3,273,446
edits
Σφίγξ: Difference between revisions
m
no edit summary
mNo edit summary |
mNo edit summary |
||
| Line 25: | Line 25: | ||
|mdlsjtxt=[[Σφίγξ]], Σφιγγός,<br />[[Sphinx]], a she-[[monster]], Hes.; in Trag. represented as proposing a [[riddle]] to the Thebans, and murdering all who failed to [[guess]] it; [[Oedipus]] guessed it, and she [[thereupon]] killed herself. (Prob. [[form]] [[σφίγγω]], the throttler.) | |mdlsjtxt=[[Σφίγξ]], Σφιγγός,<br />[[Sphinx]], a she-[[monster]], Hes.; in Trag. represented as proposing a [[riddle]] to the Thebans, and murdering all who failed to [[guess]] it; [[Oedipus]] guessed it, and she [[thereupon]] killed herself. (Prob. [[form]] [[σφίγγω]], the throttler.) | ||
}} | }} | ||
==Wikipedia EN== | |||
[[File:Sphinx CdM Paris DeRidder865 n2.jpg|thumb|Sphinx. Attic red-figure pyxis, 2nd half of the 5th century BC. From Nola (Italy)]] | |||
A sphinx (Ancient Greek: σφίγξ, Boeotian: φίξ, plural sphinxes or sphinges) is a mythical creature with the head of a human and the body of a lion. | |||
In Greek tradition, the sphinx has the head of a woman, the haunches of a lion, and the wings of a bird. She is mythicised as treacherous and merciless. Those who cannot answer her riddle suffer a fate typical in such mythological stories, as they are killed and eaten by this ravenous monster. This deadly version of a sphinx appears in the myth and drama of Oedipus. | |||
Unlike the Greek sphinx, which was a woman, the Egyptian sphinx is typically shown as a man (an androsphinx (Ancient Greek: ανδρόσφιγξ)). In addition, the Egyptian sphinx was viewed as benevolent, but having a ferocious strength similar to the malevolent Greek version. Both were thought of as guardians, and often flank the entrances to temples. | |||
In European decorative art, the sphinx enjoyed a major revival during the Renaissance. Later, the sphinx image, initially very similar to the original Ancient Egyptian concept, was exported into many other cultures, albeit there often interpreted quite differently due to translations of descriptions of the originals and through evolution of the concept in relation to other cultural traditions. | |||
Sphinxes depictions are generally associated with architectural structures such as royal tombs or religious temples. The oldest known sphinx was found 195 kilometres (120 mi) to the east at Körtik Tepe, Turkey, and was dated to 9,500 B.C. | |||
==Wikipedia EL== | |||
Η Σφίγγα είναι φανταστικό πλάσμα της ελληνικής μυθολογίας, στενά συνδεδεμένο με το μύθο των Λαβδακιδών και συγκεκριμένα με εκείνον του Οιδίποδα. Παριστάνεται με σώμα γυναίκας από τη μέση και πάνω, και φτερωτού λιονταριού από τη μέση και κάτω. Σύμφωνα με τον Ησίοδο ήταν κόρη της Χίμαιρας και του Όρθρου ή κατά άλλους του Τυφώνος και της Έχιδνας. Η Έχιδνα είχε γεννήσει επίσης τον Κέρβερο, τον Όρθρο (φύλακας των κοπαδιών του Γηρυόνη), το Λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα και τη Φαία της Κρομμυώνας. Της αποδίδουν επίσης τη Χίμαιρα, το δράκοντα της Κολχίδας, το φύλακα του χρυσόμαλλου δέρατος, το δράκοντα που φυλούσε τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων και τον αετό του Προμηθέα. Στην ελληνική μυθολογία έχει τα χαρακτηριστικά ενός δαίμονα του θανάτου. Οι Έλληνες ονόμαζαν "σφίγγες" και παρόμοιες απεικονίσεις που ήταν διαδεδομένες στην Αίγυπτο, αλλά οι αιγυπτιακές σφίγγες είναι μορφές των Φαραώ, και δεν έχουν σχέση με τον ελληνικό μύθο, ενώ δεν εικονίζονται με φτερά. | |||
Η προέλευση της λέξης "σφίγξ" είναι αβέβαιη. Κάποιοι υπέθεσαν ότι προέρχεται από το αιγυπτιακό επίθετο šsp ‘nḫ που σημαίνει "ζώσα εικόνα", αναφερόμενο κυρίως σε θεούς και βασιλείς. Αυτή η ετυμολόγηση δεν γίνεται απ' όλους αποδεκτή, επειδή αυτή η αιγυπτιακή λέξη χρησιμοποιείται και για άλλου τύπου αγάλματα, και όχι μόνο για τις σφίγγες. Ως ελληνική προέλευση έχουν εξεταστεί οι λέξεις "σφίγγω", και "φίκις" (οπίσθια), σε συνδυασμό με ερωτικές και ψυχαναλυτικές ερμηνείες του αινίγματος της Σφίγγας προς τον Οιδίποδα. | |||
Τις Σειρήνες τις αναγνωρίζουμε από το σώμα πουλιού, το ανθρώπινο κεφάλι, τα πόδια και τα νύχια που είναι δυνατά και χοντρά και μπορούν να παρομοιαστούν σαν του λιονταριού. Αυτό μας δείχνει ίσως μια συγγένεια που μπορεί να υπάρχει μεταξύ Σειρηνός και Σφιγγός. | |||
==Wikipedia FR== | |||
Dans la mythologie grecque, le Sphinx (Σφίγξ) est un monstre féminin auquel étaient attribués la figure d'une femme et un corps d'animal: poitrine, pattes et queue d'un lion, ailes d'oiseau. La légende d'Œdipe s'y rattache. | |||
==Wikipedia FR== | |||
Le substantif masculin, sphinx est un emprunt, par l'intermédiaire du latin sphinx, au grec ancien Σφίγξ / Sphígx, dont l'étymologie n'est pas assurée. Le rapprochement que les Grecs faisaient avec le verbe σφίγγω / sphíggô, signifiant « étrangler », est une étymologie populaire qui ne repose sur rien ; la forme originelle est peut-être Φίξ / Phíx, utilisé chez Hésiode. | |||
Le mot grec est féminin, ce qui explique les transcriptions anciennes « Sphinge » ou « Sphynge ». Si l'usage français a retenu le masculin pour le mot commun, la désignation de nombreuses statues étrusques utilise la forme féminine. Les Grecs connaissaient également le Sphinx égyptien, mâle, nommé ἄνδροσφιγξ / ándrosphigx. | |||
==Wikipedia ES== | |||
En la mitología griega, la Esfinge (en griego antiguo Σφίγξ, quizá de σφίγγω, ‘estrangular’) era un demonio de destrucción y mala suerte, que se representaba con rostro de mujer, cuerpo de león y alas de ave. | |||
==Wikipedia IT== | |||
La sfinge è una figura mitologica raffigurata come un mostro con il corpo di leone e testa umana (androsfinge), di falco (ieracosfinge) o di capra (criosfinge), talvolta dotato di ali. | |||
Generalmente il ruolo delle sfingi è associato a strutture architettoniche come le tombe reali o i templi religiosi; la più antica raffigurazione di sfinge conosciuta (una scultura) è stata trovata vicino a Göbekli Tepe, nel sito di Nevali Çori, e viene datata al 9.500 a.C. | |||
==Wikipedia DE== | |||
Die Sphinx (griechisch Σφίγξ „Würgerin“) oder Phix (Φίξ) der griechischen Mythologie war die Tochter des Ungeheuers Typhon und Echidna und somit Schwester von Hydra, Chimära, Kerberos und Orthos. Sie galt als Dämon der Zerstörung und des Unheils. | |||
==Wikipedia RU== | |||
Сфинкс (др.-греч. Σφίγξ, Σφιγγός, сфинга, собств. душитель» — переосмысление древнеегипетского названия сфинкса «шепсес анх» — «живой образ») — зооморфное мифическое существо. | |||
В древнеегипетском искусстве — животное с телом льва, головой человека или (реже) — головой сокола или барана. | |||
В древнегреческой мифологии — чудовище с человеческой головой, лапами и телом льва, крыльями орла и хвостом быка, персонаж легенды об Эдипе. | |||
==Translations== | |||
ar: سفنكس; azb: ابوالهول; az: Sfinks; bar: Sphinx; ba: Сфинкс; be_x_old: Сьфінкс; be: Сфінкс; bg: Сфинкс; bn: স্ফিংক্স; br: Sfins; bs: Sfinga; ca: Esfinx; co: Sfingi; csb: Sfinks; cs: Sfinx; cy: Sffincs; da: Sfinks; de: Sphinx; el: Σφίγγα; en: Sphinx; eo: Sfinkso; es: Esfinge; et: Sfinks; eu: Esfinge; fa: ابوالهول; fi: Sfinksi; fr: Sphinx; gl: Esfinxe; gv: Sphinx; he: ספינקס; hr: Sfinga; hu: Szphinx; hy: Սֆինքս; id: Sfinks; io: Sfinxo; is: Sfinx; it: Sfinge; ja: スフィンクス; ka: სფინქსი; kk: Сфинкс; kn: ಸ್ಫಿಂಕ್ಸ್; ko: 스핑크스; lad: Sfenks; la: Sphinx; lb: Sphinx; lt: Sfinksas; lv: Sfinksa; mg: Sphinx; mk: Сфинга; ml: സ്ഫിങ്സ്; ms: Sfinks; my: စဖင့်ရုပ်များ; nl: Sfinx; nn: Sfinks; no: Sfinks; oc: Esfinx; os: Сфинкс; pa: ਸਫਿੰਕਸ; pl: Sfinks; pnb: ابو الہول; pt: Esfinge; ro: Sfinx; ru: Сфинкс; sco: Sphinx; sh: Sfinga; simple: Sphinx; sl: Sfinga; sr: Сфинга; sv: Sfinx; sw: Sfinksi; ta: இசுபிங்சு; te: సింహిక; tg: Абулҳавл; th: สฟิงซ์; tr: Sfenks; uk: Сфінкс; ur: ابوالہول; vi: Nhân sư; war: Sphinx; wuu: 斯芬克斯; yi: ספינקס; zh: 斯芬克斯 | |||
== Gallery == | |||
<gallery widths="190px" heights="180px" class="center"> | |||
File:Maned sphinx of Amenemhat III. 12th Dynasty, c. 1800 BC. State Museum of Egyptian Art, Munich.jpg|Maned sphinx of Amenemhat III. 12th Dynasty, c. 1800 BC. State Museum of Egyptian Art, Munich | |||
File:Egyptian sphinx from Hadrian's Villa at Tivoli. 1st century AD. State Museum of Egyptian Art, Munich.jpg|Egyptian sphinx from Hadrian's Villa at Tivoli. 1st century AD. State Museum of Egyptian Art, Munich | |||
File:Column base in the shape of a double sphinx. From Sam'al. 8th century BC. Museum of the Ancient Orient, Istanbul.jpg|Column base in the shape of a double sphinx. From Sam'al. 8th century BC. Museum of the Ancient Orient, Istanbul | |||
File:Hittite sphinx. Basalt. 8th century BC. From Sam'al. Museum of the Ancient Orient, Istanbul.jpg|Hittite sphinx. Basalt. 8th century BC. From Sam'al. Museum of the Ancient Orient, Istanbul | |||
File:Sphinx Darius Louvre.jpg|Winged sphinx from the palace of [[Darius the Great]] during [[Achaemenid Empire|Persian Empire]] at [[Susa]] (480 B.C.) | |||
File:Persian sphinx at Halicarnassus.jpg|Achaemenid sphinx from [[Halicarnassus]], capital of [[Caria]], 355 BC. Found in [[Bodrum Castle]], but possibly from the [[Mausoleum at Halicarnassus]]. | |||
File:Head from a Female Sphinx, ca. 1876-1842 B.C.E.,56.85.jpg|Head from a female sphinx, c. 1876–1842 B.C., [[Brooklyn Museum]] | |||
File:The Great Pyramid and the Sphinx.jpg|The [[Great Sphinx of Giza]] in 1858 | |||
File:Museo Egizio di Torino-631 o.jpg|Typical Egyptian sphinx with a human head ([[Museo Egizio]], [[Turin]]) | |||
File:Hatshepsut-SmallSphinx MetropolitanMuseum.png|Sphinx of Egyptian pharaoh [[Hatshepsut]] with unusual ear and ruff features, 1503–1482 | |||
File:028MAD Sphinx.jpg|[[Sphinx of Naxos|Ancient Greek sphinx]] from [[Delphi]] | |||
File:Sphinxes.jpg|3000-year-old sphinxes were imported from Egypt to embellish public spaces in [[Saint Petersburg]] and other [[Europe]]an [[Capital (political)|capitals]]. | |||
File:Bundesarchiv Bild 170-770, Potsdam, Sanssouci, Sphinx im Park Sanssouci.jpg|[[Park Sanssouci]] in [[Potsdam]] | |||
File:Queluz Palace sphynx statue and ballroom wing.JPG|[[Queluz National Palace|Queluz]] wingless rococo sphinx | |||
File:Enghien CHSph1JPG.jpg|Classic Régence garden Sphinx in lead, Château Empain, the {{Interlanguage link multi|Parc d'Enghien|nl}}, [[Belgium]] | |||
File:Sphinx - Park Schönbusch.jpg|Park Schönbusch in [[Aschaffenburg]], [[Bavaria]], 1789–90 | |||
File:IngresOdipusAndSphinx.jpg|[[Jean Auguste Dominique Ingres|Ingres]], ''[[Oedipus and the Sphinx (Ingres)|Oedipus and the Sphinx]]'', 1808, 1827 | |||
File:Oedipus and the Sphinx MET DP-14201-023.jpg|''[[Oedipus and the Sphinx]]'' by [[Gustave Moreau]], 1864 | |||
File:Jardin El Capricho Sfinxs at Plaza de los Emperadores05 cropped.jpg|Sphinx at Plaza de los Emperadores (Parque de El Capricho, [[Madrid]]) | |||
File:Marble sphinx on a cavetto capital.jpg|Marble sphinx on a [[cavetto]] capital, Attic, c. 580–575 B.C. | |||
File:Asmara, museo nazionale, la sfinge di adi gramaten 03.jpg|The Sphinx of Adi Gramaten, [[Eritrea]] | |||
File:Wings of sphinges, Neapolis.JPG|Wings of sphinxes from the Thinissut sanctuary, c. 1st century CE ([[Nabeul Museum]], [[Tunisia]]) | |||
File:Sphinx of Hetepheres II - fourth dynasty of Egypt.jpg|An early Egyptian sphinx, Queen [[Hetepheres II]] from the Fourth Dynasty ([[Cairo Museum]]) | |||
Image:Elamite Gopat.jpg|Picture of an Iranian Elamite Gopat on a seal, currently in the [[National Museum of Iran]]. | |||
Image:A Luristan Bronze in the form of a Gopat.jpg|An Iranian Luristan Bronze in the form of a Gopat, currently in the [[Cleveland Museum of Art]]. | |||
Image:Picture of a Gopat on a rython from Amarlou.jpg|Picture of a Gopat on a golden rython from Amarlou, Iran, currently in the [[National Museum of Iran]]. | |||
File:Sphinx_at_Luxor_hotel.jpg|Sphinx replica at the [[Luxor Las Vegas|Luxor hotel and casino]] in [[Las Vegas]] | |||
</gallery> | |||