λευκός: Difference between revisions

|Definition=ή, όν, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[light]], [[bright]], [[clear]] (opp. [[μέλας]] in all senses), αἴγλη <span class="bibl">Od. 6.45</span>; [[λευκὸν]] (v.l. [[λαμπρόν]])… ἠέλιος ὥς <span class="bibl">Il.14.185</span>; λ. φάος <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>708</span> (lyr.), cf. infr. <span class="bibl">11.3</span>; αἰθήρ <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>1228</span> (anap.); of metallic surfaces, λέβης <span class="bibl">Il.23.268</span>; <b class="b3">λ. γαλήνη</b> a [[glassy]] calm, <span class="bibl">Od.10.94</span>; of water, [[clear]], [[limpid]], <span class="bibl">Il.23.282</span>, <span class="bibl">Od.5.70</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>23</span> (anap.); λ. νᾶμα <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>573</span>; -ότατος ποταμῶν <span class="bibl">Call.<span class="title">Jov.</span>19</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> metaph., [[clear]], [[distinct]], of the voice, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Top.</span>106a25</span>, <span class="bibl">S.E.<span class="title">M.</span>6.41</span>: in literary sense, [[clear]], λ. στίχος <span class="title">AP</span>11.347 (Phil.): prov., <b class="b3">λευκὸς Ἑρμῆς</b>, when a rogue was detected, <span class="bibl">Macar. 5.53</span>. Adv. -<b class="b3">κῶς, πάντα φαίνειν</b>, of Hermes, <span class="bibl">Corn.<span class="title">ND</span>16</span>: Comp. -ότερον, διαλεχθῆναι <span class="bibl">Hld.7.20</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> of colour, [[white]], freq. in Hom., varying from the pure [[white]] of snow ([ἵπποι] -ότεροι χιόνος <span class="bibl">Il.10.437</span>) to the [[grey]] of dust (λευκοὶ ἐγένοντο κονισάλῳ <span class="bibl">5.503</span>); γάλα λ. <span class="bibl">4.434</span>; κρῖ <span class="bibl">5.196</span>; ἄλφιτα <span class="bibl">18.560</span>; ἡνία λεύκ' ἐλέφαντι <span class="bibl">5.583</span>; ὀδόντες <span class="bibl">10.263</span>; ὀστέα <span class="bibl">16.347</span>; ἱστία <span class="bibl">1.480</span>; φᾶρος <span class="bibl">18.353</span>, etc.; <b class="b3">λ. ἅρμα</b>, = [[λεύκιππον]], <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>172</span>; of the white horses used by tyrants, λ. ζεῦγος <span class="bibl">D. 21.158</span>, cf. <b class="b3">λεύκιππος; λ. λίθος</b> marble, <span class="title">OGI</span>219.36 (Sigeum, iii B.C.), etc., cf. <b class="b3">λευκόλιθος; λευκῷ&lt;ν&gt;λίθῳ λ. στάθμη</b> a [[white]] line on a [[white]] stone, prov. of explanations which do not explain, <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>330</span>; <b class="b3">ἡ λ. ῥίζα</b> [[white]] root (= <b class="b3">ἡ τοῦ δρακοντίου</b>, acc. to Gal.19.118), <span class="bibl">Hp.<span class="title">Morb.</span>2.48</span>, <span class="bibl"><span class="title">Nat.Mul.</span>32</span>; freq. of [[white]] or [[grey]] hair, λ. κάρη <span class="bibl">Tyrt.10.23</span>; θρίξ <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>1092</span>; λ. γῆρας <span class="bibl">Id.<span class="title">Aj.</span>625</span> (lyr.); λευκὰ γήρᾳ σώματα <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span> 909</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> of the human skin, [[white]], [[fair]], sts. as a sign of youth and beauty, [[χρώς]], [[πήχεε]], <span class="bibl">Il.11.573</span>, <span class="bibl">Od.23.240</span>; <b class="b3">λ. παρειά, παρηΐς</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>1239</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>923</span>; [[σάρξ]], [[δέρη]], ib.<span class="bibl">1189</span> (v.l.), <span class="bibl"><span class="title">IA</span>875</span> (troch.); freq. with the notion of [[bare]], [[κῶλον]], [[πούς]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Ba.</span>665</span>, <span class="bibl">863</span> (lyr.), <span class="bibl"><span class="title">Ion</span> 221</span> (lyr.); cf. [[λευκόπους]]. </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> of persons, [[white-skinned]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>474e</span>: hence, [[weakly]], [[womanish]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>191</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ec.</span>428</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>3.4.19</span>; λευκῶν ἀνδρῶν οὐδὲν ὄφελος <span class="bibl">Macar.5.55</span>; cf. [[λευκόπρωκτος]], [[λευκόχρως]]. </span><span class="sense"><span class="bld">d</span> <b class="b3">λευκαὶ φρένες</b> in <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.109</span> is expld. by Hsch. [[μαινόμεναι]], [[frantic]], [[passionate]] (cf. <b class="b3">λευκῶν πραπίδων· κακῶν φρενῶν</b>, Id.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[λευκὸς χρυσός]], [[pale]] [[gold]], i.e. gold [[alloy]]ed with [[silver]] (prob. the same as [[ἤλεκτρον]]), opp. <b class="b3">ἄπεφθος χρυσός</b>, <span class="bibl">Hdt.1.50</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> metaph., [[bright]], [[fortunate]], [[happy]], λευκὸν ἦμαρ νυκτὸς ἐκ μελαγχίμου <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>301</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ag.</span>668</span>; a [[joyful]] day or [[holiday]], <span class="bibl">Call.<span class="title">Aet.</span>1.1.2</span>; <b class="b3">λ. ἡμέρα</b> a [[happy]] day, <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>6</span>, cf. Sch.Call.<span class="title">Iamb.</span>in <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>9.1094.39</span>; variously expld. in <span class="bibl">Phylarch. 83</span> J., <span class="bibl">Plu.<span class="title">Per.</span>27</span>; <b class="b3">ἡ λ. ψῆφος</b> the vote of acquittal, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Harm.</span>3</span>, cf. Hsch. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[λεύκη]], ἡ, [[λευκόν]], τό, as Subst., v. sub vocc. (Cogn. with Lat. [[lux]], etc.)</span>

|lstext='''λευκός''': -ή, -όν, (√ΛΥΚ, *[[λύκη]], ὃ ἴδε, πρβλ. [[λεύσσω]])· -[[φωτεινός]], [[λαμπρός]], [[καθαρός]], ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ [[μέλας]], ἐπὶ πάσης σημασίας, [[αἴγλη]] Ὀδ. Ζ. 45· [[λευκόν]]... [[ἠέλιος]] ὣς Ἰλ. Ξ. 185· οὕτω λ. [[φάος]] Σοφ. Αἴ. 709 (πρβλ. κατωτ. ΙΙ. 3)· αἰθὴρ Εὐρ. Ἀνδρ. 1228· καὶ ἐπὶ μεταλλικῶν ἐπιφανειῶν, [[λέβης]] Ἰλ. Ψ. 268· λ. [[γαλήνη]], [[μεγάλη]] [[γαλήνη]], παριστάνουσα λευκὴν τὴν ἐπιφάνειαν τῆς θαλάσσης, Ὀδ. Κ. 94· ἀλλ’ ἐπὶ τοῦ ὕδατος [[καθόλου]], λαμπρόν, διαυγές, διαφανές, Ἰλ. Ψ. 282, Ὀδ. Ε. 70, Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 24· λ. [[νᾶμα]] Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 573· λευκότατος ποταμῶν Καλλ. εἰς Δία 19. 2) μεταφ., [[καθαρός]], [[σαφής]], [[εὐκρινής]], [[διαυγής]], ἐπὶ τῆς φωνῆς, Ἀριστ. Τοπ. 1. 15, 13, Σέξτ. Ἐμπ. Μ. 6. 41· πρβλ. λαμπρὸς Ι. 2, σομφὸς ΙΙ· - [[ὡσαύτως]] ἐπὶ συγγραφέων, Ἀνθ. Π. 11. 347, πρβλ. Ἀθήν. 383Α· ἐνῷ [[τοὐναντίον]] παρὰ Στατίῳ 5. 3, 157: ὁ Λυκόφρων καλεῖται ater, δηλ. ὁ [[σκοτεινός]]· - παροιμ., λευκὸς [[Ἑρμῆς]], ὅτε [[ἀπατεών]] τις ἀνεκαλύπτετο, Παροιμιογρ.· [[οὕτως]] ἐν τῷ ἐπιρρ. λευκότατα, σαφέστατα, Εὐσ. Ἐκκλ. Ἱστ. 1. 2· - [[ἐντεῦθεν]] προέκυψεν, ΙΙ. ἡ κοινὴ [[ἔννοια]] τοῦ χρώματος, [[λευκός]], «ἄσπρος», [[λίαν]] συχνὸν παρ’ Ὁμ., [[ἀλλά]], ὡς ἅπαντα τὰ παρ’ Ἕλλησιν ὀνόματα χρωμάτων, [[λίαν]], ἀόριστον, ἀπὸ τοῦ καθαρῶς λευκοῦ χρώματος τῆς χιόνος (ἵπποι λευκότεροι χιόνος Ἰλ. Κ. 437), [[μέχρι]] τοῦ φαιοῦ χρώματος τοῦ κονιορτοῦ (Ἰλ. Ε. 503)· λ. [[γάλα]], κρῖ, ἄλφιτα, [[ἐλέφας]], ὀδόντες, ὀστέα, ἱστία, [[φᾶρος]], κτλ.· - λ. ἅρμα = λεύκιππον, Εὐρ. Φοίν. 172· λευκοὶ ἵπποι, ἐν χρήσει παρὰ τοῖς τυράννοις, ἴδε τὰ σχόλ. εἰς Δημ. Μειδ. 565. 27, πρβλ. [[λεύκιππος]]· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ λευκῆς ἢ φαιᾶς [[κόμης]], λ. [[κάρα]] Τυρταῖ. 10. 23· θρὶξ Σοφ. Ἀντ. 1093, πρβλ. [[λευκανθής]]· λ. [[γῆρας]] ὁ αὐτ. ἐν Αἴ. 625· λευκὰ γήρᾳ σώματα Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 909, κτλ. β) ἐπὶ τῆς ἀνθρωπίνης ἐπιδερμίδος, [[λευκός]], «ἄσπρος», [[ὡραῖος]], παρ’ Ὁμ., ὡς [[σημεῖον]] νεότητος καὶ καλλονῆς, Ἰλ. Λ. 573, Ὀδ. Ψ. 240· λευκοὺς δὲ θεῶν παῖδας [[εἶναι]] Πλάτ. Πολ. 474E· οὕτω καὶ παρὰ Τραγ., λ. [[παρειά]], παρηὶς Σοφ. Ἀντ. 1239, Εὐρ. Μήδ. 923· [[σάρξ]], [[δέρη]] [[αὐτόθι]] 1189, Ι. Α. 875· ἀλλὰ [[συχνάκις]] [[μετὰ]] τῆς ἐννοίας τῆς γυμνότητος, ποὺς ὁ αὐτ. ἐν Βάκχ. 665, 863· Ἴων 221, πρβλ. [[λευκόπους]], [[λευκόω]] ΙΙ. γ) βραδύτερον, «ἄσπρος», ὡς [[σημεῖον]] ἁβρᾶς διαίτης καὶ ἐκθηλύνσεως, ὡς τὸ ἐσκιατραφημένος, [[κατάλευκος]], [[ὠχρός]], μὴ ἔχων τὴν ἐπιδερμίδα μελαψὴν ἐκ τοῦ ἡλίου καὶ τοῦ ἀέρος, [[ὅθεν]] [[ὠχρός]], [[ἀσθενής]], [[γυναικώδης]], Ἀριστοφ. Θεσμ. 191, Ἐκκλ. 428, πρβλ. Ξεν. Ἑλλ. 5. 4, 19· παροιμ., λευκῶν ἀνδρῶν οὐδὲν [[ὄφελος]] Παροιμιογρ., πρβλ. [[λευκόπρωκτος]], [[λευκόχρως]], καὶ ἴδε [[μέλας]] Ι. δ) τὸ λευκαὶ φρένες παρὰ Πινδ. Π. 4. 194 ἑρμηνεύεται ὑπὸ τοῦ Ἡσυχ. μαινόμεναι, ἐμμανεῖς, ἐμπαθεῖς, ἐξωργισμέναι, οὕτω δὲ καὶ ὁ Bökch· ὁ Dissen ἑρμηνεύει: ὠχραὶ ἐκ φθόνου, φθονεραί, ἐνῷ ὁ Ἕρμανν. νομίζει τὴν φράσιν ὡς ὁμοίαν τῷ Ὁμηρικῷ λευγαλέαι φρένες, (καὶ [[ἴσως]] ὑπῆρχε [[τύπος]] λευγός, ή, όν, [[ὅστις]] κατήντησε νὰ συγχέηται [[μετὰ]] τοῦ [[λευκός]]). 2) λ. [[χρυσός]], ὠχρὸς [[χρυσός]], δηλ. χρυσὸς συγκεκραμένος μετ’ ἀργύρου (πιθανῶς ταὐτὸν τῷ [[ἤλεκτρον]]), [[ἐναντίον]] τοῦ χρυσὸς [[ἄπεφθος]], Ἡρόδ. 1. 50. 3) [[ἐπειδὴ]] τὸ λευκὸν κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸ [[μέλαν]] ἦτο [[σημεῖον]] χαρᾶς, λευκὸν [[ἦμαρ]] νυκτὸς ἐκ μελαγχίμου, σημαίνει ἡμέραν χαρᾶς [[μετὰ]] νύκτα πένθους, Αἰσχύλ. Πέρσ. 301, πρβλ. Ἀγ. 668· ἀλλὰ λευκὴ [[ἡμέρα]], ὡς τὸ Λατ. candidus dies, creta notandus, τυχηρὰ [[ἡμέρα]], Σοφ. Ἀποσπ. 10a, πρβλ. Meineke Μένανδρ. 107, Κάτουλ. 8. 3· ἡ λ. [[ψῆφος]], ἡ ἀθῳωτικὴ [[ψῆφος]], Λουκ. Ἁρμον. 3. ΙΙΙ. [[λεύκη]], ἡ, καὶ [[λευκόν]], τό, ὡς τὸ οὐσιαστ., ἴδε τὰς λέξεις.

|btext=ή, όν :<br /><i>adj.</i> <b>I.</b> brillant :<br /><b>1</b> <i>propr.</i> brillant, éclatant : λευκὴ [[αἴγλη]] OD lumière du jour éclatante ; λευκὸν ἡέλιος [[ὥς]] IL brillant comme le soleil ; λευκὸς [[λέβης]] IL chaudron brillant;<br /><b>2</b> clair, pur, limpide, serein : λευκὸν [[ὕδωρ]] IL, OD eau limpide ; λευκὴ [[γαλήνη]] OD eau calme et brillante (dans un pot);<br /><b>II.</b> blanc : λευκὸν [[ἅρμα]], attelage de chevaux blancs ; λευκαὶ [[τρίχες]], <i>ou abs.</i> λευκαί ESCHL cheveux blancs ; λευκὸν [[γῆρας]] SOPH vieillesse aux cheveux blancs;<br />-- <i>au sens symbolique</i> :<br /><b>1</b> <i>comme signe de jeunesse, de beauté</i> : λευκὴ [[δέρη]] EUR, ευκὴ [[παρειά]] SOPH cou blanc, joue blanche;<br /><b>2</b> <i>comme signe de bonheur</i> : λευκὸν [[ἦμαρ]] ESCHL jour de bonheur;<br /><b>III.</b> pâle : λευκὸς [[χρυσός]] HDT or pâle (avec alliage d’argent);<br /><i>subst.</i> τὸ λευκόν, couleur blanche ; ἡ [[λευκή]] ([[ψῆφος]]) LUC caillou blanc, <i>càd</i> suffrage favorable;<br /><i>Cp.</i> λευκότερος, <i>Sp.</i> λευκότατος.<br />'''Étymologie:''' R. Λυκ, briller ; cf. [[λεύσσω]], <i>lat.</i> lux, lumen, etc.