3,244,152
edits
δεξιός: Difference between revisions
1b
(nl) |
(1b) |
||
| Line 42: | Line 42: | ||
{{elnl | {{elnl | ||
|elnltext=δεξιός -ά -όν [~ δέχομαι?] Ion. f. δεξιή, ep. gen. δεξιόφιν rechter-, aan de rechterkant:; καί μιν βάλον ὦμον δεξιόν en ik trof hem in zijn rechterschouder Il. 5.189; milit. τὸ δεξιόν (met of zonder κέρας ) de rechterflank; in adv. uitdr. met prep.: ἐπὶ, εἰς, πρὸς (τὰ) δεξιά naar rechts; ἐπὶ δεξιόφιν aan de rechterkant; ἐκ (τῶν) δεξιῶν van of aan de rechterkant; van voortekens in de vorm van vogels of bliksem:; ὣς ἄρα οἱ εἰπόντι ἐπέπτατο δεξιὸς ὄρνις toen hij zo had gesproken vloog hem aan de rechterkant een vogel toe (gunstig voorteken) Il. 13.821; uitbr. gunstig. subst. f. ἡ δεξιά ( sc. χείρ ) rechterhand:; τοί … δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι zij groetten hen met de rechterhand (zij gaven hen een hand en begroetten hen) met vriendelijke woorden Il. 10.542; in adv. uitdr. met prep.: ἐκ δεξιᾶς van of aan de rechterkant; ἐν δεξιᾷ ἔχειν (een plaats) aan de rechterkant houden;; Ἐπίδαμνός ἐστι πόλις ἐν δεξιᾷ ἐσπλέοντι ἐς τὸν Ἰόνιον κόλπον Epidamnus is een stad gelegen aan je rechterhand als je de Ionische Golf binnenvaart Thuc. 1.24.1; ter bezegeling van afspraak, verdrag:; ἐπεί … δεξιὰν ἔλαβον καὶ ἔδωκα nadat wij er de hand op hadden geschud ( lett. nadat ik zijn rechterhand had genomen en de mijne had gegeven) Xen. An. 1.6.6; σπονδαί τ ’ ἄκρητοι καὶ δεξιαί de plengingen van onvermengde wijn en de rechterhanden (d.w.z. de afspraken en de beloftes) Il. 2.341; uitbr. belofte, garantie:. οἵ … δεξιὰς ἐνίοις παρὰ βασιλέως ἔφερον die aan sommigen beloftes van de koning brachten Xen. An. 2.4.1. overdr. handig, vaardig, slim, van personen:; οἱ δεξιοὶ περὶ τὰς δίκας zij die vaardig zijn met betrekking tot rechtszaken (d.w.z. redenaars) Plat. Hipparch. 225c; van zaken; ἵνα … λέγω τι δεξιόν opdat ik iets slims zeg Aristoph. Eq. 96; vriendelijk, behulpzaam. | |elnltext=δεξιός -ά -όν [~ δέχομαι?] Ion. f. δεξιή, ep. gen. δεξιόφιν rechter-, aan de rechterkant:; καί μιν βάλον ὦμον δεξιόν en ik trof hem in zijn rechterschouder Il. 5.189; milit. τὸ δεξιόν (met of zonder κέρας ) de rechterflank; in adv. uitdr. met prep.: ἐπὶ, εἰς, πρὸς (τὰ) δεξιά naar rechts; ἐπὶ δεξιόφιν aan de rechterkant; ἐκ (τῶν) δεξιῶν van of aan de rechterkant; van voortekens in de vorm van vogels of bliksem:; ὣς ἄρα οἱ εἰπόντι ἐπέπτατο δεξιὸς ὄρνις toen hij zo had gesproken vloog hem aan de rechterkant een vogel toe (gunstig voorteken) Il. 13.821; uitbr. gunstig. subst. f. ἡ δεξιά ( sc. χείρ ) rechterhand:; τοί … δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι zij groetten hen met de rechterhand (zij gaven hen een hand en begroetten hen) met vriendelijke woorden Il. 10.542; in adv. uitdr. met prep.: ἐκ δεξιᾶς van of aan de rechterkant; ἐν δεξιᾷ ἔχειν (een plaats) aan de rechterkant houden;; Ἐπίδαμνός ἐστι πόλις ἐν δεξιᾷ ἐσπλέοντι ἐς τὸν Ἰόνιον κόλπον Epidamnus is een stad gelegen aan je rechterhand als je de Ionische Golf binnenvaart Thuc. 1.24.1; ter bezegeling van afspraak, verdrag:; ἐπεί … δεξιὰν ἔλαβον καὶ ἔδωκα nadat wij er de hand op hadden geschud ( lett. nadat ik zijn rechterhand had genomen en de mijne had gegeven) Xen. An. 1.6.6; σπονδαί τ ’ ἄκρητοι καὶ δεξιαί de plengingen van onvermengde wijn en de rechterhanden (d.w.z. de afspraken en de beloftes) Il. 2.341; uitbr. belofte, garantie:. οἵ … δεξιὰς ἐνίοις παρὰ βασιλέως ἔφερον die aan sommigen beloftes van de koning brachten Xen. An. 2.4.1. overdr. handig, vaardig, slim, van personen:; οἱ δεξιοὶ περὶ τὰς δίκας zij die vaardig zijn met betrekking tot rechtszaken (d.w.z. redenaars) Plat. Hipparch. 225c; van zaken; ἵνα … λέγω τι δεξιόν opdat ik iets slims zeg Aristoph. Eq. 96; vriendelijk, behulpzaam. | ||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: <b class="b2">(to the) right (side)</b> (Il.),<br />Dialectal forms: Myc. PN [[dekisiwo]] \/[[deksiwos]]\/; also Pamphyl. <b class="b3">δεξιϜος</b> (Masson, Glotta 39 (1960) 111f.)<br />Compounds: With <b class="b3">ἀ-</b>, <b class="b3">ἀμφι-</b>, <b class="b3">ἀμφοτερο-</b>, etc.<br />Derivatives: <b class="b3">δεξιά</b>, Ion. <b class="b3">-ιή</b> <b class="b2">the right</b> (Il.); <b class="b3">δεξιτερός</b> <b class="b2">on the right side</b> (Il.). - <b class="b3">δεξιότης</b> [[dexterity]], [[cleverness]] (Ion.-Att.). - <b class="b3">δεξιόομαι</b> <b class="b2">grip with the right, welcome, greet, etc.</b> (h. Hom., att.) with <b class="b3">δεξίωσις</b> [[greeting]] Ph.), <b class="b3">δεξιωτικός</b> [[welcome]] (Eust.), <b class="b3">δεξίωμα</b> <b class="b2">id.</b> (S.; v. l. <b class="b3">δεξίαμα</b>); - <b class="b3">δεξιάζομαι</b> [[welcome]] (LXX, pap.) after <b class="b3">ἀσπάζομαι</b>.<br />Origin: IE [Indo-European] [190] deḱs- [[right]]<br />Etymology: If from <b class="b3">*δεξιϜός</b> (Wackernagel Verm. Beiträge 11, cf. s. <b class="b3">λαιός</b>, <b class="b3">σκαιός</b>), identical with Gaul. Dexsiva dea (s. Porzig Gliederung 138). Celtic and Germanic have forms with <b class="b2">u̯o-</b>suffix, but without <b class="b2">-i-</b>, e. g. OIr. [[dess]], Goth. [[taihswa]], OHG [[zeso]], [[zesawer]] [[right]], IE <b class="b2">*deḱs-u̯o-</b>. Indo-Iranian and Balto-Slavic had an <b class="b2">n-</b>deriv., e. g. Skt. <b class="b2">dákṣiṇa-</b> (<b class="b2">dakṣiṇá-</b>), Lith. <b class="b2">dẽšinas</b>; Albanian had <b class="b2">djathtë</b>, cf. Pedersen KZ 36, 291. - <b class="b3">δεξιτερός</b> = Lat. [[dexter]]. See. Porzig 132 and 166, Schwyzer 58 and 472, Benveniste Noms d'agent 118. - Further s. [[δέχομαι]]. | |||
}} | }} | ||