σε [[σχήμα]] πλοίου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[έμβλημα]] στον θυρεό που εικόνιζε αρχαϊκό [[πλοίο]]<br /><b>2.</b> (γενικά) πολεμικό [[πλοίο]], [[τριήρης]]<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> α) [[ναός]]<br />β) [[εκκλησίασμα]]<br /><b>4.</b> (στους Πυθαγορείους) η [[ενότητα]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «[[νῆες]] κεναί» — πλοία [[χωρίς]] πολεμιστές<br />β) «[[νῆες]] μακραί» — πολεμικά πλοία που ήταν μακρά και [[στενά]] για να [[είναι]] ταχύτερα<br />γ) «[[νῆες]] στρογγύλαι» — εμπορικά πλοία.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Παλαιότατη ΙΕ λ. που διατηρήθηκε [[σχεδόν]] αυτούσια σε πολλές ΙΕ γλώσσες (<b>πρβλ.</b> αρχ. ελλ. [[ναῦς]], αρχ. ινδ. <i>naus</i>, περσ. <i>nav</i>, αρμ. <i>naw</i>, λατ. <i>navis</i>, αρχ. ιρλδ. <i>nau</i> <b>κ.λπ.</b>). Ο ΙΕ [[αρχικός]] τ. <i>n</i><i>ā</i><i>u</i>-<i>s</i> δεν παρουσιάζει μεταπτώσεις, η δε [[κλίση]] του έχει [[επίσης]], εν πολλοίς, διασωθεί στις επιμέρους ΙΕ γλώσσες<br /><b>πρβλ.</b> αιτ. εν. <i>n</i><i>ā</i><i>w</i>-<i>m</i>, αρχ. ελλ. <i>νῆ</i>(<i>F</i>)-<i>α</i>, αρχ. ινδ. <i>n</i><i>ā</i><i>v</i>-<i>am</i> (με το -<i>m</i> αναλογικώς [[προς]] άλλες αιτ. εν.), λατ. <i>nav</i>-<i>em</i> (απ' όπου υποχωρητικά σχηματίστηκε η τριτόκλιτη ονομ. εν. <i>nav</i>-<i>is</i>)<br />ονομ. πληθ. <i>n</i><i>ā</i><i>w</i>-<i>es</i>, αρχ. ελλ. <i>νῆ</i>(<i>F</i>)-<i>ες</i>, αρχ. ινδ. <i>n</i><i>ā</i><i>v</i>-<i>as</i><br />αιτ. πληθ. <i>n</i><i>ā</i><i>w</i>-<i>ns</i>, αρχ. ελλ. <i>νῆ</i>(<i>F</i>)-<i>ας</i>, αρχ. ινδ. <i>n</i><i>ā</i><i>v</i>-<i>as</i>. Η γεν. πληθ. <i>νεῶν</i> <span style="color: red;"><</span> <i>νη</i>-<i>ῶν</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>νᾱ</i>-<i>ῶν</i>) με [[βράχυνση]] φωνήεντος [[πριν]] από [[φωνήεν]], ενώ η ονομ. πληθ. [[νέες]] <span style="color: red;"><</span> [[νῆες]] [[επίσης]] με [[βράχυνση]] ή αναλογικά [[προς]] τη γεν. <i>νεῶν</i> (<b>πρβλ.</b> <i>βασιλέες</i>). Η γεν. εν., [[τέλος]], [[νεώς]] <span style="color: red;"><</span> [[νηός]] με [[αντιμεταχώρηση]]. Η λ. [[ναῦς]] εμφανίζεται ως α' συνθ. σε σύνθ. με τη [[μορφή]] <i>ναυ</i>- (<span style="color: red;"><</span> θ. ονομ.) και με τη [[μορφή]] <i>ναυσι</i>- (<span style="color: red;"><</span> θ. δοτ. πληθ. <i>ναυσί</i>). Επίσης εμφανίζεται και σε ανθρωπωνύμια (<b>πρβλ.</b> <i>Ναυσικράτης</i>, <i>Ναυσιχάρης</i>, <i>Ναυσίας</i>, <i>Ναύσων</i>). Το β' συνθετικό του ανθρωπωνυμίου <i>Ναυσικᾶ</i> δεν [[είναι]] σαφές. Κατά μία [[άποψη]], το όνομα <i>Ναυσικᾶ</i> [[είναι]] υποκοριστικό ενός αμάρτυρου <i>Ναυσικάστη</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ναύτης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ναύσθλον]], [[νήϊος]], [[νηΐτης]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό <i>ναυ</i>-) [[ναυαγός]], [[ναυάρχης]], [[ναύαρχος]], [[ναυβάτης]], [[ναύδετο]](<i>ν</i>), [[ναύκληρος]], [[ναυκράτης]], [[ναυμάχος]], [[ναυπηγός]], [[ναύσταθμος]], [[ναύφθορος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ναυβαρώ]], [[ναυηγέτης]], [[ναύκραρος]], [[ναύμαχος]], [[ναυμέδων]], [[ναυπηγής]], [[ναύπορος]], [[ναυπόρος]], [[ναύπρηστις]], [[ναυπρύτανις]], [[ναύσταθμον]], [[ναύστολος]], [[ναυφάγος]], [[ναύφρακτος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ναύκλαστρο]], [[ναυπάθεια]]. (Α' συνθετικό <i>ναυσι</i>-) [[ναυσιπόρος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ναυσιβάτης]], [[ναυσίβιος]], [[ναυσίδρομος]], [[ναυσικλειτός]], [[ναυσικλυτός]], [[ναυσιπέδη]], [[ναυσιπέρατος]], [[ναυσίπομπος]], [[ναυσίπορος]], [[ναυσίστονος]], [[ναυσιφθόρος]], <i>ναυσιφθόρητος</i>, [[ναυσοίκητος]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[ναυσίποδες]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ναυσίπλους]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ναυσιβλάβεια]]. (Α συνθετικό <i>νεω</i>- <span style="color: red;"><</span> θ. γεν. [[νεώς]]) [[νεώριο]](<i>ν</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[νεωλκός]], [[νεωρός]]. (Α' συνθετικό -[[ναυς]]) <b>αρχ.</b> [[άναυς]], [[ελέναυς]], [[λιπόναυς]], [[χιλιόναυς]]. (Β' συνθετικό -<i>νεως</i>) <b>αρχ.</b> [[λιπόνεως]], [[περίνεως]].
 }}