πρός: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0742.png Seite 742]] dor. u. poet. [[ποτί]] u. [[προτί]] (nur in wenigen Zusammensetzungen wird ι elidirt, s. oben [[ποτί]]), kretische Form durch Buchstabenumstellung war [[πορτί]], Greg. Cor. p. 238; – zu, [[adverb]]., ohne Casus,<b class="b2"> noch dazu, oben drein, außerdem</b>; am häufigsten πρὸς δέ, Hom. oft, wie θλάσσε δέ οἱ κοτύλην, πρὸς δ' [[ἄμφω]] ῥῆξε τένοντε, Il. 5, 307; [[ἅπερ]] τελεῖται, πρὸς δ' ἃ [[βούλομαι]] [[λέγω]], Aesch. Prom. 931; Her. 1, 71. 2, 119. 3, 135. 5, 20 u. sonst (auch in attischer Prosa nicht selten); πρὸς γάρ, 3, 91; καὶ πρὸς πιέζει χρημάτων [[ἀχηνία]], Aesch. Ch. 299; [[ὄλωλα]] καὶ [[πρός]] γ' ἐξελαύνομαι χθονός, Eur. Med. 704, vgl. Or. 621 Hel. 962; καὶ πρὸς οὐκ αἰτοῦμαι [[οὐδέν]], Ar. Equ. 576; κἄγωγε [[πρός]], Ran. 416, vgl. Plut. 1001; καὶ [[πρός]], Her. 6, 125 u. oft bei den Attikern; πρὸς δὲ [[καί]], Thuc. 3, 58, Xen. Hell. 6, 7, 3 Cyr. 6, 4, 8, πρὸς δ' ἔτι, Her. 3, 74; Xen. An. 3, 2, 2; πρὸς δὲ [[καί]], Plat. Prot. 321 d; καὶ [[πρός]] γε, Rep. I, 328 a. Soph. 234 a; καὶ ἐλεεινόν γε [[πρός]], Gorg. 469 b; vgl, noch Pors. Eur. Phoen. 629, Reisig comm. crit. Soph. O. C. 809 p. 308. Vgl. auch [[προσέτι]].

|btext=<i>adv. et prép.</i><br /><b>A.</b> <i>adv.</i> auprès ; à côté, en outre;<br /><b>B.</b> <i>prép. avec le gén., le dat. et l’acc.</i><br /><b>• GÉN. 1</b> de, en venant de : ἠὲ πρὸς ἠοΐων ἢ ἑσπερίων ἀνθρώπων OD (qu’il soit issu) des peuples de l’Orient <i>ou</i> de ceux de l’Occident ; ὁ πρὸς Σάρδεων [[ἤλεκτρος]] SOPH l’ambre venant de Sardes ; du côté de : πρὸς Βορέαο, πρὸς Νότου OD du côté de Borée (le Nord), du côté de Notos (le Sud) ; πρὸς [[ἁλός]] IL, πρὸς θαλάσσης HDT du côté de la mer ; <i>avec un n. de pers.</i> : [[γένος]] [[ἐξ]] Ἁλικαρνήσσου τὰ πρὸς πατρός HDT originaire d’Halicarnasse par son père ; [[οἱ]] πρὸς αἵματος SOPH les parents par le sang ; <i>p. anal.</i> [[πρός]] τινος [[εἶναι]] HDT, [[πρός]] τινος γίγνεσθαι HDT être <i>ou</i> se mettre du côté de qqn, être favorable à qqn ; à l’égard de, par rapport à, concernant : δρᾶν οὐδὲν ἄδικον [[οὔτε]] πρὸς [[θεῶν]] [[οὔτε]] πρὸς ἀνθρώπων THC ne commettre aucun méfait ni à l’égard des dieux ni à l’égard des hommes;<br /><b>2</b> de la part de, par le fait de : ἔχειν τιμὴν πρὸς [[Διός]] OD être récompensé <i>ou</i> honoré par Zeus ; ἀκούειν [[τι]] [[πρός]] τινος IL apprendre qch de qqn ; [[πρός]] τινος πάσχειν souffrir par le fait de qqn ; <i>avec un subst. ou un adj.</i> : πειθὼ πρὸς [[ἀνδρός]] SOPH le fait d’être persuadée par un homme ; [[ἔρημος]] πρὸς φίλων SOPH abandonnée par mes amis ; <i>p. suite, après un verbe passif comme synon. de</i> [[ὑπό]] : [[πρός]] τινος λείπεσθαι SOPH être abandonnée par qqn ; διδάσκεσθαί [[τι]] [[πρός]] τινος IL apprendre qch par qqn;<br /><b>3</b> par la volonté de, au nom de : πρὸς [[θεῶν]] IL par la volonté <i>ou</i> au nom des dieux ; <i>dans les formules de serments</i> : γουνάζομαί [[σε]] [[πρός]] τ’ ἀλόχου καὶ πατρός OD j’embrasse tes genoux en te suppliant au nom de ton épouse et de ton père ; [[πρός]] τ’ εἴ [[τί]] [[σοί]] ἐστι προσφιλές SOPH au nom de ce que tu peux avoir de plus cher;<br /><b>4</b> à cause de : πρὸς τίνος ποτ’ αἰτίας (τέθνηκεν) ; SOPH comment est-elle morte ? πρὸς ἀμπλακημάτων SOPH par suite des égarements;<br /><b>5</b> en venant de, en tenant à, sous la dépendance de : κεν πρὸς ἄλλης ἱστὸν ὑφαίνοις IL tu tisserais de la toile sous les ordres d’une autre;<br /><b>6</b> en faveur de, pour;<br /><b>7</b> de la part de : πρὸς [[Διός]] εἰσι ξεῖνοί [[τε]] πτωχοί [[τε]] OD les étrangers et les mendiants viennent de la part de Zeus, sont envoyés par Zeus;<br /><b>8</b> comme venant de, à la façon de, comme il convient à : ἄτοπα λέγεις καὶ [[οὐδαμῶς]] πρὸς [[σοῦ]] XÉN tu dis d’étranges choses et qui vraiment ne sont pas dignes de toi ; πρὸς δίκης SOPH selon la justice ; [[οὐκ]] [[ἦν]] πρὸς [[τοῦ]] Κύρου τρόπου XÉN cela n’était pas dans le caractère de Cyrus;<br /><b>• DAT.</b> : en touchant à, <i>càd</i> :<br /><b>1</b> contre, sur : ποτὶ γαίῃ OD contre terre ; πρὸς ἀλλήλῃσιν ἔχεσθαι OD se tenir serrées les unes contre les autres ; πασσάλευε πρὸς πέτραις ESCHL cloue (-le) contre le rocher ; <i>avec un verbe de mouvement suivi d’immobilité</i> : βάλλειν ποτὶ γαίῃ IL, OD jeter contre terre;<br /><b>2</b> en s’ajustant à : πρὸς τοῖς ὤμοις [[εἶναι]] XÉN s’adapter aux épaules;<br /><b>3</b> en face de, devant;<br /><b>4</b> outre (<i>litt.</i> en touchant à, à la suite de) : ἄασσάν μ’ ἕταροί [[τε]] κακοὶ, πρὸς τοῖσί [[τε]] [[ὕπνος]] OD ce qui m’a perdu ce sont mes imprudents compagnons et en outre le sommeil ; πρὸς τούτοις HDT <i>ou</i> πρὸς [[τούτῳ]] HDT outre cela;<br /><b>• ACC.</b> : vers <i>d’ord. avec mouv.</i> : πέμπειν προτὶ <i>poét.</i> [[ἄστυ]] IL envoyer vers la ville ; [[ἰέναι]] πρὸς Ὄλυμπον IL aller vers l’Olympe ; <i>de même avec des verbes de repos, mais impliquant l’idée d’un mouvement antérieur</i> : πρὸς τὰ ἱερὰ παρεῖναι XÉN, venir assister au sacrifice ; <i>avec des verbes de repos, mais impliquant l’idée de direction vers</i> : κλαίειν πρὸς οὐρανόν IL pleurer vers le ciel ; ναίειν πρὸς [[ἠῶ]] τ’ ἠέλιόν [[τε]] OD habiter les régions qui s’étendent dans la direction de l’aurore et du soleil ; <i>avec idée d’hostilité</i> contre : πρὸς Τρῶας μάχεσθαι IL combattre contre les Troyens ; <i>avec idée de temps</i> πρὸς ἑσπέραν XÉN vers le soir ; πρὸς τὸ [[παρόν]] LUC pour le moment ; <i>à ce sens se rattachent les divers emplois de</i> [[πρός]] <i>avec idée de tendance, marqués en français par les prépos.</i> -- à <i>ou</i> avec : ἀγορεύειν, [[εἰπεῖν]] [[πρός]] τινα IL parler à qqn ; ἡ [[πρός]] τινα [[ξυμμαχία]] THC l’alliance avec qqn ; ἡ [[πρός]] τινα [[φιλία]] XÉN l’amitié avec qqn ; -- à l’égard de, pour : φρονεῖν τὰ [[πρός]] τινα XÉN avoir souci des intérêts de qqn ; τὰ πρὸς τὸν πόλεμον XÉN les choses de la guerre ; -- en vue de, à cause de : τὰ πρὸς τὸ [[δεῖπνον]] PLUT ce qui concerne le souper, les préparatifs du souper ; -- en présence de, devant : μαρτυρῆσαι πρὸς τοὺς δικαστάς PLUT apporter un témoignage devant les juges ; -- en rapprochant de, par comparaison avec : πρὸς τὸν πατέρα HDT par comparaison avec son père ; πρὸς [[τὰς]] παρούσας συμφοράς SOPH (ces symptômes) joints aux souffrances présentes ; πρὸς τὸ [[κλέος]] αὑτῶν THC en proportion de leur réputation ; [[οὐδαμοῦ]] [[ἐστί]] [[τις]] [[παρά]] τινι [[πρός]] τινα XÉN qqn n’a aucune valeur aux yeux de qqn en comparaison avec un autre ; -- en se conformant à, selon, d’après : πρὸς αὐλὸν ὀρχεῖσθαι XÉN danser au son de la flûte ; πρὸς [[τὰς]] παρούσας πημονὰς [[ὀρθῶς]] φρονεῖν ESCHL avoir des sentiments conformes aux souffrances présentes ; πρὸς τὴν δύναμιν DÉM selon son pouvoir ; πρὸς βίαν ESCHL selon la force, par force ; πρὸς ἀνάγκην ESCHL par nécessité ; πρὸς καιρόν SOPH au moment opportun ; πρὸς πάντα XÉN en tout, absolument;<br /><i>Rem.</i><br /><b>I.</b> [[πρός]] <i>se place qqf en poésie après son rég.</i><br /><b>II.</b> <i>en compos.</i> [[πρός]] <i>signifie</i>;<br /><b>1</b> vers, à ([[προσάγω]], [[προσέρχομαι]], <i>etc.</i>);<br /><b>2</b> auprès ([[πρόσειμι]], <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> en outre, encore ([[προστίθημι]], <i>etc.</i>) ; <i>p. suite avec</i> idée d’addition, connexion ([[πρόσειμι]], [[προσγίγνομαι]], <i>etc.</i>);<br /><b>4</b> excessivement, tout à fait ([[προσθύμιος]]).<br />'''Étymologie:''' p. [[προτί]], par allong. de [[πρό]], cf. [[δός]] de *δόθι, [[θές]] de *θέθι.

|auten=I. adv., thereto, in [[addition]]; πρὸς δ' [[ἄρα]] [[πηδάλιον]] ποιήσατο, ‘to it,’ ‘[[for]] it,’ Od. 5.255 ; [[ποτὶ]] δ' αὖ καὶ [[ἐγείρομεν]] ἄλλους, [[besides]], Il. 10.108; [[with]] a specifying [[case]] of a subst. in the [[same]] [[clause]], [[ποτὶ]] δὲ [[σκῆπτρον]] [[βάλε]] γαίῃ ([[local]] gen.), threw it to (‘[[down]],’ we should [[say]]) on the [[ground]], Il. 1.245.—II. prep., (1) w. gen., [[with]] [[reference]] to [[motion]] [[either]] toward or [[from]] [[some]] [[direction]], (ἵκετο) ἠὲ πρὸς ἠοίων ἢ ἑσπερίων ἀνθρώπων, ‘[[from]],’ Od. 8.29 ; [[προτὶ]] πτόλιος πέτετ' ἆεί, ‘toward,’ Il. 22.198; as of [[origin]], [[source]], ἀκούειν τι [[πρός]] τινος, Il. 6.525; [[hence]] to [[denote]] [[mastery]], [[authority]], διδάσκεσθαι [[πρός]] τινος, Il. 11.831; πρὸς ἄλλης ὑφαίνειν, ‘at the [[command]] of,’ Il. 6.456 ; πρὸς [[Διός]] εἰσι ξεῖνοι, ‘[[under]] the [[protection]] of,’ Od. 6.207; ‘in the eyes of,’ ‘[[before]],’ ‘by,’ in oaths and entreaties, Il. 1.399, Il. 19.188, Od. 13.324.—(2) w. dat., to, at, on, [[besides]], Od. 10.68.—(3) w. acc., to, toward, at, [[upon]], [[with]] verbs of [[motion]], and [[very]] freq. w. verbs of [[saying]], so ὀμνύναι [[πρός]] τινα, Od. 14.331; of [[hostile]] [[action]], μάχεσθαι πρὸς Τρῶας, [[with]], [[against]], Il. 17.471 ; πρὸς [[ῥόον]], up [[stream]], Il. 21.303; [[fig]]., πρὸς δαίμονα, Il. 17.98, 104.—Of [[time]], [[ποτὶ]] ἕσπερα, ‘[[towards]] [[evening]],’ Od. 17.191.

|mltxt=[[πρός]] ΝΜΑ, επικ. τ. [[προτί]], κρητ. τ. [[πορτί]], αργείος τ. προτ(ί), [[παμφυλιακός]] τ. περτ(ί), αιολ. τ. πρές Α<br />([[πρόθεση]], κύρια, μονοσύλλαβη, η οποία, γενικά, συντάσσεται με <i>γενική</i>, [[δοτική]] και [[αιτιατική]] και δηλώνει την <i>από τόπου [[κίνηση]], τη [[στάση]] σε [[τόπο]] και την [[κίνηση]] σε [[τόπο]]) ΣΥΝΤΑΞΗ - ΣΗΜΑ<br />ΣΙΑ: Ι. (με <i>γεν</i>.) δηλώνει: 1. [[καταγωγή]] (α. «αυτό το [[σπίτι]] το έχουμε πάππου [[προς]] πάππου» β. «[[γένος]] ἐξ Ἀλικαρνησσοῡ τὰ πρὸς πατρός», <b>Ηρόδ.</b><br />γ. «οἱ πρὸς αἵματος» — οι συγγενείς εξ αίματος, <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> (σε [[ικεσία]], [[διαμαρτυρία]], όρκο) εν [[ονόματι]] (α. «πρὸς θεού, τί σκέπτεσαι να κάνεις!» β. «πρὸς θεῶν πατρώων», <b>Σοφ.</b>)<br />II. (στη [[λόγια]] [[γλώσσα]]) (με <i>δοτ</i>. προκειμένου να δηλώσει [[προσθήκη]] και [[κυρίως]] στις επιρρμ. φρ. «[[προς]] τούτοις» και «πρὸς τοῑς ἄλλοις») [[εκτός]] από αυτά, [[εκτός]] τών άλλων, [[κοντά]] στα άλλα<br />III. (με <i>αιτ</i>.) δηλώνει: 1. τον [[τόπο]] [[προς]] τον οποίο κινείται ή κατευθύνεται ένα [[πρόσωπο]] ή ένα [[πράγμα]] (α. «ο [[λόχος]] βάδισε [[προς]] τα χαρακώματα του εχθρού» β. «εἶμ' αὐτὴ πρὸς Ὄλυμπον ἀγάννιφον», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> τη [[θέση]] προσώπου ή πράγματος σε [[σχέση]] με τα [[σημεία]] του ορίζοντα (α. «η Πεντέλη βρίσκεται [[προς]] τα ανατολικά τών Αθηνών<br />β. «χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν' ἁλὶ κεῑται πρὸς ζόφον [πρὸς Δυσμάς]», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>3.</b> το [[πρόσωπο]] ή την [[αρχή]] στην οποία απευθύνεται [[κάποιος]] ή [[κάτι]] (α. «[[αναφορά]] [[προς]] τον διευθυντή» β. «[[αίτηση]] [[προς]] το [[υπουργείο]]» γ. «πρὸς ἀλλήλους ἔπεα πτερόεντ' ἀγόρευον», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>4.</b> τη [[σχέση]] [[μεταξύ]] προσώπων ή την [[αναφορά]] σε κάποιο [[πρόσωπο]] (α. «αυτό που έκανες ήταν [[αγένεια]] [[προς]] τους γονείς σου» β. «ως [[προς]] αυτό [[αδιαφορώ]] πλήρως» γ. «πρὸς ἀλλήλους ἡσυχίαν εἶχον», Ισοκρ.<br />δ. «ἡ πρὸς ὑμᾱς [[ἔχθρα]]», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>5.</b> τον χρόνο ή, στην αρχαία Ελληνική, την [[ηλικία]] και, ειδικότερα τη χρονική [[εγγύτητα]], η οποία όμως δηλώνεται με κάποια [[χαλαρότητα]] (α. «θα σέ πάρω [[τηλέφωνο]] [[προς]] το [[βράδυ]]» θα σού τηλεφωνήσω [[κατά]] το [[βράδυ]], [[περίπου]] το [[βράδυ]]<br />β. «[[προς]] το [[παρόν]]» γ. «[[προς]] στιγμήν» — προσωρινά<br />δ. «πρὸς [[γῆρας]]» και «πρὸς τὸ [[γῆρας]]» — [[κοντά]] στα [[γεράματα]] ή στα [[γεράματα]], <b>Ευρ.</b><br />ε. «πρὸς [[εὐάνθεμον]] φυάν» — [[κατά]] την πιο ανθηρή [[ηλικία]] της ζωής του ανθρώπου, δηλ. στη [[νιότη]] του, <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>6.</b> τον σκοπό (α. «[[προς]] τί τέτοια [[βιασύνη]];» β. «[[ενεργώ]] [[προς]] όφελός σου» γ. «ὡδοιπόρεις δὲ πρὸς τί τούσδε τοὺς τόπους», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>7.</b> τη [[σύγκριση]] ή τη μαθηματική [[αναλογία]] (α. «[[βοήθεια]] 7 [[προς]] 10» β. «τοκίζει [[προς]] 10%» γ. «πρὸς πάντας τοὺς ἄλλους», <b>Ηρόδ.</b><br />δ. «[[οἶος]] ὁ [[πρῶτος]] ([[ὅρος]]) [[ποτὶ]] τὸν δεύτερον καὶ ὁ [[δεύτερος]] [[ποτὶ]] τὸν [[τρίτον]]», Αρχύτ.)<br /><b>8.</b> την [[αξία]] ή την [[τιμή]] (α. «αγόρασα αυτό το ύφασμα [[προς]] 1.000 δραχμές το [[μέτρο]]» β. «πωλεῑται ὁ σταθμὸς αὐτοῦ πρὸς διπλοῡν [[ἀργύριον]]», <b>Διοσκ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />Ι. (με <i>γεν</i>.) δηλώνει: 1. τον σκοπό («[[πάει]] [[προς]] νερού του»)<br /><b>2.</b> τον χρόνο («[[προς]] ώρας» — πρόσκαιρα, προσωρινά)<br />II. (με <i>αιτ</i>.) δηλώνει τον τρόπο [[κατά]] τον οποίο γίνεται [[κάτι]], όπου η [[παραπάνω]] [[πρόθεση]] παρεμβάλλεται [[ανάμεσα]] σε δύο λέξεις (α. «μέτρησα τους κινδύνους έναν [[προς]] έναν» β. «προχώρησε [[βήμα]] [[προς]] [[βήμα]] στην [[επιτυχία]]»)<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>φρ.</b> «πρὸς ὀλίγον» και «πρὸς ὀλίγον καιρόν» — για μικρό [[χρονικό]] [[διάστημα]], για λίγο<br /><b>αρχ.</b><br />ΣΥΝΤΑΞΗ - ΣΗΜΑΣΙΑ. Ι. (με <i>γεν</i>.) δηλώνει: 1. τον [[τόπο]] και ειδικότερα: α) την [[προέλευση]] (α. «τὸν πρὸς Σάρδεων [[ἤλεκτρον]]», <b>Σοφ.</b><br />β. «ὡς ἄν... τιμὴν καὶ κῡδος [[ἄρηαι]] πρὸς πάντων Δαναῶν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) το ενώπιον («μάρτυροι ἔστων [[πρός]] τε θεῶν μακάρων [[πρός]] τε θνητῶν ἀνθρώπων», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />γ) (με εχθρική σημ.) το [[εναντίον]] («φυλακαὶ πρὸς Αἰθιόπων, πρὸς Ἀραβίων», <b>Ηρόδ.</b>)<br />δ) <b>μτφ.</b> i) (σχετικά με πρόσ.) το ποιητικό [[αίτιο]] («[[προτὶ]] Ἀχιλλῆος δεδιδάχθαι», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />ii) (σχετικά με πράγματα) την [[αιτία]] («πρὸς τίνος ποτ' αἰτίας», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> την [[εξάρτηση]] ή τη στενή [[σχέση]] και ειδικότερα: α) το [[πρόσωπο]] από το οποίο εξαρτάται [[κάποιος]], [[δηλαδή]] το [[πρόσωπο]] από το οποίο προστατεύεται («πρὸς [[Διός]] εἰσι ξεῑνοί τε πτωχοί τε», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />β) το [[πρόσωπο]] για [[χάρη]] του οποίου γίνεται [[κάτι]] («πρὸς τῶν ἐχόντων... τὸν νόμον τίθης», <b>Ευρ.</b>)<br />γ) το [[πρόσωπο]] που αποτελεί τον αποδέκτη κάποιου πράγματος («ἐλείπετο ἀθάνατον μνήμην πρὸς Ἑλλησποντίων», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> αυτό που αρμόζει, που ταιριάζει σε κάποιον, το [[πρέπον]] («οὐκ ἧν πρὸς τοῦ Κύρου τρόπον», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>4.</b> το [[σύμφωνο]] με [[κάτι]] («ἆρ' [[οἶσθα]] [[δῆτα]] πρὸς δίκης οὐδὲν τρέμων;», <b>Σοφ.</b>)<br />II. (με <i>δοτ</i>.) δηλώνει: 1. την [[εγγύτητα]], το [[πλησίον]] (α. «τὸ πρὸς ποσί» — αυτό που βρίσκεται [[κοντά]] στα πόδια κάποιου, <b>Σοφ.</b><br />β. «αἱ πρὸς τῇ βάσει γωνίαι» — οι γωνίες της βάσης, Ευκλ.)<br /><b>2.</b> το ενώπιον («ἃ δὲ πρὸς τοῑς θεσμοθέταις ἔλεγε», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>3.</b> το [[μέρος]] [[πάνω]] στο οποίο τοποθετείται [[κάτι]] («[[ποτὶ]] δὲ [[σκῆπτρον]] [[βάλε]] γαίῃ», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> δηλώνει: α) την [[προσκόλληση]] («πρὸς ἀλλήλῃσιν ἔχονται», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />β) την πολύ επιμελή [[ενασχόληση]] με [[κάτι]] («ὁ πρὸς τοῑς γράμμασι [[τεταγμένος]]», <b>Πολ.</b>)<br />III. 1. (με <i>αιτ</i>.) δηλώνει: α) την εχθρική [[κατεύθυνση]], το [[εναντίον]] («πρὸς Τρῶας μάχεαι», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) (σχετικά με επιχειρήματα) την [[αντίκρουση]] («ταῡτα πρὸς Πιττακὸν εἴρηται», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> σε επιγραφές δικανικών λόγων [[συχνά]] χρησιμοποιείται [[μαζί]] με αιτ. προσώπου: [[πρός]] τινα</i>, [[δηλαδή]] σε [[απάντηση]] κάποιου, σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] την πολύ ισχυρότερη [[έκφραση]] [[κατά]] τινος</i>, [[δηλαδή]] [[εναντίον]] κάποιου, για [[κατηγορία]] κάποιου<br /><b>4.</b> (σε νομικές διαδικασίες) δηλώνει το ενώπιον και ειδικότερα: α) το ενώπιον ενός άρχοντα<br />β) το ενώπιον δικαστηρίου<br />γ) το ενώπιον μάρτυρα που κλήθηκε για [[επιβεβαίωση]] κάποιου στοιχείου<br />δ) τη στενή [[σχέση]] δύο αντικειμένων και, ειδικότερα: i) αυτό με το οποίο σχετίζεται [[κάτι]] (α. «τὰ πρὸς τὸν πόλεμον» — οι πολεμικές προετοιμασίες, <b>Θουκ.</b><br />β. «τὰ πρὸς τὸν [[βασιλέα]]» — οι σχέσεις με τον βασιλιά, <b>Δημοσθ.</b><br />γ. «τὰ πρὸς τὸν [[βασιλέα]] πράγματα» — οι συναλλαγές, οι διαπραγματεύσεις με τον βασιλιά, <b>Θουκ.</b><br />δ. «οὐδὲν αὐτῷ πρὸς τὴν πόλιν» — δεν σχετίζεται [[καθόλου]] με την [[πόλη]], <b>Δημοσθ.</b>)<br />ii) τη [[συμφωνία]] με μουσικό όργανο<br />ε) (σχετικά με αριθμούς) την [[έννοια]] του [[περίπου]]<br /><b>5.</b> (στους Αττικούς συγγραφείς) η [[πρόθεση]] [[προς]] με αιτ. χρησιμοποιείται [[συχνά]] σε περιφράσεις με επιρρμ. σημ. όπως: α) «πρὸς βίαν»<br />i) με τη [[χρήση]] βίας, βιαίως<br />ii) [[εναντίον]] της θέλησης κάποιου<br />β) «πρὸς τὸ βίαιον» — βιαίως<br />γ) «πρὸς τὸ καρτερόν» — καρτερικά<br />δ) «πρὸς ἀλκήν» — με [[δύναμη]]<br />ε) «πρὸς ἀνάγκην» — αναγκαίως<br />στ) «πρὸς ἡδονήν» ([[λέγω]])<br />[[[μιλώ]] [[έτσι]] ώστε να προκαλέσω] [[ηδονή]] στους ακροατές<br />ζ) «πρὸς τὸ τερπνόν» — για [[τέρψη]]<br />η) «πρὸς [[χάριν]]» — για [[χάρη]] (ενν. <i>κάποιου</i>)<br />θ) «πρὸς ἰσχύος [[χάριν]]» — μέσω της ισχύος<br />ι) «πρὸς ὀργήν» — με [[οργή]], οργίλως<br />ια) «πρὸς εὐσέβειαν» — με [[ευσέβεια]]<br />ιβ) «πρὸς καιρόν» — [[προσηκόντως]]<br />ιγ) «πρὸς φύσιν» — [[φυσικά]]<br />ιδ) «πρὸς εὐτέλειαν» — σε μικρή [[τιμή]]<br />ιε) «πρὸς [[μέρος]]» — [[κατά]] την αρμόζουσα [[αναλογία]]<br />ιστ) «πρὸς ἰθύ» — [[κατευθείαν]] σε<br />ιζ) «πρὸς τὰ μέγιστα» — στον μεγαλύτερο βαθμό<br />IV. <b>φρ.</b> α) «[[πρός]] τινος [[λαμβάνω]]» — [[εκλαμβάνω]], [[θεωρώ]] [[κάτι]] ως διαφορετικό από ό,τι [[είναι]]<br />β) «τὸ [ή τὰ] [[πρός]] τι» — ο [[σχετικός]] όρος ή οι σχετικοί όροι (<b>Αριστοτ.</b>)<br />γ) «τὸ [[πρός]] τι»<br />(στους Πυθαγορείους) η [[ονομασία]] του αριθμού δύο<br />δ) «πρὸς [[οὐδέν]]» — για [[τίποτε]], [[μάταια]]<br />ε) «πρὸς ταῡτα» — [[αφού]] [[έτσι]] [[είναι]] τα πράγματα<br />στ) «πρὸς δέ» και «καὶ πρὸς» και «καὶ δὴ [[πρός]]» — επί [[πλέον]], [[εκτός]] ἀπό αυτά.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η [[πρόθεση]] [[πρός]] έχει</i> σχηματιστεί από τον αρχικό τ. [[προτί]] με συριστικοποίηση του -<i>τ</i>- προ του -<i>ι</i>-. <i>Ο</i> τ. [[προτί]] (από όπου ο τ. [[πορτί]] με [[μετάθεση]] του -<i>ρ</i>-) και ο [[αμάρτυρος]] τ. <i>πρετί</i> (από όπου τα <i>περτί</i> και <i>πρές</i>) μπορούν να συνδεθούν με τα: αρχ. ινδ. <i>prati</i>, αρχ. σλαβ. <i>protivŭ</i> «[[ενάντιος]]» και το λεττον. <i>pret</i> «[[μπροστά]]». Αμφίβολη θεωρείται η [[σύνδεση]] τών τ. με το λατ. <i>pretium</i>. Η [[πρόθεση]] [[πρός]], δηλωτική κατ' εξοχήν κατεύθυνσης (από όπου η σημ. της εχθρικής κατεύθυνσης, εναντιότητας, αντίκρουσης), κίνησης από [[τόπο]] (από όπου η σημ. της προέλευσης, καταγωγής) [[αλλά]] και στάσης σε [[τόπο]], τοποθέτησης (από όπου και η σημ. του προσανατολισμού, της τοπικής εγγύτητας) χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει και [[προσθήκη]], [[εξάρτηση]], στενή [[σχέση]] [[μεταξύ]] προσώπων, [[συμφωνία]], [[αρμονία]] (<b>βλ.</b> και λ. <i>προσ</i>-). Επίσης η [[πρόθεση]] [[πρός]] με αιτ. χρησιμοποιείται με επιρρηματική σημ.: [[πρός]] βίαν</i>, [[πρός]] ηδονήν</i>, [[πρός]] [[αποφυγή]]. Η [[πρόθεση]] [[πρός]], από ετυμολογική [[άποψη]], εντάσσεται πιθανότατα στην [[οικογένεια]] τών <i>πρό</i> και [[πρόσω]] (<b>βλ. λ.</b> <i>πρό</i>). Σημασιολογικά συνώνυμη με την [[πρόθεση]] [[πρός]] / [[προτί]], [[τέλος]], [[είναι]] η [[πρόθεση]] [[ποτί]], [[αλλά]] διαφορετικής προέλευσης και ετυμολογίας (<b>βλ. λ.</b> [[ποτί]])].

|lsmtext='''πρός:''' πρόθ. με γεν., δηλώνει [[κίνηση]] από [[τόπο]]· με δοτ., [[στάση]] σε [[τόπο]]· με αιτ., [[κίνηση]] προς [[τόπο]]· Επικ. επίσης [[προτί]], [[ποτί]], Δωρ. [[ποτί]].<br /><b class="num">Α.</b> ΜΕ ΓΕΝ.:<br /><b class="num">I. 1.</b> λέγεται για [[τόπο]], από, εκ, σε Όμηρ., Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για [[δήλωση]] θέσης αντικειμένων, <i>νήσοισι πρὸς Ἤλιδος</i>, τα νησιά που κοιτάζουν προς το [[μέρος]] της Ήλιδας, δηλ. είναι κοντά στην Ήλιδα, σε Ομήρ. Οδ.· πρὸς τοῦ Ἑλλησπόντου ἵδρυται [[μᾶλλον]] ἢ τοῦ Στρυμόνος, βρίσκεται αρκετά κοντά (δηλ. πιο κοντά) στον Ελλήσποντο [[παρά]] στον Στρυμόνα, σε Ηρόδ.· <i>ἐστρατοπεδεύοντο πρὸς Ὀλύνθου</i>, σε Θουκ. κ.λπ.· [[συχνά]] με λέξεις που δηλώνουν [[σημείο]] του ορίζοντα, [[δύω]] θύραι εἰσίν, <i>αἱ μὲν πρὸς βορέαο</i>, <i>αἱ δ' αὖ πρὸς νότου</i>, η [[μία]] κοιτάζει προς το βορρά, η [[άλλη]] προς το νότο, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, <i>οἰκέουσι πρὸς νότου ἀνέμου</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> [[μπροστά]], προς το [[μέρος]], [[μπροστά]] στα μάτια σε, [[πρός]] τε [[θεῶν]] μακάρων [[πρός]] τε θνητῶν ἀνθρώπων, σε Ομήρ. Ιλ.· ἄδικον [[οὔτε]] πρὸς [[θεῶν]] [[οὔτε]] πρὸς ἀνθρώπων, σε Θουκ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται για [[ικεσία]], [[διαμαρτυρία]], [[διακήρυξη]], όρκος, ενώπιον, στο όνομα, Λατ. [[per]], γουνάζομαί σε [[πρός]] τ' ἀλόχου καὶ πατρός, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἐπιορκεῖν πρὸς δαίμονος</i>, ορκίζομαι [[ψευδώς]] στους θεούς, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πρὸςθεῶν</i>, σε Αττ.· οι Αττ. μερικές φορές εισάγουν την αντων. <i>σε</i> [[ανάμεσα]] στην πρόθ. και την [[πτώση]], όπως το Λατ. [[per]] te omnes deos [[oro]], [[πρός]] νύν σε πατρὸς [[πρός]] τε μητρὸς ἱκνοῦμαι, σε Σοφ.· μὴ [[πρός]] σε [[γούνων]], σε Ευρ.<br /><b class="num">5.</b> λέγεται για [[προέλευση]] ή [[καταγωγή]] από, από μέρους του, <i>τὰ πρὸς πατρός</i>, από την [[μεριά]] του [[πατέρα]], σε Ηρόδ.· <i>Ἀθηναῖον καὶ τὰ πρὸς πατρὸς καὶ τὰ πρὸς μητρός</i>, σε Δημ.· <i>πρὸς αἵματος</i>, συγγενείς εξ αίματος, σε Σοφ.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για πράγματα που προέρχονται από μια [[αιτία]], από, από τη [[μεριά]], <i>τιμὴν πρὸς Ζηνὸς ἔχοντες</i>, σε Ομήρ. Οδ.· τυγχάνειν τινὸς πρὸς [[θεῶν]], σε Αισχύλ.· ομοίως, με όλα τα παθητικά ρήματα, <i>προτὶἈχιλλῆος δεδιδάχθαι</i>, διδάσκομαι από τον Αχιλλέα, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>τὸποιεύμενον Λακεδαιμονίων</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.· με τα μέσα ή τη [[βοήθεια]] από, πρὸς ἀλλήλοιν [[θανεῖν]], σε Ευρ.· επίσης, λέγεται για πράγματα, <i>πρὸς τίνος πότ' αἰτίας τέθνηκεν</i>, από ή για ποια [[αιτία]]; σε Σοφ.<br /><b class="num">III.</b> λέγεται για [[εξάρτηση]] ή [[στενή]] [[σχέση]], και ομοίως·<br /><b class="num">1.</b> εξαρτώμενος από κάποιον, υπό την [[προστασία]] κάποιου, πρὸς [[Διός]] εἰσι ξεῖνοι, σε Ομήρ. Οδ.· <i>πρὸς ἄλλης ἵστὸν ὑφαίνειν</i>, [[υφαίνω]] για [[άλλη]] [[γυναίκα]], σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> για κάποιον, για [[χάρη]] κάποιου, <i>πρὸς σοῦ</i>, σε Σοφ.· πρὸς [[τῶν]] [[ἐχόντων]] τὸν νόμον τίθης, σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> [[παρά]], με, μέσω, μνήμην [[πρός]] τινος λείπεσθαι, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">IV.</b> αρμόζον, κατάλληλο, οὐ πρὸς τοῦ ἅπαντος [[ἀνδρός]], δεν είναι αρμόζον σε [[κάθε]] άνδρα, στον ίδ.· <i>ἦκάρτα πρὸς γυναικός ἐστιν</i>, είναι [[πολύ]] όμοιο με [[γυναίκα]], σε Αισχύλ.· <i>οὐπρὸς ἰατροῦ σοφοῦ θρηνεῖν</i>, σε Σοφ.· επίσης, λέγεται για [[ποιότητα]], <i>πρὸς δίκης</i>, σύμφωνα προς το [[δίκαιο]], στον ίδ.· <i>οὐ πρὸς τῆς ὑμετέρας δόξης</i>, σε Θουκ. <b>Β.</b> ΜΕ ΔΟΤ.:<br /><b class="num">I. 1.</b> [[πλησίον]], κοντά σε, πάνω, μέσα, [[ποτὶ]] γαίῃ, σε Ομήρ. Οδ.· [[ποτὶ]] δρυσίν, [[ανάμεσα]] στις βελανιδιές, σε Ομήρ. Ιλ.· ἄγκυραν [[ποτὶ]] ναU κρημάντων, στο ίδ.· <i>πρὸς μέσῃ ἀγορᾷ</i>, σε Σοφ.· <i>πρὸς τῇ γῇ ναυμαχεῖν</i>, σε Θουκ.· <i>αἱ πρὸς θαλάττῃ πόλεις</i>, σε Ξεν.· τὰ πρὸς [[ποσί]], αυτά που βρίσκονται κοντά στα πόδια, αυτά που βρίσκονται [[μπροστά]] σε κάποιον, σε Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> ενώπιον, με την [[παρουσία]] κάποιου, <i>πρὸς τοῖς θεσμοθέταις λέγειν</i>, σε Δημ.<br /><b class="num">3.</b> με ρήματα που δηλώνουν [[κίνηση]] και ακολουθ. από [[στάση]] σε [[τόπο]] ή δηλώνουν το [[πλησίον]], [[επάνω]], [[εναντίον]], [[ποτὶ]] δὲ [[σκῆπτρον]] [[βάλε]] γαίῃ, σε Όμηρ.· <i>βάλλειν τινὰ πρὸς πέτρῃ</i>, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">4.</b> με τη [[σημασία]] της στενής προσκόλλησης, <i>πρὸς ἀλλήλῃσιν ἔχεσθαι</i>, στο ίδ.· <i>προσπεπλασμένας πρὸς οὔρεσι</i>, σε Ηρόδ.· ομοίως λέγεται για να δηλώσει εγγύτατη [[ενασχόληση]], σε, [[επάνω]], πρὸς [[αὐτῷ]] γ' εἰμι τῷ δεινῷ λέγειν, σε Σοφ.· [[εἶναι]] ή [[γίγνεσθαι]] [[πρός]] τινι, [[ασχολούμαι]] με ή πάνω σ' ένα [[πράγμα]], σε Πλάτ.· ὅλον [[εἶναι]] [[πρός]] τινι, σε Δημ.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για [[προσθήκη]], [[επιπλέον]], <i>πρὸς τοῖς παροῦσιν ἄλλα</i>, σε Αισχύλ.· [[δέκα]] μῆνας πρὸς ἄλλοις [[πέντε]], σε Σοφ.· <i>πρὸς τῇ σκυτοτομίᾳ</i>, κοντά στο [[επάγγελμα]] του σκυτοτόμου, σε Πλάτ.· <i>πρὸςτούτοις</i>, πέρα απ' αυτά, Λατ. [[praeterea]], σε Ηρόδ. κ.λπ.· <i>πρὸς τοῖς ἄλλοις</i>, πέρα από όλα τα υπόλοιπα, σε Θουκ. <b>Γ.</b> ΜΕ ΑΙΤ.:<br /><b class="num">I. 1.</b> λέγεται για [[τόπο]], προς, σε, Λατ. [[versus]], [[ἰέναι]] πρὸς Ὄλυμπον, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πρὸς ἠῶ τ' ἠέλιον</i>, [[ποτὶ]] ζόφον, στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> με ρήματα που υπονοούν προηγούμενη [[κίνηση]], [[επάνω]], [[εναντίον]], [[ἑστάναι]] πρὸς κίονα, σε Ομήρ. Οδ.· [[ποτὶ]] τοῖχον ἀρηρότες, [[ποτὶ]] βωμὸν ἵζεσθαι, στο ίδ.· [[ἑστάναι]] πρὸς σφαγάς, [[στέκομαι]] [[έτοιμος]] για [[σφαγή]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">3.</b> με ρήματα που δηλώνουν όραση κ.λπ.· προς, <i>ἰδεῖνπρός τινα</i>, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[στῆναι]] [[ποτὶ]] πνοίην, [[στέκομαι]] έτσι ώστε να το αντιμετωπίσω, [[αντιστέκομαι]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>κλαίειν πρὸς οὐρανόν</i>, έκλαιγε βλέποντας τον ουρανό, στο ίδ.· λέγεται για τα [[σημεία]] του ορίζοντα, <i>πρὸς ζόφον κεῖσθαι</i>, βρίσκομαι προς τη [[δύση]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>ναίειν πρὸςἨῶ τ' Ἠέλιόν τε</i>, στο ίδ.· <i>πρὸς ἑσπέραν</i>, <i>ἄρκτον</i>, προς τη [[δύση]] κ.λπ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται με εχθρική [[σημασία]], [[εναντίον]], <i>πρὸς Τρῶας μάχεσθαι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πρὸς θεὸν ἐρίζειν</i>, σε Πίνδ.· χωρεῖν [[πρός]] τινα, σε Σοφ.· χρησιμ. σε ομιλίες, λογικά επιχειρήματα, [[πρός]] τινα, ως [[απάντηση]] προς, Λατ. [[adversus]], λιγότερο ισχυρό από το κατά τινος, [[εναντίον]], Λατ. in, σε Δημ.<br /><b class="num">5.</b> [[χωρίς]] εχθρική [[σημασία]], <i>ἀγορεύειν</i>, [[εἰπεῖν]] [[πρός]] τινα, [[λέγω]], απευθύνομαι σε αυτόν, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἀμείβεσθαι πρόςτινα</i>, σε Ηρόδ.· επίσης, λέγεται για κάποιον που συνδιαλέγεται, [[εἶπε]] πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν, [[προτὶ]] ὃν μυθήσατο θυμόν, σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για [[κάθε]] είδους [[σχέση]], [[ὀμόσαι]] [[πρός]] τινα, ορκίζομαι στο όνομά του, σε Ομήρ. Οδ.· <i>σπονδάς</i>, συνθήκας ποιεῖσθαι [[πρός]] τινα, σε Θουκ.· ἡ [[πρός]] τινα [[ξυμμαχία]], στο ίδ.· ἡ [[πρός]] τινα [[φιλία]], [[πίστις]], σε Ξεν. κ.λπ.· [[αλλά]] επίσης, [[πρός]] τινα [[ἔχθρα]], [[ἀπιστία]], [[μῖσος]], [[πόλεμος]], σε Αισχύλ., Ξεν. κ.λπ.<br /><b class="num">6.</b> λέγεται για [[συναλλαγή]], <i>πρὸς Τυδεΐδην τεύχε'</i>, αντάλλαξε τα όπλα του με τον Τυδείδη, σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για υποθέσεις που έφταναν [[μπροστά]] στους άρχοντες, <i>λαγχάνειν πρὸς τὸν ἄρχοντα γράφεσθαι πρὸς τοὺς θεσμοθέτας</i>, [[παρά]] Δημ.<br /><b class="num">7.</b> [[εἶναι]] [[πρός]] τι, είμαι απασχολημένος με..., σε Πλούτ.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για χρόνο, [[περίπου]] ή κοντά, κατά ή [[περίπου]] κατά, [[ποτὶ]] ἕσπερα, κατά την [[εσπέρα]], σε Ομήρ. Οδ.· [[ἐπεὶ]] πρὸς ἑσπέραν ἦν, σε Ξεν.· <i>πρὸς ἠῶ</i>, σε Θεόκρ.· πρὸς [[γῆρας]], προς, κατά τα [[γεράματα]] ή στα [[γεράματα]], σε Ευρ.<br /><b class="num">III.</b> λέγεται για να δηλώσει [[σχέση]] [[ανάμεσα]] σε [[δύο]] αντικείμενα·<br /><b class="num">1.</b> σε [[σχέση]] με, αναφορικά με, <i>τὰπρὸς τὸν πόλεμον</i>, δηλ. τα πολεμικά πράγματα, σε Θουκ.· τὰ πρὸς τὸν [[βασιλέα]], οι σχέσεις μας με το βασιλιά, σε Δημ.· <i>τὰπρὸς τοὺς θεούς</i>, τα καθήκοντά μας προς τους θεούς, σε Σοφ.· ὁλόγος οὐδὲν πρὸς [[ἐμέ]], δεν έχει να κάνει με εμένα, δεν με ενδιαφέρει, σε Δημ.· οὐδὲν [[αὐτῷ]] πρὸς τὴν πόλιν ἐστίν, αυτός δεν έχει να κάνει [[τίποτα]] με αυτή, στον ίδ.· [[συχνά]] με επίρρ., [[ἀσφαλῶς]] ἔχεινπρός τι, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> σε [[σχέση]] με, ως [[συνέπεια]], πρὸς [[τοῦτο]] τὸ [[κήρυγμα]], σε Ηρόδ.· [[ἀθύμως]] ἔχειν [[πρός]] τι, σε Ξεν.· [[συχνά]] με ουδ. αντων., <i>πρὸς τί;</i> για ποιο σκοπό; για ποιο [[τέλος]]; σε Σοφ.· <i>πρὸςοὐδέν</i>, για το [[τίποτα]], [[μάταια]], στον ίδ.· πρὸς [[ταῦτα]], για αυτά, με το να έχουν αυτά έτσι, σε Ηρόδ., Αττ.<br /><b class="num">3.</b> για κάποιο σκοπό, <i>ὡς πρὸς τί χρείας;</i>, σε Σοφ.· [[ἕτοιμος]] [[πρός]] τι, σε Ξεν.<br /><b class="num">4.</b> σε [[σχέση]] ή [[συνάφεια]], σε [[σύγκριση]] με, κοῖός τις ἀνὴρ δοκέοι [[εἶναι]] πρὸς τὸν [[πατέρα]], σε Ηρόδ.· δηλώνει [[υπεροχή]], <i>πρὸς πάντας τοὺς ἄλλους</i>, Λατ. [[prae]] aliis omnibus, στον ίδ.· πρὸς [[τὰς]] μεγίστας καὶ ἐλαχίστας [[ναῦς]] τὸ [[μέσον]] σκοπεῖν, ο [[μέσος]] όρος [[ανάμεσα]] στα μεγαλύτερα και στα μικρότερα πλοία, σε Θουκ.<br /><b class="num">5.</b> σε [[σχέση]] με, σύμφωνα με, <i>πρὸςτὸ παρεὸν βουλεύεσθαι</i>, σε Ηρόδ.· <i>πρὸς τὴν δύναμιν</i>, σύμφωνα με τη [[δύναμη]] κάποιου, σε Δημ.· πρὸς [[τὰς]] τύχας, σύμφωνα με την [[τύχη]] κάποιου, σε Ευρ.<br /><b class="num">6.</b> σε [[συμφωνία]] με τα μουσικά όργανα, <i>πρὸς κάλαμον</i>, σε Πίνδ.· <i>πρὸς αὐλόν</i> ή <i>τὸν αὐλόν</i>, σε Ευρ.<br /><b class="num">7.</b> [[συχνά]] τίθεται περιφραστικά αντί επιρρ., όπως το πρὸς βίαν = [[βιαίως]], με [[βία]], [[βιαίως]], σε Αισχύλ.· <i>πρὸς τὸ καρτερόν</i>, στον ίδ.· πρὸς ἰσχύος [[κράτος]], σε Σοφ.· <i>πρὸς ἡδονὴν λέγειν</i>, <i>δημηγορεῖν</i>, έτσι ώστε να προκαλέσει [[ηδονή]], σε Θουκ.· <i>πρὸς τὸ τερπνόν</i>, υπολογισμένο ώστε να προκαλέσει [[ηδονή]], στον ίδ.· πρὸς [[χάριν]], έτσι ώστε να ευχαριστήσει, σε Δημ.· και με γεν. πράγμ., πρὸς [[χάριν]] τινός, όπως το [[χάριν]] μόνο του, Λατ. [[gratia]], για το καλό του, πρὸς [[χάριν]] βορᾶς, σε Σοφ.· πρὸς ἰσχύος [[χάριν]], με τη δύναμή της, σε Ευρ.· επίσης, <i>πρὸς ὀργήν</i>, με [[οργή]], οργισμένα, σε Σοφ. κ.λπ.· <i>πρὸς τὸ λιπαρές</i>, με πολλή [[επιμονή]], στον ίδ.· <i>πρὸς καιρόν</i>, εποχιακά, στον ίδ. <b>Δ.</b> ΑΠΟΛ. ΩΣ ΕΠΙΡΡ.: =πρόςΒ.II., εντούτοις, πέρα και [[επιπλέον]], <i>πρὸς δέ</i> ή [[ποτὶ]] δέ, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ.· πρὸς δὲ [[καί]], πρὸς δὲ [[ἔτι]], καὶ [[πρός]], σε Ηρόδ. κ.λπ.· καὶ [[πρός]] γε, σε Ευρ.· καὶ δὴ [[πρός]], σε Ηρόδ. <b>Ε.</b> ΣΕ ΣΥΝΘ.:<br /><b class="num">I.</b> [[κίνηση]] προς, [[προσάγω]], [[προσέρχομαι]].<br /><b class="num">II.</b> [[προσθήκη]], το [[επιπλέον]], [[προσκτάομαι]], [[προστίθημι]].<br /><b class="num">III.</b> [[σύνδεση]] και [[εγγύτητα]] με ένα [[πράγμα]], όπως [[πρόσειμι]], [[προσγίγνομαι]].

|elnltext=πρός, Dor. en ep. ποτί [~ πρό?, πρόσω?] adv. er bij, ook nog, bovendien:. τάδε λέγω, δράσω τε πρός ik zeg het volgende en ik zal er ook nog naar handelen Eur. Or. 622; καὶ κατακτενῶ γε πρός ja, en ik zal u ook nog doden Eur. Phoen. 610; πρὸς δέ bovendien Il. 5.307; πρὸς δὲ καί en bovendien ook Hdt. 1.164.3; καὶ πρός en bovendien Aeschl. Ch. 301. in composita naar, tegen, bijv. προσάγω, προσβάλλω, προσέρχομαι, προσπίπτω. bij, aan de kant van, op de hand van, bijv. προσγίγνομαι, πρόσειμι. bovendien, ook nog, erbij, bijv. προσδίδωμι, προστίθημι. prep. met gen., dat. of acc. met gen. van de kant van, aan de kant van van plaats waarvandaan van de kant van, komend van:; ἵκετ ’ ἐμὸν δῶ ἠὲ πρὸς ἠοίων ἦ ἑσπερίων ἀνθρώπων hij bereikte mijn huis komend van de mensen in het oosten of westen Od. 8.29; overdr. van herkomst, oorsprong, oorzaak van de kant van, van:; οἵ τε θέμιστας πρὸς Διὸς εἰρύαται (rechters) die de wetten afkomstig van Zeus beschermen Il. 1.239; τιμὴν πρὸς Ζηνὸς ἔχοντες een erepositie hebben die van Zeus is ontvangen Od. 11.302; εἰ γὰρ τύχοιεν ὧν φρονοῦσι πρὸς θεῶν mogen zij van de goden verkrijgen waar zij op zinnen! Aeschl. Sept. 550; ταῦτα πρὸς Κυαξάρεω παθόντες die narigheid door toedoen van Kuaxares ondervonden hebbend Hdt. 1.73.5; τέθνηκεν... πρὸς τίνος ποτ ’ αἰτίας; als gevolg van welke oorzaak is zij dan wel gestorven? Soph. OT 1236; spec. met agens bij pass. verba door:; πρὸς τοῦ διδαχθείς; door wie onderwezen? Soph. OT 357; ἀτιμάζεσθαι πρὸς Πεισιστράτου respectloos behandeld worden door Pisistratus Hdt. 1.61.2; bij adj. met pass. bet.. τιμήεσσα πρὸς πόσιος geëerd door haar echtgenoot Od. 18.162; ἔρημος πρὸς φίλων verlaten door mijn dierbaren Soph. Ant. 919; γένος δὲ ἐξ Ἁλικαρνησσοῦ τὰ πρὸς πατρός wat haar familie betreft stamde zij van vaderskant uit Halicarnassus Hdt. 7.99.2; τοὺς πρὸς αἵματος bloedverwanten Soph. Ai. 1305; πρὸς ἀνδρῶν in mannelijke lijn Plat. Tht. 173d. van plaats waar aan de kant van:; πρὸς ἁλός aan de kant van de zee Il. 10.428; αὐτὸς δὲ ποτὶ πτόλιος πέτετ ’ αἰεί zelf rende hij steeds aan de kant van de stad Il. 22.198; νήσοισι πρὸς Ἤλιδος de eilanden aan de kant van Elis Od. 21.347; ook als eindpunt van beweging; ἀποστάντες ἀπ ’ ἐκείνου καὶ γενόμενοι πρὸς σέο van hem afgevallen en aan uw kant gekomen Hdt. 1.124.3; overdr..; πιστεύσαντες τῷ θεῷ πρὸς ἡμῶν ἔσεσθαι in het vertrouwen dat god aan onze kant zal staan Thuc. 4.92.7; in het voordeel van:. ἐλπίσας πρὸς ἑωυτοῦ τὸν χρησμὸν εἶναι in de verwachting dat de orakeluitspraak in zijn eigen voordeel was Hdt. 1.75.2; πρὸς σοῦ γάρ, οὐδ ’ ἐμοῦ, φράσω ik zal namelijk in uw voordeel, niet in het mijne, spreken Soph. OT 1434; πρὸς τῶν ἐχόντων... τὸν νόμον τίθης u stelt de wet in ten gunste van de bezittende klasse Eur. Alc. 57. behorend bij, kenmerkend voor:; ἦ κάρτα πρὸς γυναικὸς αἴρεσθαι κέαρ het is zeer typerend voor een vrouw om zich op te winden Aeschl. Ag. 592; οὐ πρὸς τῆς ὑμετέρας δόξης niet overeenkomstig uw reputatie Thuc. 3.59.1; οὐκ ἦν πρὸς τοῦ Κύρου τρόπου het was niet kenmerkend voor Cyrus’ manier van doen Xen. An. 1.2.11; πρὸς τρόπου op passende wijze Plat. Resp. 470c; uitbr.. πρὸς γὰρ Διός εἰσιν ἅπαντες ξεῖνοί τε πτωχοί τε alle vreemdelingen en bedelaars staan onder bescherming van Zeus Od. 6.207. ten overstaan van, bij smeekbeden of eden:; οὐδ ’ ἐπιορκήσω πρὸς δαίμονος en ik zal geen meineed plegen ten overstaan van de godheid Il. 19.188; δρῷμεν δ ’ ἂν ἄδικον οὐδὲν... πρὸς θεῶν τῶν ὁρκίων wij zullen geen onrecht doen in de ogen van de goden die de eden beschermen Thuc. 1.71.5; uitbr. in naam van, bij:. σε γουνάζομαι... πρός τ ’ ἀλόχου καὶ πατρός ik smeek u bij uw echtgenote en uw vader Od. 11.67; πρὸς θεῶν πατρῴων in naam van de goden van onze vaderen Soph. Ant. 839; ὦ πρὸς Διός in naam van Zeus! Plat. Ap. 26e. met dat. bij van plaats waar bij, in de nabijheid van, tegen... aan; als eindpunt van een beweging; ποτὶ δὲ σκῆπτρον βάλε γαίῃ hij smeet zijn scepter tegen de grond Il. 1.245; τὴν δὲ προτὶ οἷ εἷλε hij trok haar tegen zich aan Il. 21.507; τὸ μὲν εὖ κατέθηκε ποτὶ γαίῃ hij legde hem (de boog) zorgvuldig op de grond neer Il. 4.112; zonder beweging; οὐδέ τί μιν παῖδες ποτὶ γούνασι παππάζουσιν en evenmin zeggen zijn kinderen bij zijn knieën (staand) pappa tegen hem Il. 5.408; ἕδραν ἔχουσα πρὸς δόμοις Ἐρεχθέως een zetel hebbend bij de woning van Erechtheus Aeschl. Eum. 855; τὸ πρὸς ποσὶν σκοπεῖν wat bij je voeten ligt in het oog houden (d.w.z. het onmiddellijke belang) Soph. OT 130; van pers. in aanwezigheid van, ten overstaan van:. πρὸς τοῖς κριταῖς ἐν τῷ θεάτρῳ ten overstaan van de jury in het theater Dem. 21.18. overdr. nauw betrokken bij:. πρὸς τῷ εἰρημένῳ λόγῳ ἦν hij was nog helemaal (met zijn hoofd) bij het voorafgaande betoog Plat. Phaed. 84c; ὅλος πρὸς τῷ λήμματι helemaal gericht op winstbejag Dem. 19.127; πρὸς τοῖς ἰδίοις σχολάζειν zich met privé-zaken bezighouden Aristot. Pol. 1308b36. overdr. bij, bovenop, behalve, naast:; ἄασάν μ ’ ἕταροί τε κακοὶ πρὸς τοῖσί τε ὕπνος mijn slechte makkers hebben mij misleid en naast hen ook de slaap Od. 10.68; πρός τ ’ αἴσχεσιν ἄλγεα πάσχει naast vernedering ondergaat hij ook nog pijnen Hes. Op. 211; spec. met pron. demonstr. n. daarnaast, bovendien:. πρὸς τούτοισι daarnaast Aeschl. Pers. 237 = πρὸς τούτῳ Hdt. 1.31.2; πρὸς τοῖς ἄλλοις naast de overige dingen Thuc. 2.61.3. met acc. naar, tegen, tot van plaats waarheen naar, op... toe:; εἶμ ’ αὐτὴ πρὸς Ὄλυμπον ἀγάννιφον zelf ga ik naar de dikbesneeuwde Olympus Il. 1.420; τέτραπτο πρὸς ἰθύ οἱ hij stond recht naar hem toe gekeerd Il. 14.403; tegen, tot:; κλαίεσκε πρὸς οὐρανόν hij jammerde tot de hemel Il. 8.364; τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον dergelijke woorden spraken zij tegen elkaar Il. 5.274; κεῖται πρὸς ζόφον het is naar het Westen toe gelegen Od. 9.26; πρὸς πρᾶγμ ’ ὁρᾶν de situatie onder ogen zien Aeschl. Suppl. 725; overdr. met pron. pers..; ᾄδω πρὸς ἐμαυτήν ik zing bij mij zelf Aristoph. Eccl. 931; πρὸς ἐμαυτὸν ἐλογιζόμην ik overwoog bij mij zelf Plat. Ap. 21d; tegen... aan:. δόρυ δὲ πρὸς τεῖχος ἐρείσας na mijn speer tegen de muur gezet te hebben Il. 22.112; Ἀμφινόμου πρὸς γοῦνα καθέζετο hij zette zich neer bij de knieën van Amphinomus Od. 18.395. van tijd tegen:; πρὸς ἑσπέραν tegen de avond Xen. Hell. 4.3.22; πρὸς ἡμέραν tegen het aanbreken van de dag Xen. An. 4.5.21; πρὸς τὸ παρόν voor het moment Luc. 11.28; van pers.. πρὸς εὐάνθεμον φυάν toen hij de bloei van zijn fysieke kracht naderde Pind. O. 1.67. overdr. van relaties tussen personen of zaken in relatie tot van personen tegenover, jegens, in relatie tot:; πρὸς ἀλλήλους ἔχθραι τε καὶ στέργηθρα gevoelens van vijandigheid en genegenheid jegens elkaar Aeschl. PV 491; κατὰ τὴν ὁμολογίην τὴν πρὸς Μεγακλέα γενομένην volgens de overeenkomst met Megacles Hdt. 1.61.1; ἐμοὶ οὐδὲν πρὸς τοὺς τοιούτους ἐστί met dergelijke lieden heb ik niets te maken Isocr. 4.12; vijandig tegen:. πρὸς Τρῶας μάχεαι u vecht tegen de Trojanen Il. 17.471; ἄφρων δ᾿ ὅς κ᾿ ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν dwaas is hij die zich met sterkeren probeert te meten Hes. Op. 210; ταῦτά τε οὖν πάντα πρὸς τὸν Πιττακὸν εἴρηται al die opmerkingen zijn gericht tegen Pittakos Plat. Prot. 345c; τὴν πρὸς ὑμᾶς ἀπέχθειαν de vijandschap jegens u Dem. 6.3. van zaken met betrekking tot, ten aanzien van: vaak met pron. demonstr. n. bij ww. van zeggen; εἶπαν πρὸς ταῦτα οἱ μάγοι (in reactie) daarop zeiden de magi Hdt. 1.120.5; τὰ πρὸς τὸν πόλεμον de oorlogsvoering Thuc. 2.17.4; τοῦτο ἰσχυρὸν οἴεταί τι πρὸς τὸ πρᾶγμ᾿ ἔχειν hij denkt dat dat\n een krachtig argument is in de kwestie Men. Epitr. 347; naar aanleiding van, gelet op, wegens:; πρὸς... τοῦτο τὸ κήρυγμα naar aanleiding van die proclamatie Hdt. 3.52.2; πρὸς τὰ παρόντα χαλεπαίνοντας verbitterd vanwege de situatie Thuc. 2.59.3; πρὸς τὰς τοῦ Πεδαρίτου ἐπιστολὰς ὑπώπτευον αὐτόν wegens de brieven van Pedaritos wantrouwden zij hem Thuc. 8.39.2; van doel voor, tot:; ὡς πρὸς τί χρείας; met welke bedoeling? Soph. OT 1174; ἦ καὶ... πρὸς καιρὸν πονῶ; heeft het zin dat ik me inspan? Soph. Ai. 38; τὰ πρὸς τὴν ὑγιείην προσδέχεσθαι accepteren wat voor de gezondheid dient Hp. Ars 7; met adj.. πρὸς ὃ ἂν ἕκαστον χρήσιμον ᾖ waarvoor elk ding geschikt is Plat. Grg. 474d, πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθός een toereikend hulpmiddel voor de voeding Plat. Prot. 322b. van personen en zaken in vergelijking met:; κοῖός τις δοκέοι ἀνὴρ εἶναι πρὸς τὸν πατέρα wat voor een man hij (Cambyses) volgens hen was in vergelijking met zijn vader Hdt. 3.34.4; πρὸς πάντας τοὺς ἄλλους παρεχόμενοι νέας ὀγδώκοντα καὶ ἑκατὸν μοῦνοι alle anderen overtreffend leverden zij in hun eentje 180 schepen Hdt. 8.44.1; ἓν πρὸς ἓν συμβάλλειν één op één vergelijken Hdt. 4.50.1; πρὸς τὸ ἐκείνου μέγεθος in vergelijking met diens omvang Plat. Phaed. 102c; ἡδονὰς πρὸς ἡδονὰς καταλλάττεσθαι genoegens inruilen tegen genoegens Plat. Phaed. 69a; bij waarde en hoeveelheid in verhouding tot:; πρὸς ἀριθμόν getalsmatig Plat. Tim. 36b; τρία γὰρ πρὸς δύ᾿ ἐστίν de verhouding is namelijk drie staat tot twee Aristot. Rh. 1409a4; in overeenstemming met:. πρὸς τὰς τύχας overeenkomstig het lot Eur. Hipp. 701; πρὸς Λίβυν λακεῖν κάλαμον zingen bij de Libische fluit Eur. Alc. 346. in vaste uitdr., vaak adv.: πρὸς βίαν met geweld Aeschl. PV 208; πρὸς βίαν ἐμοῦ tegen mijn wil Soph. OC 657; πρὸς ἡδονήν naar genoegen Thuc. 2.65.8; πίνειν πρὸς ἡδονήν naar hartelust drinken Plat. Smp. 176e; πρὸς τὰ μέγιστα in de hoogste mate Hdt. 8.20.2; πρὸς ὀργήν driftig Soph. El. 369; πρὸς χάριν tot je genoegen Soph. OT 1152; πρὸς χάριν βορᾶς om lekker van te vreten Soph. Ant. 30; μὴ πρὸς ἰσχύος χάριν niet voor het genoegen van geweld Eur. Med. 538.

|etymtx=Grammatical information: Adv. a. prep. w. gen. (abl.), dat. (loc.), acc.<br />Meaning: <b class="b2">furthermore, thereto; from, by, at, to, towards, in face of</b>(ep. IA., Aeol.).<br />Other forms: ep. also [[πρότι]], [[προτί]], with metathesis [[πορτί]] (Cret.), with <b class="b3">ε-</b>vowel [[περτ]]' (Pamph.), [[πρές]] (Aeol. acc. to gramm.; s. also <b class="b3">πρέσ-βυς</b>).<br />Origin: IE [Indo-European] [815] <b class="b2">*proti</b> [[against]]<br />Etymology: Identical with [[πρότι]] (and <b class="b3">*πρέτι</b>) is Skt. <b class="b2">práti</b> [[to]], [[against]]; also a.o. Lat. <b class="b2">preti-um</b> [[price]], [[worth]], prop. [[opposite equivalent]], OCS [[protivъ]] [[against]]: IE <b class="b2">*próti</b>, <b class="b2">préti</b>. From there can, first in antevocalic position ([[πρότ]]ι̯), through assibilation the usual [[πρός]] (and [[πρές]]) have arisen; final -(<b class="b3">ο)ς</b> is found also in [[πάρος]] and [[πός]]. An old [[pres]] Pisani Sprache 7, 103 finds in Messap. [[prespolis]] (meaning unknown; after P. <b class="b2">lord of the house, (house)priest</b>). Beside [[προτί]], [[πρός]] stand [[ποτί]], [[πός]]; s. vv. Further connection with [[πρό]] is possible; cf. on [[πρόσω]]. -- Schwyzer 400 f., Schw.-Debrunner 508 ff. with extensive treatment and rich lit.; W.-Hofmann s. [[pretium]], WP. 2, 38, Pok. 815f.