μέδω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bld">A</span> [[protect]], [[rule over]], used by Hom. only in participial Subst. μέδων, οντος, ὁ, [[lord]], [[ruler]], freq. in plural, <b class="b3">Ἀργείων, Φαιήκων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες</b>, Il.2.79, Od.7.136: once in sg., of Phorcys, <b class="b3">ἁλὸς… μέδων</b> [[lord]] of the sea, 1.72: fem. [[Μέδουσα]], as pr. n. of the Gorgon, Hes. ''Th.''276, etc.: later as Verb, c. gen. loci, <b class="b3">ὃς Αἰγαίου μέδεις πρωνός</b>, of Poseidon, [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''371 (lyr., s.v.l., [[πρῶνας]] codd.), cf. Ar.''Ra.''665; of [[Dionysus]], ὃς… μέδεις… παγκοίνοις Ἐλευσινίας Δηοῦς ἐν κόλποις [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''1119 (lyr.); τιμῆς ἄλλης ἄλλο μέδει Emp.17.28.<br><span class="bld">II</span> μέδομαι, fut. μεδήσομαι Il.9.650, elsewhere pres. and impf.:—[[provide for]], [[be mindful of]], c. gen., πολέμοιο μεδέσθω 2.384; εἰ μέν κε… νόστου τε μέδηαι Od.11.110; ὥς κ'… δείπνοιο μέδηται 19.321; ὁππότε κεν… κοίτου τε μέδηται 2.358, cf. 3.334; <b class="b3">μεδώμεθα θούριδος ἀλκῆς</b>, like [[ἀλκῆς μνήσασθαι]], Il.4.418, 5.718; ἀλλ' ἄγε δὴ… μεδώμεθα… σίτου 24.618; ὄφρα… νόστοιο μεδοίατο 9.622; δόρποιο μέδεσθαι 18.245; δόρποιο μέδοντο ὕπνου τε γλυκεροῦ ταρπήμεναι 24.2: later c. inf., πλεῦσαι μέδονται Orph.''A.''90.<br><span class="bld">2</span> [[plan]], [[contrive]], [[devise]], <b class="b3">τινί τι</b>, always in bad sense, κακὰ δὲ Τρώεσσι μεδέσθην Il.4.21, 8.458. (Cf. Lat. [[modus]], Osc. [[med-dix]] 'magistrate'.)

|lstext='''μέδω''': (ἴδε ἐν τέλ.), ἄρχω, κυβερνῶ, βασιλεύω, [[προστατεύω]], ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. μόνον ἐν τῷ μετοχικῷ οὐσιαστ. μέδων, οντος, ὁ, ὡς τὸ [[μεδέων]], μεδέουσα, [[φύλαξ]], προστάτης, ἄρχων, [[κύριος]], Ἀργείων, Δαναῶν, Φαιήκων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες, ἀρχηγοὶ καὶ προστάται τῶν Ἀργείων κτλ., ἀείποτε ἐν τῷ πληθ. ἐπὶ στρατιωτικῶν ἡγεμόνων, στρατηγῶν, Ὅμ., πλὴν ἐν Ὀδ. Α. 72, ἐπὶ τοῦ Φόρκυνος μέδων ἁλός, [[ἐξουσιαστής]], ἄρχων τῆς θαλάσσης· οὕτω θηλ. Μέδουσα, ὡς [[ὄνομα]] τῆς Γοργόνος, Ἡσ. Θ. 276. - μεθ’ Ὅμηρον εὑρίσκομεν αὐτὸ τὸ [[ῥῆμα]] μετὰ γεν. τόπου, Κυλλάνας ὃ μέδεις, ἐπὶ τοῦ Ἑρμοῦ, Ἀλκαῖ. 2 (22)· ὃς Αἰγαίου μέδεις πρωνός, ἐπὶ τοῦ Ποσειδῶνος, Σοφ. Ἀποσπ. 341, πρβλ. Ἀριστοφ. Βάτρ. 665· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τοῦ Διονύσου, ὅς... μέδεις... Ἐλευσινίας Διοῦς ἐν κόλποις Σοφ. Ἀντ. 1119· - [[ὡσαύτως]], σκῆπτρα μέδοντες, οἱ κρατοῦντες, δηλ. οἱ ἔχοντες τὴν ἐξουσίαν, Ἡλιόδ. παρὰ Φαβρ. 8. σ. 119 Harles. II. μέδομαι, ἀποθ. μετὰ μέλλ. μεδήσομαι Ἰλ. Ι. 646, ἀλλαχοῦ ἀείποτε κατ’ ἐνεστ. καὶ παρατ.· - προνοῶ, [[φροντίζω]] [[περί]] τινος, [[σκέπτομαι]] [[περί]] τινος, ἐν νῷ ἔχω τι, ἐνθυμοῦμαι, ὡς τὸ μιμνήσκομαι, μετὰ γεν., πολέμοιο μεδέσθω Β. 384· εἰ μέν κε... νόστου τε μέδηαι Ὀδ. Λ. 109· ὡς... δείπνοιο μέδηται Τ. 321· ὁππότε κεν... κοίτου τε μέδηται Β. 358, πρβλ. Γ. 334· μεδώμεθα θουρίδος ἀλκῆς, ὡς τὸ ἀλκῆς μνήσασθαι, Ἰλ. Δ. 418., Ε. 718· ἀλλ’ ἄγε δή... μεδώμεθα... σίτου Ω. 618. [[ὄφρα]]... νόστοιο μεδοίατο Ι. 622· δόρποιο μέδεσθαι Σ. 245· δόρποιο μέδοντο ὕπνου τε γλυκεροῦ, ταρπήμεναι - νὰ ἀπολαύσωσι..., Ω. 2. 2) [[σχεδιάζω]], ἐπινοῶ, μηχανῶμαί τι, [[περί]] τινος, τινί τι, ἀείποτε ἐπὶ κακῆς σημασίας, κακὰ δὲ Τρώεσσι μεδέσθην Ἰλ. Δ. 21., Θ. 458· πρβλ. [[μήδομαι]], [[μηχανάομαι]]. (Ἐκ τῆς √ΜΕΔ παράγονται [[ὡσαύτως]] αἱ λ. μέδων, μῆδος, μήδομαι, μέδιμνος· πρβλ. Λατ. med-eor, re-med-ium, mod-us, mod-ius, mod-erari, meditari, καὶ [[ἴσως]] τὸ Ὀσκαν. med-dix).

|mltxt=[[μέδω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[άρχω]], [[βασιλεύω]], [[κυβερνώ]] («Ἀργείων, Φαιήκων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[προστατεύω]]<br /><b>3.</b> (το μέσ.) [[μέδομαι]]<br />α) [[προνοώ]], [[φροντίζω]] για κάποιον ή [[κάτι]]<br />β) (με γεν.) έχω [[κάτι]] στον νου μου, [[θυμάμαι]] («πολέμοιο μεδέσθω», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />γ) [[μηχανώμαι]] [[κάτι]] [[κακό]] για κάποιον, [[επινοώ]], [[σχεδιάζω]] («κακὰ δὲ Τρώεσσι μεδέσθην, <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «σκῆπτρα μέδοντες» — αυτοί που κατέχουν την [[εξουσία]], οι κρατούντες.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[μέδω]] ανάγεται στην απαθή [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>med</i>- «[[μετρώ]], [[κρίνω]], [[σταθμίζω]]». Χαρακτηριστική [[είναι]] η σημασιολογική [[εξέλιξη]] της ρίζας στις διάφορες γλώσσες. Στη λατ. ο τ. <i>modus</i> «[[μέτρο]], [[τρόπος]]», που ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας ([[πρβλ]]. λ. [[μόδα]]) και το ρ. <i>meditor</i> «[[σκέπτομαι]], [[διαλογίζομαι]]» διατήρησαν τη γενική [[σημασία]] της ρίζας. Τη σημ. αυτή διατήρησαν [[επίσης]] τα: αρχ. ιρλδ. <i>midiur</i> «[[κρίνω]] [[σκέπτομαι]]», <i>mess</i> «[[κρίση]]», αρμ. <i>mit</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>m</i><i>ē</i><i>di</i>-), που ανάγονται στην εκτεταμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας ([[πρβλ]]. λ. [[μήδομαι]]), και γοτθ. <i>miton</i> «[[λογίζομαι]], [[φρονώ]], [[εξετάζω]]». Από την [[έννοια]] αυτή ενός νου που ρυθμίζει, κανονίζει, κυβερνάει προήλθε η [[σημασία]] του [[μέδω]] στην ελλ. «[[βασιλεύω]], [[κυβερνώ]], [[προστατεύω]]» [[καθώς]] και στην ιταλ. ([[πρβλ]]. οσκικό <i>meddiss</i> «αυτός που λέει το [[δίκαιο]]», ομβρικό <i>meřs</i> «[[δίκαιο]]») με σιγμόληκτο [[θέμα]], όπως και σε [[μερικά]] ελληνικά κύρια ονόματα (πρβ. <i>Πολυ</i>-<i>μήδης</i>, <i>Κλεο</i>-<i>μέδδεις</i>). Σε άλλες γλώσσες η [[ρίζα]] <i>med</i>- έδωσε τύπους σχετικούς με την ιατρική ([[πρβλ]]. λατ. <i>medeor</i> «[[θεραπεύω]]», <i>medicus</i> «[[ιατρικός]]», αβεστ. <i>vῖmad</i> «[[φάρμακο]]»). Τέλος, στις γερμανικές γλώσσες η [[σημασία]] της περιορίστηκε στην [[έννοια]] του «[[μετρώ]], [[λαμβάνω]] τα [[κατάλληλα]] [[μέτρα]]» ([[πρβλ]]. γοτθ. <i>mitan</i>, αγγλοσαξ. <i>metan</i> και λ. [[μέδιμνος]])].

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[rule]], [[govern]] (Emp., trag.),<br />Other forms: only pres., ptc. [[μέδων]] [[ruler]] (Hom.; like [[ἄρχων]]), f. <b class="b3">-ουσα</b> "the governing", name of one of the Gorgons (Hes.), also [[μεδέων]], <b class="b3">-έοντος</b> <b class="b2">id.</b> (Il., h. Merc.), f. <b class="b3">-έουσα</b> (h. Hom., Hes.); PN [[Μέδων]], <b class="b3">Λαο-μέδων</b> etc., name of a town [[Μεδεών]] (Boeotia) "place, where the government is, Regierungsstadt"(?); cf. Solmsen Wortforsch. 41ff., Fraenkel Nom. ag. 1, 67 n. 3, Leumann Hom. Wörter 326, Schwyzer 488. (Also <b class="b3">-έω</b>? Schulze Kl. Schr. 678.)<br />Derivatives: [[μέδομαι]] [[care for sthing]], [[think of sth.]], [[be prepared for]] (Il.), only pres. except [[μεδήσομαι]] I 650. -- From here <b class="b3">μεδίμῳ ἥρωι</b> H.; prob. after [[κύδιμος]], [[δόκιμος]] a. o., Schwyzer 494 n. 9.<br />Origin: IE [Indo-European] [705] <b class="b2">*med-</b> [[measure]]<br />Etymology: In the sense of [[think of sth.]], [[be prepared for sth.]] [[μέδομαι]] answers completely the Lat. frequentative [[meditor]], <b class="b2">-ārī</b> [[reflect]], beside which we find partly the primary verb [[medeor]], <b class="b2">-ērī</b> (s. below), partly the primary noun [[modus]] [[measure]] with [[modius]], [[modestus]], [[moderor]] . Celtic has several cognates, e.g. OIr. [[mess]] [[iudicium]] (< <b class="b2">*med-tu-</b>), [[air-med]] [[measure]]. The basic meaning [[measure]] is found in Germ.: Goth. [[mitan]] (with [[miton]] [[meassure]], [[consider]]), OE [[metan]], NHG [[messen]] etc. An old special meaning shows Lat. [[medeor]] [[heal]] (prop. [[take measures]] [[vide supra|v.s.]]?), just like Av. <b class="b2">vī-mad-</b> [[healer]], [[physician]]. Further forms in WP. 2, 259 f., Pok. 705 f., W.-Hofmann a. Ernout-Meillet s. [[meditor]] and [[medeor]], also Fraenkel Wb. s. <b class="b2">mãtas</b>. -- As lengthened grade form we have [[μήδομαι]], s.v.

|ftr='''μέδω''': {médō}<br />'''Forms''': (-έω? Schulze Kl. Schr. 678), nur Präs., Ptz. [[μέδων]] [[Herrscher]] (Hom.; wie [[ἄρχων]]), f. -ουσα "die Waltende", N. einer der Gorgonen (Hes. u. a.), auch [[μεδέων]], -έοντος ib. (Il., ''h''. ''Merc''. usw.), f. -έουσα (''h''. ''Hom''., Hes. usw.); PN Μέδων, [[Λαομέδων]] usw., Stadtn. Μεδεών (Böotien u. a.) "Stätte, in der gewaltet wird, Regierungsstadt"(?); vgl. Solmsen Wortforsch. 41ff., Fraenkel Nom. ag. 1, 67 A. 3, Leumann Hom. Wörter 326, Schwyzer 488.<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[herrschen]], [[walten]] (Emp., Trag.),<br />'''Derivative''': [[μέδομαι]] ‘für etwas sorgen, an etwas denken, auf etwas bedacht sein’ (ep. seit Il.), nur Präs. bis auf μεδήσομαι ''I'' 650. — Davon μεδίμῳ· ἥρωι H.; wohl nach [[κύδιμος]], [[δόκιμος]] u. a., Schwyzer 494 A. 9 m. Lit. Zu [[μέδιμνος]] s. bes.<br />'''Etymology''': Im Sinn von ‘an etwas denken, auf etwas bedacht sein’ entspricht [[μέδομαι]] ganz dem lat. Frequentativum ''meditor'', -''ārī'' [[nachdenken]], [[nachsinnen]], dem teils das primäre Verb ''medeor'', -''ērī'' (s. unten), teils das primäre Nomen ''modus'' [[Maß]] mit ''modius'', ''modestus'', ''moderor'' an die Seite treten. Das Keltische steuert mehrere Verwandte bei, z.B. air. ''mess'' [[iudicium]] (< *''med''-''tu''-), ''air''-''med'' [[Maß]]. Die schon in diesen Wörtern zu verspürende anschauliche Grundbed. [[messen]] ist im Germ. klar vorhanden: got. ''mitan'' (wozu ''miton'' [[ermessen]], [[bedenken]], [[überlegen]]), ags. ''metan'', nhd. ''messen'' u. a. m. Eine alte Sonderbed. zeigt lat. ''medeor'' [[heilen]] (eig. [[Maßregeln treffen]] o.ä.?), ebenso aw. ''vī''-''mad''- [[Heilkundiger]], [[Arzt]]. Weitere Formen m. reicher Lit. bei WP. 2, 259 f., Pok. 705 f., W.-Hofmann u. Ernout-Meillet s. ''meditor'' und ''medeor'', auch Fraenkel Wb. s. ''mãtas''. — Als dehnstufige Form gilt [[μήδομαι]], s.d.<br />'''Page''' 2,191