3,256,953
edits
m (Text replacement - "<b class="b2">Aër</b>" to "Aër") |
(2b) |
||
Line 45: | Line 45: | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=[[πέπηγα]] is [[generally]] used as perf. [[pass]].]<br />Radical [[sense]], to make [[fast]]; intr. and Pass. to be [[solid]] :<br /><b class="num">I.</b> to [[stick]] or fix in, ἐν δὲ μετώπωι [[πῆξε]] [τὴν αἰχμήν] Il.; π. ἐπὶ τύμβωι [[ἐρετμόν]] Od.:— to fix in the [[earth]], [[plant]], Soph.; σκηνὴν π. to [[pitch]] a [[tent]], Plat.; (so Mid., σκηνὰς [[πήξασθαι]] to [[pitch]] [[their]] tents, Hdt.):—intr. perf. and Pass., [[δόρυ]] δ' ἐν κραδίηι ἐπεπήγει the [[spear]] stuck [[fast]] in his [[heart]], Il.; ὀϊστοὶ πῆχθεν ἐν [[χροΐ]] Il.; [[ξίφος]] πέπηγεν ἐν γῆι Soph.<br /><b class="num">2.</b> to [[stick]] or fix on, κεφαλὴν ἀνὰ σκολόπεσσι π. to [[stick]] the [[head]] on stakes, Il., etc.: —Pass., πηχθέντας [[μέλη]] ὀβελοῖσι having [[their]] limbs [[fixed]] on spits, Eur.; παγέντες [[impaled]], Aesch.<br /><b class="num">3.</b> to fix the eyes [[upon]] an [[object]], κατὰ χθονὸς ὄμματα π. Il.; ὄμματα [[πέπηγε]] πρός τι Plat.<br /><b class="num">II.</b> to [[fasten]] [[together]], [[construct]], [[build]], [[νῆας]] [[πῆξαι]] Il.; so Mid., ἄμαξαν [[πήξασθαι]] to [[build]] [[oneself]] a wagon, Hes.<br /><b class="num">III.</b> to make [[solid]], [[stiff]], [[hard]], of liquids, to [[freeze]], θεὸς πήγνυσι πᾶν [[ῥέεθρον]] Aesch.; ἔπηξε (sc. ὁ θεὸς) τοὺς ποταμούς Ar.:—intr. perf. and Pass. to [[become]] [[solid]], [[stiff]] or [[hard]], [[γοῦνα]] πήγνυται the limbs [[stiffen]], Il.; of liquids, to [[become]] [[congealed]], [[freeze]], Hdt.; [[ἅλες]] πήγνυνται the [[salt]] crystallises, Hdt.; [[κρύσταλλος]] ἐπεπήγει οὐ [[βέβαιος]] was not [[frozen]] [[strong]], Thuc.<br /><b class="num">IV.</b> metaph. to fix, Lat. pangere [[foedus]], intr. perf. and Pass. to be [[irrevocably]] [[fixed]], established, εἷς [[ὅρος]] [[ἡμῖν]] παγήσεται Thuc.; μὴ γὰρ ὡς θεῶι νομίζετ' ἐκείνωι τὰ παρόντα πεπηγέναι πράγματα ἀθάνατα Dem. | |mdlsjtxt=[[πέπηγα]] is [[generally]] used as perf. [[pass]].]<br />Radical [[sense]], to make [[fast]]; intr. and Pass. to be [[solid]] :<br /><b class="num">I.</b> to [[stick]] or fix in, ἐν δὲ μετώπωι [[πῆξε]] [τὴν αἰχμήν] Il.; π. ἐπὶ τύμβωι [[ἐρετμόν]] Od.:— to fix in the [[earth]], [[plant]], Soph.; σκηνὴν π. to [[pitch]] a [[tent]], Plat.; (so Mid., σκηνὰς [[πήξασθαι]] to [[pitch]] [[their]] tents, Hdt.):—intr. perf. and Pass., [[δόρυ]] δ' ἐν κραδίηι ἐπεπήγει the [[spear]] stuck [[fast]] in his [[heart]], Il.; ὀϊστοὶ πῆχθεν ἐν [[χροΐ]] Il.; [[ξίφος]] πέπηγεν ἐν γῆι Soph.<br /><b class="num">2.</b> to [[stick]] or fix on, κεφαλὴν ἀνὰ σκολόπεσσι π. to [[stick]] the [[head]] on stakes, Il., etc.: —Pass., πηχθέντας [[μέλη]] ὀβελοῖσι having [[their]] limbs [[fixed]] on spits, Eur.; παγέντες [[impaled]], Aesch.<br /><b class="num">3.</b> to fix the eyes [[upon]] an [[object]], κατὰ χθονὸς ὄμματα π. Il.; ὄμματα [[πέπηγε]] πρός τι Plat.<br /><b class="num">II.</b> to [[fasten]] [[together]], [[construct]], [[build]], [[νῆας]] [[πῆξαι]] Il.; so Mid., ἄμαξαν [[πήξασθαι]] to [[build]] [[oneself]] a wagon, Hes.<br /><b class="num">III.</b> to make [[solid]], [[stiff]], [[hard]], of liquids, to [[freeze]], θεὸς πήγνυσι πᾶν [[ῥέεθρον]] Aesch.; ἔπηξε (sc. ὁ θεὸς) τοὺς ποταμούς Ar.:—intr. perf. and Pass. to [[become]] [[solid]], [[stiff]] or [[hard]], [[γοῦνα]] πήγνυται the limbs [[stiffen]], Il.; of liquids, to [[become]] [[congealed]], [[freeze]], Hdt.; [[ἅλες]] πήγνυνται the [[salt]] crystallises, Hdt.; [[κρύσταλλος]] ἐπεπήγει οὐ [[βέβαιος]] was not [[frozen]] [[strong]], Thuc.<br /><b class="num">IV.</b> metaph. to fix, Lat. pangere [[foedus]], intr. perf. and Pass. to be [[irrevocably]] [[fixed]], established, εἷς [[ὅρος]] [[ἡμῖν]] παγήσεται Thuc.; μὴ γὰρ ὡς θεῶι νομίζετ' ἐκείνωι τὰ παρόντα πεπηγέναι πράγματα ἀθάνατα Dem. | ||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''πήγνυμι''': (seit Il.),<br />{pḗgnumi}<br />'''Forms''': dor. äol. πάγ-, auch -ύω (X., Arist. u.a.), [[πήσσω]], -ττω (hell. u. sp.), Aor. πῆξαι (ἔπηκτο Λ 378; Schwyzer 751; Chantraine Gramm. hom. 1, 383), Pass. παγῆναι, πηχθῆναι, Fut. πήξω, Perf. Akt. intr. [[πέπηγα]] (alles seit Il.), trans. Plqu. ἐπεπήχεσαν (D. C.), Med. πέπηγμαι (D. H., Arr. usw.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘befestigen, feststocken, zusammenfügen, gefrieren od. gerinnen machen’.<br />'''Composita''' : oft m. Präfix, z.B. ἐν-, συν-, κατα-, παρα-,<br />'''Derivative''': Ableitungen. A. Von der Hochstufe : 1. [[πηγός]] [[fest]], [[dicht]], [[stark]] (ep. poet. seit ''I'' 124), wohl eig. [[festmachend]] (vgl. Schwyzer 459, Chantraine Form. 13); sekund. [[weiß]], auch [[schwarz]] (sp. Bicht.; aus Hom. falsch erschlossen, Kretschmer Glotta 31, 95ff., Leumann Hom. Wörter 214 A. 8 , dazu noch Reiter Die griech. Bez. der Farben weiß, grau und braun 74 f.). 2. [[πηγάς]], -άδος f. [[Reif]], [[Frost]] (Hes.); 3. [[πηγυλίς]] f. [[frostig]], [[eiskalt]] (ξ 476, A. R.), [[Reif]], [[Frost]] (''AP ''u.a.). 3. [[πῆγμα]] ([[διά]]-, [[παρά]]-, σύμ-, πρόσ- ~ u.a.) n. [[das Zusammengefügte]], [[Gerüst]], [[Gestell]] (Hp., hell. u. sp.; coni. ap. A. ''Ag''. 1198), -[[μάτιον]] (Ph., Prokl.); 4. [[πῆξις]] (σύμ-, ἔκ-, ἔμ- ~ u.a.) f. [[das Festmachen]], [[Befestigen]], [[Gerinnen]] (Hp., Arist. u.a.); [[πήγνυσις]] f. ib. (Ps.-Thales). 5. [[πηκτός]], dor. πακ- ([[κατά]]-, σύμ-, εὔ- ~ u.a.) [[fest]] (im. att.); [[πηκτή]] f. [[aufgestelltes Netz]], [[Stellbauer]] (Ar., Arist.), [[πακτά]] f. [[frischer Käse]] (Theok. u.a.; vgl. Rohlfs ByzZ 37, 47); [[ἐμπήκτης]] m. ‘Anstecker (der athen. Gerichtstäfelchen)’ (Arist.; Fraenkel Nom. ag. 2, 74); [[πηκτίς]] (dor. äol. πακ-), -ίδος f. N. einer lydischen Harfe (ion. att.); [[πηκτικός]] (ἐκ- ~ ) [[gefrieren]], [[gerinnen machend]] (Thphr.. Dsk.). 6. [[πηγετός]] m. = παγ- (D. P.). — B. Von der Tiefstufe: [[πάγος]], -ετός, -ερός, [[πάγη]], [[πάξ]], [[πάσσαλος]], [[πάχνη]], s. bes.; auch [[πάγιος]] [[gedrungen]], [[fest]] (Pl., Arist. usw.) und [[παγεύς]] m. [[Fußgestell]] (Hero). Dazu noch πακτός in [[καταπακτός]], (Hdt.) und [[πακτόω]] (ἐπι-, ἐμ- ~) [[befestigen]] (ion. att.; πακτός für überlief. [[πηκτός]] bei Hom.?; Wackernagel Unt. 11 f.). — Komposita (Zusammenbildungen) : [[πηγεσίμαλλος]] [[dichtwollig]] (Γ 197; -εσι- wohl nur erweiternd, Schwyzer 444m. A. 4); -πηξ, z.B. in [[ἀντίπηξ]], -γος f. [[Art Kiste]] (E.; Bergson Eranos 58, 12 ff.); [[ναυπηγός]] m. [[Schiffsbaumeister]] (att. usw.); -πηγής und -παγής, z.B. [[εὐπηγής]]. [[εὐπαγής]] [[festgebaut]] (φ 334, Pl. u.a.), [[περιπηγής]] [[ringsum gefroren]] (Nik.); [[συμπαγής]] [[zusammengefügt]] (Pl. u.a.).<br />'''Etymology''' : Neben dem νυ-Prasens [[πήγνυμι]] (mit sekundärer Hochstufe) steht im Latein und Germ. eine tiefstufige Bildung mit Nasalinfix: lat. ''pa''-''n''-''g''-''ō'' [[befestigen]], [[zusammenfügen]] (zur semant. Übereinstimmung zwischen Griech. und Lat. Schulze KZ 57, 297 = Kl. Schr. 217), germ., z.B. got. ''fahan'', ahd. ''fāhan'' aus urg. *''fa''-''n''-χ-''an'' (idg. *''paḱ''- neben *''paĝ''-) [[festnehmen]], [[fangen]]. Ein analoges Präsenspaar ist [[ζεύγνυμι]]: ''iu''-''n''-''g''-''ō''. Auch das reduplizierte Perfekt [[πέπηγα]] hat ein formales Gegenstück in lat. ''pe''-''pig''-''ī'' mit Tiefstufe wie im Opt. πεπαγοίην (Eup.). Lautlich identisch sind ferner [[πηγός]] und ''pāgus'' m. [[Landgemeindeverband]], [[Dorf]], [[Gau]]; auch, mit sekundärer Hochstufe, [[πηκτός]] und ''com''-''pāctus'', [[πῆξις]] und ''com''-''pācti''-''ō''. Die ursprüngliche Tiefstufe ist in πακτός und ''păctus'' (''sum'', neben ''păciscor'') erhalten. Tiefstufe ebenfalls, ohne direkten Zusammenhang mit den griech. Bildungen [[πάγος]] usw., in germ., z.B. asächs. ''fac'' n. [[Umfassung]], [[Umzäunung]], nhd. ''Fach''. — Eine aspirierte Nebenform will MeilletBSL 36, 110 in arm. ''p’akem'' [[zumachen]], [[verschließen]] finden. — Weitere Formen m. Lit. bei WP. 2, 2 f., Pok. 787f., W.-Hofmann s. ''pangō'' und ''pacīscō''. S. auch [[πήγανον]].<br />'''Page''' 2,525-526 | |||
}} | }} |