3,270,508
edits
δέρη: Difference between revisions
1a
(1b) |
(1a) |
||
| Line 25: | Line 25: | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[neck]], [[throat]] (Il.).<br />Other forms: poetical innovation <b class="b3">δείρεα</b> pl. (Euph.; after <b class="b3">μέλεα</b>, <b class="b3">μήδεα</b>, <b class="b3">χείλεα</b> etc. ); also <b class="b3">δέρις</b> (Alciphr., H.; cf <b class="b3">ῥάχις</b> etc.).<br />Dialectal forms: <b class="b3">δέρη</b> Att., <b class="b3">δειρή</b> Ion., <b class="b3">δερϜα</b> Arc., <b class="b3">δέρα</b> (Sapph.)<br />Compounds: Several poet. bahuvrihi's only with <b class="b3">-δειρος</b>, as 1. member only <b class="b3">δειραχθής</b> (AP), <b class="b3">δειροκύπελλον</b> (Luc.), <b class="b3">δειρόπαις</b> (Lyc.). Epic comp. (<b class="b3">ἀπο)δειροτομέω</b> <b class="b2">cut off the neck</b>, as if from <b class="b3">*δειρο-τόμος</b>; s. Schwyzer 726.<br />Derivatives: Demin. <b class="b3">δειράδιον</b> (Poll.); <b class="b3">δέραιον</b> [[necklace]] (E.; from <b class="b3">περιδέρ-αιον</b> <b class="b2">id.</b> [Ar. etc.]), <b class="b3">δέριον</b> <b class="b2">id.</b> (Charis.); <b class="b3">δειρητής</b> = <b class="b3">στρουθός</b> (Nic. Fr. 123), <b class="b3">δερβιστήρ</b> (= <b class="b3">δερϜ-</b>) EM, <b class="b3">δερ[ρ]ιστήρ περιδέραιον ἵππου</b>, <b class="b3">δερ[ρ]ιστής κυνάγχη περιαυχένιος</b> H.; cf. <b class="b3">βραχιονιστήρ</b> s. [[βραχίων]].<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Beside <b class="b3">δέρη</b>, <b class="b3">δειρή</b> from PGr. <b class="b3">δερϜα</b> (= Arc.) one compares IIr. and BSl. words : Skt. Av. <b class="b2">grīvā́</b>, Russ. <b class="b2">grī́va</b> (orig. [[neck]], cf. Russ. <b class="b2">grívьna</b> [[collar]]), Latv. <b class="b2">grĩva</b> <b class="b2">mouth of a ricer, Düna-mouth</b>. On this basis one assumes beside <b class="b3">δερϜα</b> < <b class="b2">*guer-u̯ā</b>, with which Aeol. <b class="b3">δερα</b> (for expected <b class="b3">*βερα</b>) does not agree. There is no explanation for <b class="b2">guer-</b> : <b class="b2">gurī-</b>. (Useless Szemerényi, Gnomon 43 (1971) 664). - Connection with [[devour]] (s. [[βιβρώσκω]]) is quite improbable. | |etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[neck]], [[throat]] (Il.).<br />Other forms: poetical innovation <b class="b3">δείρεα</b> pl. (Euph.; after <b class="b3">μέλεα</b>, <b class="b3">μήδεα</b>, <b class="b3">χείλεα</b> etc. ); also <b class="b3">δέρις</b> (Alciphr., H.; cf <b class="b3">ῥάχις</b> etc.).<br />Dialectal forms: <b class="b3">δέρη</b> Att., <b class="b3">δειρή</b> Ion., <b class="b3">δερϜα</b> Arc., <b class="b3">δέρα</b> (Sapph.)<br />Compounds: Several poet. bahuvrihi's only with <b class="b3">-δειρος</b>, as 1. member only <b class="b3">δειραχθής</b> (AP), <b class="b3">δειροκύπελλον</b> (Luc.), <b class="b3">δειρόπαις</b> (Lyc.). Epic comp. (<b class="b3">ἀπο)δειροτομέω</b> <b class="b2">cut off the neck</b>, as if from <b class="b3">*δειρο-τόμος</b>; s. Schwyzer 726.<br />Derivatives: Demin. <b class="b3">δειράδιον</b> (Poll.); <b class="b3">δέραιον</b> [[necklace]] (E.; from <b class="b3">περιδέρ-αιον</b> <b class="b2">id.</b> [Ar. etc.]), <b class="b3">δέριον</b> <b class="b2">id.</b> (Charis.); <b class="b3">δειρητής</b> = <b class="b3">στρουθός</b> (Nic. Fr. 123), <b class="b3">δερβιστήρ</b> (= <b class="b3">δερϜ-</b>) EM, <b class="b3">δερ[ρ]ιστήρ περιδέραιον ἵππου</b>, <b class="b3">δερ[ρ]ιστής κυνάγχη περιαυχένιος</b> H.; cf. <b class="b3">βραχιονιστήρ</b> s. [[βραχίων]].<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Beside <b class="b3">δέρη</b>, <b class="b3">δειρή</b> from PGr. <b class="b3">δερϜα</b> (= Arc.) one compares IIr. and BSl. words : Skt. Av. <b class="b2">grīvā́</b>, Russ. <b class="b2">grī́va</b> (orig. [[neck]], cf. Russ. <b class="b2">grívьna</b> [[collar]]), Latv. <b class="b2">grĩva</b> <b class="b2">mouth of a ricer, Düna-mouth</b>. On this basis one assumes beside <b class="b3">δερϜα</b> < <b class="b2">*guer-u̯ā</b>, with which Aeol. <b class="b3">δερα</b> (for expected <b class="b3">*βερα</b>) does not agree. There is no explanation for <b class="b2">guer-</b> : <b class="b2">gurī-</b>. (Useless Szemerényi, Gnomon 43 (1971) 664). - Connection with [[devour]] (s. [[βιβρώσκω]]) is quite improbable. | ||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''δέρη''': (att.), [[δειρή]] (ion. seit Il.), δερϝα (ark.), δερα (Sapph.)<br />{dérē}<br />'''Forms''': Poetische Neubildung δείρεα pl. (Euph.; nach μέλεα, [[μήδεα]], χείλεα und anderen Körperteilbezeichnungen); daneben [[δέρις]] (Alkiphr., H.; nach [[ῥάχις]] usw.). Viele poet. Bahuvrihi nur mit -δειρος, auch als 1. Glied nur [[δειραχθής]] (''AP''), [[δειροκύπελλον]] (Luk.), [[δειρόπαις]] (Lyk.).<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Hals]], [[Nacken]], [[Kehle]].<br />'''Derivative''': Vereinzelt belegte Ableitungen: Deminutivum [[δειράδιον]] (Poll.); [[δέραιον]] [[Halsband]], [[Halskette]] (E., X. usw.; aus der Hypostase [[περιδέραιον]] ib. [Ar. usw.]), δέριον ib. (Charis.); [[δειρητής]] = [[στρουθός]], "Halstier" (Nik. ''Fr''. 123), [[δερβιστήρ]] (= δερϝ-) ''EM'', δερ[ρ]ιστήρ· [[περιδέραιον]] ἵππου, δερ[ρ]ιστής (für -τήρ mit Latte?)· [[κυνάγχη]] [[περιαυχένιος]] H.; vgl. zu [[βραχιονιστήρ]] s. [[βραχίων]]. — Epische Zusammenbildung (ἀπο)[[δειροτομέω]] [[den Hals abschneiden]], wie von *δειροτόμος; zum Bildungstypus Schwyzer 726.<br />'''Etymology''' : Neben [[δέρη]], [[δειρή]] aus urgr. δερϝα (= ark.) steht auf dem indo-iranisch-baltisch-slavischen Gebiet ein gleichgebildetes Wort für [[Nacken]]: aind. aw. ''grīvā́'', russ. ''grī́va'' [[Mähne]], [[Bergrücken]], [[Sandbank]] (urspr. [[Hals]], vgl. russ. ''grívьna'' [[Halsband]]), lett. ''grĩva'' [[Flußmündung]], [[Dünamünde]], lit. ON ''Gryvà''; vgl. zur Verbreitung Porzig Gliederung 172 und 113. Auf Grund dieser verlockenden Gleichung wird für δερϝα eine idg. Grundform *''g<sup>u̯</sup>er''-''u̯ā'' (neben *''g<sup>u̯</sup>rī''-''u̯ā'') angesetzt, wozu allerdings äol. δερα (für erwartetes *βερα) nicht stimmt. Der Unterschied ''g<sup>u̯</sup>er''- : ''g<sup>u̯</sup>rī''- ist nicht aufgeklärt : nach Brugmann Grundr.<sup>2</sup> 2 : 1, 107, Persson Beiträge 890 alter Ablaut; nach Hirt IF 31, 7 ''g<sup>u̯</sup>rī''- Fem. eines Wurzelnomens ''g<sup>u̯</sup>er''-; beiden Nomina wäre dann unabhängig voneinander ein ''u̯ā''-Suffix hinzugefügt; ganz unwahrscheinlich. — Weiterer Anschluß an das idg. Wort für [[verschlingen]] (s. [[βιβρώσκω]]) ist sehr wohl möglich, s. Schulze Q. 93ff.<br />'''Page''' 1,367-368 | |||
}} | }} | ||