κύκνος: Difference between revisions

|Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[swan]], [[Cycnus olor]], κύκνων δουλιχοδείρων Il.2.460, cf. Hes.''Sc.''316, [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 620a, Eratosth.''Cat.''25, etc.; sacred to Apollo, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''870, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 85b, Call.''Ap.''5: Com., βάτραχοι κ. Ar.''Ra.''207; κύκνου δίκην τὸν ὕστατον μέλψασα θανάσιμον γόον [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1444: hence, metaph., [[minstrel]], [[bard]], AP7.19 (Leon.).<br><span class="bld">II</span> kind of ship, prob. from its prow being curved like a [[swan's]] neck, Nicostr.Com. 10.<br><span class="bld">III</span> [[eyesalve]], [[eyesalve]], Gal.12.708, 759, etc. [ῡ by position in Ep.; ῠ Pi.''O.''2.82, Theoc.16.49 in pr. n. [[Κύκνος]].]

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1528.png Seite 1528]] ὁ, der [[Schwan]]; [[δουλιχόδειρος]] Il. 2, 459; ἀερσιπόται Hes. Sc. 316, wo seines Gesanges zuerst gedacht wird, wie Aesch. Ag. 1419 κύκνου δίκην τὸν ὕστατον μέλψασα θανάσιμον [[γόον]], wie [[ἀχέτας]] Eur. El. 151; [[πολιόχρως]] Bacch. 1362; vgl. κύκνου πολιώτεραι αἲδ' ἐπανθοῦσιν [[τρίχες]] Ar. Vesp. 1164; auch als weissagend wurden sie betrachtet, τῶν κύκνων φαυλότερος τὴν μαντικήν Plat. Phaed. 84 e. – Übertr., der Dichter, Leon. Tar. 80 (VII, 19).

|mltxt=ο (AM [[κύκνος]])<br />[[γένος]] χηνόμορφων πτηνών που, σύμφωνα με τη σημερινή [[ταξινόμηση]], ανήκει στην [[οικογένεια]] ανατίδες («κύκνου [[δίκην]] τὸν ὕστατον μέλψασα θανάσιμον [[γόον]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αστερισμός]] του βόρειου ημισφαιρίου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>κωμ.</b> αυτός που τραγουδά κακόφωνα, [[κακόφωνος]] («βατράχων κύκνων θαυμαστά», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[αοιδός]], [[ψάλτης]], [[υμνωδός]]<br /><b>3.</b> [[είδος]] πλοίου<br /><b>4.</b> [[ονομασία]] ενός κολλυρίου για τα μάτια.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>keuk</i>- «[[λάμπω]], [[είμαι]] [[φωτεινός]]» και συνδέεται με τα αρχ. ινδ. <i>śocati</i> «[[λάμπω]]» και <i>śuk</i>-<i>rά</i>- «[[φωτεινός]]», [[οπότε]] η αρχική [[σημασία]] του θα [[πρέπει]] να ήταν «[[λευκός]]». Τό δανείστηκε από την Ελληνική η Λατινική ([[πρβλ]]. λατ. <i>cycnus</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κύκνειος]], [[κυκνίας]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κυκνάριον]], [[κυκνίτις]]<br /><b>μσν.</b><br />[[κυκνικός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κυκνοκάνθαρος]], [[κυκνόμορφος]], [[κυκνόπτερος]], [[κύκνοψις]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[κυκνόθρεπτος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[κυκνογενής]].

{{ls

|lstext='''κύκνος''': ὁ, Λατ. Cycnus olor, κύκνων δουλιχοδείρων Ἰλ. Β. 460., Ο. 692, κτλ.· ― μεταφ., ἐκ τῶν μύθων περὶ τοῦ ἐπιθανατίου ᾄσματος τοῦ κύκνου, [[ἀοιδός]], [[ψάλτης]], Ἀνθ. Π. 7. 19· ἴδε [[κύκνειος]] καὶ πρβλ. Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 316, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1444, Πλάτ. Φαίδωνα 85Β, Πολ. 620Α, Ὁρατ. ᾨδ. 2. 20· ἱερὸς τοῦ Ἀππόλωνος, Ἀριστοφ. Ὄρν. 870, Καλλ. εἰς Ἀπόλλ. 5. ΙΙ. [[εἶδος]] πλοίου, πιθ. [[ἐπειδὴ]] ἡ [[πρῷρα]] [[αὐτοῦ]] ἦτο κεκυρτωμένη ὡς ὁ [[λαιμὸς]] τοῦ κύκνου, Νικόστρ. ἐν «Διαβόλῳ» 1· πρβλ. [[κυκνοκάνθαρος]]. ΙΙΙ. [[εἶδος]] ἀλοιφῆς τῶν ὀφθαλμῶν, Ἀλέξ. Τραλλ. 2. σ. 139.

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[swan]] (Il.), also name of a ship, after the front-part (Nicostr. Com.), and an eye- salve, after the colour (Gal.; with [[κυκνάριον]] <b class="b2">id.</b>, Ät., Gal.); also PN (Pi.).<br />Derivatives: [[κύκνειος]] <b class="b2">belonging to Kyknos or the/a swan</b> (Pi., S., hell.), f. <b class="b3">-ῖτις</b> (S., Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 112); [[κυκνίας]] m. mame of a white eagle (Paus.; cf. [[κορακίας]] a.o., Chantraine Formation 94)<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [597] <b class="b2">*ḱeuk-</b> [[lighten]], [[be white]]<br />Etymology: Amply on [[κύκνος]] Thompson Birds s. v.; there also doubts on [[κυκνίας]]. Since Wood AmJPh 21, 179 as "the white one" (cf. on [[ἀλφός]]) connected with Skt. [[śócati]] [[lighten]], [[glow]], [[šuk-rá-]] [[light]], [[hell]], [[white]]. (W.-)Hofmann s. [[cicōnia]] is rather (with Berneker and H. Petersson) inclined to assume an onomatopoet. origin (cf. Russ. [[kykъ]] [[cry of a swan]]). In <b class="b3">κύδνος κύκνος</b> H., after Specht Ursprung 121, 204, 229 old variation k: [[d]], we have rather a hypercorrect writing after Lat. [[cycnus]], [[cygnus]] ([[C-]]) = [[κύκνος]], but also for [[Κύδνος]] (Schulze Kl. Schr. 700; cf. Schwyzer 208).

|ftr='''κύκνος''': {kúknos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Schwan]] (seit Il.), auch Ben. eines Schiffs, wohl nach dem Vorderteil (Nikostr. Kom.), und einer Augensalbe, nach der Farbe (Gal.; dazu [[κυκνάριον]] ib., Aët., Gal.); auch PN (Pi. u. a.).<br />'''Derivative''': Davon [[κύκνειος]] ‘zu Kyknos od. zum Schwan gehörig’ (Pi., S., hell.), f. -ῖτις (S., Redard Les noms grecs en -της 112); [[κυκνίας]] m. N. eines weißen Adlers (Paus.; vgl. [[κορακίας]] u.a., Chantraine Formation 94)<br />'''Etymology''': Ausführlich über [[κύκνος]] Thompson Birds s. v.; daselbst auch Zweifel über [[κυκνίας]]. Seit Wood AmJPh 21, 179 als "der Weiße" (vgl. zu [[ἀλφός]]) mit aind. ''śócati'' [[leuchten]], [[glänzen]], ''śuk''-''rá''- [[licht]], [[hell]], [[weiß]] verbunden. (W.-)Hofmann s. ''cicōnia'' neigt eher (mit Berneker und H. Petersson) zu onomatopoetischem Ursprung (vgl. russ. ''kykъ'' [[Schwanengeschrei]]). In κύδνος· [[κύκνος]] H., nach Specht Ursprung 121, 204, 229 alter Wechsel ''k'': ''d'', steckt vielmehr eine hyperkorrekte Schreibung nach lat. ''cycnus'', ''cygnus'' (''C''-) = [[κύκνος]], aber auch für Κύδνος (Schulze Kl. Schr. 700; vgl. Schwyzer 208). — Pelasgische Etymologie bei v. Windekens Ling. Posn. 6, 13ff.<br />'''Page''' 2,45-46