εὐαγής: Difference between revisions

|Definition=(A), ές, ([[ἄγος]] A) <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[free from pollution]], [[pure]]: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> of persons, [[guiltless]], <b class="b3">ὁ δὲ ἀποκτείνας τὸν ταῦτα ποιήσαντα… ὅσιος ἔστω καὶ εὐ</b>. Lex ap.<span class="bibl">And.1.96</span>, cf. <span class="bibl">Porph.<span class="title">VP</span>15</span>; <b class="b3">εὐαγεστάτων ἱππέων</b>, v.l. for [[εὐγενεστάτων]], <span class="bibl">D.H.10.13</span>; of bees, [[chaste]] (cf. Virg.<span class="title">G.</span>4.198), <span class="title">AP</span>9.404.7 (Antiphil.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of actions, [[holy]], [[lawful]], <b class="b3">τίς οἶδεν εἰ κάτωθεν εὐαγῆ τάδε</b>; <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>521</span>; εὐαγές ἐστι τὸ ἀποκτεῖναι <span class="bibl">D.9.44</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Fr.</span>538</span>, <span class="bibl">App.<span class="title">BC</span>2.148</span>; <b class="b3">τοῦτο δ' οὐκ εὐαγές μοι ἀπέβη</b> [[wellomened]], [[favourable]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ep.</span>312a</span>. Adv. εὐαγέως, ἔρδειν <span class="bibl"><span class="title">h.Cer.</span>274</span>,<span class="bibl">369</span>, cf. <span class="bibl">A.R.2.699</span>, <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>1203.5</span> (i A.D.), etc.; οὐκ εὐαγῶς <span class="bibl">Ph.2.472</span>: Sup.-έστατα <span class="bibl">Jul.<span class="title">Or.</span>7.230d</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> of offerings or services, [[undefiled]]: hence, [[lawful]], ἐλέφας… οὐκ εὐ. ἀνάθημα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>956a</span>; θυηλαί <span class="bibl">A.R.1.1140</span>, etc.; ὕμνοι <span class="title">AP</span>7.34 (Antip. Sid.); [[λύσις]] a solution [[free from defilement]], <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>921</span>; οὐκ εὐ. ἀπολογίαι <span class="bibl">Porph.<span class="title">Abst.</span>2.10</span>. ([[Εὐηάγης]] as pr. n., <span class="title">IG</span>12(9).56.118 (Styra, v B.C.).)</span><br /><span class="bld">εὐᾰγής</span> (B), ές<b class="b3">, (ἄγνυμι)</b> <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> = [[καλῶς κεκλασμένος]], Suid., cf. <span class="bibl"><span class="title">EM</span>266.3</span>.</span><br /><span class="bld">εὐᾱγής</span>, ές, (v. fin.) <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[bright]], [[clear]], <b class="b3">εὐᾱγέος ἠελίοιο</b> (cf. ἁγής ''ΙΙ'') <span class="bibl">Parm. 10.2</span>; <b class="b3">καθαρὰ καὶ εὐαγέα</b>, of the sun and heavenly bodies, Hp. <span class="title">Insomn.</span>89, cf. Democr. ap. <span class="bibl">Thphr.<span class="title">Sens.</span>73</span>,<span class="bibl">78</span>; λευκῆς χιόνος… εὐαγεῖς βολαί <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>662</span>; <b class="b3">εὐαγέστερον γίγνεσθαι</b>, opp. <b class="b3">σκοτωδέστερα φαίνεσθαι καὶ ἀσαφῆ</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>952a</span>; [[εὐαγέστατος]], opp. [[θολερώτατος]], of air, <span class="bibl">Id.<span class="title">Ti.</span>58d</span>; χεύων ὁλκὰν εὐαγῆ <span class="title">Lyr.Alex.Adesp.</span>35.19; <b class="b3">σὺν… εὀαγεῖ</b> (also <b class="b3">εὐαγεῖ, εὐαυγεῖ</b>) Υγιείᾳ <span class="title">Pae.Erythr.</span>15, al.; ὀφθαλμοί <span class="bibl">Aret.<span class="title">SA</span>2.4</span>, Adam.1.13. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> metaph., [[alert]], ἄνθρωποι <span class="bibl">Hp.<span class="title">Vict.</span>2.62</span> (v.l. [[γίνεται εὐαγής]] (sc. <b class="b3">ἥ τε ὄψις καὶ ἡ ἀκοή</b>), cf. [[εὐαγέα]] (v.l. [[εὐπαγέα]]) <b class="b3"> καὶ εὐήκοα</b> ibid.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> [[far-seen]] or [[conspicuous]], πέτρα Pi.<span class="title">Pae.Fr.</span>19.25; <b class="b3">ἕδραν παντὸς εὐαγῆ στρατοῦ</b> a seat [[in full view]] of the army, <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>466</span>; ἔστην θεατὴς πύργον εὐαγῆ λαβών <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>652</span>. (ᾱ Parm.l.c., <span class="title">Lyr. Alex.</span>l.c.,<span class="title">AP</span>6.204 (Leon., s.v.l.).—Perh. fr. <b class="b3">εὐ-ᾱυγής</b> ([[ᾰὐγή]]lengthd., cf. <b class="b3">εὐᾱγορέω, εὐᾱής</b>, etc.), as [[ἑᾱτοῦ]] fr. [[ἑᾱυτοῦ]]: [[εὐαυγ]]- is a correction in Pi.l.c., v.l. in <span class="title">Pae.Erythr.</span>l.c., and may be the original spelling; cf. [[εὐαυγής]].)</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1054.png Seite 1054]] ές, 1) (ἅγος – [[ἅγιος]]), eigtl. von Blutschuld rein, [[schuldlos]], [[heilig]], im Solon. Gesetz ὁ ἀποκτείνας τὸν [[ταῦτα]] ποιήσαντα εὐαγὴς ἔστω, καὶ [[ὅσιος]], Andoc. 1, 97, wie Dem. 9, 44, εὐαγὲς ἦν τοῦτον ἀποκτεῖναι, wo nachher [[καθαρός]] dafür steht, den Geächteten zu tödten steht frei, ohne daß man Anklage u. Buße zu fürchten hat; [[τίς]] οἶδεν εἰ [[κάτωθεν]] εὐαγῆ τάδε Soph. Ant. 517, Schol. εὐσεβῆ, wer weiß, ob das in der Unterwelt als heilig, fromm gilt; einzeln bei Sp., wie θυηλαί Ap. Rh. 1, 1140, λοιβαί 2, 715; εὐαγέεσσιν ἅδοιμι Theocr. 26, 30; in Prosa, z. B. App. B. Civ. 2, 148; εὐαγέστατοι ἱππεῖς D. Hal. 10, 13. – Daher glücklich, günstig, [[ὅπως]] τίν' ἧμιν λύσιν εὐαγῆ πόρῃς Soph. O. R. 921, wo Andere mit Rücksicht auf den zu entsühnenden Oedipus erklären [[ὥστε]] εὐαγῆ αὐτὸν εἶναι; bei Plat. τοῦτο δ' οὐκ εὐαγές μοι ἀπέβη, Ep. II, 312 a. – Adv. εὐαγέως, nach heiligem Brauch, H. h. Cer. 275. 370 u. sp. D., wie Ap. Rh. 2, 699 u. öfter; Opp. H. 5, 418. – Auf körperliche Dinge übertr., rein klar, hell, ἕδραν γὰρ εἶχε παντὸς εὐαγῆ στρατοῦ Aesch. Pers. 458, einen das ganze Heer überschauenden Sitz, oder weit sichtbar, wie [[πύργος]] Eur. Suppl. 652, an welchen beiden Stellen man [[εὐαυγής]] hat schreiben wollen, wie χιόνος εὐαγεῖς βολαί Bacch. 661, v. l. εὐαυγεῖς; Hippocr. vrbdt καθαρὰ καὶ εὐαγέα, von der Sonne u. den Sternen; ἀέρος τὸ εὐαγέστατον [[ἐπίκλην]] αἰθὴρ καλούμενος Plat. Tim. 58 d; übertr., ἃ μαθοῦσι εὐαγέστερον γίγνεσθαι, μὴ μαθοῦσι δὲ σκοτωδέστερα φαίνεσθαι Legg. XII, 952 a; [[κόσμος]] λαμπρότητι εὐαγέστατος Arist. de mund. 5, wo Bekker εὐαυγέστατος liest. – 2) ([[ἄγω]]), sich leicht bewegend, [[leicht]], [[behend]]; so von den Bienen, χαίροιτ' εὐαγέες Antiphil. 29 (IX, 404); γίνονται εὐαγέες οἱ ἄνθρωποι Hippocr.; ὀφθαλμοί, Sp., wie Adamant. physiogn. 1, 9. – Auch [[εὐαγής]] (vgl. [[περιαγής]] u. [[περιηγής]]), [[gutgedreht]], wohl abgerundet, εὐαγέος ἠελίοιο Parmenid. bei Clem. Al. 5 p. 732 (s. unter 1); [[ῥυκάνη]] Leon. Tar. 28 (VI, 204); auch übertr., εὐαγέες ὕμνοι [mit kurzem α], Antip. Sid. 79 (VII, 34). – 3) ([[ἄγνυμι]]), leicht zu zerbrechen, zerbrechlich, VLL.

|btext=<span class="bld">1</span>ής, ές :<br /><b>1</b> exempt de souillure ; pur, saint;<br /><b>2</b> <i>p. ext., au propre</i> pur, clair, lumineux;<br /><b>3</b> d’où la vue porte au loin;<br /><i>Cp.</i> εὐαγέστερος, <i>Sp.</i> εὐαγέστατος.<br />'''Étymologie:''' [[εὖ]], [[ἄγος]].<br /><span class="bld">2</span>ής, ές :<br />bien conduit ; régulier ; <i>particul. de</i> forme arrondie.<br />'''Étymologie:''' [[εὖ]], [[ἡγέομαι]].<br /><span class="bld">3</span>ής, ές :<br />qui se meut facilement ; souple, agile.<br />'''Étymologie:''' [[εὖ]], [[ἄγω]].

|sltr=<b>εὐᾱγής</b> <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[conspicuous]] εὐαγέα πέτραν (εὐαυγέα Π&#774;{S}: i. e. [[Delos]]) Πα. 7B. 47.

|mltxt=<b>(I)</b><br />-ές (Α [[εὐαγής]], -ές)<br /><b>1.</b> αυτός που [[είναι]] απαλλαγμένος από το [[άγος]]<br /><b>2.</b> (για πρόσωπα) [[αγνός]], [[καθαρός]], [[άψογος]], [[ανεπίληπτος]], [[ευσεβής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «ευαγή ιδρύματα» — τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, αυτά που έχουν ιδρυθεί για ευσεβείς και φιλανθρωπικούς σκοπούς<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για μέλισσες) [[αγνός]], [[παρθένος]]<br /><b>2.</b> (για πράξεις) [[άμεμπτος]], [[δίκαιος]]<br /><b>3.</b> (για προσφορές ή υπηρεσίες) [[αμόλυντος]], [[άμωμος]], [[αγνός]] («εὐαγεῑς ἀπολογίαι», Πορφ.). <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>ευαγώς</i> (ΑΜ εὐαγῶς και εὐαγέως)<br />με αγνό, άμεμπτο τρόπο, [[ευσεβώς]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ευ</i> <span style="color: red;">+</span> -[[αγής]] (<span style="color: red;"><</span> [[άγος]]), <b>[[πρβλ]].</b> <i>δυσ</i>-[[αγής]], <i>εν</i>-[[αγής]]].<br /><b>(II)</b><br />[[εὐαγής]], -ές (Α)<br /><b>1.</b> (για τον ήλιο ή άλλα ουράνια σώματα ή για [[φυσικά]] φαινόμενα) [[φωτεινός]], [[λαμπρός]]<br /><b>2.</b> αυτός που βρίσκεται σε [[λαμπρή]] [[κατάσταση]], [[καθαρός]], [[υγιής]], [[ισχυρός]], [[έντονος]]<br /><b>3.</b> [[άγρυπνος]], [[προσεκτικός]] («γίνονται εὐαγέες oἱ ἄνθρωποι», Ιπποκρ.)<br /><b>4.</b> αυτός που [[είναι]] [[ορατός]] από [[μακριά]], [[περιφανής]], [[κάτοπτος]] («ἕδραν γὰρ εἶχε παντὸς εὐαγῆ στρατοῦ» — είχε στρατιωτική [[θέση]] που ήταν ορατή από [[μακριά]], <b>Αισχύλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[ευαυγής]] (<span style="color: red;"><</span> <i>ευ</i> <span style="color: red;">+</span> [[αυγή]]), με [[ανομοίωση]] του δεύτερου -<i>υ</i>- και <i>ᾱ</i> από τη [[λειτουργία]] του νόμου της «εκτάσεως εν συνθέσει». Από το σύνθετο αποσπάστηκε και δημιουργήθηκε ο [[άπαξ]] λεγόμενος από τον Εμπεδοκλή τ. <i>αγέα</i>, ο [[οποίος]] αναφέρεται στον ήλιο. Με ποιητική [[παρέκταση]] του τ. [[ευαγής]], δημιουργήθηκε πιθ. το επίθ. [[ευάγητος]] «[[λαμπρός]]», το οποίο, από άλλους, συνδέεται [[προς]] το [[ηγούμαι]] ή και [[προς]] το <i>άγω</i>].

|elrutext='''εὐᾰγής:''' [[ἅγος]]<br /><b class="num">1)</b> чистый, ясный ([[κόσμος]] λαμπρότητι εὐαγέστατος Arst. - v. l. εὐαυγέστατος): λευκῆς χιόνος εὐαγεῖς βολαῖ Eur. чистые хлопья белого снега; ἀέρος τὸ εὐαγέστατον Plat. самый чистый вид воздуха;<br /><b class="num">2)</b> ясный, понятный: εὐαγέστερον γίγνεσθαι Plat. становиться более ясным, понятным;<br /><b class="num">3)</b> (v. l. [[εὐαυγής]]) ясно видимый, хорошо заметный или с которого открывается широкий вид ([[πύργος]] Eur.): [[ἕδρα]] παντὸς εὐ. στρατοῦ Aesch. место, откуда видно было все войско;<br /><b class="num">4)</b> свободный от пороков, непорочный, негреховный, т. е. дозволенный (εὐαγές [[ἐστί]] τι Soph. и ποιεῖν τι Dem., Arst. ap. Plut.);<br /><b class="num">5)</b> чистый, угодный богам ([[ἀνάθημα]] Plat.; ὕμνοι Anth.);<br /><b class="num">6)</b> благодатный, очищающий ([[λύσις]] Soph.);<br /><b class="num">7)</b> благоприятный: [[τοῦτο]] οὐκ εὐαγές μοι ἀπέβη Plat. это (путешествие) сложилось для меня неблагоприятно.<br />[[ἄγω]] подвижной, резвый, проворный (μέλισσαι Anth.).

|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[bright]], [[clear]], [[in full view]] (Parm., Pi., A..).<br />Origin: GR [a formation built with Greek elements]<br />Etymology: For <b class="b3">εὐ-αυγής</b> (v. l. Pi. Pae. Fr. 19, 25 a. o.), from [[εὖ]] and [[αὐγή]] with transition in the <b class="b2">s-</b>stem-inflection and compositional lengthening; also with loss of the cecond [[υ]], through dissimilation, cf. Schwyzer 203 n. 3. Through losening from the compound arose [[ἀγέα]] ([[κύκλον]] Emp. 47, of the sun); cf. Björck Alpha impurum 148 A. 1. - A poetical enlargement seems [[εὐάγητον]] ([[φύσιν]] Ar. Nu. 276 [lyr.], of the clouds which are from far visible); Björck l. c.

|ftr='''εὐαγής''': {euāgḗs}<br />'''Meaning''': [[strahlend]], [[klar]], [[mit guter Sicht]], [[weit umher sichtbar]] (Parm., Pi., A., E. u. a.; vorw. poet.).<br />'''Etymology''' : Für [[εὐαυγής]] (v. l. Pi. ''Pae''. ''Fr''. 19, 25 u. a.), von εὖ und [[αὐγή]] mit Übergang in die ''s''-Stammflexion und kompositioneller Dehnung; dazu Wegfall des zweiten υ, wohl durch Dissimilation, vgl. Schwyzer 203 A. 3. Durch Loslösung aus dem Kompositum entstand ἀ̄γέα (κύκλον Emp. 47, von der Sonne); vgl. auch Björck Alpha impurum 148 A. 1. — Eine poetische Erweiterung scheint in εὐάγητον (φύσιν Ar. ''Nu''. 276 [lyr.], von den weithin sichtbaren Wolken) vorzuliegen; Björck a. a. O.<br />'''Page''' 1,584