ψυχή: Difference between revisions

3,286 bytes added ,  1 January 2019
4b
(6)
(4b)
Line 36: Line 36:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''ψῡχή:''' ἡ ([[ψύχω]])<br /><b class="num">I. 1.</b> [[πνοή]], Λατ. [[anima]], [[ιδίως]] ως [[σημείο]] ζωής, [[ζωή]], [[πνεύμα]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[ψυχή]] τε [[μένος]] τε [[ψυχή]] τε καὶ [[αἰών]], ψυχὴ καὶ [[θυμός]], σε Όμηρ.· τὸν δ' ἔλιπε [[ψυχή]], λέγεται για κάποιον που λιποθυμά, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ψυχὴνπαρθέμενος</i>, παρακινδυνεύοντας ή ρισκάροντας τη [[ζωή]] του, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἐμὴν ψυχὴν παραβαλλόμενος</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>περὶ ψυχῆς</i>, για τη [[ζωή]] κάποιου, δηλ. για τη [[σωτηρία]] του, σε Ομήρ. Οδ.· <i>μάχεσθαι</i>, [[θέειν]] περὶ ψυχῆς, σε Όμηρ.· <i>τρέχειν περὶ ψυχῆς</i>, σε Ηρόδ.· ὁ περὶ τῆς ψυχῆς [[ἀγών]], [[αγώνας]] ζωής και θανάτου, σε Σοφ.· <i>ποινὴν τῆς Αἰσώπου ψυχῆς ἀνελέσθαι</i>, [[παίρνω]] [[εκδίκηση]] για τη [[ζωή]] του Αισώπου, σε Ηρόδ.· <i>ψυχὴν ἀφιέναι</i>, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., λέγεται για προσφιλή πράγματα, όπως η [[ζωή]], <i>χρήματα γὰρ ψυχὴ πέλεται βροτοῖσι</i>, σε Ησίοδ.· <i>πᾶσι δ' ἀνθρώποις ψυχὴ τέκν'</i> ([[ἐστί]]), σε Ευρ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[ψυχή]] του νεκρού, [[πνεύμα]], [[φάντασμα]], σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> [[ψυχή]] ή [[πνεύμα]] ανθρώπου, Λατ. [[anima]], αντίθ. προς το [[σῶμα]], σε Πλάτ., Ξεν.· [[ψυχή]] τινος, [[περίφραση]] για τον ίδιο τον άνθρωπο, σε Σοφ.· επίσης, <i>ψυχαί</i>, ψυχές, = <i>ἄνθρωποι</i>, σε Αισχύλ., Αριστοφ.· ως [[προσφώνηση]], ὦ μελέα [[ψυχή]], σε Σοφ.· ὦ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ [[ψυχή]], σε Ξεν.· [[πᾶσα]] ψυχὴ ὑποτασσέσθω, ας αφήσουμε [[κάθε]] [[ψυχή]] να υποταχθεί, σε Καινή Διαθήκη<br /><b class="num">3.</b> [[ψυχή]] (ως [[έδρα]] της θέλησης, των επιθυμιών, των παθών), [[καρδιά]], <i>ψυχὴν ἄριστε</i>, σε Αριστοφ.· <i>ἐκ τῆς ψυχῆς</i>, [[ολόψυχα]], από καρδιάς, σε Ξεν.<br /><b class="num">4.</b> σαρκική [[επιθυμία]], όρεξη, [[ορμή]], <i>δοῦναί τι τῇ ψυχῇ</i>, όπως το Λατ. indulgere [[animo]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">III.</b> [[ψυχή]] ως όργανο του νου, [[μυαλό]], [[διάνοια]], [[κρίση]], [[λόγος]], ψυχὴν οὐκ [[ἄκρος]], σε Ηρόδ.
|lsmtext='''ψῡχή:''' ἡ ([[ψύχω]])<br /><b class="num">I. 1.</b> [[πνοή]], Λατ. [[anima]], [[ιδίως]] ως [[σημείο]] ζωής, [[ζωή]], [[πνεύμα]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[ψυχή]] τε [[μένος]] τε [[ψυχή]] τε καὶ [[αἰών]], ψυχὴ καὶ [[θυμός]], σε Όμηρ.· τὸν δ' ἔλιπε [[ψυχή]], λέγεται για κάποιον που λιποθυμά, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ψυχὴνπαρθέμενος</i>, παρακινδυνεύοντας ή ρισκάροντας τη [[ζωή]] του, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἐμὴν ψυχὴν παραβαλλόμενος</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>περὶ ψυχῆς</i>, για τη [[ζωή]] κάποιου, δηλ. για τη [[σωτηρία]] του, σε Ομήρ. Οδ.· <i>μάχεσθαι</i>, [[θέειν]] περὶ ψυχῆς, σε Όμηρ.· <i>τρέχειν περὶ ψυχῆς</i>, σε Ηρόδ.· ὁ περὶ τῆς ψυχῆς [[ἀγών]], [[αγώνας]] ζωής και θανάτου, σε Σοφ.· <i>ποινὴν τῆς Αἰσώπου ψυχῆς ἀνελέσθαι</i>, [[παίρνω]] [[εκδίκηση]] για τη [[ζωή]] του Αισώπου, σε Ηρόδ.· <i>ψυχὴν ἀφιέναι</i>, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., λέγεται για προσφιλή πράγματα, όπως η [[ζωή]], <i>χρήματα γὰρ ψυχὴ πέλεται βροτοῖσι</i>, σε Ησίοδ.· <i>πᾶσι δ' ἀνθρώποις ψυχὴ τέκν'</i> ([[ἐστί]]), σε Ευρ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[ψυχή]] του νεκρού, [[πνεύμα]], [[φάντασμα]], σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> [[ψυχή]] ή [[πνεύμα]] ανθρώπου, Λατ. [[anima]], αντίθ. προς το [[σῶμα]], σε Πλάτ., Ξεν.· [[ψυχή]] τινος, [[περίφραση]] για τον ίδιο τον άνθρωπο, σε Σοφ.· επίσης, <i>ψυχαί</i>, ψυχές, = <i>ἄνθρωποι</i>, σε Αισχύλ., Αριστοφ.· ως [[προσφώνηση]], ὦ μελέα [[ψυχή]], σε Σοφ.· ὦ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ [[ψυχή]], σε Ξεν.· [[πᾶσα]] ψυχὴ ὑποτασσέσθω, ας αφήσουμε [[κάθε]] [[ψυχή]] να υποταχθεί, σε Καινή Διαθήκη<br /><b class="num">3.</b> [[ψυχή]] (ως [[έδρα]] της θέλησης, των επιθυμιών, των παθών), [[καρδιά]], <i>ψυχὴν ἄριστε</i>, σε Αριστοφ.· <i>ἐκ τῆς ψυχῆς</i>, [[ολόψυχα]], από καρδιάς, σε Ξεν.<br /><b class="num">4.</b> σαρκική [[επιθυμία]], όρεξη, [[ορμή]], <i>δοῦναί τι τῇ ψυχῇ</i>, όπως το Λατ. indulgere [[animo]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">III.</b> [[ψυχή]] ως όργανο του νου, [[μυαλό]], [[διάνοια]], [[κρίση]], [[λόγος]], ψυχὴν οὐκ [[ἄκρος]], σε Ηρόδ.
}}
{{elru
|elrutext='''ψῡχή:''' дор. [[ψυχά|ψῡχά]] (ᾱ) ἡ [ср. [[ψῦχος]]<br /><b class="num">1)</b> дыхание, преимущ. дух, душа, сознание: ψυχῆς τε καὶ αἰῶνος [[εὖνις]] Hom. бездыханный и безжизненный; μητρὸς ψ. κατατεθνηυίης Hom. душа умершей матери; τὸν ἔλιπε ψ. Hom. душа (жизнь) покинула его, но тж. он лишился сознания; ἀποπνεῖν ψυχάς Pind. и ἐκπνεῖν или ἀφιέναι ψυχήν Eur. испустить дух; τὰ [[πάθη]] τῆς ψυχῆς Arst. душевные состояния; ὅλῃ τῇ ψυχῇ и ἐκ τῆς ψυχῆς Xen. и ἀπὸ τῆς ψυχῆς Luc. из (от) глубины души; εἷς ἀνὴρ καὶ [[μία]] ψ. Polyb. один единственный человек; ἀπ᾽ ὀρθῆς καὶ δικαίας καὶ ἀδιαφθόρου τῆς ψυχῆς Dem. по чистой совести; τῷ ἡ ψ. [[σῖτον]] οὐ προσίετο Xen. душа его не принимала пищи, т. е. ему не хотелось есть; ψ. ἀναπαύεται Xen. наступает насыщение;<br /><b class="num">2)</b> жизнь (περὶ φυχῆς μάχεσθαι Hom.): περὶ ψυχῆς διά τινα κινδυνεύειν Thuc. рисковать жизнью за кого-л.; ψυχὴν παραιτέεσθαι Her. просить о пощаде; τὴν ψυχὴν τοῦ παιδός ζημιοῦσθαι Her. поплатиться жизнью (своего) сына; τῆς ψυχῆς [[πρίασθαι]] [[ὥστε]] … Xen. заплатить жизнью за то, чтобы …; ποινὴν τῆς ψυχῆς τινος ἀνελέσθαι Her. взять выкуп за чье-л. убийство; πᾶσιν ἀνθρώποις ἄρ᾽ ἦν ψ. τέκνα Eur. ведь всем людям дети (дороги как) жизнь;<br /><b class="num">3)</b> душевные свойства, характер, нрав (ἵππου Xen., Plat.): ψυχὴν οὐκ [[ἄκρος]] Her. малодушный;<br /><b class="num">4)</b> настроение, чувства: τίν᾽ οἴεσθ᾽ αὐτὴν ψυχὴν [[ἕξειν]], [[ὅταν]] …; Dem. что она, полагаете вы, почувствует, когда …?;<br /><b class="num">5)</b> описательно в знач. существо, личность, человек (часто в переводе опускается): [[πᾶσα]] ψ. NT всякий (человек); ἡ ἐμὴ ψ. Soph. я (лично); ψυχῆς Ὀρέστου [[λοιπόν]] Soph. то, что осталось от Ореста; ψυχὴν [[διδόναι]] ἡδονῇ Aesch. предаться наслаждению; θηρίων τὰς ψυχὰς ἡμεροῦν Isocr. приручать животных; ψυχαὶ πολλαί Arph. много людей, многие; ὦ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ ψ.! Xen. о, мой милый!;<br /><b class="num">6)</b> бабочка, мотылек Arst., Plut.
}}
}}