ἥμισυς: Difference between revisions

|Definition=εια<b class="b3">, υ</b>, gen.<br><span class="bld">A</span> ἡμίσεος [[Herodotus|Hdt.]]2.126, Th.2.78,4.83, X.''Oec.''18.8, [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 205e, ''IG''22.1612.267, D.23.213, etc. ([[ἡμίσεως]] is sometimes a v.l., as in Th. ll. cc., and is found in later writers, as Dsc.2.70); also as fem., Th.4.104; later contr. ἡμίσους D.H.4.17, Plu.''Mar.''34, etc. (as fem., [[LXX]] ''3 Ki.''16.9): nom. and acc. pl. masc., Ion. <b class="b3">ἡμίσεες, -εας</b>, Il. 21.7, [[Herodotus|Hdt.]]9.51, Att. [[ἡμίσεις]] Th.3.20, [[Plato|Pl.]]''[[Theaetetus|Tht.]]''154c ([[ἡμίσεας]] is preferred by Phryn.''PS''p.73B.): neut. pl. ἡμίσεα Th.4.16, [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 438c, later ἡμίση D.36.36 (cod. S), al., ''IG''22.1678.23, [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Characters|Char.]]''30.16, ''IG''12 (5).872.107 (Tenos), ''SIG''2588.4(Delos, ii B.C.), etc.: Ion. fem. ἡμίσεᾰ [[Herodotus|Hdt.]]5.111 (hyperion. -σέη Luc.''Syr.D.''14), acc. pl. -έας [[Herodotus|Hdt.]]8.27, also acc. sg. ἡμίσεαν ''IG''2.1055.16, 1059.14, gen. ἡμισέας Pl.''Men.''83c: ἥμυσυς (assim.), ''Rev.Phil.''54.192 (Erythrae, v B.C.), ''IG''22.43A45 (iv B.C.), ''PEleph.''20.40(iv B.C.), ''IG''11(2).161''A''23(Delos, iii B.C.), ''UPZ'' 54.6(ii B.C.), etc.: neut. ἥμισον, τό, ''Berl.Sitzb.''1927.8 (Locr., v B.C.), ''SIG''1011.7 (Chalcedon, iii/ii B.C.), ib.671 ''A''13 (Delph., ii B.C.), ''BGU'' 183.41 (i A.D.): pl. ἥμισα ''SIG''56.7 (Argos, v B.C.); also [[ἥμισσον]], τό, ib.306.14 (Arc., iv B.C.), 1009.20 (Ephesus, iii/ii B.C.): pl. [[ἥμισσα]] ib. 240''P'' (Delph., iv B.C.): acc. pl. τοὺς ἡμίσους ''Not.Arch.''4.20 (Cyrene, Aug.):—[[half]],<br><span class="bld">I</span> as adjective, <b class="b3">ἡμίσεες λαοί</b> [[half]] the people, ἡ. δ' ἄρα λαοὶ ἐρητύοντο.. ἡ. δ' ἀναβάντες ἐλαύνομεν Od.3.155 sq., cf. Il.21.7 (elsewhere Hom. uses only neut. [[ἥμισυ]] as [[substantive]] (v. infr. ''ΙΙ'')); τοὺς ἡμίσεας ἀποστέλλειν [[Herodotus|Hdt.]]9.51, cf. Th.3.20, [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''2.16, etc.; <b class="b3">ἥμισυς λόγος</b> [[half]] the tale, A.''Eu.''428 ([[λόγου]] cod. Med.); τὸ ἥμισυ τεῖχος Th.2.78; ὁ ἥ. ἀριθμός [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''946a: c. gen., like a Comp., <b class="b3">τὸ ὕψος ἥμισυ ἐτελέσθη οὗ διενοεῖτο</b> [[half of]] what he intended, Th.1.93: metaph., οὐδ' ἂν ἥμισυς ἑαυτοῦ γένοιτο πρὸς ἀρετήν [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''647d (<b class="b3">οὐ δι' ἥμισυν</b> stands for <b class="b3">οὐ διήμ</b>. '[[half-and-half]]', ib.806c).<br><span class="bld">2</span> in Prose also with the Subst. in gen. and giving its gender and number to ἥμισυς, τῶν νήσων τὰς ἡμισέας [[Herodotus|Hdt.]]2.10; τῶν ἀνδραπόδων τὰ ἡμίσεα Id.6.23; <b class="b3">αἱ ἡμίσειαι τῶν νεῶν</b> [[half of]] the ships, Th.8.8; οἱ ἡμίσεις τῶν ἄρτων [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''4.5.4; ὁ ἥμισυς τοῦ ἀριθμοῦ [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 104a; τοῦ χρόνου D.20.8: abs., <b class="b3">οἱ ἡ.</b> [[half]] of them, Th.3.20.<br><span class="bld">II</span> as [[substantive]] in neut., <b class="b3">ἥ. τιμῆς, ἐνάρων, ἀρετῆς</b>, Il.9.616, 17.231, Od.17.322; <b class="b3">τὸ μὲν... τὸ δ' ἥ.</b> Il.13.565; πλέον ἥ. παντός Hes.''Op.''40, [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 466c; ὑπὲρ ἥ. πάντων [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''3.3.47; ἥ. οὗ δεῖ [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 77c, etc.; <b class="b3">ἐν ἡμίσει τῆς νυκτός</b> at [[mid]]night, [[LXX]] ''Jd.''16.3: usually c. Art., τὸ ἥ. τοῦ στρατοῦ Th.4.83, etc.; also [[τὤμισυ]] Hes.''Op.''559, ''Schwyzer''701 (Erythrae, v B.C.); θἤμισυ Ar.''Lys.''116: indecl., <b class="b3">ἀπὸ τοῦ ἥ.</b> [[LXX]] ''Ex.''30.15; <b class="b3">τῷ ἥ. φυλῆς</b> ib.''Nu.''32.33: pl., τῆς χορείας τὰ ἡμίσεα [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''672e; ἄρτων ἡμίσεα X.''An.''1.9.26; <b class="b3">ῥαφανίδων τὰ ἡ.</b> [[Theophrastus|Thphr.]] l.c.: after Numerals, ἐν δυοῖν καὶ ἡμίσει ἡμέρας ''IG''22.1673.73; δεκατεττάρων καὶ ἡμίσους Str.2.5.39; μνῶν.. δώδεκα καὶ ἡμίσους D.H.4.17; τετραποδίαν μίαν καὶ ἥμισυ ''IG'' 12.373.28; without καί, μυριάδων ἑπτὰ ἡμίσους Plu.''Mar.''34: indecl., τριῶν ἥμισυ σταδίων Str.8.6.21, cf. ''PTeb.''110.5 (i B.C.), Plu.''Cat.Mi.'' 44, etc.: as adverb, ἥ. μὲν νύμφην... ἥ. δ' αὖτε ὄφιν Hes.''Th.''298, cf. Pi.''N.''10.87: so in plural, τὰ μὲν ἡμίσεα φιλόπονος, τὰ δὲ ἡ. ἄπονος [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 535d: with Preps., <b class="b3">οὐδ' εἰς ἥ.</b> not [[half]], Ar.''Th.''452: regul. Adv. [[ἡμισέως]] [[half-done]], [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 601c.<br><span class="bld">b</span> [[ἥμισυ]], τό, = [[ἡμίεκτον]], [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]<br><span class="bld">2</span> fem., <b class="b3">ἡ ἡμίσεια</b> (''[[sc.]] '' [[μοῖρα]]), τῇ ἡμισείᾳ τῆς γῆς Th.5.31; ἡ ἡ. τοῦ τιμήματος [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''956d; <b class="b3">οὐ γὰρ ἐφ' ἡμισείᾳ χρηστὸν εἶναι δεῖ</b> [[by halves]], D. 19.277; ἐξ ἡμισείας Luc.''Cat.''1, Artem.1.26, S.E.''M.''10.145. (<b class="b3">ἡμισυ-</b> fr. <b class="b3">ἡμιτυ-, ἡμισσο-</b> fr. <b class="b3">ἡμιτϝο-</b>, cf. [[ἡμίτεια]], [[ἡμιτύεκτον]]; enlarged fr. <b class="b3">ἡμι-</b>.)

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1170.png Seite 1170]] εια, υ, ion. fem. ἡμισέη u. ἡμισέα, was sich vielleicht auch bei den Att. findet, Inscr. 103; – gen. ἡμίσεος, Her. 2, 126; so Plat. Charm. 168 c Conv. 205 a, mit der [[varia lectio|v.l.]] ἡμίσεως Tim. 56 e; vgl. Lob. zu Phryn. 247; Sp. zsgzgn ἡμίσους, auch ἡμίσεως, wie D. Hal. 4, 17; Plut. Mar. 34; – plur. neutr. nach den Atticisten nur ἡμίσεα; ἡμίση findet sich Ael. V. H. 6, 1 Theophr. char. 11 Ath. XII, 534 f; gen. ἡμίσεων, Od. 24, 463; vgl. Butim. gr. Gr. II p. 409; – [[halb]], zur Hälfte; bei Hom. im plur. adj., ἡμίσεες λαοί, Il. 21, 7 Od. 3, 155, im sing. gew. ἥμισύ τινος, substantivisch, z. B. τιμῆς, ἐνάρων, ἀρετῆς, Il. 9, 612. 17, 231 Od. 17, 322; – ἥμισυ μὲν – ἥμισυ δέ, Pind. N. 10, 87; vgl. Hes. Th. 298. – Adj., [[λόγος]] Aesch. Eum. 428; [[τεῖχος]], Thuc. 2, 78; [[ἀριθμός]] Plat. Legg. XII, 946 a; [[μέρος]] Soph. 223 d. – Subst., οἱ ἡμίσεες τοῦ στρατοῦ Her. 9, 51; vgl. Thuc. 3, 20; Plat. Legg. VI, 756 e; Xen. Cyr. 2, 1, 6; seltener im sing. masc., ὁ [[ἥμισυς]] τοῦ ἀριθμοῦ Plat. Phaed. 104 a; τὸν ἥμισυν τοῦ χρόνου Dem. Lept. 8, wo Wolf zu vergleichen; bes. im neutr. τὸ ἥμισυ, Il. 13, 565, die Hälfte; τοῦ στρατοῦ Thuc. 3, 83; τοῦ βλάβους Plat. Legg. VI, 767 e; τοῦ χρόνου Xen. Cyr. 3, 3, 47 (Sp. auch μυριάδων ἑπτὰ ἡμίσους, um 7½ Myriaden, d. i. 75000, Plut. Mar. 34; vgl. Cat. min. 44; Strab. VIII, 379; δυοῖν δραχμῶν καὶ ἡμίσο υς, um drittehalb Drachmen, Ath. VI, 274 c); im plur., τὰ ἡμίσεα τῆς χορείας Plat. Legg. II, 672 c; ἄρτων Xen. An. 1, 9, 26, wofür τοὺς ἡμίσεις τῶν ἄρτων Cyr. 4, 5, 4 steht; – ἡ [[ἡμίσεια]], die Hälfte, Thuc. 5, 31; Xen. Cyr. 1, 2, 9; τοῦ τιμήματος Plat. Legg. XII, 956 d; Sp., wie D. Hal. 4, 25; – ἐφ' ἡμισείᾳ, zur Hälfte, Dem. 19, 277. -Adv. ἡμισέως, zur Hälfte, Plat. Rep. X, 601 c. – Übertr., wie bei uns, τέλεον καὶ οὐδ' ἥμισυν [[δεῖν]] τὸν νομοθέτην εἶναι Plat. Legg. VII, 806 c.

|elrutext='''ἥμισυς:''' [[ἡμίσεια]], [[ἥμισυ]], дор. [[ἅμισυς]] (ᾱ) составляющий половину, половинный ([[ἀριθμός]] Plat.; [[χρόνος]] Arst.): ἡμίσεες ἐς ποταμὸν [[εἰλεῦντο]] Hom. половина (троянцев) была отброшена к реке; τοὺς ἡμισέας τοῦ στρατοπέδου ἀποστέλλειν πρὸς τὸν Κιθαιρῶνα Her. отправить половину войска в Киферон; τὸ [[ἥμισυ]] [[τεῖχος]] Thuc. половина (крепостной) стены; преимущ. в именит. пад., но в роде и числе существительного, к которому относится: ὁ ἡ. τοῦ ἀριθμοῦ Plat. половина числа; οἱ ἡμίσεις, τῶν ἄρτων Xen. половина хлебов; αἱ ἡμίσειαι τῶν [[νεῶν]] Thuc. половина кораблей; ἡ ἀρχὴ [[ἥμισυ]] παντός погов. Arst. начало - половина всего (дела).

|lstext='''ἥμῐσυς''': -εια, υ γεν, [[ἡμίσεος]], Ἡρόδ. 2. 126, Θουκ. 2. 78., 4. 83, Πλάτ., κλ. (οὕτω καὶ ἐν ταῖς Ἀττ. Ἐπιγρ), Ξεν. Οἰκ. 18, 8· παρὰ μεταγεν. συνῃρ. ἡμίσους, Διον. Ἁλ. 4. 17, Πλούτ., κλ. ὀνομ. καὶ αἰτ. πληθ. ἀρσ. Ἰων. ἡμίσεες, -εας, Ἀττ. συνῃρ. ἡμίσεις· ἀλλὰ τὸ ἡμίσεας εὕρηται ἐν ἱκανοῖς χειρογρ. τοῦ Θουκ. 8. 64, καὶ προτιμᾶται ὑπὸ τοῦ Φρυν. ἐν Α. Β. 41· - οὑδ. πλήθ. ἡμίσεα, παρὰ μεταγενεστ. Ἀττικοῖς ἡμίση, ἴδε Δινδ. Δημ. προοιμ. ΧΙ· - τὸ Ἰων. θηλ. ἡμισέα. (Περί τῆς ῤίζης ἴδε ἡμι-). Ἥμισυς, «μισός», Λατ. semis, ἐν χρήσει καὶ ὡς ἐπίθετον καὶ ὡς οὐσιαστικόν: 1) ὡς ἐπίθετον, ἡμίσεες λαοί, οἱ ἡμίσεις ἄνθρωποι, Ἰλ. Φ. 7· ἡμ, δ’ ἄρα λαοὶ ἐρητύοντο... ἡμ. δ’ ἀναβάντες έλαύνομεν Ὀδ. Γ. 155 κἑξ. (ἀλλαχοῦ ὁ Ὅμ. μεταχειρίζεται μόνον τὸ οὐδ. ἥμισυ ὡς οὑσιαστ., ἴδε κατωτ. ΙΙ)· τούς ἡμίσεας ἀποστέλλειν Ἠρόδ. 9. 51, πρβλ. Θουκ. 3. 20, Ξεν. Κύρ. 2. 1, 6, κτλ· [[ἥμισυς]] [[λόγος]], τὸ ἥμισυ τῆς διηγήσεως, Αἰσχύλ. Εὐμ. 428· τὸ ἥμισυ [[τεῖχος]] Θουκ. 2. 78· ὁ ἥμ. ἀριθμός Πλάτ. Νόμ. 946Α· - μετὰ γεν. ὡς συγκρ., τὸ [[τεῖχος]] ἥμισυ ἐτελέσθη οὗ διενοεῖτο, ἥμισυ ἐκείνου, [[ὅπερ]] εἶχε κατὰ νοῦν. Θουκ. 1. 93· - μεταφ., τέλεον καὶ οὐδ’ ἥμισυν δεῖ τὸν νομοθέτην [[εἶναι]], καὶ οὐχὶ «μισός» ἐν τοῖς νομεθετήμασι, Πλάτ. Νόμ. 806C, προβ. 674D. 2) παρὰ πεζοῖς [[ὡσαύτως]] μετὰ τοῦ οὐσιαστ. κατὰ γεν., οὗτὸ γένος καὶ τὸν ἀριθμὸν λαμβάνει τὸ ἐπίθετον [[ἥμισυς]]· τῶν νήσων τὰς ἡμισέας Ἡρόδ. 2. 10, τῶν ἀνδραπόδων τὰ ἡμίσεα ὁ αὐτ. 6. 23· ἐπί τῇ ἡμισείᾳ τῆς γῆς Θουκ. 5. 31· αἱ ἡμίσειαι τῶν νεῶν, «τὰ μισὰ πλοῖα», τὸ ἥμισυ τῶν πλοίων, ὁ αὐτ. 8. 8· οἱ ἡμίσεις τῶν ἄρτων Ξεν. Κύρ. 4. 5, 4· ὁ [[ἥμισυς]] τοῦ ἀριθμοῦ Πλάτ. Φαίδων. 104Α· τοῦ χρόνου Δημ. 459. 14· παραλειπομένης τῆς γεν., οἱ ἡμ., τὸ ἥμισυ αὐτῶν, Θουκ. 3. 20. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ., 1) οὐδ. οὐσιαστ. ἥμισυ, τὸ ἥμισυ [[τιμῆς]], ἐνάρων, ἀρετῆς Ἰλ. Ι. 616, Ρ. 231, Ὀδ. Ρ. 322· τὸ μὲν..., τὸ δ’ ἥμισυ Ἰλ. Ν. 565· πλέον ἥμισυ παντὸς Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 40, πρβλ. Πλάτ. Πολ. 466D· [[ὑπὲρ]] ἥμισυ πάντων Ξεν. Κύρ. 3. 3, 47· ἥμισυ οὗ δεῖ Πλάτ. Φαίδων 77C, κτλ.· ἀλλὰ συνήθ. μετὰ τοῦ ἄρθρ., τὸ ἥμ. τοῦ στρατοῦ Θουκ. 4. 83, οὕτω Πλάτ. κλπ.· [[ὡσαύτως]], [[θὤμισυ]] (δηλ. τὸ ἥμισυ) Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 557· θἤμισυ Ἀριστοφ. Λυσ. 116· - ἐν τῷ πληθ., τὰ ἡμίσεα τῆς χορείας Πλάτ. Νόμ. 672Ε· ἄρτων ἡμίσεα Ξεν. Ἀν. 1. 9. 26 - ἐν χρήσει μετὰ τὰ ἀριθμητ., δεκατεττάρων καὶ ἡμίσους Στράβ. 134· μνῶν... [[δώδεκα]] καὶ ἡμίσους Διον. Ἁλ. 4. 17· καὶ [[ἄνευ]] τοῦ καὶ μυριάδων ἑπτὰ ἡμίσους Πλούτ. Μαρ. 34· [[ὡσαύτως]], τριῶν ἥμισυ σταδίων Στράβ. 379, πρβλ. Πλούτ. Κάτωνι Νεωτ. 44· - [[ὡσαύτως]] ἐν χρήσει ἀπολ. ὡς ἐπίρρ., ἥμισυ μέν νύμφην... ἥμισυ δ’ [[αὖτε]] ὄφιν Ἡσ. Θ. 298, πρβλ. Πίνδ. Ν. 10. 163, 165· καὶ ἐν τῷ πληθ., τὰ μὲν ἡμίσεα [[φιλόπονος]], τὰ δὲ ἡμίσεα [[ἄπονος]] Πλάτ. Πολ. 535D· - μετὰ προθ., οὐδ’ εἰς ἥμισυ, [[οὔτε]] τὸ ἥμισυ, Ἀριστοφ. Θεσμ. 452· ἐφ’ [[ἡμίσεος]], κατὰ το ἥμισυ τελειωμένος, Πλάτ. Πολ. 601C (κοινῶς ἡμισέως ὡς ἐπίρρ.). 2) ὡς θηλ. ἡ [[ἡμίσεια]] (ἐνν. [[μοῖρα]]), τῇ ἡμισείᾳ τῆς γῆς Θουκ. 5. 31· τοῦ τιμήματος, Πλάτ. Νόμ. 956D· ἐφ’ ἡμισείᾳ, [[μέχρι]] τοῦ [[ἡμίσεος]], Δημ. 430. 8· ἐξ ἡμισείας Λουκ., κτλ. Ἐν ταῖς Ἀττ. Ἐπιγρ. εὕρηται καὶ ἥμυσυς καὶ θηλ. ἡμίσεα, Meisterh 28, 5., 150. 12.

|auten=σεια, συ: [[half]]; [[sing]]. only neut. as subst., Il. 6.193, Il. 9.579, 580; pl., ἡμίσεες λᾶοί, Φ, Od. 3.155, 157; gen. ἡμίσεων [[πλείους]], Od. 24.464.

|txtha=[[ἡμίσεια]], [[ἥμισυ]]; genitive ἡμίσους (Sept. ἡμισεος [[which]] is [[more]] [[common]] in the earlier and [[more]] [[elegant]] Greek writings (from [[Herodotus]] down)); neuter plural [[ἡμίση]], R G, a [[form]] in [[use]] from Theophrastus down, for the earlier ἡμισεα [[adopted]] by Lachmann (cf. Passow ([[also]] Liddell and Scott), [[under]] the [[word]]; Winer's Grammar, § 9,2d.; [[ἡμίσεια]] in T Tr (ἡμίσιά WH) seems [[due]] to a [[corruption]] of the copyists, [[see]] Stephanus Thesaurus iv., p. 170; [[Alexander]] Buttmann (1873) Ausf. Spr. i., p. 248; Alex. [[Alexander]] Buttmann (1873) in Studien und Kritiken for 1862, p. 194 f; (N. T. Gram. 14 (13); Tdf. Proleg., p. 118; [[but]] [[especially]] WH s Appendix, p. 158)); the Sept. for מַחֲצִית, [[much]] [[more]] [[often]] חֲצִי; [[half]]; it takes the [[gender]] and [[number]] of the annexed [[substantive]] ([[where]] τό [[ἥμισυ]] [[might]] [[have]] been [[expected]]): τά [[ἡμίση]] τῶν ὑπαρχόντων, ὁ [[ἥμισυς]] τοῦ βίου, οἱ ἡμίσεις τῶν ἱππέων, [[see]] Passow, [[under]] the [[word]]; (Liddell and Scott, [[under]] the [[word]], L 2; Kühner, § 405,5c.); τάς ἡμίσεις τῶν δυνάμεων, τό [[ἥμισυ]], substantively, the [[half]]; [[without]] the [[article]] a [[half]]: [[ἕως]] ἡμίσους τῆς βασιλείας μου ([[ἥμισυ]] καιροῦ, καί [[ἥμισυ]] is added to [[cardinal]] numbers [[even]] [[where]] [[they]] are [[connected]] [[with]] [[masculine]] and [[feminine]] substantives, as [[τρεῖς]] ἡμέρας καί [[ἥμισυ]], [[three]] days and a [[half]], ὀψώνειν δυοιν δραχμων καί ἡμίσους, Ath. 6, p. 274c.; [[δύο]] or [[ἑνός]] πήχεων καί ἡμίσους, Alex.)); [[with]] καί omitted: Tdf. edition 7 (μυριάδων [[ἑπτά]] ἡμίσους, [[Plutarch]], Mark 34).

|mltxt=-εια, -υ και [[μισός]], -ή, -ό (AM [[ἥμισυς]], -εια, -υ, Μ και [[ἥμισος]], -η, -ον, Α δωρ. τ. ἅμισυς, -εια, -α και ιων. θηλ. ἡμισέη και ἡμισέα)<br /><b>1.</b> αυτός που αποτελεί το ένα από δύο ίσα μέρη ενός πράγματος ή ενός ποσού, ο [[μισός]]<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το ήμισυ</i><br />το ένα δεύτερο ενός ποσού ή μεγέθους<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> α) «εξ ημισείας» — μισά μισά, από μισά ο [[καθένας]]<br />β) «το τρυφερό ήμισυ» — η [[σύζυγος]]<br />γ) «το [[έτερον]] ήμισυ» — ο [[ένας]] από τους συζύγους<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>μτφ.</b> ο μη [[πλήρης]], ο μη [[άρτιος]] («τέλεον και οὐδ' ἥμισυν δεῖ τὸν νομοθέτην [[εἶναι]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> (<b>το ουδ. ως επίρρ.</b>) <i>ἥμισυ</i> και <i>τὰ ἡμίσεα</i><br />μισά, [[κατά]] το ήμισυ<br /><b>3.</b> (το θηλ. ως ουδ.) ἡ [[ἡμίσεια]] (ενν. μοῖρα)<br />το μισό [[μέρος]] («τῇ ἡμισείᾳ τῆς γῆς», <b>Θουκ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ημι</i>- (<span style="color: red;"><</span> <i>s</i><i>ē</i><i>m</i> (<i>i</i>)<br /><b>βλ.</b> <i>ημι</i>-) <span style="color: red;">+</span> -<i>συς</i> (<span style="color: red;"><</span> -<i>τυς</i>, με συριστικοποίηση<br />το -<i>τυς</i> μαρτυρείται στον κρητικό τ. <i>ημι</i>-<i>τύ</i>-<i>εκτον</i>). Ο τ. <i>ήμυ</i>-<i>συς</i> (με -<i>υ</i>-), που μαρτυρείται σε [[επιγραφή]] του 5ου αιώνα, [[είναι]] [[προϊόν]] προληπτικής αφομοιώσεως, το δε αρκαδικό <i>ήμισσον</i> (με -<i>σσ</i>-) προήλθε από -<i>τFον</i><br />παραμένει ανερμήνευτο το <i>αι</i>- στο λεσβιακό <i>αίμισυς</i>. Ο τ. [[ήμισυς]] [[πρέπει]] να ήταν ουσιαστικό που χρησιμοποιήθηκε αργότερα ως επίθ. Στη ΝΕ χρησιμοποιείται συχνότερα το [[μισός]], που προήλθε από το [[ήμισυς]]<br />το τελευταίο στη μσν. [[εποχή]] έλαβε καταλήξεις αναλογικά [[προς]] τα επίθετα σε -<i>ος</i> (<i>ο ήμισ</i>-<i>ος</i>, <i>του ημίσ</i>-<i>ου</i> <b>κ.λπ.</b>), [[πράγμα]] που οδήγησε στον καταβιβασμό του τόνου ([[ήμισος]] > <i>ημισός</i>) [[κατά]] τα [[απλός]], [[μονός]], [[διπλός]]. Έτσι, το άτονο πια αρχικό <i>η</i>- της λ. σιγήθηκε.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ημίνα]], <i>ημισ</i>(<i>ε</i>)[[ιάζω]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[ημισεύω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[ημισύδουλος]], [[ημισύθλαστος]], [[ημισυμερίτης]], [[ημισύπηχυς]], [[ημισύτριτον]], [[ημισυχοίνιξ]], <i>ημισύχοιρος</i><br />(Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>διήμισυς</i>, [[εφήμισυς]], <i>πεταπλασιεφήμισυς</i>, <i>τετραπλασιεφήμισυς</i>, [[τριπλασιεφήμισυς]], [[υπερήμισυς]]].

|lsmtext='''ἥμῐσυς:''' -εια, -υ, γεν. [[ἡμίσεος]], ονομ. και αιτ. πληθ. αρσ. Ιων. <i>ἡμίσεες</i>, <i>-εας</i>, Αττ. συνηρ. <i>-εις</i>, ουδ. πληθ. [[ἡμίσεα]], συνηρ. <i>-η</i>, Ιων. θηλ. <i>ἡμισέα</i>, γεν. <i>-έας</i>, δοτ. <i>-έᾳ</i>, κ.λπ.· ([[ἡμι-]]), [[μισός]], Λατ. [[semis]], χρησιμ. και ως επίθ. και ως ουσ.<br /><b class="num">I.</b> ως επίθ., <i>ἡμίσεες λαοί</i>, οι μισοί άνθρωποι, σε Όμηρ.· [[ἥμισυς]] [[λόγος]], το ήμισυ της διήγησης, σε Αισχύλ. κ.λπ.· με γεν., ως συγκρ., <i>ἥμισυ οὗ διενοεῖτο</i>, τα μισά από όσα σκόπευε, είχε κατά νου, σε Θουκ.· επίσης με ουσ. στη γεν.· τῶν νήσων τὰς ἡμισέας, τα μισά νησιά, σε Ηρόδ.· αἱ ἡμίσειαι τῶν [[νεῶν]], σε Θουκ.· ὁ [[ἥμισυς]] τοῦ ἀριθμοῦ, σε Πλάτ.<br /><b class="num">II.</b> ως ουσ.,<br /><b class="num">1.</b> ἥμισυ [[τιμῆς]], <i>ἐνάρων</i>, <i>ἀρετῆς</i>, σε Όμηρ.· [[πλέον]] ἥμισυ παντός, σε Ησίοδ.· συχνότερα και με [[άρθρο]]· <i>τὸ ἥμισυ τοῦ στρατοῦ</i>, σε Θουκ. κ.λπ.· επίσης στον πληθ., ἄρτων [[ἡμίσεα]], σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> ως θηλ., ἡ [[ἡμίσεια]] τοῦ τιμήματος, σε Πλάτ.· <i>ἐφ' ἡμισείᾳ</i>, [[μέχρι]] το μισό, σε Δημ.

|mdlsjtxt=[[ἡμι-]]<br />[[half]], Lat. [[semis]], used [[both]] as adj. and Subst.:<br /><b class="num">I.</b> as adj., ἡμίσεες λαοί [[half]] the [[people]], Hom.; [[ἥμισυς]] [[λόγος]] [[half]] the [[tale]], Aesch., etc.;—c. gen., like a comp., ἥμισυ οὗ διενοεῖτο [[half]] of [[what]] he intended, Thuc.:— also with its Subst. in gen., τῶν νήσων τὰς ἡμίσεας [[half]] of the islands, Hdt.; αἱ ἡμίσειαι τῶν [[νεῶν]] Thuc.; ὁ [[ἥμισυς]] τοῦ ἀριθμοῦ Plat.<br /><b class="num">II.</b> as [[substantive]],<br /><b class="num">1.</b> neut., ἥμισυ [[τιμῆς]], ἐνάρων, ἀρετῆς Hom.; [[πλέον]] ἥμισυ παντός, Hes.; [[mostly]] with Art., τὸ ἡμ. τοῦ στρατοῦ Thuc., etc.;—also in plural, ἄρτων [[ἡμίσεα]] Xen.<br /><b class="num">2.</b> fem., ἡ ἡμ. τοῦ τιμήματος Plat.; ἐφ' ἡμισείᾳ up to one [[half]], Dem.